Heimskringla - 27.04.1932, Blaðsíða 3

WINNIPEG 27. APR. 1932
HEIMSKRINGLA
3 SIÐA
Phone 22 1)35 I'hone 25 227
HOTELCORONA
2G ItooniM W 111» Bath
Hot and Cold Water in Every
Room. — $1.50 per day and up.
Monthly and Weekly Rates
on Request
Cor. Main & Notre Dame East
WINNIPEG, CANADA
munnvatnið famleiða. hluti af
þessum öndunarfærum fisksins.
Barkahöfuðið með öllum radd-
strengjunum, er úr tálknabog-
unum orðið til. Kirtillinn undir
barkakýlinu, hálskirtlarnir og
munnvatnskirtlarnir, voru upp-
runalega þanarholin eða skinn-
hylkin í tálknum fisksins.
Forvitinn: — geturðu sann-
að þetta alt saman?
Fjöikunugur: — Auðvitað. —
Sönnunin er þessi: Mannsfóst-
ur um það 4 vikna gamalt, hef-
ir ekkert barkahöfuð, engan
kirtil undir barkakýlinu, enga
hálskirtla og enga munnvatns-
kirtla. í stað þess hefir það full-
komin tálkn eins og fiskur.
Forvitinn: — Hvað verður af
þeim?
Fjölkunnugur: — Þanhoiin
verða að áðurnefndum kirtlum,
en tálknbogarnir að barkahöfð-
inu. Sannleikurinn er sá, að
fóstrið, eða ófætt barnið, sýnir
á hinum mismunandi þroskastig
um ail-greinilega þroskasöga
mannsins frá byrjun. Á einu
þroskaskeiðinu er það einfruma
vera, öðru ormur, þá fiskur. svo
froskur, næst eðla, þá ioðið
spendýr, þá dýr með stuttum
fótleggjum eins og api, og loks
maður.
Frh.
ENDURMINNINGAR
Eftir Fr. GuSmundsson.
mann: Sveitirnar, sýslurnar,
Þingveiii og Reykjavík, og aliir
landsins mestu menn. Samt
hálf kendi eg í brjósti um
konu mína, að standa í öllu
því argaþrasi sem að réttu lagi
átti að skella á mér, með 20
manns í heimili, sinn af hverj-
um lit og tæi. Kanske hefi eg
minst þess, sem lesendum er ^yrsti
hver fjandinn gekk þá að? Eg
fann tii þess að það voru smá-
geislar að gægjast inn í þetta
ástand, og loksins breiddist dags
ljósið yfir það alt saman. Þetta
var svo sem ekkert spaug. Það
var þríþættur óslitandi kaðali,
og eg þurfti aldrei að hugsa
mér að komast úr þeim vöfum.
og almennasti þáttur-
kunnugt, að hún'stökk frá mérjinn var ynSri kynslóðin, jafn-
í miðri brúðkaupsveizlu okkar atdrar mínir og mér yngri
og kom ekki heim fyr en eftir 3 menn- Aður var það algeng-
vikur. Auðvitað sló eg frá mér { ast> að Það voru einn eða tveir
öllum grillum og grýlum, kvaddi | eða kanske þrír menn í hverj-
konuna og heimilið og hélt1 um hreppi, sem allir hinir sner-
djarfmannlega af stað, og eg ust um- Þeir voru áttavitinn og
hafði tvo góða hesta til skift- I °& átrúnaðargoðin, svo gersam-
anna. lega, að alt var eftir þeim haft.
Frh.
Það verð eg að segja Lang-
nesingum til heiðurs, að hvergi
í einni sveit þekti eg jafn-
marga bændur, sem ekki brúk-
uðu tókbak, eins og á Langa-
nesi. Þegar eg fylgi einum af
öðrum sveitunga minna, frá
upphafi til enda viðkynningar
okkar, þá gefur að skilja, að
eg stekk yfir marga aðra at-
burði, sem eg vil minnast á, og
verð eg því hvað eftir annað
að stökkva langt til baka í tím-
anum, en það eru líka mikið
meira atburðirnir en ártölin,
sem eg bind mig við, nema í
einstöku tilfellum.
Snemma í júnímánuði árið
1895 var eg kosinn fulltrúi fyr-
ir N.-Þingeyjarsýslu á Þing-
valiafund, sem átti að halda
rétt á undan setningu Alþingis
það sumar. Að mér veittist
þessi heiður og mikla skemtun,
var þó ekki mínum sveitung-
um að þakka. Það voru inn-
hreppar sýslunnar, sem lögðu
mér hart nær öll atkvæðin til.
Það liggur þá í augum uppi að
eg hlýt að hafa verið óvinsæll
maður í mínu nágrenni, þó að
orðin gjölluðu oftast öðru vísi.
Ekki Vil eg geta þess til, að eg
hafi verið öfundaður, veit líka
að sárfáir eða enginn kom auga
á það, sem eg kunni helzt að
vera öfundsverður af. En það
er huggunarríkt að frammistaða
mín leiddi af sér öfug áhrif
við frammistöðu melrakkans,
sem er skæðastur og óvinsæl-
astur í fjarlægðinni, en lætur
alt óhreyft kringum bústað
sinn, eða í sinni sveit.
Svo kom dagurinn. Eg var
að leggja af stað í Þingvalla-
fundarferðina. Það var gott
júníveður og mikið til að gera
heima, og það fór ekki fram
hjá mér, að efnahagslega hlyti
eg að skaðast á ferðinni, því
kaupið var lakt 150 krónur, en
ferðin hlaut að taka alt að í
vikum með stöðugum útgjöld
um, þó maður legði sér sjálf-
ur til fararskjótana. En nú var
um að gera að kasta frá sér
öllum áhyggjum, og það var
þægilegt, þvi þúsundföld til-
hlökkun spriklaði í huga og
hjarta. Alt að sjá og ótal margt
að læra og reyna. Þvílíkt dýrð-
Eg ferðaðist nótt og dag í
gegnum mína eigin sýslu, inn
á Húsavík. Hvíldi þó hestana
þar sem var loðnastur og bezt-
ur haginn fyrir þá, og sofnaði
kanske blund. Á tveimur stöð-
um á þeirri leið þáði eg sjálf-
ur góðan greiða hjá vinum
mínum, Birni bónda í Sandfells-
haga og Indriða bónda í Keldu-
nesi.
Það er margt og oft sundur-
leitt, sem sækir í hugann, þeg-
ar maður er einn á ferð á hest-
baki yfir langa heiðarvegi á ís-
landi, þar sem vegurinn er skýr
og greiðfær og enginn farar-
tálmí heimtar sérstakt athygli
og hesturinn ræður ferðinni, að
mestu leyti fyrirhafnarlaust, —
engin mannabýli draga að sér
eftirtektina og naumast að fugl-
ar gefi hljóð af sér. Engin á-
hrifamikil umskifti dags og
nætur, aðeins flatari sólargeisl-
ar og hitinn minni. ,
Eg man vel hvað eg var að
hugsa um í 6 klukkutíma á Ax-
arfjarðarheiði.
Eg hefi áður getið um það í
endurminningum mínum, að
faðir minn hafði mig með sér
haustið 1880, á mjög fjölment
kjörþing, sem haldið var á
Skinnastað í Axarfirði, þar sem
kosinn var þingmaður fyrir
sýsluna. Þar var Guðmundur
Jónsson í Sköruvík, hreppstjóri
Langnesinga annað þingmanns
efnið, og var svo að segja bor-
inn á háhesti á kjörstaðinn af
nær öllum kosningabærum
Langnesingum og Þistilfirðing-
um, og svo mjkill áhugi fylgdi
þeim mannsöfnuði, að ekki var
kvíðalaust, að æfilöng óvinátta
kynni að stafa af, að standa á
öndverðum meið. 1 millitíðinni
hafði mér auðnast að þekkja
Guðmund hreppstjóra mjög vel,
þar sem hann hafði verið heim-
ilismaður hjá mér í fjögur ár.
Nú var eg á ferð sem fulltrúi
sömu sýslu, að vísu í ómerkara
skilningi, aðeins fyrir einn þjóð-
fund, en hafði ekki fengið nema
eitt atkvæði úr þessum sömu
hreppum; flestir höfðu setið
heima svo þeir væru afsakan-
legri. Eg hamaðist við að bera
okkur Guðmund saman í hug-
anum, og mintist með þakklæti
allra kosta hans, en hreinskiln-
islega sagt, þá gat eg ekki
fundið, að hann hefði verið mér
líklegri til gagnlegrar fram-
komu sem fulltrúi sýslunnar.
Þá leitaði eg að ástæðunni hjá
kjósendum, og fann strax, að
þeir voru að miklu leyti yngri
kynslóð, þó ekki væru liðin
nema 15 ár á milli, og nýir sið
ir með nýjum herrum, hefir
mikið að þýða.
Eg fór með húgann inn á
hvern einasta bæ á Langanesi,
og í Þistilfirði. Alstaðar átti eg
vinum að fagna, alstaðar var
mér tekið með opnum örmum
ef mig bar að garði; og það var
engin uppgerð, því jafnvel kon-
urnar gleymdu að heilla á könn
una á réttum tíma, þar eð þær
þurftu líka að heyra, hvað eg
hefði að segja, og hlypi einhver
öfugur snúður á húsbóndann
út af erindi mínu, þá lögðu kon
urnar mér æfinlega liðsyrði. Nú
var eg búinn að finna það út
að eg var alveg eins vinsæll og
Ef einhver þessi leiðandi mað-
ur kom á eitthvert fjölmenc
mót, og hafði leistinn utan yfir
buxunum á Qðrum fæti af van-
gá, en innan undir buxunum á
hinum fætinum, þá laumuðust
hans fylgifiskar í skúmaskot,
og drógu tafarlaust leistana upp
á skálmina á sama fæti. Þetta
eru engar ýkjur. Það er satt
dæmi, að margra manna vit-
und þeirra, er ennþá lifa. Segði
nú flokksforinginn: “Við kjós-
um þenna mann, af því að
hann er svona og. svona.’’. Nú
þá var sjálfsagt að allur flokk-
urinn kysi hann. Þessa ein-
valdsstjorn vöndust menn á á
18. öldinni, og alt fram að þeim
tíma á 19. öldinni, eða til 1872,
að sveitarstjórnarlögin gengu í
gildi. Áður réðu hreppstjórarn-
ir einir öllu í sveitinni. En nú
voru menn að vakna hér og
þar, til eigin meðvitundar og
sérvilja í ýmsum efnum.
Annar þátturinn var innifaí-
inn í því, að eftir að eg hafði i
huganum vandlega jafnað okk-
ur Guðmundi hreppstjóra sam-
sagði, að eg hefði hvorttveggja
gagn og gaman af ferðinni, og
bað mig að koma til sín og
segja sér fréttirnar strax og eg
kæmi að sunnan aftur.
Þetta var þá alt orðið skiljan-
legt, og sveitungar mínir af-
sakanlegir. Þeir stóðu aðeins i
sömu afstöðunni til séra Arn-
Ijóts, eins og konungkjörnu
þingmennirnir litu á afstöðu
mína til hans hátignar kon-
ungsins Kristjáns IX.
Frh.
SVAR VIÐ OPNU BRÉFI
Herra Ásgeir I. Blöndahl
Kæri kunningi:
Þökk fyrir bréf þitt í Heims-
kringlu 20 þ. m.
Eg er þér hjartanlega sam-
dóma, ekki í einu heldur öllu,
sem þar er sagt.
Það er fjarri minni hugsun
að í raun réttri sé nokkur van-
virða því samfara að þiggja at-
vinnuleysisstyrk þegar engin
vinna er fáanleg. Ríkinu ber
vissulega skylda til þess að
annast öll “sín börn’’ og sjá
þeim fyrir sómasamlegu viður-
væri. Þetta gildir jafnt um
íslendinga hér í landi sem aðra.
Hitt er satt að fjölda marg-
ir landa vorra eru of stoltir til
þess að biðja um styrk eða
segja sig til sveitar. Það stolt
er auðvitað af misskilningi
sprottið, en , það á sér stað
eigi að síður, og einmitt vegna
þess líða fleiri en líða þyrftu.
Þungamiðja bréfs þíns felst
í eftirfarandi orðum þess: “Rík-
isheildin ber þá ábyrgð gagn-
vart hverjum borgara sínum að
hann þurfi ekki að líða neyð-
hver svo sem orsökin er til
þess, að hann brestur mátt eða
aðstöðu til þess að afla sér
þér sem
notiS
T I M BUR
KA UPIÐ
AF
The Empire Sash & Door Co., Ltd.
BirgSir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ANÆGJA.
sem þeir tækju saman höndum; ugi hana af honum og skilaði
sé það satt þá er enn ver kom- síðan steininum.
ið en eg gerði mér grein fyrir
— það gæti verið afsökun fyrir
aðgerðaleysinu.
- Vinsamlegast,
Sig. Júl. Jóhannsson.
PÁLSPISTLAR
hinir síðari.
Mínir elskanlegir!
Mikillega hefi eg nú um skeið
undrast yfir því hve óstygð orð
mín hin fyrri hafa hjúfrast í
hugum yðar alt að þessu, þrátt
fyrir ýmsar annarlegar aðfarir
áframleikans. Á meðan Júð-
ar Kanaanslands voru enn sér-
eign Jahva síns, en bundust þó
rómverskum sið, urðu þau
tímamót í sögu andans, meðal
safnaða vorra, er seint hafa
fyrnst. ' í þann tíma var mér
einkar ljóst hve vel jarðvegur
sálnanna var undirbúinn fyrir
sáðfræ nýs erindis, en önd mína
óraði ekki fyrir þeriri þraut
seigju trúar og tilbeiðslu, er
umrót atburðanna hefir í fæstu
haggað. Það var þá- sem eg
sagði yður að andinn væri að
sönnu reiðubúin, en holdið
veikt. Nú myndi eg orða það
á annan veg.
í síðasta ávarpi mínu var eg
vorum gerólíkir á einn hátt.
Hann var hægfara, verklega1 e6a atvinnulaust fólk)
framkvæmdalítill
og laus við
alla nýungagirni og stórræði.
Enginn þurfti að óttast það að
hann raskaði gömlum reglum,
eða að hann flytti vegina úr
fjörunum upp á bakkana. En
eg var stórhuga. Það sagði
Guðmundur mér sjálfur og hlc
góðlátlega að, að eg mundi
reka mig á og læra af því. Þá
segir og íslenzkur málsháttur,
að sjaldan ljúgi almanna róm-
ur, og nú þótti flestum eg vera
fljótfær. Það var á þeim árum
álitið einhver' versti löstur.
í eitt skifti sem oftar áttum
. _________ _i IpSlS , að segja yður frá Adam og Evu
!! ann,^_Ut’ að, við | iffsbjargar” (hvort sem um er | og Paradís, eins og Ameríku-
að ræða: börn, gamalmenni menn hafa nú nýlega túlkað
sögu þeirra yfir á sitt eigið
Við þessu segi eg fyrir mitt mál. Eins og eg gat til, mun
leyti: Já, amen. það hafa stjakað nokkuð við
Þú telur það vafasamt hvort
nokkuð sé hughægra að þiggja
atvinnuleysisstyrk af nokkru
sérstöku þjóðarbroti en ríkis-
heildinni.
værð sumra yðar, er hvílst haf-
ið um svo langan aldur. Eigi
dylst mér að slíkum usla fylgi
nokkur ábyrgð. Hin fyrri æfi-
saga mín, og meðverkamanna
við Guðmundur tal saman. Þá þar að “maðurinn lifir ekki af
arhnoss fyrir 34 ára gamlan Guðmundur hreppstjóri. En
Þetta er, ef til vill, einnig rétt
athugað hjá þér- og skal eg
hreinskilnislega viðurkenna að
eg athugaði ekki þá hlið máls-
ins.
Hitt vissi eg og veit enn þá
betur nú, að ýmislegt leiðir
fleira af atvinnuleysinu en
fæðuskort og föt; sannast það
minna, sannaði mér það svo
spurði eg hann að því, hvort
:>að væri satt, að eg væri fljót-
fær, og eg starði á hann eins
og eg stæði frammi fyrir Esaí
spámanni. “Ekki skalt þú hafa
áhyggjur út af því, ]Friðrik
minn,’’ sagði hann, “þú ert að-
eins skilningsríkari en þeir, er
dæma þig svo, og ert búinn að
ná stefnunni áður en þeir átta
sig.’’ Eg var þá orðinn stór-
huga og fljótfær að almenn-
ings dómi, og þó er versti ó-
kosturinn talinn enn þá, að eg
jótti gerráður, jafnvel stökkva
stað áður en eg fékk leyfi,
og ráðast í að binda öðrum
bagga á herðar, leggja út á tví-
sýnar slóðir. Það var þá orðið
skiljanlegt, að það var engiu
von að almenningurinn, sem
þekti mig bezt, færi að kjósa
mig á Þingvallafund, til þess
máske að binda landinu oí
þungan bagga. En fjarlægari
hreppamir þektu ekki þessa
stórgalla á mér. Þeim var því
vorkunn þó þeir glæptust á að
kjósa mig.
Þriðji þátturinn í þessum
kosningafjötrum var mér auð-
veldlega skiljanlegur, sem sé
þessi, að margir af sveitungum
mínum héldu, að þeir væru að
gera séra Arnljóti þægð með
því, að hefja mig ekki til
neinna virðinga, af því að við
átt um sífelt í brösum saman
En hann sjálfur gladdist yfir
því að eg fékk að fara þessa
ferð, óskaði mér til lukku og
brauði einu saman”.
Hugmynd mín var sú að Is-
lendingar gætu gert fleira at-
vinnulausum löndum sínum til
bjargar en það eitt að fæ'öa
þá og klæða. Hér er t. d.
fjöldi íslenzkra manna ein-
hleypra sem hvergi á höfði sínu
að aðhalla. Um þá mætti segja
það sama sem Þorsteinn Erlings
son sagði:
“Ef þú vissir alt hans stríð,
þér yrði það að tárast”.
Mér fanst það mögulegt —
og finst það satt að segja enn
— að með allsherjar samtökum
gætu íslendingar gert þessum
mönnum lífið bærilegra, bjart-
ara og hlýrra. Það mætti með
ýmsu móti t. d. með skemti-
legum samkomum; með því
að skiftast á um það að opna
þeim hús sín og heimili, einum
eða fleirum saman stund og
stund í senn.
Þegar eg flutti þessa stuttu
ræðu vissi eg, að tilfinnan-
legur skortur átti sér stað með-
al íslendinga hér; síðan hefi
eg fengið sönnu fyrir því að
hann er enn þá víðtækari og
tilfinnanlegri en eg hafði nokk-
ra hugmynd um.
Margir, sem við mig hafa
talað síðan, halda því fram að
bágindin séu svo mikil að ís-
lendingar gætu ekki risið undir
þeirri byrði að sjá sæmilega
um alt sitt fólk hversu fegnir
sem þeir vildu og hversu vel
áþreifanlega. En uppreistar-
menn, eins og aðrir, verða að
hlýta þeim álögum, sem að
þeim snúa, og hvað sem í
hilling hylst verð eg nú að
kunngera yður þann sannleik-
er upp hefir risið á páskum hins
nýja tíma.
Nokkuð langt stökk, * mínir
elskanlegir, mun yður finnast
eg taka að þessu sinni. En
örlaganna börn eiga þess eins
úrkosta er að þeim vinst. Eg
hefi, þó seint sé, sannfærst um
að aðrar þjóðir en Rómverjar
og ísraelsmenn eigi aðföll um
æðri muni og annað líf og
liefi eg því kynt mér að nokkru
hugsanafar ýmsra Ameríku-
manna- og mál. í þeim rekstri
datt eg ofan á söguna af Sam-
verjanum góða, sem eg las
yður endur fyrir löngu, eins
og yður mun reka minni til.
Nú virðist mér sagan all-mik-
ið breytt orðin, en öllu senni-
legri en hún var, þó eg segi
sjálfur frá. 1 sínum nýja bún-
ingi hljóðar hún á þessa leið:
Einu sinni fór maður nokk-
ur upp til Jerikó, fótgangandi,
með kröftugan þrjót á herðum
sér, því vegurinn moraði af
ránsmönnum og öðrum óþjóð-
alýð. Fótleggir hans skulfu af
óstyrk , því maginn var tómur
eins og vasarnir, og hefðu ræn-
ingjarnir farið um hann bönd-
um, hefðu þeir ekki fundið neitt
annað en góða matarlyst.
Meðfram veginum uxu ýms
ir Ijúffengir ávextir, svo sem
epli, fíkjur, plómur og annað
þvíumlíkt; en hvenær sem
Skjálf-leggur tók epli og bar
að munni sér hrifsðai fant-
urinn á herðum hans það af
honum og skilaði honum aftur
hýðinu. Og hvenær sem hann
reyndi að narta í plómu sér
til saðnings þreif hinn kröft
Svona gekk það nú langa
lengi. En eftir því sem á leið
varð Skjálf-leggur óstyrkari og
óstyrkari og lúnari og lúnari,
og hann kvartaði sáran um hið
þimga hlass á baki sér og tóm-
leikan í brauð-vömb sinni. En
þá klappaði hinn sterki á bak
hans- sem orðið var nú bólgið
og söðul-sárt, og mælti þann-
ig: —
“Minn góði samfélegi, eg veit
að byrði þín er þung og mat-
vömb þín er tóm; en byrði sú
hin ríkulega, er þú stynur und-
ir, ætti að fylla hjarta þitt með
stolti og fögnuði, því þú ert
stoð og stytta Friðarins og
Réttvísinnar á veginum til Jeri-
kó. Væri það ekki svo, ó
Skjálf-leggur, þá væri fé og líf
manna á veginum til Jerikó
engu hultara en eplin og plóm-
urnar, sem farið hafa í gegnum
greipar þér.
Og hvenær sem Skjálf-legg-
ur heyrði þessi hróss- og örf-
unarorð réttist hrygg-grind
hans að mun, og hann staulað-
ist áfram á ný, því fögnuður-
inn fylti hjarta hans svo hann
gleymdi raunum sínum og erf-
iði. Þannig gekk ferðin lengi
dags, unz þeir lásu á vísi-
spjaldi, við vegamót ein, þes3i
viðvörunarorð: “Keyrið hægt!
Hér er hætta á ferð!”’ Enda
reyndist það sannmæli vera,
því hinn góði samverji var i
þeirri svipan að gera aðreið
sína inn á há-veginn til Jerikó.
Og er hinn Góði Samverji sá
hina sorglegu útreið Skjálf-
leggs, sár bað hann hinn kröft-
uga að stíga af baki á meðan
hann væri að hella víni og við-
smjöri á kýli og söðul-sár hins
mædda manns.
Þessi bón gladdi hinn risa-
vaxna mikillega, og hann sté
til jarðar, því hann var góð-
menni í hjarta sínu og sterkur
forsvari kærle^kans — með
þeim eina varnagla að hans
eigin vasar fengju að vera í
friði.
En er Góði Samverjinn hafði
gert alt þetta, ávarpaði hann
Skjálf-legg og sagði: “Bróðir
minn góði, hví ber þú á blóðgu
baki þínu jötunuxa þennan hinn
stóra, sem gleypir æti þitt og
veldur þér þessum háls-sviða?”
“Fjarri sé það mér”, sagði
Skjálf-leggur, “að mótmæla.
því, sem þú segir um föng mín
og verkinn í hálsinum, en veizt
jú ekki aö hinn kröftugi er að
verja mig fyrir ræningjunum
á veginum til Jerikó?”
Er hinn Góði Samverji heyrði
jetta, brosti hann raunalega
og mælti: “Vesalings ,bróðir
minn, veizt þú þá ekki, að þú
ert sjálfur að rogast með stær-
sta þjóf vegarins á herðum
þér?”
En er félagarnir heyrðu þetta
æptu þeir hástöfum og sögðu:
‘Bolsevíki. Bolsevíki!” sem þýð
ir guðlastari og bersyndugur.
Og þeir réðust á hinn Góða
Samverja, segjandi: “Ef þér
ekki geðjast að hvernig við
stjórnum þessu landi, því i
fj..... ferðu þá ekki þangað,
sem þú áður varst?” Og þeir
börðu hann miskunnarlaust og
skyldu hann eftir á veginum til
Jarikó.
* * *
Síðast þegar fréttist til Skjáif
leggs var sýslumaður Jarúsal-
emsborgar að selja skýlið yfir
höfið hans, á opinberu uppboði
— til þess að verja hann fyrir
þak-smiðum Kanaanslands.
PéBé