Heimskringla - 08.06.1932, Blaðsíða 4

4 BLiAÐSlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 8. JÚNÍ 1932
'©dmskrmgila
/Stofnuð 18SS)
Kemur út á hverjum miOvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsími: 86 537______
VerS blaZSsins er $3.00 árgangurinn borgist
fyriríram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
Ráðsmaöur TH. PETURSSON
853 Sargent Ave., Winnipeg
Manager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg.
"Heimskringla” is published by
and printed by
The Viking Press Ltd.
*853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG 8. JÚNÍ 1932
HVAÐ VARÐ FYLKISBANKANUM.
AÐ FALLI?
Að þessu ispurði oss einn af gætnustu
og vel metustu borgurum Gimlibæjar ný-
lega ,sem jafnframt er einlægur fylgis-
maður Brackenstjórnarinnar. Honum
virtist eitthvað á huldu um þetta mál,
þrátt fyrir alt, sem um það hefir verið
skrifað.
Við töluðum fram og aftur um málið.
“Hvað er um orðasveiminn, sem þjóð-
megunarmenn vöktu um að bankinn væri
illa staddur?” spurði hann. Frá honum
sögðum vér iskýiaust sagt í skýrslu rann-
sóknarnefndarinnar í því máli. Þar er
borið á sex þjóðmegunarflokksmenn, að
þeir hafi átt tal um hag bankans við níu
menn. Fjórir menn úr norðvestur hluta
landsins báru þetta við rannsóknina. Þeir
voru allir pólitískir forvígismenn Bracken-
flokksins, hver í sínu héraði. En^inn
þeirra átti eyri í fylkisbankanum. Og
af þessum níu manns ails, sem þjóðmeg-
unarmenn áttu að eiga tal við, voru að-
eins tveir, sem fé áttu í bankan-
um. En eins og kunnugt er, áttu 42,000
manns alls fé sitt þar geymt.
Eftir að hafa minst á þetta í skýrslu
rannsóknarnefndarinnar, spurðum vér
vin vorn, hvort hann héldi að skraf á
víð og dreif um bankann við þessa tvo
menn, af fjörutíu og tveim þúsundum,
sem fé áttu í bankanum, hefði orðið hon-
um að falii? Hann svaraði, að það hefði
aldrei beinlínis verið sín skoðun. Það
væri erfitt að gera sér grein fyrir þvi
máli, af því sem um það hefði verið sagt,
vegna þess að það væri alt svo litað af
pólitísku flokksfyigi.
En ætli samt, að framburður Edward
Brown, fyrrum féhirðis Manitobafylkis,
í Norrisstjórninni, sem hvorki er Brarken-
sinni né þjóðmegunarflokksmaður, megi
ekki skoðast hlutlaus? spurðum vér. —
Nefndin kaliaði hann til yfirheyrslu, vegna
þess, að hann hafði meist allra manna,
sem féhirðir Manitobafylkis, þá er bank-
inn var stofnaður, %ið stofnun og alt
skipulag hans verið riðinn.
“Hvað sagði hann?” spurði vinur vor.
Samkvæmt skýrslum rannsóknarnefndar
bentum vér á, að Mr. Brown hefði far-
ist orð á þes®a ieið:
Eg vDdi síðast af öllu að það yrði til
þess, að hnekkja lánstrausti þessa fylkis,
er eg hefi um þetta mál að segja. Mér var
ávalt Ijóst, að þar sem banki þeissi er
ekki sömu lögum háður og aðrir bankar,
að því er bankalöggjöf þessa lands snert-
ir, að þá væri nauðsynlegt, að verðbréf
bankans væru sem fiest hjá sambands-
stjórninni, en ekki fylkislstjóminni. Eg
áleit það nauðsynlegt til tryggingar bank-
anum. Og það skaut mér strax skelk í
bringu, er eg heyrði að 80 prósent af
verðbréfunum voru fylkisverðbréf, en að-
eins 20 prósent sambandsstjórnarinnar.
Þegar framburði Mr. Browns var hér
komið, spyr formaður rannisóknarnefnd-
arinnar, sem var Mr. S. S. Garson, Brark-
en-sinni:
“Skil eg það rétt, að þú álítir, að þessi
trygging bankans væri ónóg?’’
Mr. Brown: “Vissulega. Hún hefði átt
að vera hið gagnstæða — 80 prósent í
sambandsstjómar skuldabréfum, en 20
próisent í fylkisskuldabréfum.’’
Mr. McLenaghen (frá Kildonan — einn
í rannsóknarnefndinni):
“Er það skoðun þín, Mr. Brown, að
ef frá stefnu liberal stjórnarinnar hefði
ekki verið vikið í stjóm bankans, að hann
væri þá ennþá starfandi?’’
Mr. Brown: “Mér er ómögulegt að sjá
annað. Með 80 prósent af sambandsstjórn
ar skuidabréfum, hefði enginn óttast
tryggingu bankanis. ’’
Mr. McLenaghen: “En hefðirðu búist
við fyrirfram, að fara mundi eins og
fór, og að menn mundu taka fé sitt úr
bankanum, er verðbréf hams vora að
mestu, eða 80 prósent, orðin fylkisverð-
bréf?”
Mr. Brown: “Já, eg hefði búist við því
sem sjáifsögðu.”
Mr. S. J. Farmer (sem einnig var í
rannsóknamefndinni): “Þú heldur að
svo hefði farið undir öilum kringumstæð-
um, og þó um engan “orðasveim’’ hefði
verið að ræða?”
Mr. Brown: “Já. — Og ástæðan er,
hvemjg ástandið var í tfjármáladteild
Brackenstjórnarinnar. Aðistoðarféhirðir
fylkisins drap ofurlítið á það í framburði
sínum. Það virðist sem Brackenstjórnin
hafi um stundar sakir mist aha stjórn á
fjármálum í féhirðisdeiidinni. Ástandið
í henni var mjög alvariegt, og ástæðan
fyrir því að stjórnin gat ekki ®elt nein
verðbréf, var á allra vitund. Hún hafði
selt feiknin öll af verðbréfum og gat nú
ekki selt meira. Deildin var orðin svo
langt á eftir, að lánstraust hennar var
þrotið. Tekjur deDdarinnar nægðu ekki
til þess að mæta útgjöldunum, og afleið-
ingin af því varð sú, að reikningar henn-
ar voru ekki greiddir á réttum tíma eða
regiulega. Og almenningur, sem við fé-
hirðisdeild fylkisins átti viðskifti á síð-
astliðnu hausti, eða í byrjun vetrar, gat
ekk fengið peninga sína greidda sér.
Þetta varð að mini skoðun orsök til þess
að umtal tepanst um það, að fylkisbank-
inn væri ekki tryggur. Mér var það vel
Ijóst, að ef fjárkröggur yrðu í féhirðis-
eða fjármáladeildinni, þá færi það ekki
framhjá fylkisbankanUm, þar sem verð-
bréf deildarinnar voru bakhjarl fylkis-
bankans. Mín skoðun er því sú, að það
hafi aðallega verið fjárkröggurnar í fé-
hirðisdeild Manitobafylkis, sem varð fylk-
isbankanum að falli.”
Þannig er nú vitnisburður manns, er
ætla má, að hlutlaust dæmi um þetta
mál. Vér höfum að minsta kosti enga á-
stæðu til þess að halda, að hann hafi haft
minstu tilhneigingu til þess að fella dóm
sinn þjóðmegunarmönnum í vil, sem
hann hefir verið andvigur alla sína æfi.
Alt sem innan tilvitnunarmerkja er eftir
honum haft, er orðrétt þýtt úr skýrslu
rannsóknaraefndarinnar. Undirstrikun
orða hans er aðeins vor.
Fjármálaráðherra Manitoba hefir Hon.
John Bracken stöðugt verið. Hann bar
því ekki aðeins ábyrgð á fjármálum fylk-
isins, sem stjórnarformaður, heldur bein-
línis sem fjármálaráðherra. Um það er
því ekki að villast, af ofanskráðum fram-
burði Mr. Browns, fyrrum fjármálaráð-
herra, hverjum er um fall fylkisbankans
að kenna. Stjómin virðist hafa haft bank-
ann fyrir vasapyngju, sem hún gekk í,
án þess að sjá bankanum fyrir nægilegri
tryggingu. Og með sölu teambandsstjórn-
ar verðbréfanna til annara banka fyrir
lán frá þeim, því Brackenstjórnin var
sýknt og heilagt peningaþurfi, vegna tak-
markalauss fjárausturs, fór trygging fylk-
isbankans, því verðbréfin, sem fjármála-
deildin gaf fylkisbankanum í stað þeirra,
vom ekki eins gott veð. Þau seldust ekki
neitt líkt því á fuDu verði, eins og hagur
fylkisins var orðinn. Og nú má geta nærri
hvað í þau er boðið, eftir að það er Ijóst,
að skuld fylkisins í ár hefir aukist um
átta miljónir dala! Sambandsstjórain, er
í ábyrgð gekk fyrir þessi verðbréf, svo
almenningur tapaði ekki sínu í fylkis-
bankanum, gerir ráð fyrir að það kosti
sig að minsta kosti þrjár miljónir dala.
Þetta ráðslag Brackenstjóraarinnar átti
nú alt að fela með því, að skipa fáeina
fylgipostula hennar í nefnd, til þess að
segja að Brackenstjórnin ætti engan þátt
í hruni bankans. Og þeir sveinar hennar
taka ekkert framburð annara til greina.
Og þingið meir að segja samþykkir, að
ahdstæðinga stjórnmálaflokki sé um fall
bankans að kenna, en ekki Bracken-
stjórninni!
Þeir Bracken og iiberal þingmenn, sem
atkvæði greiddu á síðasta fylkisþingi með
þessum handþvotti Brackenstjórnarinn-
ar í bankamálinu, ættu að fyrirverða sig
svo, að iáta nú ekki kjósendur sjá fram-
an í sig, að maður ekki taii um að sækja
um þingmensku. Þeir eru óhæfir til henn-
ar, af því ð aþeim er ekki trúandi til hér
eftir, að gera það sem þeir vita réttast,
því blettirair á Brackenstjórninni skína
í gegnum allar þeirra yfirhilmingar í
Sjötti lögfræðingurinn hlaut
fyrir sitt starf $23,127.50.
Fyrrum dómsmálaráðherra,
er völd iagði niður, þegar Hon.
W. J. Major tók við embætti
þessu fyrir fimm árum, var
greitt $30,745.00.
Öðrum fyrrum dómsmálaráð-
herra voru greiddir $24,425.00.
Þessir menn hafa hlotið að
erfiða mikið á árinu. Þó halda
bændur, að engir vinni nema
þeir. Þessir lögfræðingar hafa
ekki unnið í dómsmáladeildinni,
en hafa fylt út samninga fyrir
hana í viðlögum, og fengið
þetta af smjöri ofan á kökuna
sína fyrir hjá Brackenstjóm-
inni.
LJÓSFÆLNI BRACKEN-
ÞINGMANNA.
Enn sem komið er forðast
Bracken og flokksmenn hans
að minnast nokkuð á mál fylk-
isins í þessum kosningum. í
stað þess hafa þeir valið sér
að tala um sambandsstjórnmál.
Virðist þó hitt liggja nær, að
íhuga eða láta kjósendur vita
eitthvað um þau mál, er þeir
um síðustu kosningar fólu Mr.
Bracken og stjórn hans um-
sjón og framkvæmdir á. Og
eftir að hafa séð hvernig þau
stjórnarstörf eru af hendi leyst,
að segja þeim eitthvað um á-
form sín framvegis. Um leið og
kvabbað er um atkvæði kjós-
enda, leikur þeim meiri for-
vitni á þessu, sem eðlilegt er,
en nokkru öðru.
En á þetta fæst ekki minst
af Bracken eða flokksmönnum
hans. Sú ljósfælni er ef til vill
skiljanleg, þegar yfir stjómar-
tíð Brackens er litið. Það er
eðlilegt, að hann kæri sig ekki
svo mjög um, að fjármála-
ástandið sé dregið fram í dags-
ljósið, og þurfa að gera kjós-
endum viðunanlega, ef ekki á-
nægjulega, grein fyrir 21 miljón
dala eyðslu á síðasta ári. Þá er
ekkert skemtilegt, að þurfa enn
að fara í gegnum allar þreng-
ingar og þjáningar Sjösystra-
málsins, og stöðumissi tveggja
helztu ráðgjafanna. Eða öll hin
hneykslismálin, svo sem að
fjölga ráðherrum og embættum
og hafa til uppboðs sér til fylg-
is. Eða járnvörukaupin af fé-
lagi, sem margir ráðherrar og
innkaupa maður stjórnarinnar,
og sjálfur forsætisráðherrann,
eiga hver frá 100 til 150 hluti í.
Eða þá eyðsluna á fylkisfénu
í bitlingum til gæðinga sinna.
Þetta og ótal margt annað,
sem áður hefir verið minst á í
þessu blaði, er ærið nóg tii
þéss, að Bracken og bræðings-
I fullan aldarfjórðung hafa Dodd’s
nýrna pillur verið hin viðurkenndu
meðul við bakverk, gigt og blöðru
sjúkdómum, óg hinum mörgu kvilla,
er stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru til sölu i öllum lyfjabúð-
um á 50c askjan eða 6 öskjur fyrir
?2.50. Panta má þaer beint frá
Dodds Medicine Company, Ltd., Tor-
onto, Ont., og senda andvirðið þang-
að.
ætur hans haldi sig í skugg-
anum.
En að því er gagnrýni Brack-
en-sinna snertir á Bennett-
stjórninni, þá skulum vér benda
á ummæli Mr. J. S. Farmers,
verkamannafulltrúa, sem hlut-
lausa skoðun mætti ætla að
hefði í þessu máli, því hann er
eigi síður andstæðingur Ben-
netts, en Bracken sjálfur og
hans menn eru. Orð Mr. Far-
mers eru þessi:
“Þetta er ekki stund eða stað
ur til að tala um tolla, eða betri
útlendan markað. Hvað hátt,
sem um það er hrópað í þess-
um fylkiskosningum, er það
gersamlega þýðingarlaust. Toll-
arnir snerta ekki atvinnuleysið
til né frá. Það eiga allar menn-
ingarþjóðir heimsins að stríða
við atvinnuleysi, hvort sem þær
hafa háa ,lága eða enga tolla.’’
Hvort sem menn eru Mr. Far-
mer sammála að öllu leyti eða
ekki, munu flestir sjá, að tollar,
ef nokkur áhrif hafa á atvinnu-
mál heima fyrir, bæta fremur
úr atvinnuleysi en auka það-
En það gerir þá málstað Brac-
kenmanna aðeins verri en áð-
ur, og ástæður þeirra fyrir að
tala aðeins um utanríkismál i
þessum kosningum, helberan
barnaskap, eða lélega tilraun
til að draga athygli kjósenda
frá málefnum þessa fylkis og
öllu stjórnarfargani síðustu ára.
KOSNINGA-KRINGLUR.
Col. Taylor: Bracken talar
um þólitíska leikara. Hverjir
eru þeir? Ekki sá flokkur, sem
eg tilheyri. Hann hefir ávalt
verið það, sem hann enn er og
verður. Verkamannaflokkurinn
sömuleiðis. Það eru Bracken
flokkurinn og liberalar, sem
eru að leika pólitíska Ioddara.
fylkisbankamálinu.
Brackenstjómin frestaði þingsetningu,
til þess að fara sjálf með fylkisbankamál-
ið sem henni þóknaðist.
Þetta bankamál mælir vissulega ekki
með endurkosningu Brackenstjómarinn-
ar, fremur en annað í fari hennar undan-
anfarin stjórnarár.
ÁFENGISSALA BRACKENSTJ6RN-
ARINNAR.
Brackenstjórninni færa gæðingar henn-
ar það til innleggs í þessum kosningum
— og láta mikið yfir því — að fylkið hafi
í þau 10 ár, sem Bracken hefir verið við
völd, lækkað eða afnumið landskattinn
svonefnda, sem bæir og sveitir hafa
greitt, og er um tvær miljónir dala, og
benda á þetta sem gjöf frá Bracken-
stjórninni til bæja og sveitarfélaga. Um
afnám þessa skatts er nú að vísu ekki
ræða, því greiði sveita- eða bæjafélögin
í ár sinn vanalega skerf af ellistyrknum,
sem innifalinn er í þessum skatti, er
hann ennþá $750,000, og verður að greið-
ast fylkinu.
En svo er dálítið annað að athuga við
þessa gjöf Brackenstjórnarinnar, eða af-
nám þessa skatts. Um það leyti er
stjórnarsala á áfengi hófst í þessu fylki,
þótti engum blöðum um það að fletta,
að sveitum og bæjum bæri helmingur á-
góðans af sölunni. Áfengissalan byrjaði
1924, og fram að árinu 1928, nutu sveit-
ir og bæir síns hluta af ágóðanum, nema
hvað Brackenstjórnin fór brátt að bera
víurnar í hann, með því að reikna teveit-
um og bæjum nokkuð af lögreglukostn-
aði sínum, áður en ágóðinn var afhent-
ur þeim. Ágóði áfengissölunnar var rúm
hálf miljón dala á ári, þessi árin. Þetta
var nú gott og blessað. En að fjórum ár-
um liðnum, eða á árinu 1928, fór Brack-
enstjómin að hirða allan ágóðan sjálf,
og til þess að fá sveita- og bæjafélögin-
til að veitast ekki að sér fyrir það, lofar
hún að afnema landskattinn (sem eigin-
lega er Municipal Levy), sem hún og hefir
smátt og smátt verið að gera. Á þeim
nærri fjórum árum, sem stjómin hefir
ein hirt, allan ágóðann af áfengissölunni,
hefir hann numið tveim miljónum dala
árlega.
Fram að þessu yfirstandandi ári hefir
því ágóði stjórnarinnar af vínsölunni í
átta ár, verið alls níu miljónir dala. Helm-
ingur þessa fjár bar sveitunum og bæjun-
um, en í þeirra hluta hefir aðeins ein
miljón komið. Upp í afganginn, sem er
hálf fjórða miljón, greiðir stjórnin eða
gefur eftir landskattinn, tvær miljónir,
og þykist gefa hann. Sannleikurinn er
sá, eins og öllum er Ijóst af þessu — að
hún hefir haft af sveitum og bæjum
hálfa aðra miljón dala, sem þeim bar,
samkvæmt samningi, af ágóðanum af
vínsölunni.
Úr því farið er að telja gjafir Brack-
enstjórnarinnar til bæjanna og sveitanna,
því þá ekki að minnast á nýja skatta,
sem hún hefir lagt á bæja og sveitafé-
lögin, svo sem tekjuskatt, Pari-Mutual
skatt, gasolíuskatt o. fl. Þeir eru einnig
gjöf til þeirra!
MEIRI VOTTUR SPARSEMINNAR.
í síðasta blaði var bent á, hvað Brack-
enstjórnin hefði eytt af fylkisfé í bílaút-
gerð sína, eða réttara sagt, viðhald henn-
ar á einu ári. Féð, 'sem hún greiddi upp-
runalega fyrir bílana, var ekki þar með
talið, af því að bílarnir eru eign stjórn-
arinnar, en það nam nærri tveim milj-
ónum dala.
Hér skal nú bent á annan sparsemis-
vott þessarar stjórnar. Það er kaupið,
sem lögfræðingum ýmsum var greitt á
árinu 1931 og nokkuð af árinu 1932.
Vel þektum lögfræðingi, fyrrum liber-
al, en nú Brackensinna, var greitt í kaup
á þessu tiltekna tímabili (rúmu ári), af
Brackenstjórainni $22,136.92. Það svar-
ar með öðrum orðum til kaups, er næmi
$184.00 á mánuði í þau 10 ár, sem Brack-
hefir verið við völd.
Einum vini núverandi dómsmálaráð-
herra, sem er Hon. W. J. Major, voru
greiddir $9,000.00.
Þriðja Winnipeg-lögfræðingnum, sem
nú er fluttur til Montreal, voru greiddir
$24,603.00.
Fjórða Winnipeg-lögfræðingnum, og
sem nú er í kosninga undirbúningsnefnd
Brackens, voru greiddir $13,830.00.
Fimta lögræðingnum voru greiddir
$21,360.00.
Greiðið atkvæði með
Lt. CoL R. H. WEBB d.s.o., m.c.
CONSERVATIVE ÞINGMANNSEFNI FYRIR ASSINI-
BOIA OG TRYGGIÐ YÐUR MED ÞVI ÁGÆTAN ÞING-
FULLTRÚA.
MERKIÐ SEÐILINN ÞANNIG:
WEBB. RALPH \ i. 1
Gefit5 út af Conservative Association í Assiaiboia.