Heimskringla - 20.04.1938, Blaðsíða 5
WINNIPEG, 20. APRÍL 1938
HEIM8KRINCLA
5. SÍÐA
Elgar kór og hljómsveit með
slíkri snild að með afbrigðum má
heita. Manni finst sem hugdirfð
og hetjudáð þessara fornu vík-
inga fylli salinn og að það hafi
verið fagurt og drengilegt að
berjast og þannig deyja. Eftir-
málinn er með öðrum svip, dul-
arfullur og þunglyndislegur. —
Seinustu hendingarnar munu
seint úr minni líða þeim er
heyra.
Um meðferð verksins má
margt gott segja og var Winni-
peg til sóma. Kórinn telur yfir
tvö hundruð manns og hefir yfir
miklum hljómkrafti að ráða. —
Kvennraddir eru margar ágætar
og bassar allgóðir, tenorar eru
varla á borð við hinar raddirnar.
Söngurinn víða dramatískur en
e. t. v. vart nægilega sveigjan-
legur og samtök um framsögn
orða sumstaðar ekki sem bezt.
uppruna þeirra. Sögurnar um
ættfeðurna voru á reiki, og það
var hægt að bæta við þær og
fella úr þeim eftir vild; en það
sem þeim var eignað var þjóð-
legt og hafði á sér rétttrúnaðar-
blæ, það minti ekkr óþægilega á
aðrar þjóðir og guði þeirra. —
Venjulega aðferðin til að tengja
helgistaðinn við nöfn forfeðr-
anna var sú, að skýra frá, að
guð hefði birst einhverjum
þeirra þar á einhvern hátt, og
að hann, forfaðirinn, hefði svo
reist altari þar.
Þannig er sagan í 28. kapí-
tulanum, sem minst er á hér að
framan. Hún er á þá leið, að
Jakob, sem var ekki óhultur um
líf sitt fyrir bróður sínum Esau,
eftir að hann, eða réttara sagt
Rebekka, hafði náð frumburðar-
réttinum frá Esaú með brögð-
um, flýði austur til Haran í
búin til í þeim tilgangi að sýna^ fram skrifleg atkvæðagreiðsla. í
að þessi fornhelgi staður hafi
verið af þjóðlegum uppruna.
G. Á.
ÍSLANDS-FRÉTTIR
En þó voru heildaráhrif ágæt og j Mesópótamíu, til Labans móður-
því vart réttlátt a$ vera með bróður síns. Á leiðinni lagðist j
smáhótfyndni. Hljómsveitin var hann kvöld eitt til hvíldar með
góð en undirspilin nokkuð sterk stein undir höfðinu. Um nótt-
fyrir suma einsöngvarana. ís-1 ina birtist Jahve honum í
lenzku sólóistarnir, frú Sigríður draumi. Hann sá stiga, sem stóð
Olson og Paul Bardal voru sér og ' á jörðinni og náði til himins. —
íslendingum til stórsóma. Allir^Jahve gerði sáttmála við hann í
söngvararnir voru hlutverki sínu draumum. Þegar hann vakn-
fyllilega vaxnir. Þó munu vonir aði, reisti hann steininn upp,
manna um Steuart Wilson varla helti yfir hann olíu og nefndi
hafa ræzt. Hann var auglýstur staðinn Betel. — “Hér er vissu-
sem bezti núlifandi tenórsöngv- lega guðs hús, hér er hlið him-
ari Englendinga og því við miklu insins.”
búist, en er þó góður söngvari.
Kveldið var sérstaklega
Þessi fallega saga var búin til,
til þess að gera grein fyrir upp-
nægjulegt fyrir íslendinga. Efn- j runa helgistaðarins. Þó nokkrar
ið var úr íslenzkum fornsögum J siíkar sögu eru sagðar um Abra-
— margir íslendingar tóku þátt ham, hann reisti mörg ölturu,
í söngnum og fjöldi íslendinga helga staði á ferðum sínum; og
sótti hljómleikana.
R. H. Ragnar
Grein þessi er skrifuð að
beiðni ritstjóra Heimskringlu.
Ritstj.
B E T E L
alstaðar þar sem ölturu voru
reist, úr steinum auðvitað, eða
'tré helguð, eins og Mamre-lundur
í Hebron, átti guð Israelsmanna,
Jahve að hafa birst. Þessir stað-
ir voru guðsþjónustu-staðir um
langan aldur; menn hugsuðu sér
eflaust í fyrstu, að guð sá, er til-
beðinn var á hverjum stað, ætti
Fyrir skömmu rakst eg ein- þar sérstaklega heima, staðurinn
hverstaðar á þá útskýringu á var bústaður hans, að minsta
nafninu Betel að það þýddi hlið \ kosti meðan guðsþjónustan, sem
himinsins. Þessi útskýring erjvar fyrst og fremst fórnfær-
auðsjáanlega tekin úr sögunni ing, fór fram. Með tímanum
um draum Jakobs í 28. kap. íjvarð óleyfilegt að færa Jahve
fyrstu bók Moses, þar sem Jakob fórnir á þessum helgu stöðum;
er látinn segja — “hér er hlið því að musterið í Jerúsalem varð
himinsins.” En þessi orð eiga
bersýnilega við stigann, sem
hann sá í draumnum, en ekki
eini staðurinn þar sem Jahve-
dýrkun mátti fara fram. Spá-
mennirnir þrumuðu stöðugt á
staðinn Betel, þar sem hann var , móti öllum helgisiðum í hinum
staddur. [fornhelgu stöðum; enda voru
Nafnið Betel er samsett úr J þeir margoft ekki Jahve-dýrkun,
tveimur orðum, bet og el. Bet heldur dýrkun annara guða, og
þýðir hús en el er fyrsta at- voru andstygð í augum hinna
kvæðið í orðinu Elohim, sem þýð- j ströngu Jahve-trúar manna. í
ir guð, eða í alveg bókstaflegri annari frásögn um komu Jakobs
merkingu guðir, því að það er til Betel og altarisbyggingu þar,
fleirtölumyndin, en er þýtt með, sem er í 35. kap. fyrstu Móse-
orðinu guð í eintölu; eintölu- j bókar, er beinlínis gert ráð fyrir
mynd, Eloah, var til, en hún var að Jakob og heimafólk hans hafi
ekki notuð nema um einn guð af haft útlend goð hjá sér. Jakob
mörgum væri að ræða. At-jtók þau öll og gróf þau undir
kvæðið E1 birtist í fjölda mörg- eik hjá Síkem. Vitanlega er hér
um manna — og staðanöfnum í átt við guðalíkneski, sjálfsagt úr
biblíunni, t. d. Elia, Elkana, j tré, sem voru tilbeðin.
Samúel, Penúel, Betel og Betle-1 f>að er meira en líklegt, að ætt-
hem. — Betel þýðir blátt áfram
hús guðs.
Það er fróðlegt að athuga,
hvers vegna þessi staður, Betel,
var slíkur helgistaður í augum
feðurnir Abraham, fsak og
Jakob, hafi ekki verið til sem
einstakir menn, heldur hafi þessi
nöfn upprunalega verið nöfn á
kynkvíslum (tribes), og að sög-
Gyðinga til forna. Hann var j urnar um þa lýsi ferðalagi og
auðvitað einn af mörgum “helgi-1 hirðingjalífi þessara kynkvísla
stöðum”, þar sem að guðirnir, áður en þær tóku sér fastan bú-
bæði Jahve, guð Israelsmanna og stað í Gyðingalandi, þ. e. a. s.
guðir annara þjóða voru tilbeðn- agur en þeim tókst að vinna sig-
ir. Upprunalega voru eflaust ur á þjóðum þeim, sem þar
margir af þessum helgistöðum bjuggu fyrir, og taka landið til
teknir frá Kanaanítunum, sem eignar. En það, eins ög kunnugt
ættkvíslir Israelsmanna sigruðu | er, tók langan tíma. Alkunnug
smám saman, en ekki án þess að j er t. d. viðureign ísraelsmanna
verða fyrir margskonar áhrif- og Filistea, sem um langan ald-
um, bæði trúarbragðalegum og
menningarlegum, frá þeim; stað-
ur voru nágrannar þeirra, og
sem þeir oft höfðu friðsamleg
irnir voru gamlir tilbeiðslu — og mök við. Nafnið Israel, sem er
fórnfæringastaðir. En með því' bæði nafn á manni og síðar á
að það varð í augum Israels-
manna, einkum spámanna þeirra
eitt hið mesta hneyksli og sví-
virðing, að sú þjóð, sem var út-
valin af Jahve, hefði nokkurn-
tíma tilbeðið aðra guði en hann,
varð að finna ráð til þess að
sýna, að helgistaðirnir væru af
þjóðlegum uppruna; og það var
ofurhægt að eigna ættfeðrunum
allri þjóðinni, bendir til þess að
það hafi altaf átt við flokk en
aldrei við einstakling. Mörg
önnur rök má færa fyrir því, að
frásagnirnar um patríarkana
séu frásagnir um flokka, ferða-
lög þeirra, lífshætti og bardaga.
Betel var einn af hinum gömlu
helgistöðum og sagan um draum
Jakobs er helgisögn, beinlínis
Togaraflotinn fer nú
þegar á veiðar
Rvík. 22. marz
Gerðardómurinn í kaupdeilu
sjómanna og útgerðarmanna,
kvað upp úrskurð sinn kl
gærmorgun.
Úrskurður dómsins var á þá
leið, að samningar aðila frá 1935
skyldu gilda áfram á þessu ári
með þeim breytingum, sem lagð-
ar voru til í síðari tillögum sátta-
semjara. Síldarpremían skyldi
þó vera hærri en þar var ákveð-
ið. Samkvæmt úrskurði gerðar-
dómsins, verður hún óbreytt frá
því, sem verið hefir, þangað til
kaupverð á síldarmjöli er orðið
meira en kr. 5.00, en þá hækkar
hún í hlutfalli við síldarýerðið.
Þannig verður hún 3.6 aura, ef
síldarverðið er 6 kr. og 4.8 aurar,
ef verðið er 8 kr. Samkvæmt
tillögum sáttasemjara, hefði pre-
mían orðið 3.4 og 4.2 af tilsvar-
andi verði'.
Með þessum úrskurði greiddu
atkvæði Hákon Guðmundsson
hæstaréttarritari, Þorsteinn Þor-
steinsson hagstofustjóri og Pét-
ur Lárusson prentari. Kjartan
Thors og Kjarton Ólafsson voru
á móti.
Með þessum úrskurði gerðar-
dómsins hækkar fast mánaðar-
kaup á saltfiskveiðum sem hér
segÍT:
Hjá hásetum úr kr. 214.00 í
kr. 224.00.
Hjá matsveinum úr kr. 281.60,
í kr. 295.00
Hjá aðstoðarmönnum í vél, úr
kr. 331.45 í kr. 248.
Hjá æfðum kyndurum úr kr.
310.00 í kr. 325.00.
Hjá óæfðum kyndurum úr kr.
275.21, í kr. 290.00.
Lifrarhlutur helzt óbreyttur.
Auk þess fá hásetar ýms ný
hlunnindi, eins og t. d. forgangs-
rétt að vinnu við hreinsun og
endurbætur á skipunum.
Auk framangreindrar hækk-
unar á síldarpremíunni, hækkar
greiðsla til háseta fyrir síld, sem
er kverkuð og söltuð í skipinu,
um 10%.
Þá eru ný ákvæði um kaup-
hækkun hjá þeim sjómönnum,
sem sigla á stríðshættusvæðum,
og greiðslu á fæðispeningum til
sjúkra sjómanna, sem liggja í
heimahúsum.
Atkvæðagreiðsla í
sjómannafélögunum
Sjómannafélögin í Reykjavík,
Hafnarfirði og é. Patreksfirði,
héldu fund í gærkvöldi, til að
ræða um úrskurð gerðardómsins.
Stjórn Sjómannafél. Reykja-
víkur lagði fram svohljóðandi
tillögu á fundinum:
“Sjómannafélag Reykajvíkur
mótmælir harðlega gerðardómi
þeim, sem settur var með lögum
17. þ. m. til að dæma um ágrein
ing milli sjómanna og togaraút-
gerðarmanna, svo og úrskurði
dómsins uppkveðnum í dag. Tel-
ur félagið úrskurðinn ekki á
þann hátt bindandi fyrir meðlimi
sína að því sé óheimilt að gera
ráðstafanir til að ekki verði lög-
skráð á togara með þeim kjörum,
sem í úrskurðinum eru ákyeðin.
En þar sem nauðsyn krefur að
lausn fáist í kaupdeilunni, að því
er varðar saltfiskvertíðina og fé-
lagið telur, að þau kjör, sem til
boða standa á þeirri vertíð séu
eftir atvikum ekki óviðunandi,
þá heimilar félagið meðlimum
sínum að láta lögskrá sig á tog-
ara með greindum kjörum á
saltfiskvertíð þá, sem nú er að
hefjast.”
Björn Bjarnason, bæjarfull-
trúi kommúnista, bar fram þá
viðaukatillögu, að félagið skyldi
síðar taka ákvörðun um síldveið-
arnar, en sú tillaga var feld með
nær öllum greiddum atkvæðum.
Um tillögu stjórnarinnar fór
félögunum í Hafnarfirði og Pat-
reksfirði fór einnig fram skrif-
leg atkvæðagreiðsla um sams-
konar tillögu.
Úrslitin urðu þau, að tillagan
var samþykt með 309 atkv. Á
móti voru 151 atkv., 43 seðlar
voru auðir og 2 ógildir. útgerð-
armenn höfðu samþykt fyrir-
fram að beygja sig fyrir úr-
skurði gerðardómsins, hver sem
9 i; hann yrði.
Saltfiskveiðar togara munu
því hefjast nú þegar.—N. Dbl.
BRÉF ÚR SKAGAFIRÐI
Frh. frá 1. bls.
verkum, að kúnum hefir líka
fjölgað. Mjólkin er borguð eftir
fitumagni og hefir nú síðari
hluta sumars og fram á áramót
fengist 18 aurar fyrir 4% feita
mjólk. Þetta er auðvitað ekki
hátt, en verður þó samt sem
áður, eitt hið drýgsta innlegg
bóndans.
Mikill uggur og ótti er í mönn-
um hér útaf hinni svonefndu
mæðiveiki, sem undanfarin ár
hefir geysað hér vesturundan og
gert heilar sveitir næstum sauð-
lausar. Hefir hún með hverju
ári færst lengra norður og aust-
ur á bóginn og hefir nú komist
hingað í Skagafjörðinn, vestan
Vatna”. Hefir orðið vart við
hana á tveimur bæjum, Hólkoti
Staðarhreppi og Halldórsstöð-
um í Seyluhreppi. Hefir alt fé
verið drepið á þessum bæjum, en
miklar líkur á því, að hún gjósi
upp víða seinnipartinn í vetur og
á næsta sumri.
í sumar var hafður vörður
með Héraðsvötnum, framan frá
Jökli og alla leið til sjávar. Voru
alt 13 menn á varðlínunni en
þrátt fyrir það sluppu kindur
bæði austur yfir og vestur yfir
enda líklega ómögulegt að vera
nokkurntíma fullviss um að slíkt
sé trygð hversu mikil árvekni,
sem þar er við höfð. En nú er
verið að girða meðfram “Vötn-
unum” svo líkindi eru til að
varslan gangi betur, enda finst
mér ekki mega horfa í neitt, sem
hægt væri að ætla að yrði til
þess að stöðva hana, hér, svo
hún fari ekki lengra austureftir.
Þó eg búist við því að ýms héruð
séu ver undirbúin að mæta af-
leiðingum hennar en Skagafjörð-
ur, þar sem menn gætu langt um
meir snúið sér að mjólkurfram-
leiðslu og aukinni hrossarækt,
mundu samt margir dalabændur
gjalda mikið afhroð við komu
hennar; því þeir eiga óhægt að
snúa sér að þessu. Annars má
búast við að raunin verði sú að
svo og svo margir flosni upp og
flytji á mölina, og er það ekki
lífvænlegt í alt það atvinnuleysi,
sem þar er fyrir. Eina vonin er
að einhver ráð eða lækning finn-
ist við þessum íllræmda sjúk-
dómi og leysi bændur á þann hátt
úr þessum vanda.
Heldur gengur hægt með að
safna til okkar góðu Skagfirð-
ingasögu, svo hægt yrði að fara
að gefa hana út, en þó munu
ýmsir góðir menn vera þar að
verki, þó þeir láti ekki mikið
yfir sér hvað ritmenskuna snert-
ir. Vonandi líður ekki á löngu
þar til eitthvað verður hafist
handa í þessu máli. Gaman væri,
ef þið hefðuð einhverjar gamlar
og merkilegar sagnir heiman að,
ef þið hefðuð hripað þær upp og
sent mér. Eg skyldr koma þeim
á framfæri í safninu til sögunn-
ar. Þó ykkur þykir það máske
ómerkilegt getur það orðið til að
ýta undir annað merkilegra í
sambandi við það, eða hefir ein-
mitt vantað í stærri frásögn. Nú
er búið að stofna deild í Reykja-
vík og aðra á Akureyri, og verið
að fá menn í héraðinu að ganga
í Sögufélagið. Ársgjaldið er kr.
3,00 og á hver félagsmaður að
fá fyrir, það sem út kemur af
Skagfirðinga sögu á hverju ári.
Á þessu ári hafa ýmsir merk-
ismenn í héraðinu látist og má
þar fyrstan telja sr. Sigfús Jóns-
son fyrrum prest á Mælifelli, en
síðast kaupfélagsstjóra á Sauð-
árkróki. Tók hann við Kaupfél. I
Skagf. er það átti erfiðast upp-
dráttar og hafði litla verzlun, t.
d. engar haustafurðir, en við
dauða hans var það orðin voldug
stofnun og með bezt stæðu kaup-
félögum landsins. Hann var kos-
inn á þing 1934 og gaf kost á
sér aftur síðastl. vor. En er
hann var að leggja af stað á
þingmálafundina veiktist hann
snögglega og dó morguninn eftir.
Hafði hann lengi gengið með
hjartasjúkdóm, er að lokum dró
hann til dauða. Hann þótti einn
sköruglegasti préstur héraðsins
á sínum tíma, ágætur söngmað-
ur og hinn prýðilegast ræðumað-
ur. Hann bjó lengst af stórbúi
á Mælifelli, og byrjaði þó með
lítið er hann hóf búskap sinn,
enda var hann hinn mesti fjár-'
gæzlumaður bæði fyrir sig og þá
stofnun er hann veitti forstöðu.
Þá má nefna Magnús Guð-
mundsson fyrv. ráðherra sem
andaðist 1. des. síðastl. af af-
leiðingum botnlangaskurðar. Þó
hann værr Húnvetningur að ætt,
var hann svo nátengdur þessu
héraði, með störfum sínum í
þágu þess, að fáir eða engir syn-
ir þess hafa unnið fyrir það af
meiri alúð og dugnaði en hann.
24. júlí 1912 var honurn veitt
Skagafjarðarsýsla og gegndi
hann því starfi til ársins 1918, er
hann gerðist skrifstofustj. í f jár-
máladeild stjórnarráðsins. Hann
var fyrsti þingm. Skagfirðinga
árið 1918 og ávalt síðan fram að
kosningunum s.l. vor eða saml.
21 ár. f sumar varð hann land-
kjörinn þm. sjálfstæðisflokksins
og var þetta þing hið 26 í röðinni'
ær hann sat. Jarðarför hans fór
fram á ríkisins kostnað.
Magnús Guðmundsson var eitt
hið vinsælasta yfirvald sem hér
hefir setið og framúrskarandi
dugnaðar og reglumaður. Lík-
aði Skagfirðingar vel við hann,
eins og sjá má á því að kjósa
hann einatt á þing enda tók hann
til þeirrar trygðar í sinn garð
og þótti vænt um Skagfirðinga,
og bestu og skemtilegustu ár æfi
sinnar kvað hann þau, er hann
var hér sýslumaður. Þessa á-
gæta manns hefir verið svo ræki-
lega minst í blöðum landsins að
eg sé ekki ástæðu til að rita meir
um hann hér, en þó mun fara
fyrir mörgum Skagfirðingi
þannig, að er hann heyrir góðs
manns getið, mun honum koma
Magnús Guðmundsson í hug. —
Magnús var fæddur 1879 og var
því 58 ára gamall.
Eftir áramótin andaðist Jón
Guðmundsson frá Brennigerði',
fyrrum hreppstjóri á Sauðar-
krók. Hann var hinn mesti at-
orku og dugnaðarmaður, réri t.
d. suður 20 vertíðar og gekk suð-
ur og að sunnan, sem þá var ver-
manna siður í Skagafirði. Hann
mun hafa bygt fyrsta húsið á
Sauðárkróki. Var það sjóbúð og
stundaði hann þaðan útræði er
hann bjó í Brennigerði. Löngu
seinna er Krókurinn fór að
byggjast flutti hann þangað, og
er Sauðárkókur varð sérstakur
hreppur var hann skipaður
hreppstjóri og varð þannig fyrsti
hreppstjóri' Sauðárkóks.
Jóni voru falinn ýms trúnað-
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ ÁF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Birg’Oir: Uenry Ave. Eaat
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
arstörf af sveitungum sínum, og
rækti hann þau öll með framúr-
skarandi ósérhlífni og samvizku-
semi. Þótti hann að öllu hinn
merkasti maður. Kona hans
Guðný Eggertsdóttir var dáin
fyrir nokkrum árum. Jón var
fæddur .7. ág. 1843 og varð því
95 ára. Hann var blindur hin
síðustu ár æfi sinnar.
Á síðastl. vori andaðist einnig
Gísli Björnsson oddviti, á Vögl-
um í Blönduhlíð. Móðir hans
var Sigríður Þorláksdóttir systir
Gísla hreppstj. Þorlákssonar á
Frostastöðum. Gísli ólst upp hjá
föðurbróður sínum, er hann bjó
hér á Hjaltastöðum. Gekk síðan
á bændaskólann á Hólum, og
eftir það nám, tók hann að
stunda jarðabótavinnu og fór hér
u mmeð flokk manna, og eru það
einhverjar fyrstu jarðabætur
hér, er eftir hann liggja. Árið
1896 gifti^t hann eftirlifandi
konu sinni Þrúði Árnadóttir
bónda á Stóru-ökrum. Eignuð-
ust þau einn son, Magnús, er nú
býr rausnarbúi á Vöglum. Hafa
þeir feðgar bætt svo jörðina bæði
með aukinni ræktun og húsabót-
um, að hún er ekki þekkjanleg
orðin við það, sem hún var. Gísli
var kosinn oddviti árið 1900, og
sýnir það best traust manna á
honum, að hann hafði það starf
samfleytt með höndum til dauða
síns eða alls 38 ár. Hann var
einnig sýslunefndarmaður mjög
lengi, skattanefndarmaður og
safnaðarfulltrúi o. fl. Gísli var
hinn skemtilegasti maður í allri
umgengni og samstarfi, síkátur
og fjörugur og að öllu hinn ágæt-
asti drengur.
Hann fæddist árið 1871. For-
eldrar hans og systkyni fóru öll
til Vesturheims.
Þið verðið að fyrirgefa, að
þetta bréf er svo stutt, að þessu
sinni, en ástæðan fyrir því er sú,
að nú stendur “sæluvikan”
(sýslufundarvikan) yfir og þá
vinst lítið tóm til ritstarfa. Eru
það hvorki meira né minna en
þrjú leikrit, sem á að sýna, bíó-
myndir, og málfundir á hverju
kveldi, síðari hluta vikunnar og
svo auðvitað, dansað allar nætur
í tveimur eða þremur samkomu-
húsum. Eru nú bílar á ferðinni
dag og nótt að heita má, að
flytja fólk út á Krókinn, eða
þaðan, því allir ferðast þannig
nú orðið. Kemur fólk jafnvel úr
öðrum sýslum til að taka þátt í
þessum einstaka fagnaði. Verð-
ur væntanlega einn kaflinn í
hinni tilkomandi Skagfirðinga-
sögu um “sæluvikuna” og þyrfti'
það áreiðanlega ekki að verða sá
leiðinlegasti ef vel væri á haldið.
Kveð eg ykkur svo alla, og
óska ykkur velfarnaðar á þessu
ari.
Ykkar einl.,
Stefán Vagnsson
Fyrir hvern meðlim
fjölskyldunnar er
MODERN
bezt!
MJÖLK RJÖMI SMJÖR
“Þú getur þeytt rjóman okkar en, þú getur
ekki steytt mjólkina okkar!”
SÍMI 201 101