Heimskringla - 19.10.1938, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 19. OKTÓBER 1938
HEIMSKRINCLA
5. SÍÐA
vinnumöguleika við Rússa. Og
það hlutverk vann Chamberlain
með ástundun og árangri, og má
bver þakka honum það sem vill
fyrir mér.
Aðdragandinn að þessum síð-
ustu óförum er nokkuð langur
og svo að segja óslitinn, og nenni
eg naumast að fara ,mörgum
orðum um þá sögu. Framan af
lá stefnan að miklu leyti hulin,
en þegar Japan var leyft að ráð-
ast á Mansjúríu og Kína og
Bretar lögðu blessun sína yfir
athæfi Mussolinis í Blálandi, fór
hún að skýrast all-nokkuð. Aðal
úrskurðarvaldið var þá hjá Stan-
ley Baldwin, fyrirrennara Cham-
berlains ,og var hann þó álitinn
andvígur einræðisstefnunni. En
er Chamberlain tók við foryst-
unni hvarf brátt allur vafi, er
hanú lagðist á eitt með Fasist-
unum, að koma spánska lýðveld-
inu á kné og leyfði Hitler að taka
skjólstæðing sinn, Austurríki,
herskildi, án þess að hreyfa hin-
um vægustu mótmælum.
Það er litlum vafa bundið að
Chamberlain og öðrum herrum
úr hinum svokölluðu demokrat-
isku löndum er ekki meira en
svo um Fascismann. En þeir
eru farnir að sjá fram á, að ekki
mun öllu lengur vera um nema
tvær stefnur að velja, og af
tvennu illu kjósa þeir heldur
einræðisstefnuna en lýðræðið,
sem stefnt er að á Rússlandi.
Og þessvegna er öllum árum
róið að því takmarki, að sam-
eina kraftana til þeirrar úrslita
orustu. Og Chamberlain er einn
af aðal forkólfunum í þeim at-
raunum.
Friður er flestum hlutum dýr-
mætari, og lái eg ekki séra
Philipi þó hann dái þann fröm-
uð, sem hann álítur vera virki-
legan friðvald. En eg á örðugt
með að trúa því, að hann ekki
sjái í gegnum hinn gresjulega
vef, sem Chamberlain breiðir
yfir gerðir sínar, og gruni að
hvert það vopn sem látið er með
auðmýkt í hendur hervalds sinn-
anna nú, aðeins greiði fyrir þeim
ægilega hildarleik, sem í undir-
búningi mun vera og sennilega
vífa að á næstunni.
Og svo er líka hálf kátlegt að
vera að hrósa happi yfir friði á
meðan þrjú stórstríð, að miklu
leyti af völdum Chamberlains,
eru í algleymingi. Eða eru stríð
þau, er aðrar þjóðir en manns
eigin verða að þola, fyrir utan
vébönd friðarmálanna ?
Hvað samningum og loforðum
viðvíkur er, satt bezt sagt, sára
lítið á þau að treysta, hverjir
sem í hlut eiga. Einungis eigin
hagsmunir ráða ávalt úrslitum
í þeim málum. Allir vita hvern-
ig Hitler og Mussolini efna lof-
orð sín, og Bretar eru sízt betri
að því leyti. Sjónleikurinn í
Munich var því frekar sann-
gjarn aðiljunum og fyrirsláttur
á kostnað auðtrúanna en mót-
mælafundur. Hitler þurfti af-
sökun og samþykki til gjörræð-
isins og fékk hvort tveggja. —
Einnig þurfti Chamberlain frekr
ari slæður á almenningsálitið
heima fyrir.
Og þó langar mig til að í-
mynda mér að upp á síðkastið
hafi Chamberlain gengið gott
eitt til, er hann sá í hvert óefni
var komið. Má vera að hann
hafi um seinan, séð hvað fyrri
afskifti hans voru búin að grafa
um sig og ofhreykja valdsjúk-
um ofstopa, sem ana kynni fram
úr áætlun og jafnvel geiga frá
gefnu takmarki. Og ef til vill
hefir hann verið farinn að óttast
að Hitler myndi ekki víla fyrir
sér að hirta einnig þá, sem þjóð
hans átti lengi grátt að gjalda,
og yrði þá illur endi á öllum út-
reikningnum; því ekki er ávalt
notalegt að hitta sjálfan sig
fyrir. Og svo er ekki alveg ó-
hugsandi að hann kunni að hafa
einhverja meðlíðan með brezk-
um börnum.
(Það hefir ávalt verið skoðun
mín, eins og það er nú orðið
skoðun mjög margra, að Bretar
hefðu hæglega getað afstýrt
heimsstyrjöldinni miklu með því
aðeins að tjá afstöðu sína af-
dráttarlaust í tæka tíð. Einnig
er eg sannfærður um að hin
stríðin þrjú, sem enn geysa í
heiminum, hefðu aldrei byrjað
ef Bretland hefði skjótt og hik-
laust tekið J strenginn. En
til þess hefði það þurft að
verða á bandi með ráðstjórn-
inni á Rússlandi, sem beitir sér
fyrir jafnrétti öllum mönnum
til handa. En það mátti nú svo
sem ekki. Heldur kaus það
samvinnu við auðræðisríkin. Og
fyrir vikið eru nú völd þess og
heiður svo lágt fallinn að raddar
þess mun harla lítið gæta þegar
næst ábjátar. Sönnunar í því
efni mun trauðla langt að bíða,
því eins lengi og fjármála sam-
kepnin er við líði verður ekki
um neinn frið að ræða. Ein smá-
bending er jafnvel þegar komin
fram í því, að Hitler krefst nú
skaðabóta fyrir Sudeten-héruðin,
sem hann tók; og Mussolini kvað
heimta fé frá Bretum fyrir það,
að draga heim tíu þúsund lask-
aða hermenn frá Spáni (af nær-
felt 100,000, sem þar eru sagðir
vera) um leið og hann sendir
ferskar hersveitir og ný hergögn
í staðinn.
Samt er mér ljúft að segja
eins og séra Philip, að reynist
skoðanir m(ínar að einhverju
leyti óréttmætar eða á sanc
bygðar, mun eg fljótt og fúslega
bera fram þær yfirbætur sem
við eiga. P. B.
Aths. Hkr.: Við ofanskráða
grein vill Hkr. gera þessa
stuttu athugasemd: Að Cham-
berlain sé valdur að öllum stríð-
unum sem nú eru háð í heimin-
um, virðist ekki hafa við rök að
styðjast, þar sem hann var ekki
við völd er nein af þeim hófust,
eins og stríðið í Kína, er hófst
þegar Japanir tóku Manchukou
1932, eða Blálands-stríðið eða
Spánar-stríðið. Um hitt má
einnig deila, hvðrt að lýðræði
eða einræði ríki í Rússlandi eða
hafi gert undanfarin ár.
TIL ATHUGUNAR
f 52. tölublaði Heimskringlu,
22. sept. er mynd af fjórum
bræðrum frá Lundar: Sveini,
Einari, Guðmundi og Páli, en
það er lítil grein gerð fyrir ætt
þeirra er er þó ein af merkustu
ættum á Austurlandi.
Faðir þeirra var Guðmundur Ás-
grímsson, er lengi bjó á Hvera-
læk í Hróarstungu. Var hann
ættaður úr Vopnafirði. En móð-
ir þeirra var Ingibjörg Sveins-
dóttir, bónda á Bakka í Borgar-
firði eystra. Móðir Ingibjargar,
kona Sveins, var Gunnhildur
Jónsdóttir hins sterka, frá Höfn
í Borgarfirði, Árnasonar bónda
í Höfn Gíslasonar, prests á Desj-
amýri. Voru þeir feðgar allir
orðlagðir kraftamenn og gáfu-
menn, en þó sérstaklega þeir
Hafnarbræður Jón og Hjörleif-
ur.
Það er sérstök ástæða til að
geta þessara bræðra, því margt
hafa þeir erft af forfeðrum sín-
um þótt ekki séu þeir slíkir af-
burðamenn sem þeir ivoru; en
fjörmenn og athafnamenn hafa
þeir verið í bezta lagi, einkum
Sveinn sem nú er nær áttræður,
en hefir unnið alt að þessu sem
hraustir miðaldra menn. Þeir
eru nú að eg hygg þeir einu sem
nú eru á lífi af afkomendum
Jóns sterka, og börn þeirra sem
eru mörg, er því vert að geta
þess, að sá ættbjálkur er ekki al-
dauður.
Sigfús Sigfússon þjóðsagná-
höf. hefir ritað sögu þeirra
Hafnarbræðra í Afreksmanna-
sögum, en hann getur ekki Ingi-
bjargar, móður þessara bræðra,
en bræðra hennar getur hann,
sem engin börn áttu. Er því
ekki annað að sjá á sögu hans,
en að ætt Jóns sterka sé aldauð.
Guðm. Jónsson
frá Húsey.
ÍSLANDS-FRÉTTIR
Nýtt Framsóknarblað
í Vestmannaeyjum
Nýtt blað hóf göngu sína í
Vestmannaeyjum 14. þ. m. —
Nefnist það Framsóknarblaðið
og er gefið út af nokkrum
Framsóknarmönnum þar í Eyj-
um. Er því stjórnað af þriggja
manna ritnefnd og skipa hana
Sveinn Guðmundsson kaupmað-
ur, Kristján Linnet bæjarfógeti
og Bjarni G. Magnússon.
Ætlunin er, að blað þetta
komi út með hálfsmánaðar
fresti,, en nokkru mun þó út-
komu þess hagað eftir ástæðum.
Einkum mun blaðinu ætlað að
ræða um málefni Vestmanna-
eyja.—Dagur, 22. sept.
* * *
Tíminn og Nýja dagblaðið
sameinað
Á síðastl. vori tók miðstjórn
Framsóknarflokksins þá kvörð-
un í samráði við stjórn Blaðaút-
gáfunnar h. f. að sameina
flokksblöð sín, Tímann og Nýja
Dagblaðið.
Þessi ákvörðun er nú komin
til framkvæmda. Með útkomu
Nýja dagblaðsins 15. þ. m. hætti
það að koma út.
En í stað þess að Tíminn hefir
hingað til komið út einu sinni í
viku, kemur hann hér eftir út
annan hvern virkan dag í nýju
formi með sama leturfleti og áð-
ur og verður sendur öllum kaup-
endum Nýja Dagblaðsins.
Þessi ákvörðun um samein-
ingu blaðanna var tekin vegna
þess, að miðstjórn Framsóknar-
flokksins taldi eðlilegra að gefa
út eitt blað, sem útbreiðslu hefði
um landið alt, heldur en að halda
úti vikublaði fyrir sveitirnar og
dagblaði, sem aðallega væri mið-
að við kaupstaðina.
Miðstjórn Framsóknarflokks-
ins væntir þess, að þessi breyt-
ing á blaðaútgáfu flokksins
verði til þess, að betur verði
fullnægt þörfum hinna dreifðu
bygða, en að áhugasamir flokks-
menn í þéttbýlinu felli sig eftir
á-stæðum við bréytinguna.
Þórarinn Þórarinsson, sem
verið hefir ristjóri N. dagbl.,
tekur að sér ritstjórn Tímans
ásamt Gísla Guðmundssyni, sem
er áb'yrgðarmaður blaðsins.
—Dagur, 22. sept.
* * *
Nefndarskipun samkv.
tillögu J. J.
Ríkisstjórnin hefir í samráði
við landsmálaflokkana skipað
nefnd til þess að gera tillögur
um, hvernig bezt yrði búið í hag-
inn fyrir alurhnigna sjómenn.
Eiga sæti í nefndinni Pálmi
Loftsson framkvæmdastjóri, —
Sigurjón Á. Ólafsson alþingis-
maður og Þorsteinn Þorsteins-
son fyrv. skipstjóri. Jónas Jóns-
son bar á síðasta Alþingi fratn
tillögu um nefndarskipun þessa.
LANDSSAMBAND
BERKLASJÚKLINGA
Nú eru sjúklingar af öllum
berklahælum landsins að mynda
með sér landssamband, sem á að
hafa það hlutverk með höndum,
að vinna að útrýming berklaveik-
innar, leiðbeina og hjálpa fólki
sem orðið hefir fyrir því óláni að
sýkjast af þjessari veiki, greiða
götu þeirra, sem losna af hæl-
unum og reyna að útvega þeim
atvinnu við þeirra hæfi. Það er
vel, að sjúklingarnir hafa tekið
höndum saman í þessu velferð-
armáli, því hver skyldi skilja
það betur en einmitt þeir sem
standa augliti til auglitis við
þennan hræðilega sjúkdóm. —
Hver skyldi þekkja það betur,
hvað það er að vera veikur ár-
um saman, einangraður frá sín-
um nánustu, hrifinn burt frá
lífsstarfi og hrundið út í bar-
áttu við þannan ósýnilega vá-
gest, með öllum þeim afleiðing-
um, sem því fylgja fyrir þá sjálfa
og fjölskyldur þeirra. En al-
menningur verður að gera sér
það Ijóst, að hér er ekki verið
að vinna fyrir þá eingöngu, sem
þegar hafa sýkst, heldur fyrst
og fremst til að sporna við því, |
að nýir bætist í hópinn. Þetta
er mál, sem alla varðar, því hver
getur sagt um það hver verður
næstur, ef til vill ert það þú
sjálfur, bróðir þinn eða systir.
Þess vegna verða allir að leggja
þessum málum lið, sjálfs sín
vegna og vegna komandi kyn-
slóða.
Að lokum viljum vér benda á
eitt atriði, sem oss finst mjög
ábótavant í berklalöggjöfinni, en
það er aðbúnaður sjúklinga eftir
að þeir losna frá berklahælum
landsins, er árlega fjöldi fólks,
sem verður að fá aftur hælis-1
vist eftir að hafa verið útskrif-
að um stuttan tíma. T. d. má
geta þess, að á einu hælinu hafa
61 sjúklingar dvalið oftar en j
einu sinni á tímabilinu 1932—'
1937, þar af hafa 23 dáið.
Fólk þetta hefir alt útskrifast
með meiri eða minni starfsorku
og ætla má, að vegna breyttra
og erfiðari lífsskilyrða er hælis-
vistinni lauk, hafi það fallið yfir
aftur. Ástæðan fyrir þessu er
sú, að eftir að sjúklingurinn fer
af hælinu, er honum ætlað að
vera virkur þegn í þjóðfélaginu
og alveg slept af honum hend-
inni, er það því alveg undir að
stæðum hans í þjóðfélaginu
komið, hvort honum tekst að
halda þeim bata, er hann hefir
fengið með langri hælisvist.
Meginþorri þess fólks, sem
fyrir veikinni verður, hefir átt
við harla erfið lífsskilyrði að
búa, ill húsakynni og annað það
sem fátæktinni er samfara. —
Það er því Ijóst, að þegar fólk,
eftir að hafa haft góðan aðbún-
að ,í langan tíma, hverfur aftur
til fyrra lífernis, í basl og flest-
umtilfellum atvinnuleysi, sækir
fljótlega í sama horfið aftur. —
Þessu fólki þarf að hjálpa til að
fá atvinnu við sitt hæfi *eða veita
því styrk og hafa jafnframt
eftirlit með að allur aðbúnaður
sé þannig að heilsunni stafi ekki
hætta af honum. Hér eru það j
bæir og ríki, sem eiga að ryðja I
brautina og verða gerðar á-
kveðnar tillögur í þá átt af
framkvæmdanefnd Sambands ís-
lenzkra berklasjúklinga.
Takmarkið er alger útrýming
berklaveikinnar á íslandi.
—Dagur, 22. sept.
FJÆR OG NÆR
Tombóla
undir umsjón Stjórnarnefndar
Sambandssafnaðar í Winnipeg
fer fram í fundarsal Sambands-
kirkju mánudagskvöldið 24. þ.
m. kl. 8. Eins og æfinlega á
tombólum Sambandssafnaðar í
Winnipeg verða margir ágætir
drættir, sem eru flestir miklu
meira virði en inngangurinn
kostar. Meðal annars hafa
drættir verið gefnir af T. Eaton
félaginu, ýmsum hveitifélögum
í bænum, myndahúsum, viðar-
félögum og mörgum öðrum. Eru
allir vinsamlega beðnir að minn-
ast þessarar tombólu og fjöl-
menna!
* * *
Síðastlaðinn sunnudag 16. þ.
m. voru þau Helgi Sigurður
Tómasson frá Hecla, Man., og
Helga Margrét Sigurðsson, til
heimilis í Winnipeg gefin sam-
an, í hjónaband af séra Rúnólfi
Marteinssyni. Allstór hópur ætt-
ingja og annara vina var þar
viðstaddur. Hjónavígslan fór
fram á heimili foreldra brúðar
innar Sigurðar og Margrétar
Sigurðson. Brúðguminn er son-
ur Gunnars og Kristínar Tómas-
son í Mikley. Brúðhjónin fóru
skemtiferð suður í Bandaríki.
Heimili þeirra verður í Mikley.
* * *
Séra K. K. ólafson flytur
erindi og messu á virkum dögum
í Manitöba-vatns bygðunum sem
fylgir:
Silver Bay, miðvikudaginn 26.
AGRIGULTURAL SCHOOL
Dominion-Provincial Youth Training Plan
Under auspices of Local Organization
THE DOMINION GOVERNMENT
THE PROVINCIAL GOVERNMENT
Offers a Course in Agriculture to Young Men
16 to 30 years of age at
- ARBORG MANITOBA
November lst—December 23rd, 1938
Application form must be forwarded to the registrar
at least 10 days previous to the opening date of the
school.
For application forms and detailed information
write to:
Mrs. E. L. Johnson, Prov. President, U.F.W.M.,
ARBORG, MAN.
or
F. W. Anderson, Agric. Representative,
TEULON, MAN.
okt. kl. 8.30 e. h.
Oak View, fimtudaginn 27. okt,.
kl. 8.30 e. h
Hayland, íföstudaginn 28. okt.
kl. 8.30 e. h.
Erindin á þessum þremur
stöðum um efnið “Kristindómur
og menning.” Talað bæði á ís-
lenzku og ensku þegar þörf ger-
ist.
Messa að Wapah, mánudaginn
31. okt. kl. 3 e. 'h
Messa að Reykjavík, mánudag-
inn 31. okt. kl. 8 e. h.
Messa að Bay End, þriðjudag-
inn 1. nóv. kl. 4 e. h.
Fyrirlestur um efnið “Kristin
dómur og menning að Reykja-
vík miðvikudaginn 2. nóv. kl. 4
e. h
* * *
Dr. Ingimundson verður
staddur í Riverton þann 25. þ.m.
Áætlaðar messur um síðari
hluta október-mánaðar:
23. okt. Riverton, kl. 2 síðd. Árs-
fundur safn.
23. okt. Árborg, kl. 8 síðd. ensk
messa.
30. okt. Árborg, kl. 2 síðd. —
Heimætrúboðsoffur.
30. okt. Framnes, kl. 8 síðd.
Fólk vinsamlega beðið að
fjölmenna eftir því sem unt er.
S. ólafsson
* * *
Séra K. K. ólafson flytur
guðsþjónustur sem fylgir sunnu-
daginn 30. okt. í bygðunum
austanvert við Manitoba-vatn:
Hayland, kl. 11 f. h
Oak View, kl. 1.30 e. h.
Silver Bay, kl. 4.30 e. h.
Ashern, kl. 8 e. h.
Allir eru beðnir að koma
stundyíslega.
Fyrir hvern meðlim
fjölskyldunnar er
MODERM
bezt!
MJÓLK RJÓMI SMJÖR
“Þú getur þeytt rjómann okkar en, þú getur
ekki steytt mjólkina okkar!”
SÍMI 201 101
I
SflVED fl
HORSES LIFE
to your livestock should be checked immc-
diately to avoid possible loss of life.
Through lack of prompt medical attcntion
many, horses died in last year’s' “sleeping
sickness” cpidemic. A TRLKPHONE
provides an ever-rcady mcans of quick
action when sickness strikes. Are you
prepared?
SAFEGUARD THE HEALTH OF
YOUR LIVESTOCK BY HAVlNG
V' \
Your Own Home Telephone
MANITDBA TELEPHONE SYSTEM