Heimskringla - 19.10.1938, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 19. OKTÓBER 1938
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA
NICHOLAS HORTHY
Ferðalag Horthy, ríkisstjórn-
anda Ungverjalands, til Þýzka-
lands nú fyrir skömmu, vakti að
vonum hina mestu athygli, en
hann fór þangað sem kunnugt
er í vináttuheimsókn tl Hitlers,
og var dr. Imredy forsætisráð-
herra, og nokkrir hinna ráðherr-
anna í ferðinni með honum. Var
þem tekið með kostum og kynj-
um og flotaæfingar haldnar til
heiðurs Horthy og kom það
mjög greinilega í ljós, að Þjóð-
verjar vilja vingast sem mest
við Ungverja. Þótti Horthy eink-
um mikil virðing sýnd með því,
að flotasýning var haldin til
heiðurs honum, en hann var að-
míráll herskipaflota Austurríkis
og Ungverjalands í heimsstyrj-
öldinni.
Nicholas Horthy von Nagu-
byana heitir hann fullu nafni.
Eftir styrjöldina, er Ungverja-
land varð sjálfstætt ríki, var
hann kosinn ríkisstjórnandi
æfilangt. Nokkrum árum eftir
heimsstyrjöldina var Horthy
orðinn keisaralegur embættis-
maður og ráðunautur sjálfs
keisarans, Franz Jósefs, og kom
iðulega fram fyrir hans hönd.
Var hann prýðlega til slíks
starfs fallinn og kom honum þá
oft að góðum notum, í skiftum
við fulltrúa erlendra þjóða, að
hann er málamaður með afbrigð-
um. Auk móðurmáls síns talar
hann prýðilega, þessi mál: —
Þýzku, frönsku, ensku, ítölsku
og serbnesku. Fékk hann þeg-
ar á þessum árum mikla
reynslu sem stjórnmálamaður.
og var hann snemma víðsýnn
og frjálslyndur.
Horthy er af aðalsættum,
fæddur 18. júní 1869 í Kenders
í Ungverjalandi. Nám stundaði
hann í háskólanum í Sopron og
sjóliðsháskólanum í Fiume. í
Sopron gætti mjög þýzkra á-
hrifa, en í Fiume kyntist hann
vel bæði ítölum og Serbum og
viðhorfi þessara þjóða hvorrar
til annarar.
Sem flotaforingi ferðaðist
hann til Austurlanda og ýmissa
Evrópulanda. Vakti hann þegar
mikla athygli á sér á þeim árum,
ekki að eins fyrir stjórnmála-
hæfileika og tungumálakunn-
áttu, heldur og fyrir framúr-
skarandi glæsilega s framkomu.
Horthy er maður hár vexti og
fríður sýnum, hvatlegur og karl-
mannlegur. Vakti það ehga
undrun, er Franz Josef kallaði
hann til embættisstarfa við
hirðina árið 1909.
f heimsstyrjöldinni gat hann
sér svo gott orð, að Ungverjar
hafa síðan litið á hann sem þjóð-
hetju sína. í orustunni við
Otrano særðist hann og lét þá
binda sig við sigluna á flaggskipi
sínu Novara og hélt áfram að
gefa fyrirskipanir sínar þaðan
uns orustan var um garð geng-
in. Fyrir afrek sitt þá og önnur
afrek var hann sæmdur æðsta
tignarmerki keisaradæmisins
fyrir hetjudáð, Mariu Theresa
orðuna.
Síðari hluta heimsstyrjaldar-
innar gerðu sjóliðar í flotahöfn-
inni Pola uppreistartilraun. —
Bældi Horthy hana niður harðri
hendi.
Frá þeim degi helgaði hann sig
baráttunni gegn stjórnbylting-
arsinnum. Þegar friðarsamn-
ur Margrétar voru Guðmundur
á Brekkum í Hvolhrepp, þjóð-
haga smiður og ágætur rennari,
og þótti leggja gjörva hönd á
alt eins og haft er að orðtaki um
fjölhæfa menn. Annar bróðir
Mar. var Hreinn í Hjálmsholts-
ingarnir voru gerðir og herskipa- koti í Flóa, kona hans var syst-
flotinn var látinn af hendi við
sigurvegarana fór Horthy til
ir ólafs í Hjálmholti föður Sig-
urðar sýslumanns, er hélt
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
I CANADA:
Amaranth.............................J. B. Halldórsson
Antler, Sask.........................K. J. Abrahamson
Árnes...............................Sumarliði J. Kárdal
Árborg...............................G. O. Einarsson
Baldur...............................Sigtr. Sigvaldason
Beckville..............................Björn Þórðarson
Belmont...................................G. J. Oleson
Bredenbury.............................H. O. Loptsson
Brown..............................Thorst. J. Gíslason
Churchbridge........................ H. A. Hinriksson
Cypress River...........................Páll Anderson
Dafoe....................-..............S. S. Anderson
Ebor Station, Man...................K. J. Abrahamson
Elfros..............................J. H. Goodmundson
Eriksdale.........................................ólafur Hallsson
Fishing Lake, Sask..................... Rósm. Árnason
Foam Lake.............................H. G. Sigurðsson
Gimli................................... K. Kjernested
Geysir............................... Tím. Böðvarsson
Glenboro.................................G. J. Oleson
Hayland...............................Slg. B. Helgason
Hecla................................Jóhann K. Johnson
Hnausa..................................Gestur S. Vídal
Húsavfk.............................................John Kernested
Innisfail.....................................Ófeigur Sigurðsson
Kandahar..................................S. S. Anderson
Keewatin..........................................Sigm. Björnsson
Langruth............................. ....B. Eyjólfsson
Leslie............................................Th. Guðmundsson
Lundar........................Sig. Jónsson, D. J. Líndal
Markerville..................................... ófeigur Sigurðsson
Mozart......................1..........S. S. Anderson
Oak Point.............................Mrs. L. S. Taylor
Oakview...............................................S. Sigfússon
Otto...............................................Björn Hördal
Piney...................................S. S. Anderson
Red Deerr.......................................ófeigur Sigurðsson
Reykjavík................................ Árni Pálsson
Riverton..........................................Björn Hjörleifsson
Selkirk........................ Magnús Hjörleifsson
Sinclair, Man........................K. J. Abrahamson
Steep Rock..................'.............Fred Snædal
Stony Hill.........................................Björn Hördal
Tantallon.........................................Guðm. Ólafsson
Thornhlll...........................Thorst. J. Gíslason
Víðir..............................................~Áug. Einarsson
Vancouver............................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis.....................Finnbogi Hj álmarsson
Winnipeg Beach...........................John Kernested
Wynyard................................S. S. Anderson
r BANDARfKJUNUM:
Akra..................................Jón K. Einarsson
Bantry.................................E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash.................Mrs. John W. Johnson
Blaine, Wash...................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier............................ Jón K. Einarsson
Edinburg...................................Jacob Hall
Garðar...................................
Grafton..............................Mrs. E. Eastman
Hallson............................ Jón K. Einarsson
Hensel.................................j. K. Einarsson
Ivanhpe............................Miss C. V. Dalmann
Los Angeles, Calif....Thorg. Ásmundsson, 4415 Esmeralda St.
Milton.....................................S. Goodman
Minneota...........................Miss C. V. Dalmann
Mountain..............................Th. Thorfinnsson
National City, Calif.....John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts.........................Ingvar Goodman
Seattle, Wash.........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold................................Jón K. Einarsson
Upham...................................E. J. Breiðfjörð
The Yiking Press Liimted
Winnipeg. Manitoba
Kenderes. Og þar tók hann að Skaftafellssýslu sín fyrstu em-
sér forystu þjóðhersins til þess bættisár.
að bæla niður kommúnismann. Magnús Bjarnason var albróð-
Hann safnaði hernum saman í ir hins nafnkunna framkvæmda-
manns Þorvaldar sem bygði á
Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum.
Magnús var maður hæglátur,
vitur, stiltur og athugull, hann
var vel fjáreigandi og í góðu áliti
meðal sveitunga sinna, hann
hafði á hendi hreppstjóra störf
yfir 30 ár; og svo Oddvita starf
um, nokkur ár, en við því síðara
starfi tók við af honum Jón
bóndi Brandsson í Hallgersey.
Þorkell faðir Margrétar bjó á
Ljótarstöðum næst á undan
þeim Mag. og Mar., og var tal-
inn stórbóndi á sinni tíð, sem
lá bæði í jörðum og lausafé, hann
var einnig þjóðhaga smiður bæði
á tré og járn og fl. Þetta er
skrítinn formáli.
Það var mig minnir haustið
1883 að eg kyntist þeim hjón-
um (Magnúsi og Margrétu) og
börnum þeirra, Þorbjörn nú á
Betel, þessi alkunni gæðamaður
er sonur þeirra. Það var ágætis
heimili, þar virtist mér að eiga
heima fullkominn friður og ein-
ing, og fékst þar eitthvað við
smíði því Magnús lét nokkuð
bæta og gera við bæ sinn þetta
ár. Undir baðstofulofti var smíða
herbergið og hefilbekkur hans
stóð við þá hlið hússins er vissi
fram til sjávarins og 4 rúðu
gluggi sem næst á móti miðjum
hefilbekknum. Dag nokkurn er
eg. var eitthvað að fást við verk
þarna í herberginu kemur Mar-
grét húsfreyja þar inn og hafði
og orð á því við hana að þetta
væri vel smíðaður og góður hefil-
bekkur. Hún segir, faðir minn
smíðaði þennan bekk og vann
við hann margan dag og stund,
þar sem hann stendur nú.
Eitthvað fleira töluðum við
þó eg muni það ekki alt nú.
Margrét þagði litla stund og
var eins og hugsi, en segir svo:
viltu að eg segi þér dálítið atvik
Szeged og skömmu síðar var
kommúnistastjóm Bela Kun
hrakin frá völdum. í stjórnar
byltingunni höfðu kommúnistar
ekki sýnt andstæðingum sínum
neina miskunn og voru þeir
drepnir í þúsundatali, en það var
ekki um meiri hlífð að ræða í
garð kommúnista í gagnbylting-
unni, en mikill hluti kommúnista
voru Gyðingar.
í mars 1920 varð Horthy ríkis-
stjórnandi Ungverjalands —
hins “konungslausa konungsrík-
is.”
Tæpum tveimur árum síðar,
um páskaleytið og aftur um
haustið,1921 gerði Karl IV. fyr-
verand keisari Austurríkis og
Ungverjalands tilraun til að ná
völdum í Ungverjalandi. Horthy
fyrverandi iráðunautur Franz
Jósefs keisara, varð nú að koma
í veg fyrir það, að fyrverandi
keisari Austurríkis og Ungverja-
lands, maður af Habsborgara-
ættinni eins og Franz Josef, næði
völdunum — til þess að halda
völdunum sjálfur. Sætti hann
harðri gagnrýni fyrir þetta. —
Naut hann þó stuðnings for-
sætisráðherranná Teleki greifa
og Stephens Bethlen greifa. —
Hverjar afleiðingar það hefði
haft, ef Karl hefði náð völdun-
um í sínar hendur, verður ekki
um sagt. Ýmsir ætla, að afleið-
ingin hefði orðið styrjöld við ná-
grannaþjóðirnar, aðrir, að með
því hefði verið lagður grundvöll-
ur að endurreisn keisaradæmis-
ins Austurríki og Ungverja-
lands. Karl heimsótti Horthy
um páskaleytið og lagði fast að
honum að styðja sig til valda, en
Horthy neitaði. Um haustið
gerði Karl tilraun með aðstoð
konungssinna til þess að ná völd-
unum, en Horthy sendi her hans
á mót honum undir stjórn Juli-
usar Gömbös, er síðar varð for- sem kom fyrir hann föður minn
sætisráðherra. Karl hafði búist við þennan hefilbekk þar sem
við, að stjórnarherinn mundi hann stendur nú (eg játaði því).
ganga í lið með sér, en þær Þá var eg stúlka um fermingu
vonir brugðust. Orusta var háð er þetta skeði, svo heldur hún
við Budaoers og beið her Karls
ósigur.
Karl var fluttur út í enskan
fallbyssubát og dó hann útlagi
á Madeira.
Horthy hefir alla tíð átt vin
áfram. Þá voru danskir kaup-
ménn í Vestmannaeyjum sem
þóttu nokkuð harðdrægir stund-
um, en segir hún. Vor eitt sendi
faðir minn einn vinnumanna
sinna til Eyjanna, þeir voru
- NAFNSPJÖLD -

Dr. M. B. Halldorson 401 Boyd Bldg. Skrlfstofusíml: 23 674 Stundar sérstaklega lungnasjúk- dóma. Er að finni ú skrifstofu kl. 10—12 f. h. og 2—6 e. h. Helmill: 46 Alloway Ave. Talsími: 33 ÍSS G. S. THORYALDSON B.A.. LL.B. LögfrœOingur 782 Coníederatlon Life Bldg. Talsiml 97 024

Orrici Phon* Rks. Phonx «7 293 72 409 Dr. L. A. Sigurdson 109 MKDICAL ART8 BUIUDINO Omci Houii: 12 - 1 4 P.M. - f P.M. *ND BT AFPOINTMINT W. J. LINDAL, K.C. BJÖRN STEFÁNSSON tSLBNZKIR LÖGFRÆÐINQAR 4 öðru gólfl 325 Main Street Talsimi: 97 621 . Hafa elnnig skrifstofur að Lundar og Gíirill og eru þar að hltta. fjrrsta mlðvikudae f hverjum mónuði.

Dr. S. J. Johanneston 218 Sherburn Street Talslml 30 877 Vlðtalstlmi kl. 3—ð e. h. M. HJALTASON, M.D. ÁLMKNNAR LÆKNINQÁR Sérgrein: Taugasjúkdómar Lœtur útl meðöl í viðlögum Vlðtalstimar kl. 2—4 e. a. 7—8 ati kveldinu Síml 80 867 666 Vlctor 8t.

J. J. Swanson & Co. Ltd. RKÁLTORS Rental, Inrurance and Financtal Ágenti Slml: 94 221 609 PARI8 BLDG.—Winnlpeg A. S. BARDAL selur llkklitur og annaat um útfar- ir. Aliur útbúnaður sú bestl. Enníremur selur hann allakooar minntsvarða og legstelna. 843 SHERBROOKB 8T. Phone: 66 607 WINNIPBO

Gunnar Erlendsson Pianokennarl Kensiustofa: 701 Vlctor St. Slmi 89 535 thl watch shop Thorlakson Baldwin Diamonds and Wedding Rings Agents for Bulova Watchea Marriage Llcenses Issued 699 Sargent Ave.

Jacob F. Bjamason —TRAN SFER— Baggage and Furniture Moving 591 SHERBURN ST. Phone 35 909 Annast allskonar flutnlnga fram og aftur um bœlnn. Rovatzos Floral Shop 206 Notre Dame Ave. Phone 94 954 Fresh Cut Flowers Dally Plants in Season We specialize in Wedding ét Concert Bouquets & FiÁjeral Designa lcelandlc spoken

sældum að fagna, nema meðal 12~14 á skiPL Næsta eða ann‘
konungssinna, sem enn í dag an daf sást skiPið koma si^landi
gera sér vonir um, að maður af |fra E^um 1 hæ^um suðaustan
Habsborgaraættinni verði krýnd- vinch’ en SJOr var 1 uPPgan^-
ur konungur Ungverjalands. |Þetta var um kl \e; m- Á >ess'
Horthy hefir mikinn áhuga:an stund var faðir minn að
fyrir listum, hefir til dæmis gott jvinna her Vlð hekkinn en «ekk
vit á málverkum, og er allgóður fra honum að líta eftlr ein*
málari sjálfur. Hann hefir og veriu‘, ð a a ma a sama
mikinn áhuga fyrir landbúnaði. j au^nabllki var slugganum af
Kona hans, Magda von Purgly, I'°syniIegu atli hrundið úr um-
er fríðleikskona mikil. Þau eiga | *erðinni kastað yfir 1 ve^‘
mn hinumegin svo rúðurnar
hrukku í smáparta en föður
minn sakaði ekki, hann var ný-
genginn frá. Svo sannaðist það
að samdægurs á sömu stund og
glugginn hrökk úr umgjerðunum
þá hvolfdi áðurnefndu skipi í
lendingu og allir mennirnir
druknuðu. Svo segir hún á þá
þrjú börn, tvo sonu og eina dótt-
ur.—Vísir.
FÁEIN DULARFULL
ATVIK
Ljótarstaðir heitir bærinn í
Austurlandeyjum í Rangárvalla-
sýslu, þar bjuggu þau hjónin leið: Faðir minn ~arð eins og
Magnús og Margrét, síðari part
19. aldar, um langan tíma, góðu
ög farsælu búi, vel metin af öll-
um sem til þektu.
Magnús var sonur Bjarnar
bónda á Bergþórshvoli í Vestur-
landeyjum Þorvaldssonar, stóra
klofa Jónssonar.
Margrét kona Magnúsar var
Þotrkelsdóttir Jónssonar frá
Snotru í Austur-landeyjum. —
Móðir Margrétar (kona Þorkels)
var Guðrún Guðmundsdóttir frá
steini lostinn af undrun en seg-
ir, svo skyldi eg þá bráðum
frétta önnur stærri tíðindi en
þetta og von bráðar kom frétt-
in um skiptapann.
Eg hefi enga heimild til að
rengja orð Margrétar, hún var
alkunn að ráðvendni. En hvaða
afl hratt glugganum úr um-
gerðinni? Eg óska að einhver
vildi svara því rétt ef hann get-
ur.
Enn vil eg minnast á aðra
Kirkjulandi í sömu sveit. Bræð- frásögn hliðstæða þessari.
Guðrún hét kona Pálsdóttir,
hún bjó á Kvískerjum í öræfum
með Sigurði manni sínum, mesta
sæmdar búi. Hjá þeim var eg í
7 ár. Guðrún var orðvör og
ráðvönd kona í bezta lagi.' Oft
var gestkvæmt á þessum bæ.
Eitt sinn kom þar gestur á önd-
verðum vetri, það bar til á vök-
unni að gesturinn hallmælti ein-
um manni og hlífðist lítt við.
Þá segir Guðrún húsfreyja með
étillingu: Eru þér kunnar or-
sakir og tildrög að þessum mis-
verknaði svo að þú getur lagt
| þau á réttan dóm. Maðurinn!
þagnaði og talið féll niður.
Eg heyrði Guðrúnu eitt sinn
segja frá því sem hér fer á eftir.
Þegar eg var innan við tví-
tugt, stúlka í foreldrahúsum á
Hnappavöllum, var eg eitt sinn
1 að reka ærnar heim á kvía-
í bólið, skamt þaðan vestan
þar sem fjárhópurinn rann
nokkuð þétt, sá eg að ein ær-
in hófst nokkuð hátt frá
jörðu og kastaðist svo hart
niður að beinin brotnuðu og
lá hún dauð að fáum mínútum
liðnum. Hinar kindurnar urðu
hálf hræddar en ekkert sá eg eða
heyrði óvanalegt annað en þetta.
Maður hét Jens og átti heima
í Færeyjum. Við vorum sam-
ferða á skipi frá Danmörk til
Færeyja, hann sagði mér þetta
æfintýri.
Tvö skip lögðu út frá Færeyj-
um sama dag til þorskveiða á
fiskigrynningarnár nokkra tugi
mílna suðvestur af eyjunum. Eg
var háseti á öðru skipinu. Að
fám dögum liðnum gekk upp
stormur og stór sjór. Var lagt
til drifs sem kallað er, aðra nótt
stormsins. Var eg látinn halda
vörð, Þá brá undarlega við;
eg sé að allir hásetarnir af hinu
skipinu koma gangandi ji sjónum
í sjóklæðum og inn á þilfar á
mínu skipi. Eg var meir undr-
MARGARET DALMAN
TKÁCHBR OF PIÁNO
4S4 BANNINQ ST
Phone: 26 420
DR. A. V. JÓHNSON
DENTIST
212 Curry Bldg.
Offce 96 210 Res. 28 086
andi en hræddur og ætlaði að
tala til þeirra en þá var alt
horfið. í þessum stormi og sjó-
gangi fórst skipið með öllu og
eftir því sem næst varð komist
þessa umræddu nótt.
Eg get vel hugsað mér að þeir
sem lesa þetta kalli það hégóma,
kerlingakák eða annað verra. —
Hvað sem því líður þá hefir svo
ótölulega margt borið fyrir
sjónir manna að þekking og vís-
indi eiga þar margt og mikið
órannsakað og ósannað; það er
hlutverk og viðfangsefni þekk-
ingarinnar að rannsaka, sanna
og afsanna það sem ekki getur
staðist fyrir sannleikanum í
hvaða fræðigreinum sem teknar
eru til rannsóknar.
—f september 1938.
Sveinn A. Skaftfell
Bækurnar eru til fróðleiks og
skemtunar. Góðar bækur eru
dýrmæt eign. Látið þær einn-
ig vera til prýðis í bókaskápnum
yðar, með því að senda þær í
band til Ðavíðs Björnssonar á
“Heimskringlu”. Verkið vel af
hendi leyst.
Kaupið Heimskrinfflu
Lesið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu