Heimskringla - 26.10.1938, Blaðsíða 4

4. SÍÐA
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 26. OKTÓBER 1938
%úmskxm$ia
(StofnuB 1S86J
Kemur út A hverjum miSvikudegi.
Etgendur:
THE VIKINQ PRESS LTD.
SS3 oo 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsímis 86 537
Verð blaðslns er $3.00 árgangurlnn borglst
tyrtrfram. Allar borganlr sendls.t:
THE VIKING PRESS LTD.
311 vlðskifta bréf blaðlnu aðlútandl sendlst:
lí'nager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg
“Heimskrlngla” ls publlshed
and printed by
THE VIKING PRESS LTD.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg Man.
Telephone: 88 537
ItUIUUUUUIUlllUUItUilUUllIllllllillllllUUllUlillUtlilllUIIIUllllUllUlllllltlUlllUUUlUUUIIUIllllUlUlllUIUIIin^
WINNIPEG, 26. OKTÓBER 1938
LIFSKOÐANIR FORN-GRIKKJA
OG NORRÆNNA MANNA
Próf Sveinbjörn Johnson hefir sent
Heimskringlu ritling er hann nefnir Old
Norse and Ancient Greek Ideals og sem
á titilblaðinu er sagt frá að sé sérprentun
af grein er hann skrifaði í október-hefti
tímaritsins “Ethics”, sem gefið er út í
Bandaríkjunum. Er Hkr. honum þakklát
fyrir sendinguna og fyrir það sem segja
má strax, að hafa skrifað greinina, því
hver íslendingur mun lesa hana sér til
mikillar ánægju. Og svo er þar margt
sagt, sem gott er að enskumælandi menn
horfist í augu við.
Auk stutts, en ljóss inngangs um ferðir
norrænna manna á víkingsöldinni, er efni
greinarinnar aðallega samanburður á lífs-
skoðunum Forn-Grikkja og norrænna
manna. Styðst höfundur þar mest við
verk Aristoltelesar og Hávamál. Af hinum
mörgu dæmum sem h#nn athugar, verður
því ekki neitað, að margt er líkt með
þessum tveimur forn þjóðum. Lífsskoð-
anir beggja eru fyrst og fremst fólgnar í
einstaklings-frelsinu, því, að einstakling-
urinn hugsi fyrir sig, en sé ekki háður
valdboði neinna stefna. Þráðurinn í lífs-
skoðuninni er, andlegt sjálfstæði og að
maðurinn verði þá sælastur, er sjálfsá-
kvörðun hans nýtur sín sem bezt í fram-
kvæmdum í lífi hans. Þar kemur að vísu
efnalegt sjálfsaæði einnig til greina, en að-
eins sem nauðsyn til andlegs þroska, því:
Byrði betri
ber at maðr brautu at
en sé mannvit mikið.
En jafnvel þó þessar þjóðir ættu þetta
sameiginlegt að einhverju meira leyti en
almenns eðlis, sem ekkert skal um sagt,
heldur höfundur hinu fram, að þar hafi
verið um algerlega sjálfstæða þróun að
ræða, að lífsspeki norrænna manna hafi
eigi síður verið frumleg og til orðin fyrir
reynslu þeirra sjálfra, en Hfsskoðun
Grikkja. Ætlar hann jafnvel, að norræn
lífsskoðun hafi verið frumlegri vegna
þess að Norðurlandabúar voru afskektari,
en Grikkir. Dregur höfundur ekki í efa,
eins ðg reyndar margir aðrir, að oflítið
hafi verið gert úr því, er að menningu
laut hjá Norðurlandabúum, en ofmikið úr
ránskap og ribbaldahætti víkinga. Er það
ekki fjarri því, sem próf. Sig. Nordal
sagði. Hann kvaðst þegar enskumælandi
menn spyrðu sig að hvað orðið víkingur
þýddi, vanalegast segja þeim, að vel mætti
þar notast við enska orðið “gentleman”.
Hin háfleyga lífsspeki norrænna manna í
Hávamálum og víðar gefur tilefni til ann-
ars en að ætla þá ekki hafa verið annað
og meira en vanalega ræningja eða villi-
menn, eins og barist hefir verið við með
suðlægum trúarskoðunum að rótfesta í
hugum fslendinga og annara afkomenda
norrœnna manna.
Að þessu víkur höfundur áminstrar
greinar með mestu hógværð, en skoðanir
hans dyljast ekki. Söguritarar Evrópu á
þessum tímum vissu harla lítið um Norð-
urlandabúa og gáfu svo Germönum menn-
ingarheiðurinn, sem eflaust þá voru mikið
blandaðir norrænum mönnum, er búið
höfðu á Norðurlöndum í fleiri aldir, og
leituðu að meira landrými í suður-átt, til
Þýzkalands. f þennan sama stren^ er af
mörgum tekið, er um þessi mál hafa ritað
í nútíð, og er það ekki óeðlilegt, þar sem
tungurnar forn-germanska og frum-
norræna, eru sagðar ein og sama tungan.
sára lítið breytt.
Vegna efnisins eigi síður en hins, að
greinin “Old Norse and Ancient Greek
Ideals,” er vel og skemtilega skrifuð, ættu
sem flestir að kynnast henni og því hvern-
ig höndum höfundurinn fer um það efni,
sem hér hefir með fáum orðum verið vikið
að.
Ef skifta ætti Canada upp eftir hinum
mörgu þjóðernum sem hér búa, eins og í
Evrópu er krafist, yrðu úr því eins mörg
eða fleiri þjóðríki en þar eru. Hér skal
getið tölu fjölmennustu þjóðflokkanna
eins og hún var 1931, er síðasta manntal
var tekið. Af 10,376,786 íbúum alls, eru
5,381,071 Bretar, 2,927,990 Frakkar,
473,544 Þjóðverjar, 228,029 Norðurlanda-
menn og íslendingar, 225,113 Ukraníu-
menn, 148,962 Hollendingar, 145503 Pól-
verjar, 98,173 ítalir, 88,148 Rússar og
30,401 Tékkar og Slóvakár.
EN—UPPSKERAN ?
(Eftirfarandi grein birtist í Wilton’s
Review 15. október)
f október-mánuði 1935 tók MacKenzie
King-stjórnin við völdum. Meðan á þeim
kosningum stóð, var kjósendum óspart
sagt, að það eina sem ráðið gæti bætur á
þjóðfélagsmeinunum, væri það að koma
liberal stjórn til valda. Blaðið Edmonton
Journal benti 4. apríl á þessu ári á á-
vextina af starfi stjórnarinnar með þess-
um orðum:
“Konunglegar rannsóknarnefndir hafa
kostað landið $1,123,969 frá því að King-
stjórnin kom til valda í október 1935 og er
þó langt frá að öll kurl séu til grafar
komin.
Upp að 10. febrúar 1938 hafði Rowell-
nefndin, sem blíðka átti eða vera meðal-
gangari milli lands- og fylkja-stjórnanna,
sem nú hanga í hárinu hver á annari, kost-
að $74,414. Fullnaðarstarfi lýkur þessi
nefnd ekki fyr en einhverntíma á þessu
hausti. Lögfræðingar hennar, James
Stewart, K.C., frá Halifax og Louis St.
Laurent, K.C., frá Quebec, eru hvorum
greiddir $150 á dag; nefndin hefir auk
þess hóp sérfræðinga og ritara sér til að-
stoðar.
Til þess að íhuga afkomu hermanna úr
stríðinu mikla var nefnd skipuð; var for-
maður hennar Col. J. G. Rattray frá
Ottawa. í tvö ár sem nefndin starfaði,
kostaði hún landsjóð $326,640.
Atvinnumálanefnd, undir forustu Ar-
thur B. Purvis, iðnaðarhölds frá Montreal,
kostaði $295,494. Mr. Purvis tók ekkert
fyrir starf sitt.
Nefnd til að rannsaka ullar-iðnað lands-
ins, undir stjórn Mr. Turgeon dómara,
kostaði $173,231. J. C. McRuer, K.C., frá
Toronto og Eli Beauregard, K.C., voru
lögfræðingar nefndarinnar. Var hinum
fyrnefnda greitt fyrir sitt starf $31,456,
en hinum síðartalda $37,172. Turgeon
dómara voru greiddir $14,256 og fram-
færslu kostnaður allur.
Hveitisölunefnd, einnig undir stjórn Mr.
Turgeon dómara, kostað $114,237. Col.
J. E. Ralston frá Montreal voru greiddir
$200 á dag og hlaut fyrir starf sitt í þess-
ari nefnd $29,022. Sem aðstoðar lögfræð-
ingur hlaut J. E. Coyne frá Winnipeg
$19,091. Turgeon dómara voru greiddir
$12,100 í framfærslueyrir, eða sem vasa-
peningar.
Nefnd til að rannsaka fangahúsarekst-
urinn kostaði $88,810. Hún hefir nú lokið
starfi. Mr. Archambault dómara voru
greiddir, samkvæmt síðustu skýrslu,
$10,313 í aukakostnað. R. W. Craig, K.C.,
í Winnipeg voru greidd í laun og annan
kostnað $25,623. Og J. C. McRuer, K.C.,
$6,738 fyrir sína fyrirhöfn. Nefnd þessi
hafði engan lögfræðing sem slíkan, en
hafði ritara sem var lögfræðingur og
greiddir voru $10,665 í ritaralaun.
Rannsókn sem Arthur Leblanc dómari
leysti af hendi viðvíkjandi humar-veiði
(lobster), kostaði $4,000. Önnur konung-
leg nefnd, sem rannsakaði kola-viðskifti
og sem Dr. M. H. Tory frá Ottawa hafði
umsjón á, kostaði $23,878. Af þessari
fjárhæð voru Dr. Tory j greiddir $9,364,
en lögfræðingi hans $4,496.
Þingnefnd hefir verið skipuð á tveimur
þingum til að rannsaka verð á akuryrkju
og búnaðar-áhöldum. Starf þeirrar nefnd-
ar kostaði $23,567. R. T. Graham, lög-
fræðingur frá Swift Current voru greiddir
$8,756 og Walter MacDonald yfirskoðun-
armanni reikninga frá Winnipeg $9,100
fyrir aðstoð veitta nefndinni.”
Við nánari athugun þessara reikninga
bendir margt til að stjórnin sé hliðholl
vinum sínum. Nefnd Col. J. C. Rattray’s
voru greiddir $326,640 á tveim árum. —
Starf þessa horska ofursta, var í því
fólgið, að bæta hag hermanna úr síðasta
stríði. Að sjálfsögðu hefir hann bætt
hag þeirra og sinn eigin ofurlítið um leið.
J. L Ralston ofursti frá Montreal og
fyrrum í ráðuneyti Kings, voru greiddir
$200 á dag fyrir starf sitt hjá hveitinefnd-
inni, er alls nam $29,022. En það kóm-
iska við störf þessarar dýru nefndar var, að
eftir tillögum hennar var alls ekki farið.
'Nefndin ráðlagði að ákveða ekki verð á
hveiti, sem nú hefir samt sem áður verið
gert. Um $114,231 virðist því í raun og
veru þarna hafa verið kastað í sjóinn.
Það er ef til vill, einhverjum huggun í að
vita, að Mr. J. E. Coyne í Winnipeg hlaut
$19,091 þegar kökunni var skift. Við
Winnipegbúar græðum að líkindum eitt-
hvað á því.
Dómsmálaráðherra veit sjáanlega ekk-
ert um hvernig fangahúss-rekstri skuli
háttað; nefnd þarf því að skipa til þess
að komast að því og segja honum það.
Og nefnd sú hentist aftur og fram um alt
land og brá sér að lokum til Englands,
sem kostaði $88,810. í hlut R. W. Craig,
K. C., í Winnipeg komu $25,623. En leiði
samt sem áður eitthvað gott af þessu í
meðferð fanga, er starf þessarar nefndar
ekki með öllu einskisvert. Þjóðin dregur
rólegar andann, þegar hún veit að vingott
er milli stjórnarinnar og þessara olnboga-
barna.
Annar Winnipegbúi, Mr. Walter Mac-
Donald, yfirskoðunarmaður reikninga
hlaut að launum $9,100 fyrir starf sitt í
þágu 'þingnefndarinnar, sem rannsakaði
verð á búnaðaráhöldum, er alls nam
$23,567. Mr. MacDonald hefir nýlega
verið skipaður aðstoðarmaður Goldenberg-
nefndarinnar. Þingnefndin verður ekki
séð að hafi orðið nokkru nær fyrir aðstoð
hans, því árangur af verki hennar hefir
enginn orðið. Hvort að Goldenberg-nefnd-
in græðir nokkuð á því, er eftir að vita.
Árangurinn verður undir því kominn hvort
að hann “legst djúpt” eða rennir sér á
skautum yfir það, sem ætlast er til að
hann rannsaki.
Hinn trúi vinur stjórnarinnar, J. C.
McReur, K. C., frá Toronto, hlaut að laun-
um fyrir rannsóknina á ullar-verksmiðju-
rekstrinum $31,456 og fyrir starf sitt í
fangahússnefndinni $6,736. Sá góði mað-
ur virðist einhvernveginn koma því við,
að vera nærri, þegar bitar falla af borðum
stjórnarinnar.
Hvað hefir svo Canada skorið upp eftir
allar þessar gullskúrir, sem rignt hafa
yfir þá, sem á stefnu MacKenzie Kings
trúa? Sigur Kings var mikill í síðustu
kosningum, því er ekki að neita. En hitt
er eigi að síður líklegt, að sá sigur sé í
augum þeirra er skatta greiða, eitthvað
líkur sigrinum í síðasta stríði, sem enginn
hefir enn getað séð hvað við var unnið,
þrátt fyrir þó það væri mikill sigur. Getur
nokkur maður bént mér á, hvað þjóð þessa
lands hefir grætt á fjáreyðslu stjórnar-
innar, sem nefnd hefir verið hér að fram-
an, að því undanskildu, að hún leysti
gátuna um hvernig fáeinir víðkunnir
heiðursmenn gætu haft ofan af fyrir sér,
og sem víðkunnari eru en nokkru sinni
áður fyrir að lesa má nöfn þeirra í blöðum
í sambandi við afreksverk stjórnarinnar
og á ávísunum hennar?
Við vitum hvað þetta starf alt, þessi
plæging, sáning og herfing stjórnarmnar
fyrir landið hefir kostað. En eg væri
þakklátur þeim sem bent gæti mér á upp-
skeruna af því.
STUTT YFIRLIT YFIR
SÖGU BÆHEIMS
Bæheimur er ferhyrnd háslétta, liðugar
20,000 fermílur að stærð, umlukt fjalla-
görðum á alla vegu. Að norðvestan eru
Bæheimsfjöllin, vaxin skógi upp á hæstu
tinda, að suðvestan Erzfjöll, að norð-
austan Sudetafjöll, en Litlu Karpatafjöll
eða Mærihálsar lykja um hana að suð-
austan.
Þótt Tékkar hafi lengi búið í Bæheimi
og séu við hann kendir, eru þeir samt ekki
frumbyggjendur hans. Til forna var lands-
hluti þessi nefndur Boheim, síðar Böhmen,
en bæði nöfnin eru runnin af sama orði:
Bóiæ (Boii), er var heiti gallversks þjóð-
flokks, sem fyrst bjó vestan megin Alpa-
fjalla í austurhluta Frakklands. Senni-
legt þykir, að staður þessi hafi verið land-
ið, sem liggur milli áanna Són, Signu og
Marn (Marne), skamt fyrir neðan upp-
tök þeirra. Þaðan fóru þeir snemmendis
austur yfir Alpafjöll og suður fyrir ána
Pó og settust að í landi því, sem liggur
milli hennar og Apenníufjalla,
þar sem Umbríar höfðu áður
búið. Árið 396 f. K. fá þeir tvo
þjóðflokka í lið með sér, In-
súbra og Senóna, frændþjóðir,
og unnu borgina Melpum "bg
Bæheimsbúar áttu oft í skær-
um og stórorustum við nágranna
þjóðirnar, þó einkum við Pól-
land, Ungverjaland, Silesíu og
Mæri, og sameinuðust einu eða
öðru landinu, eða skildust frá,
lögðu í rústir. Eftir að Róm- eftir úrslitum og samböndum.
verjar höfðu yfirunnið Senóna, Landvinningar Ottó.kars II. náðu
sameinuðust. Bóiæar Etrúskum nærhæfis frá Adríahafi til
og hugðu á hefndir, en fóru | Eystrasalts. — En í viðureign
halloka fyrir Rómverjum við sinni við Rúdolf frá Hapsborg,
vatnið Vandimon, þar sem Etrú-' misti hann bæði landvinninga
skar höfðu áður beðið ósigur.' sína og lífið. Venzel II. tók við
Þetta gerðist 283 árum f. K. | ríki eftir föður sinn. Hann dó
Eftir að hafa einu sinni enn 1306. Ári síðar var bróðir Ven-
beðið ósigurs í viðureign sinni zels, Venzel III. myrtur, og með
við Rómverja, sömdu þeir frið honum leið undir lok Premyslafs
við þá, er hélzt í fjörutíu og konungsættin í Bæheimi. Tekur
fimm ár, eða þar til Rómverjar
lögðu undir sig landareign Sen-
óna. Fara þeir þá enn í stríð,
en Rómverjum veitti betur sem
fyr. Árið 218 snúast þeir á
sveif með Hannibal og ráðast
einu sinni enn á móti Rómverj-
um. Og upp frá þessu eiga þeir
nú Luxemburg ættin þar við
stjórn og situr að völdum í eitt
hundrað tuttugu og sjö ár, eða
til 1437. Stjórn Karls IV. —
hann réði einnig keisaradæminu
þýzka — var mjög happasæl Bæ-
heimsbúum. Undir lok þessarar
konungsættar hófust óeirðir og
í látlausum orustum við þessa innanríkisstríð, er ágerðust mjög
voldugu þjóð, unz þeir að lokum | við birtingu kenninga Jóhanns
voru algerlega yfirunnir af Húss. Brautryðjandi hreyfingar-
Scipio Narika árið 191 f. K.
P’jöldi þeirra var höggvinn niður
með köldu blóði. Þeir sem und-
an komust urðu síðarmeir að
flýja landið. í annað sinn klífa
Bóiæar brekkur Alpafjallanna og
finna örugt hæli fyrir handan
Dóná meðal Tauriskana, er voru
innar var Englendingur, Jón Wy-
clif að nafni. Siðabótin, er kom
133 árum síðar, grundvallaðist á
æfistarfi þessa manns. Wyclif
mótmælti því stranglega, að
prestlegur kraftur gæti afleysl
syndir mannsins. Hann byrjaði
á að gefa út kristileg smárit, er
frá sama kynstofni runnir. gerðu hann frægan sem fyrsta
Landi þessu gáfu þeir nafn sitt
og heitir Bæheimur síðan. En
laust eftir fæðing Krists ráku
Markarmenn (Marcomanni) þá
alla úr landi, eða upprættu þá
með öllu. En þessir nýju sig-
urvegarar urðu síðarmeir fyrir
sömu útreið af hendi Þjóðverja.
Og þegar fram liðu stundir
hrukku Þjóðverjar sjálfir fyrir
hamförum Tékka, þjóðflokki af
slavnesku kyni. Tékkar brutust
hér til valda um miðja fimtu öld.
f fyrst var landinu skift í mörg
furstadæmi, er Samó tókst í
byrjun annars fjórðungs sjö-
undu aldar að sameina í eitt
konungsríki. En við fráfall
Samós leið konungsríkið undir
lok. Karlemange reyndi að
brjóta Bæheim undir sig, en
varð lítið ágengt, þó honum tæk-
ist að sönnu að skattgilda landið.
Bæheimsbúar náiega gjöreyddu
herliði Löðvis keisara þegar
hann gerði árás á land þeirra
árið 849.
Á stjórnarárum Brozwogs I.
(894 til 902) var kristni fyrst
boðuð í Bæheimi. Brozwog átti
ætt sína að rekja til Pizemylels;
ætt, sem hélt yfirráðum í Bæ-
heimi um sex hundruð ára skeið
eða frá 722 til 1306. f lok
elleftu aldar (1092) á stjóraar-
árum Vratislásar II. (Wratislas)
var Bæheimur að lokum viður-
kendur sem fullveðja konungs-
ríki. í 138 ár var Bæheimur
kjörríki. En upp frá því var
konungdómurinn arfgengur. —
Þótt þonungskosningar væru
þannig lagðar undir höfuð, var
kosningarrétturinn ekki numinn
úr gildi. Konungum Bæheims
var veitt tignarembætti í ríkis-
ráði Þjóðverja af keisaranum,
og voru viðurkendir sem einn af
kjörfurstum ríkisins. En þrátt
fyrir þetta tóku Bæheimsbúar
rithöfund Englendinga í ó-
bundnu máli. Hann hélt því
fram, að hver kristinn maður
væri fær um, að leita guðshjálpar
án meðalgöngu nokkurs prests.
Þótt kenningar Wyclifs féllu í
ófrjóan jarðveg á Englandi,
festu þær rætur síðarmeir á
meginlandi álfunnar. Farand-
kennarar fluttu þær til Prag, og
Húss gerðist þar forvígismaður
þeirra.
Jóhann Húss var bóndasonur,
fæddur í Húsinek í Bæheimi
1373. — Fyrstu samstöfuna' í
nafni fæðingarstaðar síns tók
hann sér fyrir viðurnefni. —
Hann lauk meistaraprófi við há-
skólann í Prag 1394. Litlu síð-
ar heldur hann guðfræðilega
fyrirlestra í háskólanum. Fyrir-
lesararnir tóku til alvarlegrar í-
hugunar kenningar Wyclifs. —
Hann var skipaður forstjóri há-
skólans 1402. Sex árum síðar
urðu stólræður hans honum að
ásteytingarsteini. í þeim and-
mælti hann einbeittlega synda-
lausnarkenningu kaþólsku kirkj-
unnar. Afleiðing þess varð sú,
að honum var fyrirboðið af erki-
biskupi að gegna prestlegum
störfum í biskupsdæminu. í
sambandi við þetta var sent út
páfabréf með áfellisdóm um
kenningar Wyclifs og skipun um
að brenna á almannafari öll rit-
verk hans. Og í kjölfar alls þessa
kom svo bannfæring Húss, er
leiddi til þess, að hann var síðar
brendur á báli, og þeir sem að-
hyltust kenningar hans voru of-
sóttir og píndir. Trúmálastríði
þessu lauk ekki með aftöku
Húss, heldúr magnaðist það og
framlengdist fyrir herkænsku og
goðmegni Jóns Ziska, leiðtoga
Hússsinna, sem, þótt blindur
væri síðari hluta æfinnar, hefir
oftlega verið samjafnað við
Hannibal. Ziska beið mjög
lítinn þátt í aðal stjórnmálum, . ,, , . TT , . ,
Þýzkalands. Aðal orsökin til i
þess mun hafa verið sú, að þeir
áttu uppruna 'sinn að rekja til
ólíks þjóðkyns, tungumál þeirra
ósvipuð og þjóðhættir alt aðrir;
og svo var land þeirra umgirt
óvinnanlegu fjallgarðavirki, er
veitti þeim örugleik og sjálfs-
traust, enda fengu konungar
þeirra iðulega lausn frá að sælya
ríkisþingsfundi.
Bændastéttin var lénsmanna-
stétt. Var því innanríkisstjórn-
in lénsstjórnarfyrirkomulag. —
Héraðsstéttin eða aðalstéttin var
f jölmenn og voldug. Ríkisþingið
kom iðulega saman. Og þangað
komu aðalsmenn með alvæpni or
vörðu þar réttindi sín með oddi
eggju. Krýningareiðurinn
takmarkaði þar konungsvaldið.
blés eldhuga í brjóst fylgis-
manna hans. Margir telja Ziska
frumkvöðul eða upphafsmann
að víggirðingasnilli vorra daga.
Með þessari leikni sinni og djúp-
hygni breytti hann Tabor-fjalli í
óvinnanlegan kastala; og hér
af leiddi flokksnafn hans, Tab-
órítar. Úrslitaorustan var háð
í janúar 1422, þegar’hann í ann-
að sinn sigraði árásarher Sig-
mundar Þýzkalands-keisara. —
Eftir ósigur Sigmundar við
Aussig, árið eftir sannfærðist
hann um það, að ómögulegt væri
að taka Bæheim. Býður hann
því Hússsinnum fullkomið trú-
arfrelsi. Eftir fráfall Ziska
sameinaðist flokkur hans ka-
þólska flokknum og viðurkendi
Sigmund sem konung sinn; þetta