Heimskringla - 09.11.1938, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. NÓV. 1938
ATKVÆÐAGREIÐSLAN
18. Þ. M.
íslendingar í norðurhluta Nýja
íslands eiga að birta sinn innra
mann með atkvæðagreiðslu
föstudaginn 18. nóv. Þeir eiga þá
að skera úr því hvort þeir vilji
láta mannskemdastofnanir þær
sem þar eru nú halda áfram eða
ekki. Eg skal ekki skrifa langa
prédikun í sambandi við þetta
mál; þess ætti ekki að þurfa.
En mig langar til þess að endur-
birta hér stutta sögu sem eg
þýddi fyrir aldarfjórðungi. Hún
er sjálfsagt flestum gleymd nú,
sem hana lásu þá. Það væri ekki
úr vegi fyrir þá, sem eiga að
greiða atkvæði 18. þ m. að lesa
hana, hugsa um efni hennar og
festa í minni myndina, sem hún
sýnir. Sú mynd á alstaðarj
heima hvort sem bærinn er stór
eða lítill, hvort sem hann heitir
Winnipeg, Árborg eða Riverton,
og alveg sama hvort drengur-
inn, sem sagan segir frá heitir
Thomas Brown, Jón Jónsson,
Árni Árnason eða eitthvað ann-
að. Hér birtist þýðing sögunn-
ar:
TÓMAS BROWN
“Hvað heitir þú, drengur
minn?” spurði kennarinn.
“Tómás Brown,” svaraði pilt-
urinn.
Það var ómögulegt að horfa
á hann án þess að vikna. And-
litið var magurt og fölt, augun
stór, kinnarnar þunnar. Útlitið
lýsti yfir höfuð að tala langvar-
andi skorti. Það leyndi sér ekki
að þessi piltur hafði oft verið
svangur. Hann var í fötum, sem
auðsjáanlega höfðu verið búin
til handa öðrum, þar að auki
voru þau öll bætt með mislitum
bótum.
Skórnir hans voru gamlir og
slitnir. Hárið var klipt þannig
að á því voru stallar hér og þar.
Það hafði sýnilega verið klipt af
einhverjum, sem ekki kunni.
“Það er svei mér tími til kom-
inn fyrir þig að byrja í skólan-
um,” sagði kennarinn: “Hvers
vegna hefir þú ekki byrjað fyr?”
Tómás litli þuklaði húfuna
sína með höndunum og svaraði
ekki strax. Það var gömul bætt
húfa og svo upplituð að ómögu-
legt var að vita hvernig hún
hafði verið lit upphaflega.
Loksins sagði Tómás svo lágt
að það tæpast heyrðist.
“Eg hefi aldrei getað farið á
skóla af — af því — af því —
ja — af — af því mamma mín
þvær fyrir fólk og hún gat ekki
mist mig að heiman. En nú er
Sissa orðin nógu stór til þess að
hjálpa henni svolítið, og svo get-
ur hún líka litið eftir baminu.”
Það var ekki alveg kominn
skólatími. Umhverfis kennarann
og nýja lærisveininn þyrptust
allir drengirnir í skólanum. Á
meðan Tómás litli var að reyna
að leysa úr spurningum kennar-
ans og átti erfitt með það vegna
feimni, fóru allir drengirnir að
hlægja. Einn þeirra kallaði upp
og sagði: “Heyrðu Tommi! hvar
er kraginn þinn? gleymdirðu að
láta hann á þig?” Og annar
drengur sagði skellihlægjandi:
“Þú hlýtur að sofa í öskustónni
eftir því að dæma hvernig fötin
þín líta út.”
Áður en kennaranum tókst að
þagga niður í strákunum, kall-
aði einn þeirra hátt og hæðnis-
lega: “Þessi strákur er sonur
hans Símonar sífulla sem altaf
er eins og svín. Við þekkjum
allir hann Símon sífulla; við
höfum oft strítt honum og hent
í hann snjókögglum.”
Veslings Tommi leit alt í kring
um sig í óútmáianlegum vand-
ræðum. Einungis þeir, sem
skilja .saklausar og viðkvæmar
barnssálir, geta gizkað á hvaða
kvalir hann leið. Hann gerði
sitt ítrasta til þess að gráta ekki
þrátt fyrir ósegjanlegan andleg-
an sársauka. Hann þaut út úr
skólanum í hendings kasti og var
horfinn ísjónum allra áður en
Veðrið var nístandi kalt, og
samt var Tómás litli ekki í neinni kennarinn gæti talað við hann
yfirhöfn. Hann var berhentur, Hann kom aldrei í skólann aftur
og hendurnar voru holdgrannar
og helbláar af kulda.
“Hvað ertu gamall, Tómás
litli?” spurði kennarinn.
“Níu ára í apríl mánuði næst-
komandi,” svaraði Tómás.
“Eg hefi lært að lesa og eg get
svolítið bjargað mér í reikningi.”
Kennarinn var stúlka. Hún
tók til starfs á réttum tíma
eins og hún var vön. En henhi
leið illa um daginn. Litli dreng
urinn fátæklegi stóð henni stöð
ugt fyrir hugskotssjónum; hún
gat ekki gleymt angistinni, sem
máluð var á litla magra andlitið
This advertisment is not inserted by the Government Liquor Control Commission. The
Commission is not responsible ]or statements made as to quality of products advertised
þegar hann flýði burt úr skólan-
um.
Um kvelcHð 'lagðist kennarinn
til svefns eins og hún var vön.
En hana dreymdi litla drenginn,
henni fanst hún verða að komast
eftir því hvar Tommi ætti
heima; og hún hætti ekki fyr en
það tókst. Svo fékk hún tvær
stúlkur úr Hvítabandinu til þess
að heimsækja hann.
Tommi átti heima í húsræfli
rétt við sjávarmálið — eða ekki
eiginlega í húsinu sjálfu, heldur
uppi á lofti yfir skúr, sem bygð-
ur var við það. Stúlkurnar
klifruðu upp stigaræfil, sem lá
þangað upp að utanverðu. Þeg-
ar þær fyrst komu upp sáu þær
ekki handa sinna skil fyrir gufu,
því konan var að þvo. Tveir
litlir gluggar voru á herberginu,
en hár múrveggur á öðru húsi
skygði alveg á alla birtu. Veðrið
var dimt og drungalegt úti og
ekkert sem mint gæti á sólskin
né birtu í nokkurri mynd. Kona
stóð á gólfinu hjá þvottabala;
þegar stúlkurnar komu inn þurk-
aði hún hendurnar á svuntunni
sinni og kom á móti þeim. Það
leyndi sér ekki að þetta hafði
einhverntíma verið falleg kona;
en æskuljóminn, andlitsfegurðin
og skerpa augnanna höfðu horf
ið í baráttunni við bölstorma
lífsins. > ,
Hún var eins og fölnaðar glóðir
sem minna á útbrúnninn eld, eða
bliknandi hausthagann, sem
hélafingur kuldans hafa svift
allri fegurð. Sorgin hafði ritað
rúnir sínar á enni hennar og
kinnar. Að horfa á hana var
sama sem að lesa langa — langa
sögu. Konan bauð stúlkunum
sæti, og var eins og hún talaði
orðin hugsunarlaust — eða jafn
vel meðvitundarlaust. Svo sett
ist hún sjálf og sagði: “Sissa:
fáðu mér barnið.”
Lítil stúlka kom út úr dimmu
skoti í herberginu og hélt á ung-
barni í fanginu. Hún lagði
barnið í kjöltu móður sinnar
Það var holdgrant og veiklulegt
Það hafði sömu stóru augun og
Tommi og andlitið sagði sömu
söguna um sult og bágindi.
“Barnið þitt lítur ekki út fyrir
að vera vel hraust,” sagði önnur
stúlkan. “Nei, hún er fremur
veikluleg, blessað barnið,” svar
aði móðir þess. “Eg verð að
leggja talsvert á mig, og eg býst
við að það hafi áhrif á hana.” —
Um leið og hún sagði þetta
þrýsti hún barninu fast upp að
brjósti sér, og hóstaði veiklulega
f þessu eina herbergi átti alt
fólkið heima. Þar var matast,
þar var sofið, þar var unnið og
þar var dválið öllum stundum
Enginn dúkur var á gólfinu; þar
var gamalt borð, fjórir brotnir
stólar, brotin eldavél, rúm úti í
einu horninu og í hinu horninu á
móti því var flatsæng — ekkert
annað þar inni.
“Hvar er hann Tommi litli
sonur þinn ?” spurði önnur stúlk-
an.
‘Hann er þarna í flatsæng-
inni,” svaraði móðir hans. “Hann
er veikur — já, hann er veikur,
og læknirinn segir að honum
muni ekki batna.”
Um leið og hún sagði þetta
ét hún andlitið hníga niður á
tiöfuð barnsins, sem hún hélt á,
og tárin streymdu niður eftir
sinufölum kinnunum.
“Hvað gengur að honum?”
spurði önnur stúlkan.
Hann hefir aldrei verið
hraustur,” svaraði móðir hans,
‘Og — og — og svo hefir hann
orðið að taka of nærri sér við
vinnuna. Hann hefir orðið að
sækja vatnið og hjálpa mér til
?ess að lyfta þvottabalanum og
og svo margt fleira.”
Er faðir hans dáinn?” spurði
önnur stúlkan.
Dáinn — nei — nei, hann er
ekki dáinn. Hann var ágætis
maður, mesti starfs- og elju-
maður og við áttum gott og frið-
sælt heimili. En nú fer alt, sem
íann vinnur sér inn fyrir áfengi.
Ef hann bara léti mig í friði
með það litla, sem eg innvinn
mér fyrir þvottinn, þá gætum
við komist af, en hann tekur það
alt líka fyrir áfengi — og svo
svelta blessuð börnin.”
Hún tók barnið, sem nú var
sofnað uppi við brjóst hennar
og lagði það þvert yfir kjöltu
sína. Svo hélt hún áfram: —
“Tomma litla dauðlangaði til
þess að fara í skóla. Mér var
ómögulegt að vera án hans í vet-
ur. Hann hélt að ef hann gæti
fengið dálitla mentun þá kynni
hann að geta hjálpað, mér að
vinna fyrir Sissu og barninu.
Hann var heilsutæpur og vissi
þess vegna að hann gæti aldrei
orðið fær um að vinna erfiða
vinnu. Eg bætti þá fötin hans
eins vel og eg gat og svo fór
hann af stað í skólann í vikunni
sem leið. Eg var dauðhrædd um
að skóladrengirnir mundu
hlægja að honum og stríða hon-
um, en hann hélt að hann mundi
geta harkað það af sér þó þeir
gerðu það.
Eg stóð í dyrunum og horfði á
eftir blessuðum drengnum mín-
um þegar hann fór af stað. Eg
get aldrei gleymt því hvernig
hann leit út.” (Nú gat hún ekki
haldið áfram lengur; augun fylt-
ust af tárum og röddin bilaði).
-----“Egi horfði á bættu fötin
hans, gömlu’ skóna hans, rifnu
húfuna hans — og í gegn um alt
þetta gat eg séð saklausu og
hreinu sálina hans, sem enginn
þekti nema eg. Hann leit aftur
um leið og hann fór, og sagði:
“Vertu ekki hrædd um mig,
mamma, eg ætla að reyna að
kæra mig ekkert um það þó
strákarnir hlægi að mér. Eg ætla
ekkert að skifta mér af því hvað
þeir segja.”
“En honum var ómögulegt að
halda það út. Hanh var kominn
heim aftur innan klukkustund-
ar. Það var eins og hjarta hans
hefði sprungið; mitt hjarta var
sprungið fyrir löngu, en eg held
að það hafi sprungið í annað
sinn þegar blessaður litli dreng-
urinn minn kom heim aftur af
skólanum, og eg vissi hvers
vegna það var. Sjálf get eg þol-
að flest — nú orðið — en guð
minn góður, eg hefi ekki þrek
til þess að vita blessuð börnin
mín líða — líða svona mikið.”
Þegar hér var komið fékk hún
svo mikið ekkakast að henni var
ómögulegt að koma upp nokkru
orði.
Litla Sissa kom hljóðlega til
mömmu sinnar, lagði annan
granna handleginn utan um háls-
inn á henni og strauk tárin af
kinnum hennar með hinni hend-
inni: “Vertu ekki að gráta
mamma mín,” hvíslaði hún. —
“Hættu að gráta mamma mín!”
Móðirin reyndi að hætta og
þurkaði sér um augun. Þegar
hún gat talað aftur hélt hún á-
fram á þessa leið:
Blessaður litli drengurinn
minn grét allan daginn. Mér
var ómögulegt að hugga hann.
Hann sagði að það hefði enga
?ýðingu að reyna að gera neitt,
'ólkið hlægi bara að sér af því
lann væri sonur drykkjumanns.
3g reyndi mitt bezta að hugga
lann áður en faðir hans kæmi
leim. Eg sagði honum að pabbi
íans yrði kannske reiður ef hann
sæi hann vera að skæla. En það
íafði enga þýðingu, það var eins
og honum væri alveg ómögulegt
að hætta að gráta. Svo kom
faðir hans heim og sá hann grát-
andi. Og hann — o — og — ha
— hann — nei, eg ge—get ekki
sagt það — hann hefði sannar-
lega ekki gert það ef hann hefði
ekki verið drukkinn. Hann er
ekki slæmur maður þegar hann
er með sjálfum sér. En hann —
hann barði Tomma litla, o—og
ilessað barnið datt á höfuðið og
meiddist. Eg býst við að hann
lefði veikst hvort sem var. En
guð minn góður! Vesalings litli
veiki dregurinn minn, blessaði
og vefjast
betur ....
með
VOGUE
HREIN HVÍT
Vindlinga blöð
TVÖFALT Sjálfgert Bókarhefti
að leyfa að selja það, sem fer
svona með góða menn, og láta
saklausa líða fyrir?”
Veikluleg rödd heyrðist frá
flatsænginni. Önnur stúlkan
gekk til Tomma litla. Hann lá
auðsjáanlega fyrir dauðans dyr-
um, barinn saklaust til óbóta af
föður sínum. “Hann átti heima
í kristnu landi! Þar sem mikið
er samið af lögum til þess að
vernda naut og hesta og kindur
og svín. Það er nú auðvitað alt
gott og blessað og sjálfsagt, en
eg vildi að eins mikið væri
hugsað um að vernda börnin eins
og skepnurnar.”
Tommi litli var j/rútinn í
framan og augun voru skær. —
Stórt blátt mar sást á öðru gagn-
auganu. Hann lagði litlu mögru
höndina yfir marið til þess að
það sæist ekki og sagði: “Pabbi
minn hefði ekki gert þetta ef
hann hefði ekki verið drukkinn.”
Svo þagði hann stundarkom,
en sagði litlu síðar með einkenni-
lega skerandi rödd, svo lágt að
tæplega heyrðist: “Eg er feginn
að eg er að deyja, eg er of heilsu-
Iaus hvort sem er til þess að geta
hjálpað henni mömmu minni. —
Þegar eg kem til guðs þá stríðir
mér enginn á því að hann pabbi
minn sé drykkjumaður og þá
hlær enginn að því að eg sé í
gömlum og bættum fötum.”
Og Tommi litli sneri sér á
koddanum af veikum mætti og
sagði svo lágt að stúlkan varð að
lúta alveg niður að honum til
þess að heyra það. “Ein — ein-
hve—einhverntíma verður hæ—
hætt að leyfa mönnum að se—
selja bre — brennivín, en eg er
hræddur um að aumingja pabbi
verði dáinn áður.”
Nú var Tommi litli orðinn svo
þreyttur að hann gat ekki talað
meira; hann lét aftur augun og
hreyfðist ekki.--------
Næsta morgun skein sólin —
eða reyndi að skína inn um
gluggasmugurnar á andlitið á
litla drengnum. Hann lá nú
andvana í flatsænginni sinni og
mamma hans sat hjá líkinu með
ungbamið sofandi í kjöltunni,
en Sissa litla hélt handleggnum
utan um hálsinn á mömmu
sinni.
Lesið þessa sögu og athugið
vel efnið í henni Ný-íslending-
ar, áður en þið greiðið atkvæði
á föstudaginn.
Sig. Júl. Jóhannesson
Niépce hét franskur maður,
sem lifði á 19. öld. Hann var
vísindamaður og ötull brautryðj-
andi á sviði myndatöku. Hann
rauð asfalti á myndaplöturnar
og notaði terpentínu til að fram-
kalla myndirnar.
Nú er asfaltið notað til vega-
gerðar um heim allan. Þó fer
fjarri því, að það sé ný uppgötv-
un. Nebukadnesar notaði brend-
an múrstein og jarðbik í svipuðu
augnamiði austur í Bablón fyrir
25 öldum og Egyptar höfðu þá
þekt það í margar aldir og notað
það til að verja hina dauðu rotn-
un.
* * * *
Gömul kona fór að skoða Nia-
gara fossana. Þegar hún kom
auga á þá í ofurlítilli fjarlægð
hrópaði hún:
—Ó! nú man eg, að eg gleymdi
að skrúfa fyrir vatnskranann,
áður en eg fór.
* * *
Oft er íslenzku máli misboðið.
Ung stúlka var að tala við ömmu
sína. Orðáskifti þeirra voru á
þessa leið:
ó, guð, sagði stúlkan, eg þarf
so mikið oní bæ.
Þart oní bæ, sosum, svaraði
sú gamla. Attli það sé ekki bara
einhvert béað útstáelsið?
drengurinn minn f Hvernig geta
löggjafarnir fengið það af sér
All-Canadian victory for pupils of
DOMINION BUSINESS
COLLEGE at Toronto Exhibition
Pupils of the DOMINTON BTTSINESS COU.EGE,
Winnipeg, were awarded FTRST PLACE in both
Novice and Open School Championship Divisions of
the Annual Typing Competition.
Miss GWYNETH BELYEA won first place
and silver cup for highest speed in open
school championship with net speed of 92
words a minute..
Mr. GUSTAVE STOVE won first place and
silver cup for highest speed in Novice Sec-
tion of typing contest. His net speed was
76 words a minute.
Miss HELEN BRIX, another D. B. C. pupil
won second place for accuracy in the novice
division!
Miss DOROTHY MAXWELL, a D. B. C.
student, came fourth in the open school
championship section!
The Dominion sent four pupils to Toronto
and they won two firsts, a second and a
fourth place!
The contest officials announced at the Coliseum before an
audience of 9,000 people that the Dominion Business
College, Winnipeg, had the best showing of any com-
mercial school in the competition!
There were 107 contestants!
ENROL NOW
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
WINNIPEG
FOUR SCHOOLS: THE MALL—
ST. JAMES — ST. JOHN’S — ELMWOOD