Heimskringla - 16.11.1938, Side 7

WINNIPEG, 16. NÓV. 1938
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA
FRÁ SAMVINNUÚTGERÐ
RÚSSA
f 9. tbl. “Ægis” þ. á. er smá-
grein með fyrirsögninni “Fisk*
veiðar við Murmanskströndina”.
Þar sem grein þessi er mjög eft-
irtekarverð, telur ísl. rétt að
birta hana orðrétta, og hér fer
hún á eftir:
“f rússneska blaðinu “Poljar-
naja Pravda” birtist grein 10.
ágúst þar sem deilt er mjög á
starfsemi samvinnuútgerðarfél.
á Murmansk-ströndinni. Haldið
er, að hinni nýju stjórn sam-
vinnuútgerðarfélaganna hafi
ekki tekist betur en þeim “óvin-
um þjóðarinnar” og “skemdar-
vörgum”, sem áður höfðu um-
sjónina með höndum, en var
komið fyrir kattarnef í seinustu
‘“hreingerningu”.
Á fundi, sem haldinn var í
samvinnuútgerðarfélögunum, —
komu fram ýmsar skýringar, er
sýna hvað ástandið er bágborið.
Aflaáætlunin hjá samvinnuút-
gerðinni stenst hvergi nærri. —
Þann 21. júlí s. 1. var ekki búið
að veiða 10% af áætluðum árs-
afla.
Það, sem sagt er að valdi því,
að ekki er hægt að framkvæma
áætlunina betur en þetta, er m.
a. að fiskiflotinn verður að bíða
lengri tíma eftir að fá nauðsyn-
legar viðgerðir, og þegar þær
loks fást, er kastað til þeirra
höndunum. Viðgerðarstöðvarn-
ar (þær sem eru í eign ríkisins)
taka einnig óheyrilega mikið fé
fyrir vinnu sína. Afleiðingin nægilegt af hæfum verkamönn-
VESTMENN
if þessu er sú, að ekki, er hægt
ð nota veiðiflotann sem skyldi.
Á tímabilinu 'apríl-ágúst hafa
aðeins 87 skip tekið þátt í veið-
unum af 110, sem eru eign sam-
vinnuútgerðarinnar. Þau skip,
er stundað hafa sjó þenna tíma,
hafa þó hvergi nærri farið eins
margar veiðiferðir og gert er ráð
fyrir í áætluninni. Samkvæmt
áætluninni átti hvert skip- að
fara 51 veiðiferð. En það er
sannað, að aðeins 12 skip hafa
farið 8—15 og 38 skip aðeins 4
veiðiferðir hvert. Það er því
sýnt, að ekkert af skipunum hef-
ir framkvæmt meira en 29.1%
af því, sem gert var ráð fyrir í
áætluninni fyrir þennai ársfjórð-
ung.
Stjórnarmenn samvinnuút-
gerðarsambandsins og þeir sér-
fræðingar, sem eru í þjónustu
þess, hafa mjög sjaldan komið á
fiskimiðin. Hópur af nafngreind-
um samvinnuútgerðarfélagsfor-
mönnum er ásakaður fyrir að
hafa aldrei komið á sjó, meðan
á veiðinni hefir staðið.
Þá er einnig kvartað yfir því,
að verkun fisksins hafi verið á-
bótavant. Á seinustu ársfram-
leiðslu varð 1,2 miljóna rúblna
tap, aðeins vegna þess, hve fisk-
urinn var léleg vara.
Samvinnuútgerðin tekur ekki
þátt í hinni eiginlegu síldveiði, t.
d. er ekkert gert að því að veiða
síld úti á opnu hafi, og athygli
manna er ekki beint að þessari
veiði svo um muni.
Kvartað er yfir því, að ekki sé
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
I CANADA:
Amaranth................................J. B. Halldórsson
Antler, Sask.........................-K. J. Abrahamson
Arnes................................Sumarliði J. Kárdal
Árborg....................................G. O. Einarsson
Baldur...........................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville...............................Björn Þórðarson
Belmont..................v.................G. J. Oleson
Bredenbury...............................H. O. Loptsson
I ’rown .............................Thorst. J. Gíslason
Churchbridge................-...-.....H. A. Hinriksson
fvnreas River.............................Páll Anderson
Dafoe....................................S. S. Anderson
klmr Station, Man....................K. J. Abrahamson
Elfros...............................J. H. Goodmundson
I ksdale.... ...................ólafur Hallsson
Fishing Lake, Sask.....................Rósm. Árnason
Foam Lake..............................H. G. Sigurðsson
(íinili .................................*..K. Kjernested
Geysir ................................Tím. Böðvarsson
Glenboro................................... G. J. Oleson
Hayland................................Slg. B. Helgason
Hecla ...............................Jóhann K. Johnson
Hnausa.................................Gestur S. Vídal
Húsavfk .................................John Kernested
Innisfail.............................Ófeigur Sigurðsson
Kandahar.................................S. S. Anderson
I "Hiui Sigm. Björnsson
l rii' h B. Eyjólfsson
I lii' ..... .........................Th. Guðmundsson
Lundar........................Slg. Jónsson, D. J. Líndai
Markerville.......................... Ófeigur Sigurðsson
Mozart....................................S. S. Anderson
Oak Point.............................Mrs. L. S. Taylor
Oakview..............................................S. Sigfússon
.............................Björn Hördal
' ..................S. S. Anderson
Red Deer........ ......................ófeigur Sigurðsson
...................Árni,Pálsson
............Björn Hjörleifsson
..............Magnús Hjörleifsson
...............K. J. Abrahamson
...................Fred Snædal
..................Björn Hördal
.............Guðm. ólafsson
........Thorst. J. Gíslason
■ | .............Aug. Einarsson
■ ..........Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis.....................Finnbogi Hjálmarsson
(i<- iieacl. .............John Kernested
Wynyard.................................S. S. Anderson
um, og samband samvinnufélag-
anna er ásakað um að leitast
ekki við að láta kenna mönnum
ýmislegt, er lýtur að veiðunum.
Fyrri helming þessa árs hafa 55
sjómenn fengið einskonar meiri
mentun, en hefðú átt að vera 89
samkvæmt áætluninni. Hvað
snertir hina lægri mentun, þá
höfðu 48 manns notið hennar, en
samkvæmt áætluninni átti að
veita hana 1000 sjómönnum á
þessu tímabili.
Sum samvinnuútgerðarfélögin
eru einnig gagnrýnd fyrir það,
að þau gjalda öllum jafnhátt
kaup. Þannig fær formaður
skipsins ekki meira en liðléttings
háseti.—fslejidingur.
Landnám íslendinga í V.heimi.
Höf. Þorsteinn Þ. Þorsteipsson
BRENNISTEINN TIL
ÚTFLUTNINGS FYRIR
HÁLFA MILJóN KR.
1 IH
•" "I
Selkirk............
■^melair. Man
|i l{< 'ek
n llill
'IhIIi.i.
111111
aNDARIKJUNUM:
i r>
•llingham, Wasli.
Hine, V\ ash
iiliei
’leilg . .
.......Jón K. Einarsson
........E. J. Breiðfjörð
...Mrs. John W. Johnson
.Séra Halldór E. Johnson
.......Jón K. Einarsson
.............Jacob Hall
Garðar.
".... ..................Mrs. E. Eastman
I.... Jón K. Einarsson
Heusel ................................J. K. Einarsson
Ivanliue...........%...............Miss C. V. Dalmann
Lus \ngeles, Calif....Thorg. Ásmundsson, 4415 Esmeralda St.
Milton.....................................S. Goodman
Minneota............................Miss C. V. Dalmann
Mountain..............................Th. Thorfinnsson
National City, Calif........John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts.........................Ingvar Goodman
Seattle, Wash.........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold.................................Jón K. Einarsson
Upham...................................B. J. BreiðfjörO
Viking Press Limiíed
Winnipeg, Manitoba
Rvík. 12. okt.
í gærkvöldi var boðið út bygg-
ingu verksmiðjuhúss við Náma-
skarð í Mývatnssveit, til fram-
leiðslu á brennisteini. Brenni-
steinnnin, sem þarna verður
unninn, verður fluttur út til
Englands og má vænta þess að
hér sé með tímanum að skapast
útflutningsverðmæti fyrir alt að
hálfa miljón krónur árlega.
Það eru þrír menn sem ráðist
hafa í þetta fyrirtæki, forstjór-
ar smjörlíkisgerðarinnar
“Smári”, Ragnar Jónsson, og
Þorvaldur Thoroddsen, og dr.
Jón Vestdal.
Þeir gera sér vonir um, að
verksmiðjuhúsið við Námaskarð
verði fullreist í desember. Fyrst
um .sinn gera þeir ráð fyrir að
geta framleitt 1500 kg. af
brennisteini á dag, eða 5—600
smálestir á ári á 7 stpd. (145.00
kr.) smálestina, eða samtalp fyr-
ir 75—80 þús. krónur árlega. En
ef vonir þeirra rætast, gera þeir
ráð fyrir að framleiðslan geti
aukist í alt að 4 þús. smálestir,
að verðmæti um hálf miljón
króna.
Markaður ætti að vera nægur
erlendis fyrir þessa framleiðslu.
Hefir íslenzki brennisteinninn
verið rannsakaður í Englandi og
sala trygð þar fyrir fyrstu fram-
leiðsluna. Samtals eru fram-
leiddar þrjár miljónir smálesta
af brennisteini árlega, í Banda-
ríkjunum (að þremur f jórðu) og
í ítalíu (að einum fjórða).
Brennisteinninn er notaður m.
a. í brennisteinskolefni, sem er
notað til þess að leysa upp tré-
efni, sem síðan er spunnið í silki,
ennfremur til að herða ”kauts-
chuk”, eða til gúmmívinslu og
loks til sótthreinsunar á vínviði.
Verksmiðjuhúsið, sem reist
verður, við Námaskarð, verður
allstórt, 25x10 m., einlyft. En
innfluttar vélar í það, sem teikn-
aðar hafa veirð af firma einu í
Berlín, kosta ekki nema 10 þús.
krónur. Nokkurn viinnukraft
þarf við það að vinna hráefni og
koma því að verksmiðjunni.
| í Námafjalli er talið að fyrir
jhendi séu 6 þús. tonn af hrein-
um brennisteini. Brennisteinn-
inn myndast af lofttegund, sem
komur upp úr jörðinni. Kring-
um holurnar, sem þessi loftteg-
und kemur upp um, safnast
brennsteinninn í smáhauga. •—
Þessir haugar verða aldrei hærri
en 40—50 cm. Ef þeir verða
hærri, þá eyðast þeir fyrir veðri
og vindum.
Brennisteinninn, sem þannig
myndast, er þó ekki nema hrá-
efni. Þarf að hreinsa hann og
fást úr honum 80% hreinn
brennisteinn. Er það sérstakur
vélaútbúnaður, sem notaður er
við hreinsunina.
Dr. Jón Vestdal skýrði Mbl.
svo frá í gær, að tilgangur þeirra
félaga væri fyrst í stað: 1. að
kynna sér hvort borgaði sig að
framleiða brennistein og 2. að
kynna sér hvað ört brennisteinn-
inn myndast. Ef þessar rann-
sóknir bera góðan árangur, gera
þeir ráð fyrir að stækka verk-
smiðjuna síðar.—Mbl. 12. okt.
Þessi bók er gefin út í Reykja-
vík, 1935. — Bókin er í vana-
legri bókastærð, er 263 bls. —
Prentuð á góðan pappír. Allur
frágangur hinn prýðilegasti.
Þessi bók barst mér í hendur
fyrir stuttu. Hefi eg marglesið
hana og finn því hjá mér sterka
löngun til að minnast á hana í
fám orðum.
Fyrst af öllu vil eg taka það
fram, að þessi bók er sú þarf-
asta bók, sem ísl. í þessu
landi gat borist í hendur. Slíka
bók hefði þurft að gefa út fyrir
löngu — áður en saga vor
gleymdist með öllu.
Það hefir margt verið ritað
um sögu vora á ýmsum tímum,
en a'lt í smábrotum. En þessi
bók hefir sameinað öll þau brot í
eina heild, og það svo vel að
undrum sætir. Og söguformið
er svo gott og reglulegt sem orð-
ið getur. Alt svo skipulega nið-
urraðað og tfrásagnimar svo
glöggar. Ártölin og dagsetning-
ar svo reglulegar að auðvelt er
að átta sig á söguviðburðunum.
Prentvillur eru nærri engar,
stíllinn svo lipur sögustíll og
málið yfirleitt gott. Þessi bók er
því, að mínu áliti ein sú allra
eigulegasta bók, þeim sem nokk-
uð ann þjóðerni sínu og sögu.
Hún er sú bók sem oft verður
lesin. Hún verður virkilega helg
minjabók, sem ekki verður lesin
bara einu sinni og svo fleygt i
ruslaskrínuna eða gefin á tom-
bólu.
Eg get ekki í stuttu máli lýst
hvað vel þessi vor 60 ára saga er
sögð, eins hvað heildin er vel
dregin saman. Svo vel að manni
finst að saga vor sé þar að mestu
sögð.
Sérstaklega vel fann eg til
þess hvað höf. skýrir vel í 1.
kap. frá orsökum vesturflutning-
anna. Hann hreinsar oss vel af
þeirri sök að hafa gerst “föður-
landssvikarar’* eða “móðurmorð-
ingjar”.
Bókin byrjar með gullfallegu
kvæði sem öllum eldri ísl. mun
þykja vænt um. Hluttekning
hans með os's \ gegnum land-
náms baráttuna og vinátta hans
til lands og þjóðar heima og hér
er kveðin háum nótum. Ást til
lands og þjóðar er öllum mönn-
um meira eða minna sameigin-
leg tilfinning og íslendingar hér
vestra eru þar enginn eftirbátur.
Það er því þessi hlýleika tilfinn-
ing sem rennur sem rauður þráð-
ur í gegnum alla bóknia, er mun
hejlla hugi allra þeirra, sem lésa
hana.
Þó eg kynni að geta fundið
að einhverju í bókinni, þá leiði
eg það hér fram af mór, því
þessar línur eiga ekki að vera
neinn ritdómur, heldur aðeins
umgetning. Mér þykir vænt um
þessa bók og eg met hana stór-
mikils, og þakka höfundinum
kærlega fyrir hana.
S. B. Benedictsson
STÓRYIÐBURÐUM SPÁÐ
Á NÆSTA ÁRI
í London er gefið út almanak,
er nefnist “Foulsham’s Original
Old Moore’s Almanack” og er
það gefið út samkvæmt leyfi
frá árinu 1697. Almanakið spá-
ir miklum heimsviðburðum á
næsta ári.
í nóvember 1939 á gengi Mus-
solinis að lækka, því að “tungl-
staða þess mánaðar er honum
andstæð, en lækkandi gengi hans
kemur af slæmum fjárhag rík-
isins, en hann orsakast sumpart
af því, að hin ríkjandi konungs-
ætt verður áhrifameiri um í-
tölsk málefni, en verið hefir.”
í júlí, segir almanakið, “virð-
ist bæði ítalía og Þýzkaland
lenda í þvílíku fjárhagsöng-
þveiti, að ekki stoðar, þótt blöðin
mótmæli þeim sögusögnum harð-
lega og þessir örðugleikar gera
- 1AFNSPJÖLD -

Dr. M. B. Halldorson 401 Boyd Bldg Skrifstofusimi 23 6^4 •^undar sérstakleKa lungnasjuk dóma • ó finni a skrifstoíu ki f h og 2 -6 e h Jeimlli 46 Alloway Ave Talsimi 13 IS8 G. S. THORVALDSON B.A., LL.B LögfrœBinour '02 Confederation Life Bldg. Talsíml 97 024

>rv«* Phoní Rbs hh B7 293 | "2 4D- Dr L. Siirurdsoi u vIKDICAL AR’iv* ornci Hoirns 12 ♦ P M p m \tin BY APPOTWTMRNT w. J. LINDAL, K.C. BJÖRN STEFÁNSSON ISLENZKIR LÖGFRÆÐINOAR á öðru gólfi 325 Main Street Talsimi: 97 621 Hafa einnie skrifatofur Lundar og Gímli og eru bar iö hitta, íyrsta mlðvikudag 1 hverjum mánuði.

Dr. S. J. JohannestiH 718 Sherhurn Strpri ThIhíhiI SO 871 Vmtalstimt kl 1 ft r r M. HJALTASON, M.D. 4LMENNAR LÆKNINOAR Sérgrein: Taugasjúkdómar Lsetur úti meðöl 1 viðlöguin Vitstalstímar k'. 2—4 e a. 1—8 aB kveldlnu Himl 80 857 665 Vtctor 8t.
J. J. Swanson & Co. Lhi
REALTURS
Rental. Inturance and Financtai
Agents
Slml: 94 221
900 PARIS BLDQ.—Wlunlpen
Gunnar Erlendsson
Ptanokennari
Kenalustofa: 701 Victor St.
Sími 89 535
Jacob F. Bjamason
—TRANSFER—
Baggage and Furniture Moving
591 SHERBURN ST.
Phone 35 909
Annast aUskonar flutnlnga fram
og aftur um bœinn.
aðstöðu Mussolinis veikari”. —
Þess er þó ekki getið, að áhrif
Hitlers fari neitt minkandi eða
aðstaða hans veikist.
Erfiðleikar Stalins
Hættulegasti mánuðurinn fyr-
ir Stalin er maí. Stjórnmálaá-
stand Rússlands, bæði inn á við
sem út á við, er þá mjög flókið
og ekki bætir það úr skák, að
eftir þetta fer gengi Stalins
minkandi. Þá liggur og við borð
að til styrjaldar dragi með Rúss-
um og Japönum.
f desember liggur við, að Jap
anir og Bandaríkjamenn fari í
stríð og munar næstum engu.
Kemur þetta af yfirgangi Jap-
ana í Kína.
í júní er framleiðslan í Banda-
ríkjunum orðin jafnmikil og á
velgengnistímum þeirra, en
september á Roosevelt að vinna
mikinn og verðskuldaðan per-
sónulegan sigur. Kemur það af
því, hve mikinn þátt hann á í
því, að viðhalda heimsfriðinum.
Almanakið segir: “Þ^u afskifti
hans geta leitt til þess að útkljá
a. m k eina styrjöld, sem háð er
um það leyti”.
Hneyksli á Bretlandi
í maí mun það valda brezku
stjórninni áhyggjum, að einn
stjórnarmeðlimur er flæktur í
hneykslismál og tveir meðal
mestu stjórnmálamanna Breta
draga sig í hlé.
“Leiði þessir atburðir til nýrra
kosninga, þá mun stjórnin sigra,
en með minna meirihluta en áð-
ur”.
í júní er “stjórnin á nokkuð
annari skoðun um ýms mál, en
allur fjöldinn og getur einnig
þetta leitt til kosninga í þeim
mánuði, eða jafnvel fyr. Ófrið-
arblika er á lofti, en breska þjóð-
in vill sitja hjá, sé þjóðarheiðri
A. S. BARDAL
'fiur iíkklstur og annast um tttfar-
i Allur útbúnaður sá bestl. —
Ennfremur selur hann allskonar
nunnlsvarða og legstelna
843 SHERBROOKE 8T
Phone: 86 607 WÍNNIPBO
THL WATCH SHOP
Thorlakson Baldwin
Dtamonds and Wedding
Rings
Agents for Bulova Watches
Marrlage Licenaes Issued
699 Sargent Ave.
Rovatzos Floral Shop
^06 Notre Durne Ave. Phone »4. WM
Preah Cut Flowers Dally
Plants in Season
We specialize in Weddtng ðc
Ooncert Bouquets & Funeral
Designs
tcelandic spoken
MARGARET DALMAN
rBACHER OF PIANd
IS4 BANNINO ST
Phone: 26 420
DR. A. V. JOHNSON
DENTIST
506 Somerset Bldg.
Office 88 124 Res. 36 888
hennar ekki misboðið eða hags-
munir hennar fyrir borð bornir”.
Eden hækkar í tign
Því er spáð um Neville Cham-
berlain, að best sé fyrir hann að
hætta. stjórnmálaskiftum á biðju
ári 1941, og er Anthony Eden
tilnefndur sem líklegur eftir-
maður hans.
Að lokum fer almanakið af-
ar lofsamlegum orðum um
Roosevelt Bandaríkjaforseta og
segir að kosti hans sé ómögulegt
að meta á venjulegan mæli-
kvarða, því að hann gnæfi með
höfuð og herðar upp úr hópi
samtíðarmanna sinna. Enginn
maður sé jafnvoldugur honum
og megi þakka forsjóninni, að
það sé svo mikill ágætismaður
sem Roosevelt, sem hafi þau
völd.—Vísir.
Eftirfarandi saga gerðist í
Rússlandi. Lítil stúlka tók mynd
af þilinu, virti hana fyrir sér
stundarkorn og spurði mömmu
sína af hverjum myndin væri.
— Hún er af afa þínum, sem
er löngu dáinn, svaraði móðirin.
Telpan horfði á myndina um
stund og mælti síðan:
— Hverjir skutu hann?