Heimskringla - 30.11.1938, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 30. NÓV. 1938
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
kemur eftirminnilega fram í1
æfintýrinu “Þegar veturinn varð
andvaka”. — f æfintýrunum
“Vörðurnar” og “Fjallið, sem
altaf var að kalla” er aðdáun
skáldkonunnar á fslandi, ís-
lenzkri menningu og sögu, og trú
hennar á framtíðarmöguleika
þjóðarinnar, hinn sterki undir-
straumur frásagnarninar. Þá er
ást Huldu, á íslenzkum fræðum
og menningarverðmætum eigi
síður færð í fagran búning og
skáldlegan í æfintrýinu “Perl-
urnar”.
Holt er börnum og unglingum
— og fullorðnum líka — að lesa
æfintýrin “Sunnudagur kisu” og
“Snati lærir að syngja”, því að
þau glæða ást þeirra til dýranna j
og alls, sem lifir. Með mikilli
nærfærni og jafnframt með
hæglátri en notalegri kýmni er
lýst lífi fuglanna í æfintýrinu
“f Bláhrauni”. Fögur og raun-
trú er þessi náttúrulýsing úr
æfintýrinu “Fjalldrapinn ang-
ar”.
“Dásamléga angar fjalldrap-
inn á viðarheiðunum norðlenzku
eftir gróðrarskúr í júníbyrjun.
Blöð hans, dimmgræn og örsmá,
eru sem þrungin sælu og von,
þegar sólin skín á þau, vot og
vökvarík. Ilminn leggur langar
leiðir.
Gulvíðirinn ber gylta humla
og grávíðirinn silfurlita, með
gullblæ yfir. Einirinn er æ hinn
sa-mi, en ber hans, blá og bragð-
sterk, sýna að hann veit þó af
vori, eins og alt annað, sem lifir
og grær á heiðunum. — Beiti-
lyng og sauðlaukur láta lítið á
sér bera. Það er ekki fyr en í
ágúst, að þau láta blóm sín
skarta, eins og rósbleikar stjörn-
ur á dökkgrænum grunni, líkt
sem þau vildu segja: Seinna
koma sumir dagar — og koma
þó!
Þessar yndislegu heiðar, sem
engir þekkja til fulls nema þeir,
sem þar hafa smalað og týnt ber
í æsku — þær eru eitt af því
fegursta og f jölbreyttasta, sem
ísland á. — Hvert vor þrá börn
þeirra viðarilminn og friðinn,
hunangsþrungna humlakollana,
spóasöngilnn og lóukvakið —
hvar sem þau eru og hvert sem
þau fara.”-------
Nóg hefir þá sagt verið þeim
ummælum til staðfestingar, að
þessi bók sé lofgerð um íslenzka
náttúrufegurð og það, sem fs-
land á bezt að bjóða menningar-
lega. ísland blasir hér við sjón-
um, séð með augum draumlyndr-
ar og djúpskygnrar skáldkonu.
Ekki er þess að dyljast, að ýms-
ir nútíðarmenn telja slíkan
skáldskap lítilsvirði; hann er
ekki “innlegg” í stéttarbarátt-
una. En er það einskisvirði, að
glæða hjá landslýðnum fegurð-
arást, samúð með mönnum og
málleysingjum og framtíðartrú ?
Það er svo ofur auðvelt, að stara
sig staurblindan andlega með
því að festa augun aðeins við
ytri og dekkri hlið lífsins. En
listamönnunum er æðra hlut-
verk ætlað heldur en að rótast
um í pólitískum moldarflögum;
þeim er ætlað, eins og Einar
skáld Benediktsson orðaði það,
að:
“eiga sjón út yfir hringinn
þröngva
og vekja, knýja hópsins veiku
hjörð
til hærra lífs — til ódauðlegra
söngva”.
Þetta skilur Hulda skáldkona
fyllilega og því segir hún á ein-
um stað í þessari bók sinni:
“Listamennirnir eiga að ekapa
perlur, er lýsi bræðrum og
systrum þeirra og vermi þau á
jörðu og séu’samboðnir ódáins-
gróðri himinsins”.
Áætlaðar messur um næstu
sunnudaga:
4. des., Geysir, kl. 2 e. h.
4. des., Riverton, kl. 8 e. h., ensk
messa.
11. des., Víðir, kl. 2 e. h.
S. ólafsson
LÆKNIGAKRAFTUR
H VERAGUFUNN AR
OG HVERALEIRSINS
Flestir þeir, sem farið hafa til
útlanda hafa af eigin raun kynst
gufuböðum og hollustu þeirra og
hressingu, og á síðari árum hef-
ir mönnum hér í bæ einnig gef-
ist kostur á að kynnast þeim.
íþróttafrömuðurinn Jón Þor-
steinsson hefir komið upp slíku
baði í húsi sínu við Lindargötu,
og eins og skýrt var frá hér í
blaðinu um daginn, hefir Golf-
klúbbur fslands einnig komið
fyrir slíku baði í húsi sínu. En
þótt menn þekki ekki af eigin
raun dásemd gufubaðanna hafa
margir hverjir lesið lýsingu Þór-
bergs Þórðarsonar á þeim, og
hafa fengið um það nokkra hug-
mynd, að hér er um meira en
venjuleg vatnsböð að ræða.
Þeir, sem hafa átt leið austur
yfir Hellisheiði hafa efalaust
veitt því eftirtekt, að rétt ofan
við rústirnar af húsi Höyers í
Hveradölum hefir risið upp lít-
ill og snotur kofi. Yfir hann og
alt um kring leggur eiminn frá
brennisteinshvernum, en rör
liggja úr hvemum sjálfum og
inn í húsið og út um það að
nýju, en þetta mun vera fyrsta
baðhús á íslandi, þar sem ein-
göngu er notast við hveragufu
til að orna mönnum og baða þá.
Þetta er nýjung, sem verðskuld-
ar fulla athygli, ekki sízt fyrir
Reykvíkinga, sem búa í ná-
grenninu pg geta auðveldlega
orðið baðanna aðnjótandi, og þá
einkum skíðagarpar vorir, sem
þarna iðka íþróttina mikinn
hluta vetrar.
Hús það, sem hér um ræðir
er liðugar 6 álnir á lengd og 4
álnir á breidd, og er því ekkert
stórhýsi, en það nægir því hlut-
verki, sem því er ætlað að leysa.
Þegar inn í húsið kemur verður
fyrst fyrir búningsherbergi, og
er þar bekkjum fyrir komið,
þannig að menn geta legið þar
og fengið nudd sér til heilsubót-
ar og hressingar, hvort sem um
íþróttamenn eða sjúklinga er að
ræða, en að því verður vikið síð-
ar.
Innar af beðherberginu ér
gangur, sem liggur inn í bað-
klefann og er þar komið fyrir
köldu steypibaði, en það er ann-
ar þáttur gufubaðsins og engu
ónauðsynlegri til þess að baðs-
ins verði notið til fulls. Inst í
húsinu er svo baðklefinn sjáif-
ur. Hann er ekki stór, en nógur
til þess að nokkrir menn geta
tekið bað í einu. Liggja rörin
frá hvernum í gegnum hann og
á þeim er handfang, þannig að
hægt er með einu handtaki að
hleypa frá göfunni eða loka fyrir
hana að fullu eða tempra hana
eftir vild. Ef svo skyldi fara,
að gufan yrði fullmikil má
hleypa henni út um loftsgat í
herberginu, þar til hún er orðin
hæfileg að nýju.
Sveinn Steindórsson frá Ás-
um í Hveragerði hefir reist bað-
skála þennan og gengið hagan-
lega frá öllum útbúnaði hans
eins og að framan greinir.
Ýmsum hefir gefist kostur á
að reyna þetta nýja gufubað og
láta þeir mjög vel af. Sá er
þetta ritar átti tal við einn
þeirra manna, sem dvalið hefir
í Skíðaskálanum sér til hress-
ingar í sumar, og hefir hann að
staðaldri notið hveragufunnar.
Þegar hann kom upp eftir þjáð-
ist hann af taugagigt, og var
m. a. orðinn svo máttlaus í hend-
inni, að hann gat ekki haft vald
á smæstu hlutum, og réði als
ekki yfir hreyfingum handar-
innar. Hafði hann leitað ýmsra
ráða til úrlausnar, en litla bót
fengið á þessum vankvæðum.
Þegar hann hafði notið hvera-
gufunnar um nokkurt skeið, tók
að rakna úr fyrir honum og líðan
hans að batna, og nú er svo
komið, að hann hefir fengið það
j mikinn styrk í hendina, að hann
getur notað hana til allra starfa,
þótt hann sé enn ekki búinn að fyrir Kínverjum heldur en vér
fá fullan bata. Skýrði maður Evrópumenn berum fyrir nú-
þessi svo frá, að læknar teldu! tímamönnum í Grikklandi, þó að
það að gufuböðin við brenni-
steinshverinn væri eflaust
margra meina bót, og mætti
vænta alls góðs af þeim, enda
hafa þau lengi verið notuð sjúkl-
ingum til hressingar í öðrum
löndum, þótt þau hafi lítt tíðk-
ast til þessa hér í landi.
f Tékkóslóvakíu og ef til vill
víðar eru leirböð einnig mjög
tíðkuð í lækningaskyni, einkan-
lega við gigt, lömun og tauga-
sjúkdómum. Streymir fjöldi
fólks árlega til baðstaðanna þar
í landi og dvelur þar yfir sum-
artímann. Þykja böð þessi hafa
mjög bætandi áhrif á heilsu
manna, en skilyrði til slíkra leir-
baða eru svipuð í Tékkóslóvakíu
og hér á landi. Hér á landi höf-
um við litla reynslu af slíkum
böðum, en þó munu þau nokkuð
hafa verið reynd í Hveragerði í
ölfusi. Góður og gamall Reyk-
víkingur, Helgi Árnason safn-
húsvörður, hafði lengi átt við
erfiða vanheilsu að búa er
hann fluttist til Hveragerðis, en
eftir nokkra dvöl þar hafði hann
fengið fulla bót meina sinna og
er nú heill heilsu og hinn hress-
asti. Þakkar ihann heilsubót
sína böðunum og hveragufunni
þar austur frá.
Prófessor Magnús Jónsson,
Sveinn Björnsson sendiherra, og
ef til vill ýmsir fleiri hafa opin-
berlega rætt um þá leið, að kom-
ið væri upp baðstöðum við hvera-
svæðin hér á landi. Þess ber að
gæta, að til þess að vænta mætti
mikillar aðsóknar erlendra
manna að slíkum baðstöðum,
myndi allur undirbúningur þar
kosta mikið fé, ef þeir ættu að
standa jafnfætis erlendum hress-
ingarstöðum, en til þess að við
íslendingar sjálfir gætum not-
fært okkur þau gæði, sem jörðin
hefir gefið okkur, ætti ekki að
þurfa að leggja^ í ýkjamikinn
kostnað, af þeim sökum að við
erum öllu vanir og gerum engar
óhófskröfur til lífsins. Ef það
sýnir sig að dvöl við jarðhita-
svæðin er jafn heilnæm, og talið
er af ýmsum, fást með reynsl-
unni öll önnur skilyrði til frekari
athafna, og mætti þá - vel svo
fara að ísland yrði hressingar-
staður erlendra manna, sem
færði þeim flestra meina bót, og
væri þá auðveldara uxh öll vik
eftir en áður.
Það væri æskilegt að læknar
gerðu opinberlega grein fyrir á-
liti sínu á þessum málum, enda
ætti það fyrst og fremst að vera
innan þeirra verkahrings að
beita sér fyrir framkvæmdum
þessu aðlútandi, ef mikils má af
vænta fyrir ýmsa sjúklinga.
—Vísir.
JAPAN OG KÍNA
Bak við styrjöldina milli Jap-
ana og Kínverja er fólgið rót-
gróið gagnkvæmt hatur þessara
miklu Austurálfu-þjóða. Kín-
verjar, sem eru eldri að menn-
ingu, líta niður á Japana eins og
hverja aðra óstýriláta uppvöð-
sluseggi og vanþakkláta læri-
sveina . Japanir urðu menning-
arþjóð undir verndarvæng Kín-
verja og drukku á tiltölulega
skömmum tíma í sig kínverska
menningu með tröllaukinni á-
kefð. Að vísu líta Kínverjar
svo á, að Japanar séu í menn-
ingarlegu tilliti sníkjudýr á alt
nema herbrögð og örgustu klæki-
verk nútímans. Og næsta fáir
Kínverjar kunna nokkur skil á
því, hve meistaralega Japanar
hafa á furðu skömmu tíma til-
einkað sér það haldkvæmasta í
vestrænni og austrænni meningu
og brætt þar saman fornt og
nýtt.
Margir Japanar líta hinsvegar
þannig á, sem vafalaust er rétt,
íað Kína hafi fyrrum verið
menningarlegt leiðarljós Aust-
urálfu-þjóða. En nú á tímum
bera þeir ekki meiri virðingu
endur fyrir löngu hafi risið há
menningaralda þar í landi. Jap-
anar segja, að Kínverjar séu
orðnir úrkynjaðir. Þar sé ekki
lögð stund á að ala börnin upp í
öðru en hatri á Japan. Skólarn-
ir í Kína skili fólkinu uppþembdu
af óánægju, og JCínverjar ali
sér upp hópa af 4. flokks stjórn-
málamönnum, en hvorki viljí né
geti alið upp kynslóð, er k^unni
skil á verzlun og stóriðju eða
hagkvæmri pólitík.
Kínverjar segja hins vegar, að
Japanar hugsi ekki um annað en
að ala sér upp auðsveipar her-
mannakindur. Þeir amist við
því, að þjóðin kynnist þjóðfé-
lagsfræði eftir eigin vild, En
hins vegar séu lægri stéttir
þjóðfélagsins hneptar í þræl-
dóm. Segja Kínverjar, að slíkt
ásigkömulag sé næsta ömurleg-
ur prófsteinn á heilt keisara-
dæmi.
Flestir Japanar líta með
megnri fyrirlitningu á þær stað-
reyndir, að í sögu Kínverja hafa
uppreisnir verið tíðar, og draga
af því þá ályktun, að Kínverjar
kunni ekki að stjórna ríki, svo
að í lagi sé. En kínverskt skap-
lyndi telja þeir furðu ólíkt þeirri
skapfestu, er japanska þjóðin
geti stært sig af. Segja Japan-
ar, að Kínverjar geri ekki ann-
að en nöldra og vera með ólund
og að hjá þeim sé hver höndin
upp á móti annari. Sé ekki nema
um tvent að ræða: Annaðhvort
lokki Kínverjar Breta eða Rússa
til þess að vinna Japönum tjón
eða þeir opni, vegna aumingja-
skapar síns, valdasjúkum stór-
veldum í vesturátt leið til þess
að ráðast á Japan.
Kínverjar saka Japana hins
vegar um ólæknandi þjóðernis-
gorgeir. Segja þeir, að hin svo
nefnda löghlýðni og samheldni
Japana sé ekki annað en blind
hlýðni við einhverja keisarahug-
sjón, sem alin sé upp í þjóðinni
af frekum hershöfðingjum. En
Kínverjar eru í raun og sann-
leika næsta fáfróðir um menn og
málefni í Japna, eins og auðsætt
má þykja af því, sem nú hefir
verið rakið. Þeir þekkja trauð-
lega aðra Japana en hershöfð-
ingja þá, er unnið hafa Kína
mest tjón á síðari tímum. Eng-
inn japanskur kaupsýslumaður,
rithöfundur, heimspekingur, trú-
málaleiðtogi, listamaður né upp-
fyndingamaður er þjóðkunnur í
Kína. Svipuðu mláli gegnir um
Japana gagnvart Kína. Ment-
aðir Japanar kannast við merk-
ustu menn Kínverja á fyrri öld-
um. Af síðara tíma Kínverjum
kannast þeir hins vegar ekki við
neina, nema þá helst fáeína
hershöfðingja.
f fjárhagslegu tilliti líta Jap-
anar á Kína með samblandi af
öfund og fyrirlitningu. Sjálfir
hafa þeir á síðari tímum gerst
mikil iðnaðar- og verzlunarþjóð
og rutt með hinu mesta harð-
fylgi vörum sínum inn á yfir-
fylta markaði annara landa. —
Einnig hafa þeir litið hinum
mestu ágirndaraugum til hrá-
efnalinda í nágrenni sínu. í
þessari baráttu hefir sú skoðun
skapast í Japan, að Kínverjar
lúri á gulli. Þess vegna segja
Japanar:
— í Kína er ekkert gert til
þess að efla innlendan stóriðn-
að. Þar ríkir slen og aðgerðar-
leysi, en jafnframt er þeim
mönnum bægt frá hinum ónot-
uðu auðsuppsprettum landsins,
sem líklegir væru til þess að
nota þær þjóðinni til hagsbóta.
Hví skyldu yfirráðin í Kína leng-
ur vera falin dáðlausum stjórn-
málamönnum, sem haldnir eru
af spillingu, þegar öll kínverska
þjóðin stynur undir oki aðgerða-
leysisins og hrópar á framfarir?
Og hver skyldi vera færari um
að skapa þróun í atvinnumálum
kínversku þjóðarinnar en ein-
mitt Japanar?
Kínverjar hafa einhverja hug-
mynd um, að Japanar eigi við
örðugleika að stríða á sviði at-
hafnalífsins, en þeir eiga örðugt
með að sætta sig við þá tilhugs-
un, að úr þessum örðugleikum
verði bætt með því, að Japanir
seilist til kínverskra auðlinda.
Japanar álíta, að Kínverjar
hneigist mjög að kommúnisma
vegna tillátssemi þeirra við
Rússa í Mongólíu. En í Kína
er engin hrifning á Rússlandi,
þó að Kínverjar sætti sig frem-
ur við nábýli Rússa en Japana.
, Ástandið, sem markar baksýn
hinnar miklu styrjaldar í Aust-
urálfu, byggist á hatri og fnis-
skilningi hinna tveggja voldugu,
gulu þjóða. Þar sem Japanar
sjá hvítt, sjá Kínverjar svart,
eins og jafnan á sér stað, þar
sem herguðinn nær að blinda
valdhafana.—Samtíðin.
HITT OG ÞETTA
Þér sem notiS—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Blrgölr: Henry Ave. Ea*t
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
f sumar andaðist í Varsjá í
Póllandi læknisfrú Krassowski,
fertug að aldri. Á banabeði sínu
sagði hún frá því að hún væri
stórfurstafrú Tatjana Roman-
ova, dóttir Nikulásar Rússakeis-
ara, sem bolsévikkar myrtu. Hin
deyjandi kona lagði eið út á að
hún færi með rétt mál og maður
hennar hafði í fórum.sínum dag-
bók með skjaldarmerki keisara-
ættarinnar og fleiri skjöl máli
sínu til sönnunar.
Stórfurstafrúin sagði frá því,
að systkini hennar hefðu verið
myrt í kjallara í Jekaterinsburg,
en að hermaður einn hefði bjarg-
að henni nokkru áður en keis-
arahjónin voru myrt. Síðan
komst hún í samband við greifa-
fjölskylduna Radicheu og flutt-
ist með henni til Póllands. Árið
1934 giftist hún lækninum í
Varsjá.—Mbl.
* * *
Þýzki ,herforinginn Falken-
hausen, sem verið hefir í þjón-
ustu Kínverja síðan áður en
stríðið við Japani braust út,
hefir fyrir nokkru verið kallaður
heim frá Kína ásamt fleiri þýzk-
um liðsforingjum, sem voru í
þjónustu Kínverja. Einn hinna
þýzku liðsforingja í Kína, Wal-
ter Stennes kapteinn, hefir þó
neitað að hverfa heim við svo
búið. Hann hefir sagt eftirfar-
andi við blaðamenn í þessu sam-
bandi:
— Eg hefi gengið í þjónustu
Chiang-Kai-Shek sem hermaður
og þess vegna yfirgef eg hann
ekki fyrri en yfir lýkur. Það er
skylda mín sem hermanns ....
Walter Stennes var áður fyr
stormsveitarforingi, en fór frá
Þýzkalandi 1934. Hann var 16
ára gamall er hann tók fyrst
þátt í heimsstyrjöldinni og fékk
járnkrossinn fyrir hreystilega
framgöngu.
* * H=
Fyrsta armbandsúrið, sem
sögur fara af, var smíðað árið
1572 og gefið Elísabetu Eng-
landsdrotningu. Sagan segir, að
drotningin hafi látið setja úr-
smiðinn í fangelsi til þess að
hann smíðaði ekki fleiri slíka
kostagripi.
Jótar eru orðlagðir fyrir létt-
lyndi, en á banabeðinum eru þeir
alvörugefnir ekki síður en aðrir
menn. Um það vitnar eftirfar-
andi saga.
Óli gamli lá fyrir dauðanum og
presturinn var kominn í heim-
sókn til hans. Klerkur sagði við
Óla:
— Getur þú fryirgefið öllum
óvinum þínum?
— Já, svarið Óli, öllum nema
Mads Iversen.
— Af hverju geturðu ekki
fyrirgefið honum, Óli minn?’
sagði prestur.
— Vegna þess, að hann hefir
leikið mig grátt í hestakaupum.
— Þá gagnar þér ekkert að
fyrirgefa öðrum.
Óli hugsar sig um litla stund
og segir síðan:
— Jæja, eg get fyrirgefið hon-
um líka — það er segja ef eg
dey — en ef eg lifi stendur alt
við það sama!
* * *
Fyrsta landabréfið af öllum
heiminum var gefið út um alda-
mótin 1500. Kort þetta gerði
landkönnuðurinn Sebastian Ca-
bot, sem fann meiri hlutann af
Norður-Ameríku. Kort þetta
var, eins og nærri má geta,
harla ófullkomið og m. a. vant-
aði alveg Ástralíu á kortið.
* * *
Nýlega hefir verið sett á stofn
ástarmálaskrifstofa í Parísar-
borg. Starfsmenn skrifstofunn-
ar veita allskonar aðstoð í ástar-
málum, en aðalverkefni /irmans
er þó að skrifa ástarbréf. Hver
sem þess óskar getur látið skrif-
stofuna annast ástarbréfavið-
skifti sín gegn vægri borgun. —
Skrifstofan hefir meira en nóg
að gera.
* * *
Parísarblöð, sem hafa átt við-
töl við sjálfboðaliða úr her rauð-
liða á Spáni, skýra frá því, að
mikill fjöldi sjálfboðaliða frá
Norðurlöndum hafi fallið síð-
ustu vikurnar. M. a.' hefir hin
svokallaða Hjalmar Blranting-
hersveit stráfallið í einni orustu,
en í þeirri deild voru nær ein-
göngu Norðurlandabúar.
Bridge Drive til arðs fyrir
sjúkrasjóð st. Helku nr. 33, I. 0.
G. T. verður haldið í G. T. hús-
inu fimtudagskv. 1. des. n. k.
* * *
Ársfundur þjóðræknisdeildar-
innar “Frón” verður haldin 5.
des. n. k. Fara þá fram em-
bættismanna kosningar fyrir
næsta ár. Eru félagsmenn beðn-
ir að muna það og fjölmenna.
Stutt skemtiskrá fer fram á
eftir kosningunum.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimi
Bridge Drive
“Bridge” undir umsjón “The Saturday Night Cluþ”
verður haldin í samkomusal Sambandskirkju,
LAUGARDAGSKVELDIÐ þann 10. DESEMBER
í stað þess að gefa verðlaun«fyrir hæstu vinninga
Verða gefnir happa drættir, svo allir hafi jafnt tækifæri.
Fyrstu verðlaun er stór Turkey. Einnig fleiri verðmæt
verðlaun. Þetta er árleg skemtun hinna yngri kvenna
safnaðarins, og var húsfyllir síðasta ár, svo fólk er
ámint um að fá aðgöngumiða í nægan tíma.
Forstöðunefndin.
IIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII