Heimskringla - 14.12.1938, Blaðsíða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 14. DES. 1938
RISADALURINN
En svo fór silungurinn að ganga upp í
Álafljótið, og hið yndislegasta fyrirbrigði, sem
hent getur nokkurn dreng—að vakna skyndi-
lega til að sjá dásemd og fegurð lífsins, sem
birtist honum í ljósri mynd fyrir áhrif hinnar
fyrstu ástar — hvarf sjónum hans. Mánuði
síðar hafði hann gleymt þeim viðburði, og
hálfu ári síðar hafði hann alveg gleymt Shir-
ley Sumner.
IV. Kapítuli
Næstu æfiár Bryce Cardigans þangað til
hann hafði lokið unglingaskóla námi og fór
austur til Princeton háskólans, voru svipuð og
annara drengja í litlum og hálfbygðum mylnu
bæ. Hann fór oft til San Francisco með föður
sínum með gufuskipinu, sem fór á milli Se-
quoia og höfuðstaðarins, eins og “Vörðurinn”,
blaðið í Sequoia kallaði San Francisco. Hann
var ágætur fiskimaður, og bezta skyttan hvort
sem hann skaut með rifli eða haglabyssu. Hann
unni öllum íþróttum og sýndi vakandi áhuga
á viðskiftum föður síns, sem gladdi gamla
manninn mjög. Á þessum hamingjuríku upp-
vaxtarárum drengsins, jók faðir hans mjög
umsetningu sína. Hann hélt áfram að stækka
og endurbæta mylnuna, bygði fleiri skonnortur
og keypti fleiri skógarspildur. Landakaupin,
sem fyr meir höfðu komið nágrönnum Cardig-
ans til að efast um dómgreind hans, reyndust
nú þýðingarmikil og viturleg. Vegna þessara
kaupa, gat hann nú eignast svæði, sem honum
voru nauðsynleg til að sameina skóglönd sín, og
hann eignaðist þau með því verði, sem hann
sjálfur setti, en aðrar eignir hans, sem stóðu í
vegi annara sem þurftu að koma við sínum til
markaðar, seldi hann þeim með því verði, er
hann sjálfur ákvað. Vfir höfuð reyndust fyrir-
ætlanir hans vel þegar á reyndi — allar nema
ein, og þar sem þetta atriði hefir þýðingu fyr-
ir þessa sögu verður að geta þess hér.
Fyrir austan og norðan skógarlönd Car-
digans, í kringum Sequoia, og tiltölulega ná-
lægt var skógarsvæði eitt eitthvað tvö þúsund
ekrur að stærð. Það var hinn ágætasti skógur.
Eðlilegasti, auðveldasti og styzti vegurinn að
flytja trén þaðan, var í gegn um Risadalinn. í
þrjátíu ár hafði John Cardigan beðið eftir tæki-
færi að fá þetta svæði hjá eiganda þess. Eig-
andinn var viss um, að hann gæti selt Cardigan
hver 'þúsund fet viðarins í þessum skógi á hálf-
an annan dal. En Cardigan var sannfærður
um að hann gæti fengið þau fyrir einn dal —
þegar tíminn kæmi. Hann reiknaði það eins
og eigandi þessa skógar gerði líka, að sá tími
kæmi einu eða tveim árum áður en skógur Car-
digans þar í grendinni væri upp urinn.
Loksins kom sá tími, og morgun einn er
Cardigan mætti þessum nágranna sínum á göt-
unni, mælti hann við hann á þessa leið:
“Sjáðu nú til, Bill. Er ekki kominn tími
til að við förum að semja um þessa skógar-
spildu þína? Þú veist að þú hefir geymt hana
til þess að neyða mig til að kaupa hana af þér
á því verði sem þú vilt selja hana.”
“Eg keypti hana til þess,” svaraði hinn
brosandi. “En áður en eg gat áttað mig á því,
hafðir þú sett mér stólinn fyrir dyrnar með því
að kaupa Risadalinn og síðan hefir hvorki
gengið né rekið með kaupin.”
“Eg skal gefa þér einn dal fyrir þúsund
fetin, Bill.”
“Eg vil fá hálfan annan dal.”
“Dalur er alt, sem eg greiði fyrir þau.”
“Þá ætla eg heldur að eiga skóginn minn.”
“Og eg peningana mína. Þegar eg hefi
lokið við skóginn hérna flyt eg mig héðan og
byrja skógarhögg tuttugu mílur héðan suður
með ströndinni.
Eg á tíu þúsund ekrur hjá San Hedrin
ánni, eins og þú manst, Bill. Sá sem kaupir
skóginn þinn verður að draga trén gegn um
landið mitt, og eg ætla ekki að höggva skóginn
í Risadalnum, þess vegna er hvergi hægt að
koma trjánum þá leið.”
“Þú ætlar ekki að höggva hann. Hvað
þá ? Hvað ætlarðu að gera við hann ?”
“Eg ætla bara að láta hann standa þar sem
hann er þangað til eg dey. Þegar erfðaskráin
mín verður lesin upp, færðu að vita hvað við
hann verður gert — en ekki fyr.”
Hinn hló og sagði: “Heyrðu nú John. Þú
hefir ekki hugrekki til að flytja þig héðan
þegar skógurinn þinn hérna er urinn, og flytja
þig tuttugu mílur suður. Það verður of kostn-
aðarsamt. Þú ert bara að berja höfðinu við
steininn. Láttu nú undan og borgaðu mér
hálfan annan dal, John.”
“Eg fer aldrei með blekkingar, Bill. —
Mundu það, að flytji eg mig héðan til San
Hendri, og yfirgefi eg skógarhöggið hér, þá
flyt eg mig ekki hingað aftur til að saga þinn
við. Það væri of kostnaðarsamt. Þessvegna
ættir þú að selja fyrir dal, Bill. Það er gott
verð og sanngjarnt eins og verðið er nú, og þú
græðir hundrað prósent á fénu, sem þú lagðir
í þetta. Mundu eftir því, Bill, að kaupi eg ekki
skóginn þinn, þá munt þú aldrei fella hann, né
nokkur annar. Þú situr með hann næstu fjöru-
tíu árin og skattamir eru ekkert að lækka, og
auk þess er mikið af furu og greni í skóginum,
og þú veist hvað skógareldarnir geta .gert.”
“Eg býst við að eg haldi í þetta dálítið
lengur.”
“Eg býst líka við því,” svaraði John Car-
digan. Og um kvöldið, eins og venja hans var
til, jafnvel þótt honum væri það ljóst, að Bryce
gæti ekki skilið til fullnustu öll þau vandamál
viðskiftanna, sem hann átti að erfa, þá út-
skýrði hann fyrir honum þessi áætluðu kaup og
sagði honum frá samtalinu við eiganda skóg-
arins.
“Eg býst við að hann haldi að þú sért að
ginna hann,” sagði Bryce.
“Það gerði eg ekki. Eg geri það aldrei —
það er að segja eg læt það aldrei koma fram.
Og það skalt þú heldur aldrei gera. Mundu
það drengur minn. í hvert sinn sem þú gerir
opinbera ákvörðun, þá vertu áður viss um að
aðstaða þín sé þannig, að þú þurfir ekki að taka
hana aftur. Eg lýk við skóginn í haust, svo ef
að eg held mylnunni áfram verð eg að flytja
til San Hedrin.”
Bryce hugsaði sig um og sagði svo:
“Væri þá ekki betra að gjalda honum það,
sem hann setur upp, en að flytja og byggja
tuttugu mílna langan veg niður til sjávar?”
“Það væri betra sonur minn ef eg þyrfti
að byggja svo langa járnbraut. En til allrar
lukku þarf eg þess ekki. Eg renni bolunum
niður hæðirnar ofan í San Hedrin fljótið og
fleyti þeim niður fljótið og safna þeim í fleka
á höfninni.”
“En það er ekki nægilega mikið vatn í San
Hedrin ánni til að fleyta rauðviðarbolum, eins
og þú veist pabbi. Eg hefi veitt fisk þar og
veit það.”
“Það er rétt — á sumrin og haustin. En
þegar á veturinn liður, og snjórinn fer að
þiðna uppi í Yola Bolas, þaðan sem San Hedrin
áin kemur, munum við fá nægilegt vatn til að
fleyta viðinum, og þegar við komum með þá í
ósinn byggjum við úr þeim fleka og flytjum
þá hingað í mylnuna. Af þessu sérðu Bryce
að við þurfum ekki í bráðina að byggja neina
járnbraut.”
Bryce horfði með aðdáun á föður sinn.
“Eg býst við að Dan Keyes hafi rétt fyrir
sér, pabbi. Hann segir að þú sért eins ruglaður
og refur. Nú veit eg hvers vegna þú hefir
verið að kaupa skógarlönd í San Hedrin.”
“Nei, það veistu ekki, en eg skal segja þér
það núna hvernig stendur á því í raun og veru.
Humboldt héraðið hefir engar járnbrautir,
sem tengja það við umheiminn, þessvegna verð-
um við að flytja viðinn á skipinu. En ein-
hverntíma kemur járnbraut að sunnan — frá
San Francisco, og eini staðurinn, sem hún verð-
ur lögð eftir er San Hedrin dalurinn, gegn um
skógarlöndin okkar. Eg hefi keypt þessar tíu
þúsund ekrur handa þér, sonur minn, því að
járnbrautin kemur aldrei um mína daga, en
kann að verða bygð meðan þú ert uppi, en eg er
orðinn þreyttur að bíða eftir henni, og af því eg
neyðist til þess ætla eg að höggva skóginn þar
suðurfrá. Það gerir ekkert til, sonur minn. Þú
verður að fella við þar fimtíu árum eftir þennan
tíma. Og þegar járnbrautar félagið kemur til
þín og biður þig um rétt til að fara um land
þitt með járnbrautina, þá gefðu þeim réttinn.
Settu þeim ekki einn eyrir fyrir það. Það hefir
ætíð verið stefnuskrá mín, að styrkja allar
framfarir í þessu héraði og mig langaði til, að
þú yrði framsýnn og hjálpsamur borgari, sem
berð almennings heill fyrir brjósti og fórnir ein-
hverju fyrir hana. Þessvegna ætla eg að
senda þig austur í ríkin á einhvern háskóla.
Þú ert fæddur og uppalinn í þessum bæ, og
verður að sjá meira af heiminum. Heimskt er
heima alið barn, og það vil eg ekki að þú verðir.
Þú átt að verða víðsýnn en ekki þröngsýnn.
Eg er að draga saman handa þér drengur minn,
mörg ábyrgðarfull atriði og langar til að menta
þig, svo að þú getir mætt þeim með dugnaði og
hugrekki.” Hann þagnaði og horfði á drenginn
alvarlega og blíðlega.
“Bryce, drengurinn minn,” sagði hann alt
í einu, “veistu hversvegna eg vinn öllum stund-
um og gef mér naumast tíma til að fara í úti-
legu með þér fáeina daga á ári?”
“Því ferðu ekki hægar, pabbi? Þú vinnur
sí og æ og hefi eg oft furðað mig á því.”
“Eg verð að vinna mikið, sonur minn,
vegna þess að fyrir mörgum árum síðan, þegar
starfið -var mér létt byrjaði eg á því, sem eg
má nú ekki láta niður falla. Eg hefi marga
menn í þjónustu minni, sem eg verð að sjá um.
Þegar þeir ætla að gifta sig, reisa sér kofa eða
kaupa sér stofuorgel, þá verða þeir að taka
mig með í reikninginn. Eg vissi ekki fyr en
í gærkveldi, hvaða nafni eg átti að nefna mig í
þessu sambandi, en eg fann það, þegar eg var
að hjálpa þér með bókstafareikninginn þinn.
Eg er óþekta stærðin.”
“Ó, nei,” sagði Bryce. “Þú ert þekt stærð.”
Cardigan brosti. “Jæja, kannske eg sé það.
Eg hefi altaf reynt að vera það, og ef eg er það,
þá ert þú óþekta stærðin, Bryce, því að ein-
hverntíma verður þú að taka sætið mitt, og
þeir verða að byggja traust sitt á þér þegar eg
er farinn. Hlustaðu á mig sonur minn. Þú
ert bara drengur og getur ekki skilið alt, sem
eg segi þér núna, en einhverntíma munt þú
skilja það. Þú mátt aldrei bregðast þeim, sem
vinna fyrir þig, sem líta til þín sem varðar og
verndara síns, og byggja á hreysti þinni, gáf-
um og ráðkænsku, sem á að gefa þeim tæki-
færið til að lifa, frjálsum og hamingjusömum.
Þegar þú ert yfirmaður Cardigans mylnunnar,
þá verður þú að láta hjólin snúast. Þú mátt
aldrei loka henni á daufum tímum til þess að
komast hjá tapi, sem þú getur mikið betur bor-
ið en verkamennirnir.”
Hin harða skjálfandi hendi gamla manns-
ins laukst um hendi drengsins. “Mig langar
til þess að þú verðir hraustur maður og heið-
arlegur maður,” mælti hann að endingu.
Samkvæmt áætlun sinni flutti John Car-
digan viðarhöggsmenn sína suður til San Hed-
rin, er hann hafði lokið við allan við sinn í I
kring um Sequoia. Þá fyrst sá Bill Hender-
son, að hann hafði ekki verið að gera að gamni
sínu, og ásakaði hann sig nú þunglega fyrir
heimskuna og mannþekkingarleysi sitt. Hann
hafði reynt að kúga hann, en mistekist það og
nú var of seint að iðrast. Hepnin var samt
með Henderson, því að stuttu síðar kom til
Sequoia maður einn að nafni Seth Pennington,
ofursti að nafnbót og miljóna mæringur. Hann
hafði verið timburkóngur í Michigan, og þar
sem skógar hans þar voru þrotnir og þar sem
hann vildi helst kaupa ódýra skóga, en vissi til
þess að verðið gat stigið tíu sinnum, þá lang-
aði Pennington eins og Oliver Twist, “í meira
af þessu sama.” Þegar hann hafði verið fyr
meir í Sequoia, hafði hann séð tækifærið bíða
sín í hinum sífallandi markaði rauðviðarins,
og hlufallslegri svartsýni framleiðendanna. —
Þessvegna fór hann heim til sín, ráðstafaði
eigum sínum þar og kom aftur til Sequoia,
gráðugur í öll rauðviðar tækifæri. Eitt sinn
er hann sat á svölunum í gistihúsinu í Sequoia,
hafði hann heyrt um hvernig skógarkaupin
milli hins þrálynda Johns Cardigans og Bilt
Hendersons höfðu farið út um þúfur. Penning-
ton lézt því vera að veiða og fiska næstu dag-
ana þar í nágrenninu, en í raun og veru var
hann að fá sér býsna nákvæma þekkingu,
hversu mikils virði skógur Hendersons væri.
Að því búnu keypti hann skóginn af hinum
hamingjusama Henderson, og borgaði einn dal
og tuttugu og fimm sent fyrir þúsund fetin.
Hann galt þessa upphæð með staðfestri ávísun.
Er Henderson hafði tekið við ávísuninni spurði
hann:
“Ofursti, ætlið þér að láta vinna þennan
skóg?”
Pennington brosti. “ó, eg ætla ekki að láta
vinna hann. Þegar eg læt fella skóg verður að
vera auðveldara að komast að honum. Eg er
bara að kaupa þetta til þess að leika á fyrir-
rennara minn í sambandi við þessi kaup. Hann
John Cardigan. Hann þarfnast þessa skógar.
Hann verður að kaupa hann og einhvern þess-
ara daga mun hann gjalda mér tvo dali fyrir
þúsundið.”
Bill Henderson skók útréttan vísifingurinn
rétt undir nefinu á Pennington. “Heyrið þér
ókunnugi maður,” sagði hann í aðvörunar rómi.
“Þefear þér þekkið John Cardigan eins vel og eg
geri, munið þér breyta um skoðun. Hann segir
altaf eins og hann meinar.”
“Já, það er líklegt,” sagði Pennington og
hló kuldalega. “Hvað ætli það! Þessi flutning-
ur hans yfir til San Hedrin, var hið mesta
bragð, sem leikið hefir verið í þessu héraði.”
“Gott og vel, herra minn. Þér bíðið og sjá-
ið til.”
“Eg hefi þegar séð það. Eg veit það.”
“Hvernig vitið þér það?”
“Eg get t. d. bent á það að Cardigan hefir
bygt mjög vandlega yfir vagnana sína, hann
hefir ekki rifið niður fimm mílna langa járn-
braut og þriggja mílna langt hliðarspor.”
Bill gamli tugði tóbakið sitt hugsandi um
I stund, spýtti síðan út úr sér ofan um rifu í
gangstéttinni. “Nei, svaraði hann. Eg skal
játa, að hann er ekki byrjaður að rífa sporið
ennþá, en eg veit fyrir hendingu að hann hefir
selt vagnana og sporið öðru timburfélagi og
býst eg við að þeir rífi það fyrir hann áður en
langt um líður.”
Það var auðséð að þessar fréttir fengu
mjög á Pennington. ‘Sé þessi frétt sönn, verð
eg líklegast að byggja mylnu sjálfur hérna
niður í fjörunni og fella skóginn sjálfur.”
“Það mundi ekki borga sig eins og við-
arverðið er nú.”
“Mér liggur ekkert á, eg get beðið betri
tíma.”
“Jæja, þegar þessir betri tímar koma,
sannfærist þér um, að John Cardigan á alla
I fjöruna hérna megin við fjörðinn, þar sem nógu
aðdjúpt er til þess að hlaða megi skip hættu-
laust.”
“Það er nógu aðdjúpt hinu megin við fjörð-
inn, og nógir staðir til sölu. Þar fæ eg mér
stað fyrir mylnuna og dreg viðarbolina yfir
fjörðinn.”
“En þér verðið að fleygjá þeim í sjóinn
hérna megin, og hver einasti blettur, þar sem
það er hægt tilheyrir Cardigan. Ef þér veltið
trjábolunum út þar, sem of grunt er, sökkva
þeir í leðjuna og fljóta ekki út um háflæði.”
“Það er ekki mjög hughreystandi að
hlusta á yður,” sagði Pennington ömurlega.
“Eg býst við að þér segið mér næst að eg geti
ekki unnið þennan 'skóg án þess að fá leyfi frá
Cardigan til þess.”
Bill gamli spýtti niður um aðra rifu, og hin
fölnuðu bláu augu hans tindruðu stríðnislega.
Veljið úr mununum sem City Hydro hefir til sýnis fyrir jólin og
þér getið verið þess vissir, að það eru munir sem vert er að eiga.
Þeir eru þessir:
SANDWICH TOASTEBS
fullgerðir með streng, frá .
STBAUJARN
Chromium finish, frá .
TOASTEBS
TUrnover model, frá...
VÖFLUJARN
Twin Waffle Type, frá.
$3.95
$1.65
$1.95
$11.95
LAMPAB
(Boudoir and Radio models), frá.
GLER KAFFI KÖNNUB
Halda 7 bollum, allar með stó, frá..
KRULLUJABN
Mikið firval, frá............
EGG COOKERS
Sjóða 4 í einu. Kjörkaup.....
$1.85
$4.95
65c
$2.95
Gleymdu ekki að fá setta inn rafstóna, kæliskápinn eða þvottavélina sem
þú þarft með fyrir jólin. Sérstakir skilmálar.
Síimið
848 131
til skjótrar
afgreiðslu
Skoðið jóla-
tré ljósin, sem
við höfum.
BOYD BUILDING