Heimskringla - 11.01.1939, Side 3

WINNIPEG, 11. JANÚAR 1939
HEIMSKRINGLA
3. SíÐA
þess til sóknar og varnar.
Til dæmis: 1. Þegar Hitler
hervæðist á landamærum Þýzka-
lands og Frakklands, sem var
brot á Versala samningunum,
er sagt að Chamberlain hafi haft
áhrif á Frakka að láta það af-
skiftalaust. 2. Chamberlain
gerði sjóhers samninga við Hitl-
er á bak við stjórn Frakklands.
3. Chamberlain var pottur og
panna að hlutleysis samningun-
um gagnvart Spáni sem Chamb-
erlain hefði átt að vita að Hitler
og Mussolini ætluðu sér að
brjóta á meðan hinar þjóðirnar
héldu þann samning.
Jæja, hvað verður þá um
framtíð Evrópu ? Hún getur
orðið þessi: Hitler ræðst á Rúss-
land, tekur eins mikið land og
honum sýnist af þeim, því
Frakkar munu ekki þora að
hjálpa þeim því þá ráðist Mus-
solini og Franco á þá, Næst
ráðast þremenningarnir Hitler,
Mussolini og Franco á Frakk-
land og skifti því upp á milli
sín, því England mun ekki slást
í þann leik. Þá mun máske koma
fram það sem prússneskur hers-
höfðingi sagði einu sinni um
London: “What a city to loot!”
S. G. Northfield
ÍSLANDS-FRÉTTIR
eftir Tímanum
Byggingar í Mýrdal
f Mýrdal í Vestur-Skaftafells-
sýslu voru í sumar bygð fjögur
íbúðarhús, tvö í hvorum hreppi,
öll eftir teikningu og fyrirsögn
teiknistofu landbúnaðarins. Tvo
þessara húsa, að Suður-Fossi og
Lækjarbakka, hafa nær ein-
göngu verið bygð af heimilis-
mönnum án aðkeyptrar vinnu.
Þau eru snotur að útliti og vönd-
uð að frágangi og virðast ætla
að reynast vel. Hin íbúðarhúsin
voru reist að Sólheimakoti og
Eyjarhólum. — Auk þessa hafa
víða verið bygð fjós, áburðar-
skýli og votheyshlöður.
—19. nóv.
* * *
Vatnsleiða í Vík.
f Víkurkauptúni hefir verið
gerð ný vatnsleiðsla. Var hin
gamla mjög takmörkuð og vatn-
ið ekki gott. Nú er vatnið tekið
úr tærri bergvatnslind langt
uppi í Reynisfjalli og leitt í tré-
stokkum til kauptúnsins. Nú er
og verið að koma upp fullkomn-
um slökkviútbúnaði í Vík og er
kostnaðurinn, sem af því leiðir
um átta þúsund krónur. Raf-
stöðin hefir verið stækkuð að
mun og geta Víkurbúar nú feng-
ið rafmagn til ljósa og suðu fyrir
120 krónur árs-“kílówattið”
—19. nóv.
* * *
Slátrunin í Vík
í Vík var slátrað í haust öllu
fé úr Mýrdal, Álftaveri og Með-
allandi. Var nálega alt kjötið
fryst í frystihúsi kaupfélagsins
og flutt daglega til Reykjavíkur
á bifreiðum. í Hólmi var slátr-
að öllu sláturfé fyrir austan
Skaftárhraun og kjötið fryst
þar. Hefir aðstaðan til slátrun-
ar stórum batnað þar við bygg-
ingu hins nýja frystihúss, er
Bjarni Runólfsson var nýbúinn
að koma upp, þegar hann lézt.
Haukur Magnússon frá Reynis-
dal hefir séð um frystinguna og
verður hann þar fram á vetur.
Hafði hann unnið á verkstæði
Bjarna s. 1. tvö ár.—19. nóv.
* * *
Refabú í Saurbænum
Markús Torfason bóndi í
Ólafsdal hefir sagt Tímanum
ýms tíðindi úr bygðunum við
sunnanverðan Gilsfjörð. í einni
sveit, Saurbænum, hafa risið
upp fjögur refabú, þar af þrjú
á þessu ári. Eru þau að Hvíta-
dal, Stórholti, Fagradal og
Bjarnastöðum, Búið í Hvítadal
er sameign nokkurra manna, en
hin munu einstakir menn eiga.
í ráði er að fimta refabúinu
verði komið á laggirnar nú á
næstunni. f búum þessum eru
blárefir og silfurrefir og dálítið
af Alaskrefur.—12. nóv.
* * *
Uunlingavinna
Starfsemi fyrir atvinnulausa
unglinga er nú í þann veginn að
hefjast hér í bænum og taka um
70 piltar þátt í henni. Um há- 1
degi í dag áttu þeir að byrja
vinnu á íþróttasvæðinu fyrirhug- |
aða í Fossvogi. Verður unnið
þar þrjár stundir á dag. Á,
morgnana stunda piltarnir leik-1
fimi. Kl. 5—7 síðdegis verða
þeir við bóklegt nám, en á kvöld-
in læra þeir smíði á tré og málmi
í smíðastofum barnaskólanna.
Það skilyrði er sett, að piltarnir
taki þátt í öllum greinum starf-
seminnar.—17. nóv.
* * *
fslenzk gólfteppi
Samband íslenzkra heimilis-
iðnaðarfélaga hefir nýverið ráð-
ið tvær vefnaðarkonur, sem fyr-
ir skömmu hafa lokið vefnaðar-
námi erlendis, til þess að gera
tilraun með að búa til gólfteppi
úr íslenzkri ull, til sölu á hinum
innlenda markaði. Jafnframt
hefir sambandið keypt talsvert
af ágætri, þingeyskri ull og
bandi til þess að vinna úr. —
Teppi þessi eiga að verða þykk
og sterk og hlý, svo að þau séu
að engu leyti lakari erlendum
gólfteppum. Fyrstu sýnishorn-
in eiga að vera tilbúin litlu fyrir
jól. Verð hinna íslenzku gólf-
teppa á að vera sambærilegt
verði á erlendum tegundum.
—17. nóv.
* * *
Nýir útflutningsliðir
Á útflutningsskýrslu þessa
árs eru tveir nýir liðir, reykt
síld og fryst og ísuð síld. Fram
til októberloka hafa verið flutt
út 81,750 kg. af frystri og ísaðri
síld og 12 370 kg. af reyktri
síld. Er það Kaupfélag Eyfirð-
inga, sem gengst fyrir þessum
útfluntingi og er hann gerðnr í
tilraunaskyni. Hefir hann ein-
göngu farið til Ameríku og mun
félagið selja þar alls 125 þús. kg.
af frystri síld á þessu ári. Vör-
ur þessar virðast yfirleitt hafa
líkað vel.—17. nóv.
* * *
Ameríkuför
Stefáns Guðmundssonar
Stéfán Guðmundsson óperu-
söngvari hefir þegið boð frá
Columbia Broadcasting Comp-
any um að syngja í útvarp þess.
Hann er ráðinn frá 17. júní
næsta sumar til nóvemberloka.
Hann hefir samning við Konung-
lega leikhúsið í Kaupmannahöfn
þar til í janúar næstkomandi.
—17. nóv.
* * *
Minkarækt
Á síðastliðnu vori stofnuðu
nokkrir ísfirðingar með sér
hlutafélag, sem skyldi reka loð-
dýraeldi, einkum minkarækt. —
Var minkagirðingu komið fyrir
innan við Seljalandstún og í lok
septembermánaðar keypti félag-
ið 90 dýr. Kostuðu hver tvö
kvendýr og eitt karldýr um 450
krónur.—12. nóv.
* * *
Fjölgun refa
Samkvæmt skýrslum Loð-
dýraræktarfélagsins, eru nú til
hér á landi um 4,140 silfurrefir,
þar af 2325 yrðlingar. Eru þessi
dýr í eigu 367 manna, og éru
þá ekki meðtaldir þeir, er keypt
hafa silfurrefi í haust. Af þess-
um dýrum voru 646 sýnd á sýn-
ingum í haust og hlutu 168
fyrstu verðlaun, 187 önnur verð-
laun og 175 þriðju verðlaun.
Blárefir í eldi eru taldir vera
um 800 og eigendur þeirra alls
51. Voru 87 blárefir sýndir í
haust og náðu 16 fyrstu verð-
launum, 18 fengu önnur verð-
laun og 25 þriðju verðlaun. Sam-
kvæmt þessum upplýsingum hef-
ir blárefum fjölgað í fyrra um
300 dýr, en silfurrefirnir taldir
vera alls 1378, en blárefir 319.
—26. nóv.
Mæðiveikin arnesi hefir mikið verið reist af
Á fjárpestinni — mæðiveik- húsum. Var atvinna þar mikil
inni — ber nú lítið, þar sem hún í sumar, en flestum virðist þó
er búin að vera lengst. Ein- þangað vera komið of margt
staka menn á því svæði settu á fólk til þess að fá störf við þá
fáein lömb í fyrrahaust og nú í at.vinnuvegi sem þar eru.
haust settu flestir bændur á
þessum slóðum á flest gimbrar-
lömb, er þeir áttu. En þar sém
mæðiveikin kom seinna, drepst
margt fé ennþá, svo sem á Mýr-
-29. nóv.
* * *
Taminn örn
Magnús Jónsson bódi á Ballará;
á Skarðsströnd er gestkomandi í
unum, og í ytri dölunum. Eg bænum um þessar mundir. Hafði
gat um í fyrra við Nýja dagblað- hann með sér til bæjarins tam-
ið, að áberandi dæmi væru um inn örn, sem hann hefir hug á,
það, hve verjast mætti mæði- að sýna hér, ef þess væri kostur. ^
veikinni og nefndi í því sam- Örn þessi var tekinn ungur í,
bandi tvo bæi. Annar er Hrísar fóstur vorið 1935. Var þá kaRi
í Flókadal, sem einn allra bæja vor og fannir í klettum, þar sem |
í Reykholtshreppi hefir varist arnarhjónin, foreldrar hans,
veikinni öll árin síðan hún byrj- voru vön að verpa. Urpu þau þá
aði. En nú í haust byrjaði í hólma einn og unguðu þar út.
mæðiveikin þar. Vörn bóndans Veslaðist annar unginn af tveim
á Hrísum, Björns Sigurbjarnar- upp og útlit fyrir að þessi
sonar, hefir aðallega verið fólgin myndi fara sömu leið. Var hann
í að reka aldrei aðkomukindur þá tekinn heim að Ballará í fóst-
að með sínu fé og ef kindur hafa ur og dafnaði þar vel. Ekki
rekist að frá honum á öðrum girntist hann frelsi, er honum
bæjum, þá hefir hann fargað óx fiskur um hrygg, þótt hann
þeim, án þess að taka þær heim. gengi laus. Hann var gæfur
Hann hefir enga girðingu haft fyrst, en gerðist, er fram liðu
við að styðjast, en bær hans er stundir, svo óvæginn við ali-
fremur afskektur og hann sjálf- fugla, húsdýr og jafnvel menn,
ur nærgætinn og athugull. Hitt að orðið hefir að fóðra hann í
dæmið er frá Gullberastöðum. sérstöku húsi, af þessum sökum.
Bóndinn þar, Þorsteinn Krist- Nú hefir Magnús í hyggju að
leifsson, hafði nokkru áður en gefa bæjarbúum kost á því að
fjárpestin kom girt af beitiland sjá þennan sjaldgæfa fugl, sem
sitt og þar hefir fé hans jafnan einsdæmi mun að fyrirhitta tam-
gengið undanfarin ár, þegar það inn.—13. des.
hefir ekki verið í húsi. Hjáhon- * * *
um hefir mæðiveikin ekkert gert Krá Djúpavogi
vart við sig og alt hans fé er íbúarnir á Djúpavogi eru um
prýðilega hraust, en á næstu hundrað. Þeir lifa jöfnum hönd-
bæjum alt umhverfis, hefir veik- um af gjávarafla og landbúnaði.
in gert hinn mesta usla og á Hvert heimili hefir túnblett og
sumum, bæjum, þar sem var um iangfiest hafa þau kú og nokkrar
1 200 fjár, er nú ekki eftir kjndur. Ræktunarland er tak-
nema örfáar kindur. Þessi dæmi markað og hafa þorpsbúar orðið
eru lærdómsrík fyrir þá, sem að sækja heyskap í önnur bygð-
SEM meðllmur kornrannsóknarnefndarinnar (Crop
Testing Plan) höfum vér ná endurbætt útsæði
af hveititegundum þessum: Thatcher, Renown
og Apex sem og ýmsum fieiri tegundum er reynast
beztar í yðar bygðarlagi. Þessar endurbættu teg-
undir getið þér nú fengið á innkaups verði. Talið
við umboðsmann Federal Grain félagsins.

FEDERHL GRHin LIRIITED
arlög. Hefir það reynst tíma-
frekt og umhendis, einkum þar
sem aflavon er ætíð nokkur um
heyskapartíma. Nú hafa íbú-
arnir á Djúpavogi hafið hlut-
lausir eru ennþá við mæðiveik-
inda í fé sínu.—29. nóv.
* * *
Ræktun á Arnarstapa
í landi Arnarstapa á Snæfells-
nesi, sem er ríkiseign, var í sum- fallslega stórfelda ræktun. Hafa
ar reist nýbýli, en land til rækt- þeir tekið mjög votlendan mýr-
unar var brotið í fyrra. Pálmi arfláka og ætla að fullþurka
Einarsson ráðunautur hefir nú hann bæði til tún- og garðrækt-
mælt land til nýbýlisins og jafn- ar. Er áætlað að á ræktarlandi
framt framkvæmt mælingar, þessu fullunnu komi til með að
sem leggja á til grundvallar til- hvíla um 12. þús. króna lin,
lögum um úthlutun ræktanlegs þegar verkinu hefir verið að
lands handa þurrabúðarfólki, fui]u lokið. En til þess að
sem þarna býr. Jafnframt verð- standa straum af lánsfénu, hafa
ur ef til vill gert ráð fyrir öðru þorpsbúar tekið upp það snjall-
nýbýli til. 26. nóv. ræði, að starfrækja á öðrum
* * * stað við þorpið allumfangsmikla
Ur Skagafirði kartöflurækt, þar sem alt er
Stirð tíð hefir verið norðan- unnið í þegnskaparvinnu, en
lands að undanförnu. í Skaga- arðinum hinsvegar varið til að
firði var sauðfé yfirleitt tekið í standa straum af ræktunarlán-
hús um s. 1. helgi, en í lágsveit- unum, sem á mýrarflákanum
um var það þó komið á gjöf litlu hvíla, meðan verið er að koma
áður. Jafnasnjór er í héraðinu honum í rækt. Arðurinn af
og meiri austan til. Bifreiða- þessari athyglisverðu þegnskap-
ferðir hafa nokkuð torveldast arvinnu, garðyrðjunni, mun
um bygðina, en óvíða tepst. f nema um 1200 krónum í meðal-
Blönduhlíð hefir þó hindrun orð- ári, þegar frá hefir verið dreg-
ið á bifreiðaferðum síðustu dag- inn kostnaður við útsæði og að
ana, enda eru vegir þar slæmir. keyptan áburð.—10. des.
Ef meira hríðar, má búast við að --------------
JóNAS JóNSSON
KOMINN HEIM ÚR
AMERÍKUFERÐINNI
samgöngur teppist.—26. nóv.
* * *
Húsabyggingar.
Framkvæmdir hafa verið tals-
verðar í Borgarfirði. Menn eru
altaf að stækka og bæta tún sín,
auka vegina bæta húsakynnin og
koma á einkasímum ogútvarps-, . ..... Tr ...
, , . . , , , dagskvold. Voru þa liðmr 41/2
tæki eru næstum a hverjum bæ. ,“
Ný íbúðarhús voru reist á þess-
um bæjum í sumar: Háhóli, j
Litlu-Gröf, Króki, Síðumúla \
(hjá Magnúsi
Jónas Jónsson, formaður
Framsóknarflokksins, kom heim
úr emríkuför sinni s. 1. þriðju-
nokkuru sinni fyr. Komu sam-
tals á baða staðina um 6000
manns. víðsvegar að úr Canada
og Bandaríkjunum. Á þessum
stóru samkomum flutti Jónas ít-
arleg erindi. Síðan hófust ferða-
lög hans. Var ákveðið að fresta
ferð hans um Manitoba og Dak-
ota, þar sem íslendingar eru
fjölmennastir meðan uppskeran
stæði sem hæst, og heimsótti
hann því fyrst þrjár íslendinga-
bygðir vestur í landinu. Er ein
iþeirra, þar sem Stephan G.
Stephansson bjó, vestur í Kletta-
fjöllum, og fylgdi séra Rögnvald-
ur Pétursson honum þangað. —
Þaðan fór Jónas vestur til borg-
arinnar Vancouver á Kyrrahafs-
strönd og ferðaðist suður eftir
ströndinni alla leið til landamæra
Mexico. Heimsótti hann fslend-
inga í þessum borgum:
Vancouver, þar sem 600—700
íslendingar eru búsettir, Blaine,
þar sem 700—800 íslendingar
eru búsettir, Seattle, þar sem
600—700 íslendingar eru búsett-
ir, Bellingham, þar sem 60—70
íslendingar eru búsettir, Port-
land, þar sem um 50 íslendingar
eru búsettir, San Francisco, þar
sem eru um 200 íslendingar, Los
Angeles, þar sem eru um 300
íslendingar, og San Diego, þar
sem um 150 íslendingar eru bú-
settir. Auk þessa heimsótti
hann íslenzka bygð, sem nefnist
Tanginn og er á landamærum
Canada og Bandaríkjanna.
Frá Los Angeles fór hann til
Salt Lake City, en þar er elzta
bygð íslendinga í Ameríku. Eru
landar þar um 150 og voru þeir
nýlega búnir að reisa minnis-
merki um 80 ára landnám sitt
Er það viti með víkingaskipi. —
Þaðan fór Jónas til hins mikla
þjóðgarðar, Yellowstone Park,
og síðan beina leið aftur til Win-
nipeg.
Eftir að hafa haft þar
skamma viðdvöl, hóf hann ferð
næstum því stögug ferðalög þar
í þrjá mánuði. Ferðaðist hann
aðallega með járnbrautunum að
næturlagi, til þess að geta notað
tímann á daginn til að halda
fundi og heimsækja menn. Auk
þessara ferðalaga, sem hér hafa
verið talin, fór hann í ýms
smærri ferðalög um nágrenni
borganna, því landar vildu sýna
honum sem mest af hinum nýju
heimkynnum sínum. Er það ekki
ósennilegt, að enginn íslendingur
hafi ferðast meira á jafn
skömmum tíma og Jónas Jóns-
son á þessum þremur mánuðum.
Jónas lét svo ummælt í lok
samtalsins, aði erfið fjárhags-
kreppa hefði undanfarið þrengt
hag Vestur-íslendinga, einkum
þeirra, sem stunda landbúnað,
en miðað við almenna afkomu
þar vsetra mættu kjör þeirra yf-
irleitt teljast frekar góð og ættu
þeir það dugnaði sínum að
þakka, enda væru þeir taldir
meðal hinna allra atorkusöm-
ustu innflytjenda í Vesturheimi.
Samsætið
Framsóknarfélögin í Reykja-
vík héldu Jónasi samsæti í gær-
kvöldi og sóttu það um 460
manns. Bauð Hermann Jónas-
son forsætisráðherra heiðurs-
gestinn velkominn heim og
færði honum þakkir Framsókn-
armanna fyrir hina erfiðu för,
sem hann hefði farið til að skapa
aukið bróðurþel og samvinnu
milli íslendinga austan hafs og
vestan. Sagði hann m. a., að
Austur-íslendingar hefðu ekki
átt kost á öðrum fulltrúa æski-
legri til slíkrar ferðar. Jónas
Jónsson hefði ekki látið sér
nægja að halda marga fyrir-
lestra til að kynna land og þjóð
og skapa aukna samstarfsmögu-
leika á þann hátt. Hann hefði
reynt að ná tali af sem allra
flestum löndum vestra og slík
heimsókn hefði áreiðanlega verið
sína um bygðir íslendinga í | þeim kærkomin, því enginn mað-
Manitoba og Dakota og hélt þar|ur v*ri fjölfróður um at-
marga fundi og var aðsókn alls- burði seinustu ára eða menn hér
staðar góð. Þegar þeirri ferð
var lokið, heimsótti hann landa
í ýmsum borgum Bandaríkjanna
eins og t. d. Grand Forks, Minne-
apolis, Washington, New York,
Boston 0. fl. Skamt frá Minne-
apolis er íslenzk bygð, í Minne-
ota, sem eingöngu er bygð af
Austfirðingum. Kom Jónas
þangað og hélt þar fyrirlestur.
Nokkru áður en Jónas lauk
heima, sem hann. Þessa við-
kynningu hefði hann ekki sízt
notað til að vekja áhuga fyrir
samvinnu íslendinga beggja
megin hafsins og þeir, sem
þektu lægni Jónasar í þeim efn-
um, efuðust ekki um árangur-
inn.
Jónas Jónsson svaraði með
langri ræðu. Rakti hann fyrst
sögu ferðalagsins í stórum drátt-
þessum ferðalögum, þurfti hann um’ Endaði hann ræðu sína
að fara aftur vestur í Klettafjöll með Þeial ummælum, að hann
í sérstökum erindagerðum. í
New York varði hann nokkrum
tíma til að kynnast heimssýn-
ingunni, en hann á sæti í ís-
lenzku sýningarnefndinni.
í lok októbermánaðar lagði
væri stoltur af Vestur-íslending-
um.
Auk þessa héldu stuttar ræður
Eysteinn Jónsson, Sigfús Hall-
dórs frá Höfnum, Þórarinn Þór-
arinsson og Guðbrandur Mag-
hann af stað frá Ameríku eftir! nússon.—Tíminn, 24. nóv.
mánuðir síðan hann lagði af
stað.
Tíðindamaður Tímans náði
Ásj^eirssyni stuttu viðtali við Jónas Jónsson
skáldi), Múlakoti í Lundar- 1 Sær og fékk hjá honum laus-
reykjadal, Síðumúlaveggjum, le£t yfirlit UU1 ferðalag hans.
Úlfsstöðum, Árdal og Stafholti. Var Þá hía honum margt gesta
Þetta eru flest einlyft, snotur! °S hafði hann ekki tíma til fyllri
steinhús. Að stærð og her- J frásagnar að sinni. Mun hann
bergjaskipun er yfirleitt stór liha sjálfur segja lesendum Tím-
framför frá því, sem var fyrir ans nánar frá Vestur-íslending-
fáum árum. Á Hvanneyri var um °S áhugamálum sínum í sam-
skólahúsið stórum endurbætt og bandi við þá, áður en langt um
eru þar nú 63 nemendur. í Reyk-'liður.
holti var lengd austurálma skóla Jónas lagði af stað héðan til
hússins og stækkuðu við það að Ameríku 8. júlí og var kominn
mun húsakynni skólans. Þar eru ^ til Winnipeg um næstu mánaða-
nú um 100 nemendur. Hlöður og mót. í byrjun ágústmánaðar
fjós voru víða reist að nýju og voru haldin hin venjulegu há-
margskonar endurbætur fram- tíðahöld að Gimli og Hnausum
kvæmdar á eldri húsum. í Borg-' og voru þau f jölmenanrt en
Þegar þú þarft
að senda peninga eitthvað-
Vér gerum allar ráðstafanir með peninga-
sendingar fyrir yður, hvort heldur þér
þurfið að heimta peninga heim frá útlönd-
um eða senda þá til einhvers staðar í
Canada eða Bandaríkjunum. Kostnaðurinn
er mjög lítill, og þér getið verið vissir um að
peningarnir eru greiddir réttum móttak-
anda.
THE
ROYAL BANK
OF CANADA
Eignir yfir $800,000,000 ~~