Heimskringla - 18.01.1939, Blaðsíða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 18. JANÚAR 1939
RISADALURINN
“Já, það er ágætt, þakka yður margfald-
lega fyrir.”
Hún bauð honum góða nótt. Er hann
sneri sér frá símaáhaldinu leit föður hans upp.
“Hvað ætlarðu að gera á morgun dreng-
ur?” spurði hann.
“Eg verð að hugsa ráð mitt á morgun,”
svaraði Bryce. “Þessvegna ætla eg að fara upp
í Risadal og hugsa þar. Þar uppfrá gétur
maður hugsað gagnlegar og þróttmiklar hugs-
anir.”
“Já, alt er þar nú í blóma, rósviður og
runnar eru að springa út,” tautaði gamli mað-
urinn raunalega. Bryce vissi hvað hann var að
hugsa um. “Eg skal færa mömmu þangað
blóm,” sagði hann og bætti hörkulega við. “Eg
skal líka hugsa um bardagann fyrir þig. Við
töpum kannske, en þessi náungi hann Penning-
ton skal vita þegar lokið er að hann hefir verið
í bardaga.”
Hann þagnaði, því að hann mundi alt í
einu eftir því, að hann átti að borða miðdegis-
verð í Pennington húsinu næsta fimtudag —
og hann var ekki þesskyns maður, sem brýtur
brosandi brauð með fjandmanni sínum.
X. Kapítuli
í mylnu Cardigans hafði verið klukka ein
mikil, sem var sett eftir stjörnuturni Banda-
ríkjanna og leiðrétt á hverri klukkustund af
símafélaginu. Þetta var eina stundaklukkan af
því tagi í Sequoia, og fólk leiðrétti úrin sín eftir
henni, eða réttara sagt eftir eimblístrunni í
mylnunni. Með því að Zeb Curry var ljóst,
hve þýðingarmikið hlutverk klukka þessi hafði,
en hann var yfirvélfræðingur myllunnar og
allra manna stundvísastur, þá brást það aldrei
að blístran kvæði við á réttum tíma. Með spá-
mannlegum svip starði hann á klukkuna og
hélt með sérstaklega óhreinni hendi um blístru-
strenginn um leið, og beið þangað til klukkuna
vantaði hálfa mínútu til að vera sjö. Þá lét
hann blístruna kveða við, þangað til klukkan
var sjö.
Það var venja Zeb Curry að hrósa sér af
því, að í þau sextán ár, sem klukkan hafði
verið þar, gat enginn maður sagt, að undan-
skildum einum morgni, að eimpípan hefði blás-
ið einni sekúndu of snemma eða of seint. Þessi
eina undantekning kom til af því, að Bryce
Cardigan hafði farið inn í vélaherbergið og
hafði stytt blístrustrenginn, þangað til endinn
var sjö fet frá gólfinu, svo að Zeb, sem var
lítill maður og feitur hafði orðið að hoppa upp
mörgum sinnum, áður en hann gæti náð hon-
um. Allan þann dag hafði skynsemi Zebs
verið völt í söðli, því að Bryce fékk hvern
verkamanninn á fætur öðrum, að fara til hans
og segja, að hann væri orðinn of gamall, fyrst
ekki væri lengur hægt að treysta honum til að
blása eimpípunni á réttum tíma.
Næsta morgun eftir komu Bryce Cardig-
ans, setti Zeb Curry vélar sína af stað fimtíu
og átta mínútur eftir sex. Það veitti hinum
miklu bandsögum tíma til að komast á stað og
ná fullri ferð og gaf Dan Kenyon, yfirsögunar-
manninum nægan tíma að renna gufuknúða
flytjaranum út á enda brautarinnar, því að
Daniel var líka allra manna stundvísastur. —
Þegar klukkuna vantaði hálfa mínútu til að
verða sjö, læstist hendi vélameistarans um
blístru strenginn og Dan Kenyon, sem stóð á
flytjaranum tók sér hálfrar mínútu hlé, til að
horfa út um hálf óhreina gluggann á móti en
þar út um gat hann séð þurkunar svæðið og
dyrnar á mylnu skrifstofunni.
Blístran hætti að blása, en Dan Kenyon
stóð þrátt fyrir það kyr og mundi ekki eftir
hinum hungruðu sögum. Tíu augnablik liðu og
Zeb, stein hissa á þessu kæruleysi kipti tvisvar
snögt í strenginn, en við það raknaði Dan, ýtti
stönginni yfir og rendi bolnum að söginni.
Næstu fimm stundimar hafði Zeb engan
tíma til að ræða þetta mikilvæga atriði við
yfirsögunarmanninn, en klukkan tólf flýtti
hann sér yfir í matsalinn, þar sem verkamenn-
irnir voru famir að moka ofan í sig matnum,
með þeirri lyst sem námu og skógarhöggsmönn-
um einum er gefin. Dan Kenyon settist við
enda borðsins, sem var heiðurssæti er honum
bar vegna stöðu sinnar. Þegar Zeb Curry fékk
tíma til að tala, frá því að tyggja, leit hann á
Dan og sagði:
“Heyrðu Dan, hvað gekk að þér í morgun.
Þú varst sextán sekúndur á eftir tíma með bol-
inn. Fyr en varir verður þú orðinn svo hirðu-
laus og seinn, að annar verður að taka við
starfi þínu.”
“Eg var alveg utan við mig af undrun. Eg
stóð eins og ein þessara, hér höggnu mynda. f
gærkveldi er eg hélt heim frá vinnunni heyrði
eg að ungi maðurinn væri kominn heim. Hann
kom rétt þegar við vorum að hætta. Og í morg-
un, þegar þú tókst til, Zeb, þá sé eg hvar hann
kemur að skrifstofu dyrunum og fálmar eftir
fekránni. Já, herra minn! Drengurinn kom
heim í gærkveldi og tekur við verki föður síns
morguninn eftir.”
“Átt þú við Bryce Cardigan,” spurði Zeb
efablandinn.
“Já, vissulega.”
“Það er ómögulegt,” staðhæfði Zeb. Þú
hefir séð nýja bókhaldarann kannske, en ekki
Bryce. Hann er ekki svo ólmur í vinnuna.
Ekki svo að skilja að hann sé letingi, en eg á
við, að hann sé ekki svo vinnugefinn, 'að hann
komi hingað klukkan sjö fyrsta morguninn,
sem hann er heima, nýkominn frá Evrópu.”
“Eg skal veðja við þig tíu dölum móti ein-
um, að eg sá hann,” svaraði Dan ákveðinn, “og
það sem meira er, eg skal veðja við þig vindli
tíu centa vindli, að hann fer ekki heim fyr en
klukkan sex í kvöld.”
“Eg tek því,” svaraði yfir maskínu maður-
inn. Frá sjö til sex er verkatími skógarmann-
anna, og engir aðrir en flón og hestar fara að
dæmi þeirra.”
Sögunar formaðurinn beygði sig fram yfir
borðið og barði hnífsskaftinu í það, þangað
til hann fékk hljóð. “Eg skal segja ykkur
nokkuð drengir,” sagði hann. “Alt af síðan
gamli maðurinn varð svo að hann gat ekki litið
eftir sínum eigin sökum, hefir alt gengið á
tréfótum hér við mylnuna, en því verður nú
kipt i lag. Hvernig veit eg það? Það skal eg
segja ykkur. Eg hefi rent augunum við og
við að skrifstofu dyrunum í morgun — eg get
séð þær gegnum gluggann; og vitið þið hvað,
gamli maðurinn kom ekki fyr en klukkan tíu,
en það hefir hann aldrei gert ennþá. Sannar
það ekki að drengurinn hefir tekið við starfi
hans ?”
Nú varð mikill kliður er sumir játuðu
þessu, en aðrir neituðu. Dan bankaði aftur
með hnífnum til að fá hljóð.
“Heyrið þið,” sagði hann. “Þrjátíu ár hefi
eg staðið á flytjara hans Johns Cardigans; í
þrjátíu ár hefi eg náð öllum þeim við út úr
bolnum, sem mögulegt var að ná, sem er ekki
hægt að segja um ykkur sem sneiðið utan af
röðunum á borðunum. Og margir eru þeir,
sem hér eru á kaupi, sem vinna ekki fyrir því,
svo væri eg í þeirra sporum, breytti eg til hið
bráðasta ef eg ætlaði mér að hafa vinnuna á-
fram. Eg hefi haldið því fram í meira en ár,
að góðum annars flokks við, sé brent með
hverju öðru rusli, en það verður ekki framar.
Mér er sagt að Bryce hafi farið til að líta eftir
þessu, svo að þið skuluð gá að ykkur.”
“Hvaða þekkingu hefir hann á að stjórna
sögunarmylnu ?” spurði heflingarmaðurinn. —
“Þeir segja mér að hann hafi verið á skóla og
ferðalagi hin síðustu sex árin.”
Jæja, þú skalt tala við hann einhvern-
tíma og vita hvað hann veit um sögunarmylnu.
Þú munt furða þig á því hvað hann veit. Já,
hann veit heilmikið um hana. Einu sinni í
skólaleyfinu týndi hann upp þakspón hérna í
mylnunni, og mér þætti gaman að sjá aðra gera
það betur. Auk þess hefi eg látið hann oftar
en einu sinni saga boli og stjórna flytjaranum,
auk þess flokka viðinn og vinna að útskipun.
Ykkur er óhætt að trúa því að sá drengur
getur sortérað við.”
“Og eg skal segja þér eitt,” mælti Zeb
Curry. Ef nýi húsbóndinn segir þér að vinna
eitthvert verk, eins og hann vill að þú vinnir
það, þá skaltu gera eins og hann segir, og hafa
ekkert um það að segja sjálfur, hvort sem þú
veist meira um það en hann eða ekki.”
Já, bætti Dan við, “það er margt að ykk-
ur hér og margt hefir gengið illa í kring um
mylnuna upp á síðkastið. En takið eftir því,
að þetta breytist. Bryce Cardigan er sonur föð-
ur síns. Hann verður framkvæmdarmaður.”
“Hvern einasta morgun í þrjátíu ár, nema
þegar aðgerðir stóðu yfir, og þegar hann var
að heiman, hefir John Cardigan komið hingað
þegar vinnan byrjaði. Einum tvisvar sinnum
síðan hann misti sjónina hefir hann verið seinn,
vegna þess að hann varð að fara gætilega. f
morgun liggur hann fram eftir í rúminu í
fyrsta sinnið á fimtíu árum. Það sannar að
sonur hans er tekinn við____”
Dan Kenyon þagnaði alt í einu og svo
gerðu allar samræðurnar, er Bryce Cardigan
kom inn um dyrnar, kinkaði kolli í kveðjuskyni
til mannana og settist á bekkinn hjá sögunar-
formanninum.
“Komdu sæll Dan — komdu sæll Zeb”,
sagði hann og tók í hendina á hvorum þeirra.
“Mér þykir mjög vænt um að sjá ykkur aftur.
Eg er nýji yfirmaðurinn, svo eg bjóst við að
réttast væri. að eg hitti ykkur. Hér eru svo
mörg ný andlit, eg heiti Bryce Cardigan.”
Já, ’ svaraði Zeb Curry, “og hann er líkur
pabba sínum. Hann skammast sín ekki að
vinna með mönnum sínum né éta með þeim
heldur. Þykir vænt um að þú ert kominn heim
aftur drengur minn — mjög vænt um það.
Dan þarna er ónýtari orðinn en gömul Indíána
kerling, og þarf einhvern til að líta eftir sér,
um hina er það að segja------”
“Eg tók eftir þessu með Dan,” sagði Bryce
stríðnislega. “Hann er að verða seinn. Hann
hlýtur að hafa verið fimtán sekúndur of seinn
í morgun, eða þú hefir kannske verið þetta
mikið á undan réttum tíma.”
Dan brosti og Bryce hélt áfram með mesta
alvörusvip: “Dan, eg er hræddur um að þú
sért orðin of gamall að standa á þessum flytj-
ara, þú hefir gert það of lengi. Svo í fylstu
vinsemd þá ætla eg að víkja þér úr vistinni. Eg
vildi segja þér það núna. Þú þekkir mig Dan.
Mér fellur altaf illa að vera með vífilengjur.”
“Rekinn! Augun í Dan tútnuðu út af
undrun og skelfingu. “Rekinn eftir þrjátíu ár,”
tautaði hann.
“Rekinn,” sagði Bryce ákveðinn, “en þú ert
ráðinn á ný með hærri launum, og verður
mylnueftirlitsmaður. Þú getur gert það, Dan,
geturðu ekki? Vegna þess,” bætti hann við
svo að hinn hæðst ánægði Dan gat ekki komist
að, “að þú verður að taka þennan starfa, eg
rak sem sé manninn sem hafði hann — núna í
dag. Hann hefir látið of mikið fé fara forgörð-
um. öll mylnan er í óstandi. Vatnslaugan
gömul og fúin, stæðist ekki hundrað punda
þrýsting; vatnahöldin tóm. Eldslökkvurnar
fullar af ónýtum efnum. Smáeldur mundi
verða óviðráðanlegur undir stjórn slíks manns.
Eg sá mennina setja gölluð borð í fyrsta flokks
viðinn. Viðskiftavinirnir finna kannske ekki
að því þótt einstöku borð slæðist þar inn, sem
ekki er sem bezt, en það er ekki nema sann-
gjarnt að selja honum annars flokks við tveim
dölum minna.”
“Jæja,” tautaði Zeb Curry, “þeir sortéra
nú ekki viðinn eins samvizkusamlega nú á
tímum eins og áður en þú fórst. Penmngton
ofursti segir að við séum hér langt á eftir tím-
anum, og alt of rýmilegir hvað flokkunina
snertir. Hið fyrsta afrek hans hér var að kalla
alla viðarframleiðendur í Humboldt héraðinu
saman á fund, og stofna félag með þeim. Þá
fékk hann flokkunarreglum viðarins breytt. —
Þeir sem keyptu hann kvörtuðu um tíma, en
urðu þessu vanir smátt og smátt.”
“Gekk faðir minn í þetta félag?” spurði
Bryce.
“Já, hann sagði Pennigton, að hann ætlaði
ekki að verða þrándur í götu viðskiftanna, en
hann andmælti flokkunarreglum Penningtons.
Sagðist vera orðinn of gamall og hafa verið of
lengi í þessari iðn, til að svíkja viðskiftavini
sína í ellinni. Að lokum sagði hann sig úr fé-
laginu.”
“Það var fallega gert af John Cardigan,”
sagði Bryce. “Eg geri ráð fyrir, að það megi
græða dálítið meira á að svíkja viðinn en viðar-
gæði okkar eru svo vel þekt að viðurinn mælir
með sér sjálfur og þarf enga farandsala að selja
hann og það sparar líka fé.”
Zeb náði sér í tannstöngul og mælti alvar-
lega: “Að svo miklu leyti, sem eg fæ séð, þá er
þessi ofursti ekki mjög vandur að virðingu
sinni í viðskiftunum.” Að svo mæltu hraðaði
hann sér ásamt Dan út úr borðsalnum að hætti
skógarhögsmanna, sem éta eins mikið og fljótt
og þeir geta og deyja á endanum úr elli, frem-
ur en úr meltingarsjúkdómum. Bryce át há-
degisverð sinn hægara og fór að honum loknum
út í eldhúsið.
Hvar átt þú heima, matreiðslumaður?”
spurði hann saðgreifann. Er hann hafði fengið
svar við því, fór hann út í skrifstofuna og
hringdi upp slátrarann.
“Bryce Cardigan er að tala,” sagði hann
við slátrarann. “Kaupir þú nokkurntíma svín
frá matreiðslumanninum í mylnunni okkar?”
“Nei, ekki nú orðið,” svaraði slátrarinn.
Hann sveik einu sinni inn á mig eitthvað tólf
grísi. Þeir litu vel út, en þegar eg hafði slátr-
að þeim reyndust þeir að vera aldir upp á soð-
skolpi og heyi.”
„ “Þakka >ér fynr,” sagði Bryce og hringdi
af. Eg vissi að matreiðslumaður þessi er eyð-
slusamur,” sagði Bryce við bókhaldara föður
síns, er Sinclair hét. “Hann ónýtir matinn
til Þess að geta farið heim með nóg af leyfum
handa svínunum — og enginn lítur eftir honum.
Málefnin hér um slóðir hafa vissulega farið út
um þúfur.”
“Það er ekki mín sök,” sagði bókhaldarinn.
Eg hefi aldrei haft yfir neinu að segja nema
hérna inni á skrifstofunni. Faðir þinn leit
eftir öllu hinu.”
Bryce horfði á Sinclair. Það var magur,
lítill maður, taugaveiklaður á sextugsaldri. Þótt
hann væri nefndur forstjóri, þá var hann í
rauninni ekkert annað en trúnaðarskrifari og
bókhaldari — ágætisbókhaldari. Bryce var það
vel Ijóst, að við stórvirki það, sem beið hans
væri engrar hjálpar að vænta frá Sinclair.
“Já, faðir minn leit eftir öllu hinu — með-
an hann gat.
“ó, þú færir þetta alt saman í lag á stutt-
um tíma,” sagði Sinclair hughraustur.
Já, mér þykir vænt um að eg byrjaði í
dag, fremur en á mánudaginn kemur, eins og
eg ætlaði mér í gærkveldi.”
Hann fór út að glugganum og leit út. —
Gúfuskip og seglskip lágu við bryggjuna í hlé
við timburstaflana. Allskonar starfsmenn
nutu hvíldarinnar þangað til yfirmenn þeirra
sendu þá til vinnunnar á ný. Til hægri og
vinstri handa voru þurkunarsvæðin. Með
strætum og skotum á milli. Dráttarhestarnir
átu úr hauspokanum fóðrið sitt en kraftalegir
menn, sem stöfluðu viðnum, sátu á viðarstöfl-
unum í smáhópum og töluðu við mylnumenn-
ina. Er Bryce horfði á þetta, steig hvítur
reykjarmökkur upp úr þaki gömlu mylnunnar
og merki var gefið, að klukkan væri orðin eitt.
Mylnumennirnir flýttu sín til sinna starfa, aðr-
ir klifruðu upp á viðarsta£lana en sumir réttu
þeim upp borðin. Vindurnar um borð í skipun-
um rumdu og ráin á gufusnekkjunni sveiflaðist
áfram, og brátt stigu tvær byrðar af óþurkuð-
um viði upp, sveifluðust með ránni inn yfir
þilfarið og sigu ofan á það.
Alt í kring um Bryce var starf og hreyf-
ing, og hann hugsaði: “öllu þessu kom faðir
minn í verk og nú er það skylda mín að halda
því áfram. Allir þessir menn í mylnunni og á
bryggjunum og á skipunum, sem flytja viðinn
til fjarlægra hafna, eru skjólstæðingar mínir,
og faðir minn áminti mig um það forðum, að
bregðast þeim ekki. Ætti eg þá að standa að-
gerðarlaus og sjá alt þetta fara forgörðum, til
þess að þóknast óseðjandi metnaðargirnd ó-
kunnugs aðkomu manns?” Hinar stóru hendur
ans kreptust. “Nei,” hreytti hann út úr sér
grimdarlega.
Ef eg hangi í þessari skrifstofu eina
' minútu len*ur verð eg ærður,” hreytti hann út
ur ser. “Smclair, gerðu svo vel og færðu mér
arsskyrslurnar yfir fimm síðustu árin.”
Hinn gamli bókhaldari kom með skilríkin,
Bryce stakk þeim í vasa sinn. Þremur stundar-
fjorðungum síðar var hann kominn inn í litla
hnngleikhúsið í Risadal og stóð þar steini
lostinn af vandlætingu. Einn risanna lá þar
yfir rjÓðrÍð- Um leið hann
ell hafði hann brotið litla steininn á gröf móð-
ur hans, en rekið steinbrotin langt ofan í jörð-
ína.
Þessi feykilegi brúna bolur spilti gersam-
lega fegurð rjóðursins vegna þess að hann
myndaði fimtán feta háan garð, þvert yfir það
mittl Rúmiega þrír fjórðu af stofninum höfðu
alhð ínn a meðal hinna trjánna, er ennþá
St°ðu- , Að tréð var fallið var ekki nema auka-
ftriðl íJf4 finu’ að hvorki stormur né elding
ofðu felt það að jorðu, heldur hin vanhelg-
andi mannshönd. Trjástofninn sýndi mörkin
eftir þverskeruna og fjögra feta hár byngur af
hoggsponum var hjá stofninum.
UlJCe stóð ^ar Þegjandi um stund og
horföi á þetta helgibrot. Hann fann bæði til
reiðl °ug Jlðbjóðs °S mælti við skógarandana:
Her hefir fjandmaður verið að verki Og á
gröfinni hennar!”
Innan skamms náði hann jafnvægi sínu og
gekk með bolnum uns hann gat stigið yfir hann
Hann geldí öðru megin með honum uns hann
atti eftir fimtíu fet að enda hans og þá sá hann
astæðu vandalans að fella tréð. Þetta var vörtu
tre. Þar sem Bryce stóð hafði feykilega stór
kula vaxið ur úr stofninum, sem líktist feikna-
stom vörfu. Þessar trjávörtur voru mjög
eftirsoknarverðar í borðplötur og veggþiljur.
Viðurmn í |)eim Var allur í kyrfingum og
sveipum a hinn einkennilegasta hátt, og var
agur mjog alitum þegar viðurinn var fægður og
oliuborinn. Bryce sá að vartan hafði verið tek-
m af, mjög hönduglega. Hún var ein tíu fet að
þvermáli og hafði verið flett niður með þver-
skeru i þunnar sneiðar, rétt eins og þegar kona
sneiðir brauð, hverja sneiðina af annari. Hann
gat ser til að þessum sneiðum, Sem voru kringl-
ottar hefði verið velt út úr rjóðrinu, og að
vagm, sem tók þær burt. Bryce furðaði sig á
þv! að þeir skyldu hafa felt tréð, til að ná
þessum groðri. Þeir þurftu ekki annað, en að
reisa pall hjá því og saga af vörtuna, án þess að
skemma treð. En það var auðséð að þeir, sem
heföu gert þetta vildu bæta móðgun ofan á
tjomð sem þeir gerðu.
Bry^ce athugaði mörkin á stofninum með
mestu nákvæmni. Með því að hann hafði mikla
reynslu í þessum efnum, duldist honum ekki
að >etta hafði verið gert fyrir ári síðan eða
meira, og var því ekki um merki að ræða, er
rekja mætti til þorparanna, sem þjófnaðinn
fromdu.
Vesalings pabbi!” hvíslaði Bryce. “Mér
bJkirvænt um að hann gat ekki komist upp
eftir hingað, til að sjá þetta. Það hefði hrygt
hann stórlega. í sumar ætla eg að láta kljúfa
þetta tré niður í girðingarstaura og sprengja
UPP rætumar. Eftir að búið er að skera hann
upp og hann hefir fengið aftur sjónina, þá mun
hann koma hingað, en hann má aldrei um þetta
vita. Eg fylli upp holuna og planta þar
runnan. Sennilega man hann ekki hve mörg
trén voru-----”