Heimskringla - 22.02.1939, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 22. FEB. 1939
HEIMSKaiNGLA
5. SÍÐA
fússi.
Á Skotlandi og Englandi fór
fyrir honum á svipaðan hátt.
Þess vegna hélt hann til Parísar
— og hélt sig þar vera kominn á
“frelsisins fimbulstorð”. — En
það reyndist öðru nær. Það var
óstilling og geðofsi Frímanns,
sem olli þessum skjótu vista-
skiftum. Þó væri hann fróður,
vantaði hann tilfinnanlega þau
hyggindi, sem í hag koma, og
þar næst það, að kenna uppá-
haldsfögin, stærðfræði, eðlis-
fræði og málfræði,, sem hann
fann sig jafnvígan á.
Bókasalan í París, lestur, þýð-
ingarstarf og lærdómsgrúsk —
(eftir lyst og út í bláinn) í bóka-
söfnunum, þetta átti vel við
hann og var orðið honum eigin-
legt í mörg ár. Mér þykir trú-
legt, að hann hefði unað við það
og setið kyr alla æfi í París þar
REYKVÍKINGUR
SKIPSTJÓRI
á canadisku farþegaskipi
leit of stórt á sjálfan sig en til styrjöldin 1914 hefði skollið
smátt á aðra* En helst hygg eg á, og hann, svo að segja, verið
að hafi valdið sú ástæðan ekki rekinn heim til íslands. En þar
síður, að inst inni var hugsjónin biðu hans nóg áhugaefni og ó-
hæsta, að verða rithöfundur, sem slitið starf til æfiloka við að
næði eyrum og athygli stórþjóð- fræða fólkið í ræðu og riti, og
anna, og að geta sem slíkur ferðast um landið til að leið- •
hjálpað sinni ástkæru fósturfold, beina bændum í rafvirkjun fossa
á ýmsan hátt, til vegsemdar og °S til að leita að málmum og leir-
velgengni. .tegundar til sementsgerðar.
Það var ennfremur annað,
sem eg tel víst að hafi hamlað
Frímanni framsókn í rafmagns-
faginu, það var óverklægni. —
Hann vantaði þann góða guð- ------
dómlega (íslenzka) hæfileika, Samtal við Bjarna Kristjánsson
að vera hagur. Þetta kannast * frá Montreal
allir við, sem þektu hann. | ------
Annað slagið gekk hann með Bjarni Kristjánsson, skip-
uppfyndingar í huganum, sem stjóri í Montreal, hefir dvalið
hann taldi eiga vísa veraldar- hér í leyfi tæpa tvo mánuði, á-
frægð. Eins og t. d. þegar hann samt konu sinni, sem er kana-
var með jarðsegulrafvélina á disk, og dóttur þeirra, á þriðja
prjónunum (sjá bls. 18—21) og ári. Bjarni fer utan í kvöld með
hafði þegar búið til uppkast að Goðafossi áleiðis til Halifax í
henni í smáum stíl. En þegar til Canada, þar sem hann tekur við
kastanna kom, að prófa og út- skipi sínu “Belle Isle”.
lista hana nánar, með teikning-1 “Belle Isle”, sem Bjarni er
um og reikningum, stóð hún ekki skipstjóri á, er um 2000 smá-
gagnrýni fagmanna og svo lestir á stærð og er í farþega-
komst sú uppgötvun ekki lengra. og póstflutningum við austur-
Líkt mun hafa verið um áhald- strönd Canada til New York, og
ið, sem hann úthugsaði og átti í ferðum með skemtiferðafólk
að hjálpa læknunum til að koma um St. Lawrence-flóa á sumruhi.
andlitsbeinbrotum hans sjálfs í Hefir Bjarni dvalið erlendis í 14
réttar stellingar (sjá bls. 129). ár og þar af verið 11 ár í þjón-
f því sambandi mintist eg mó- ustu skipafélagsins sem á “Belle
þrýstivélarinnar, sem hann gerði Isle”.
sýnishorn af og bauð Akureyrar- j Bjarni Kristjánsson er kominn
bæ til að samanþrykkja mætti af hinni merkustu sjómannaætt
með fitonskrafti öllum sverði og og fæddur og uppalinn Reykvík-
þeim mikið um að koma á Þing-
velli og sjá þar “grænar grund-
ir” um hávetur.
En mest undraðist Bjarni
hinar miklu og hröðu framfarir,
sem hér hafa orðið síðan hann
fór. Sagðist hann varla hafa
þekt Reykjavík fyrir sama bæ.
Híbýli manna og allan aðbúnað
segir hann ekik gefa eftir því
sem best gerist vestra.
Fimm mánuði ársins, eða frá
1. desember til 1. maí, þann
1 tíma sem St. Lawrence-fljótið
er lokað siglingum vegna ísa, er
skip Bjarna í förum frá St. John
til New York. Flytur hann þá
póst og farþega og vörur frá
Newfoundlandi til Bahdartíkj-
anna. Frá Newfoundlandi er
mikið flutt út af saltfiski til
Vestur-Indía, Suður-Ameríku og
Portúgal. Veiðar eru þar aðal-
lega stundaðar með línu og í
fiskgildrur (traps). Ástandið fer
nú batnandi í Newfoundlandi
síðan Englendingar tóku stjórn
landsins í sínar hendur. Sjálf-
stjórnin sem þar var búin að
koma öllu í kaldakol með skulda-
söfnunum eins og kunnugt er.
OPIÐ BRÉF TIL P. B.
%mómylsnu í bæjarlandinu í
þokkalegar, fyrirferðarlitlar
plötur. Þetta þrifalega, kröft-
uga eldsneyti átti að spara okk-
ur borgurunum ensk kolakaup í
dýrtíðinni og vera vinnustúlkum
til ánægju og eldhúsunum til
stórþrifa. En þrýstivélin reynd-
ist ekki eins stórvirk og ætlast
var til og er hún úr sögunni. Þó
minnir mig, að eg seinast sæi
hana (sýnishornið) innan um
skran, sem bæjarstjórnin geymdi
í gamla tugthúsinu; (þar var
líka skrautlega málaður sigur-
bogi, frá kóngskomunni 1926,
hvar á skrifað stóð með gyltu
letri: Velkomin hingað konungur
og drotning! — eins og væru
það tugthússins eigin orð). *
▲
Frímann vildi snemma verða
uppfyndingamaður, en vantaði
til þess stillingu og hagleik, svo
að þar strandaði hann. Á fyrri
öldum hefði hann orðið gullgerð-
armaður, en þó brátt gefist upp
við það, þe'gar árangur varð
enginn. Hann gaf sig því allan að
því að læra betur, lesa og lesa,
og jafnframt rita öðrum til fróð-
leiks og hvatningar.
Þetta starf átti — að eg hygg
ingur. Hann er sonur Kristjáns
heit. Bjarnasonar skipstjóra og
konu hans, Jóhönnu Gestsdóttur.
Kristján faðir hans var bróðir
Markúsar Bjarnasonar, fyrsta
skólastjóra Stýrimannaskólans,
og þeirra systkina.
Bróðir Bjarna var Markús
heit. Kristjánsson píanóleikari.
Bjarni fór ungur til sjós, og
árið 1920 tók hann stýrimanns-
próf við Stýrimannaskólann hér.
Hann sigldi um tíma sem háseti
á Lagarfossi, en fór til Canada
1923.
Er hann hafði siglt með Can-
adamönnum í 5 ár fékk hann
canadiskan ríkisborgararétt og
tók síðan stýrimannapróf í Can-
ada til að fá réttindi til að
stjórna skipi þar.
Hinar miklu framfarir
í gær átti eg tal við Bjarna
og spurði hann um veru hans
vestra. Hann segist varla hafa
hitt íslending í þau 14 ár sem
hann hefir dvalið í Canada, en
það sem hann hefir frétt af fs-
lendingum í Canada er þeim al
staðar borin vel sagan. Þau
hjónin hafa ferðast víða um,
austur um sveitir og dásama
allra besta við Frímann, )g mjög hið góða tíðarfar. Þótti
Verið Velkomin
A Laugardags spilakvöldin
í Sambandskirkjusalnum
Næsta spilaskemtunin verður laugardagskvöldið 25.
febrúar. Byrjar á slaginu kl. 8!
Takið eftir: Spilaðar verða 20 hendur.
Verðlaun veitt á hverju kvöldi fyrir hæztu vinninga.
Að Bridge-spilinu loknu, verða frambornar kaffi-
veitingar. Þar á eftir fara fram ýmiskonar skemtanir.
Munið eftir hvað vel þér hafið skemt yður undan-
farna vetur á þessum spilakvöldum.
Undir umsjon yngri deild kvenna í Sambandssöfnuði.
The Saturday Night Club
Gott land, Canada
Ástand og afkomu manna í
Canada telur Bjarni vera gott.
Landið er mjög auðugt. Ekki
segist Bjarni vilja ráðleggja
mönnum að flytja vestur í at-
vinnuvon eins og nú horfir. —
Canadamenn hafa nóg af sjó-
mönnum, því þegar kreppan
skall á hætti útgerðin að borga
sig og skipin voru seld úr landi.
Atvinnuleysi er nokkuð.
Alþýðan greiðir enga skatta
Eftirtektaverð er frásögn
Bjarna Kristjánssonar urn
skattaálagningu í Canada. Þar
greiða engir beina skatta nema
hátekjumenn. Einhleypur mað-
ur, sem hefir 1000 dollara tekj-
ur (um 5 þús. kr.) á ári, greiðir
engan tekjuskatt og útsvör
þekkjast ekki. Ef maður er
kvæntur má hann hafa 2400
dollara tekjur (12 þús. kr.) á
ári án þess að greiða skatt. —
Fyrir hvert barn er frádráttur
400 dollarar, þannig, að þó fjöl-
skyldufaðir, sem á t. d. 5 börn,
hafi 4400 dollara tekjur (22 þús.
krónur) þarf hann enga beina
saktta að greiða. Og þó maður
hafi hærri tekjur en þetta er
saktturinn svo lágur, að varla
er teljandi, eða um 1%.
Þetta myndum við Reykvík-
ingar kalla paradísarríki!
Þátttaka íslendinga í
New Yorkssýningunni
íslendingar ættu, segir Bjarni,
að athuga hvort ekki væri hægt
að beina viðskiftum þjóðarinnar
meira til Ameríku en gert hefir
verið hingað til. Þátttaka fslend-
inga í heimssýningunni ætti að
verða til þess að sýna hvað
íslendingar geta og hafa upp á
að bjóða. Eg tel tvímælalaust
stórmerkilegt spor stigið í rétta
átt, þegar ákveðið var að taka
þátt í þeirri sýningu.
Að lokum spurði eg Bjarna að
því, hvort hann hefði ekki held-
ur kosið að koma í heimsókn
hingað að sumarlagi.
Sagði hann að hann gæti ekki
fengið frí frá störfum á þeim
tíma árs. Hann hefir sjaldan
hafnsögumann um borð, því
hann hefir sjálfur hafnsögu-
mannsskírteini á þeim leiðum
sem hann siglir skipi sínu að
sumarlagi og hefir það vitanlega
mikinn sparnað í för með sér
fyrir skipafélagið, sem hann
vinnur hjá.—Mbl. 28. jan.
Kæri kunningi!
Það má ekki minna vera en
að eg þakki þér fyrir lesturinn í
19. tölublaði Heimskringlu. Það
er æfinlega hressandi að lesa það
sem þú leggur til mála, það er
ávalt þrungið af orðgnótt og
andagift. Þó ekkii sé hér tilfært
annað en að hnefarétturinn sé
íklæddur lörfum lýginnar, nægir
það eitt til að lyfta þér hátt yfir
þá, sem sí og æ eru að miða skrif
sín við askinn sinn; hvort 1 hon-
um muni hækka eða lækka.
En svo er mælskan mikil í
þessari síðustu grein þinni, að
eg er hálf hræddur um að eitt
eða tvö blöð úr reiðilestri Jóns
Vídalíns hafi hrokkið ofan í þig
af vangá. Slíkt væri illa farið
og gæti haft vond áhrif á heilsu
þína í framtíðinni, því pappír
hvað vera ill eða ómeltanlegur.
Eg vona að þetta reynist að-
eins tilgáta hjá mér, og að þú
eigir eftir langan lífsferil og
glæsilegan, því að þig megum
við ekki missa úr blaðadálkun-
um. En þó að grein þín sé prýði-
leg að anda og máli, er efni
hennar ótímabært, og. tæpast
sæmilegt manni með þínum vits-
munum.
Efni greinarinnar er í stuttu
máli eitthvað á þá leið, að jarð-
arbúum beri að gleðjast yfir því
að nú sé öll Rússa þjóðin farin
að lifa á brauði, sem henni sé
gefið, og sömuleiðis hafi hún
fría notkun af símakerfinu í
landinu. Einnig er bætt við, að
í þá sömu átt verði haldið, þar
til þörfum allrar þjóðarinnar sé
fullnægt. Með öðrum orðum,
þar til öll þjóðin fái allar sínar
nauðsynjar fyrir alls ekki neitt.
Frá mínu sjónarmiði eru þetta
alt annað en gleði fréttir, að hin
mikilhæfa og stórgáfaða rúss-
neska þjóð sé komin í þær ó-
botnandi kröggur og vandræði
að hún sé neydd til að lifa á
gjöfum, eins og sveitarómagar,
eða jafnvel eins og vesalings
hundarnirk sem verð að gera sér
að góðu, að hirða það, sem í þá
er fleygt af húsbændum þeirra,
eða verða hungurmorða að öðr-
um kosti. Sannarlega óska eg
að þessi frétt sé mikið málum
blönduð, og helst að hún sé al-
gerlega ósönn. Ekki þarf að leiða
getur að því, að til slíks örþrifa
ráðs hefir ekki verið tekið nema
út úr sárustu neyð. Og víst er
um það, að því gáfaðri sem þjóð-
in er, því sárara hlýtur hún að
finna til, þegar hún neytir þessa
“endurgjaldslausa” náðarbrauðs.
Eg hefi séð nægilega mikið af
því fólki, bæði á íslandi og hér í
Ameríku, 'fem lífskjörin hafa
eikið svo grátt að það hefir
neyðst til þess að biðjast hjálp
ar af þeim, sem betur voru
staddir. Enginn mun óska-sér
að komast í þeirra spor.
Vel má vera að eg misskilji
þetta endurgjaldslausa brauð og
að| hér sé átt við eitthvert yfir-
náttúrlegt brauð, eins og t. d.
brauðið: “Manna”, sem rigndi
forðum daga yfir mennina af
himnum ofan. Ólíkt væri það þó
rússnesku þjóðinni að byggja
bjargráð sín á jafn stopulum
grundvelli, því tæpt er að treysta
tíðarfarinu, og vel gæti veðrið
gengið í langvarandi þurkatíð
svo ekki kæmi brauð úr lofti svo
vikum eða jafnvel mánuðum
skifti.
Sjálfir halda Gyðingar því
fram að þeir hafi ekki fengið
verulega góða brauðrigningu um
full 5 þúsund ár.
Jónas Pálsson
ÍSLENZKUR LISTA-
MAÐUR Á FERÐ
Þ4r sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
BlrrSlr: Henrj Ave. laat
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henrjr of Arfyl®
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
samkomu í Sambandskirkjunni á
næstkomandi mánudag kl. 8 að
kveldinu, en frú K. Jóhannesson
syngur einsöngva. Er vonandi
að samkoman verði vel sótt, þessi
listamaður er að leggja af stað
heimleiðis innan fárra daga og
ætti hann að vera kvaddur með
góðri aðsókn.
Sig. Júl. Jóhannesson
Bréf
Stephans G. Stephanssonar,
fyrsta bindi, er nú komið vest-
ur. Er bókin til sölu hjá Mag-
núsi Peterssyni bóksala, 313
Horace St., Norwood, Man., og
hjá dr. R. Péturssyni á skrif-
stofu Heimskringlu. Verðið er
$1.75. Ágætari og verðmætari
bók er ekki hægt að hugsa sér
en þessa. Skrifið sem fyrst eft
ir henni.
Hér í Winnipeg er nú staddur
ungur íslenzkur listamaður;
hann heitir Hjörtur Halldórsson
og er bæði hljómfræðingur og
sagnaskáld. Hefir hann dvalið
nokkra mánuði hér í landi en er
búsettur í Kaupmannahöfn. —
Hann er nýkominn vestan frá
Saskatoon, þar sem hann var að
heimsækja móður sína, frú Ingi-
björgu Líndal.
Hjörtur er sonur Halldórs
Júlíussonar sýslumanns Hall-
dórssonar læknis er margir kann-
ast við, en Dr. Moritz Halldórs-
son í Park River var bróðir Júlí-
usar.
Eins og fyr var sagt er móðir
Hjartar frú Ingibjörg Hjartar-
dóttir Líndals á Efra-Núpi. Hún
er gáfukona og hefir skrifað
talsvert ií íslenzku blöðin hér
vestra. En Hrefna Finnboga-
dóttir læknir, sem blöðin mint-
ust nýlega, og frú Ingibjörg eru
systradætur; var móðir Hrefnu
systir Hjartar föður Ingibjarg-
ar.
Þessi ungi íslendingur, sem
hér er á ferð, lauk prófi við
Lærðaskólann í Reykjavík, og
tók að því loknu heimspekispróf
við háskólann.
Eftir það fór hann til Kaup-
mannahafnar og stundaði þar
nám við konunglega hljómlista-
skólann. Þar næst dvaldi hann
á annað ár í Vínarborg við fram-
haldsnám.
Auk hljómlistarinnar hefir
hann einnig fengist mikið við
ritstörf; hefir skrifað margar
smásögur og er mjög efnilegur
rithöfundur. Kom út eftir hann
smásögusafn 1936 og hafa sögur
hans verið þýddar á Skandinav-
isku málin og á þýzku. Þegar
hann dvaldi í Vínarborg flutti
hanp í viðvarpið þrjá fyrirlestra
um íslenzka hljómfræði og ís-
lenzka sögu.
Því miður höfum við hér
vestra lítið kynst verkum þessa
höfundar, en vonandi kynnumst
við þeim betur eftir að við höf-
um kynst manninum sjálfum.
Hjörtur heldur hljómleika
FJÆR OG NÆR
Dánarfregn
Rétt fyrir miðnættið 14. febr.
lézt Jóhann Sigfússon á almenna
sjúkrahúsinu í Selkirk. Hann
var jarðsunginn frá kirkju Sel-
kirk safnaðar á mánudaginn 20.
febr. Séra Jóhann Bjarnason
þjónandi prestur safnaðarins og
séra Carl J. Olson, vinur hins
látna embættuðu. Jóhann sál.
var fæddur á Barkarstöðum í
Bergstaðarsókn í Húnavatns-
sýslu á íslandi árið 1868. For-
eldrar hans hétu Sigfús Hannes-
son og Hólmfríður Halldórsdóttir
Blöndal. Um 1890 gekk hann að
eiga Kristrúnu Björnsdóttir sem
ættuð var úr Blönduhlíð í Skaga-
fjarðarsýslu. Árið 1901 fluttu
þau hjón búferlum til Ameríkti
og settust að um hríð í Norður
Dakota, en bjuggu eittt ár í
bygðinni fyrir austan Manitoba-
vatn. Þaðan fluttu þau til Sel-
kirk og bjuggu þar til aldurtila,
unz kallið kom til þeirra, sitt í
hvoru lagi.
Jóhann sál. var frábærlega vel
gefinn maður. Skólamentunar
fékk hann aldrei að njóta, en
sjálfmentaður maður var hann
með afbrigðum. Eins og marg-
ir eldri fslendingar var hann
fróður um margt og vitsmunir
hans voru skarpir og* ábyggileg-
ir. Hann var einlægur trúmaður
og valmenni í hvívetna.
Sigurður, bróðir hans, annar
skírleiksmaður, kom frá heimili
sínu nálægt Oak View, P. O., til
að vera við jarðarförina. Önnur
skyldmenni voru þar ekki, en
stór hópur af einlægum vinum.
* * *
Leikrit
Eg vil biðja alla þá, sem lán-
að hafa fengið leikrit hjá mér, að
skila þeim, sem allra fyrst.
Árni Sigurðsson
878 Sherburn St., Winnipeg
Sími 38 513
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU
BORGIÐ HEIMSKRINGLU
WKen Quality Counts
Canada Bread Wins
Það er aðeins með einu móti sem vér getum gert oss grein fyrir hinum öra
vexti félags vors, frá því það byrjaði og varð stærsta brauðgerðarhús í
Canada. Það er fyrir það að vér höfum ávalt lagt vörugæði til grundvallar
rekstrinum. Þeim hefir sífelt fjölgað sem sannfærst hafa um, að orðin
“CANADA BREAD” þýða “VÖRUGÆÐI”. Með því hafa daglega nýir
skiftavinir bæzt við tölu kaupenda vorra.
Hvar sem þú ferð, heyrirðu menn tala um
TWISTED BUTTER NUT
brauð Canada Bread félagsins
Hefirðu reynt það? Ef ekki, þá náðu í hleif í dag frá brauðmanni vorum
eða símið á skrifstofuna og það skal verða sent sérstaklega
CANADA BREAD COMPANY LIMITED
FRANK HANNIBAL, ráðsmaður
PIES CAKES COOKIES ROLLS SWEET GOODS
simið
39 017
SIMIÐ
39 017
OUALITY é&sd Jk TfycAt'Tfu. NAME <3»e& On