Heimskringla - 01.03.1939, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 1. MARZ 1939
HEIMSKRINCLA
5. SÍÐA
hjóna og hjúa og allra á heim-
ilinu. Það var sannreynd, að
þar sem samlyndið festi dýpstu
rætur, blómgaðist hugur heimil-
isins best, í því er samræmi alls
þess góða og göfuga fólgið, þar
var heimilislífið glaðvært, þar
var gott að eiga heima, þar áttu
gestir skemtilega nótt.
Þjóðræknisfélagið mætti kalla
einskonar sveitafélag íslendinga
vestra, er þeir ráða sínum sér-
málum að eigin vilja. Og mætti
þá benda á Frón sem eitt af
þeirra sérstöku heimilum innan
vébanda þess, og við sem að því
stöndum erum heimilisfólkið. —
Yið erum heimilismennirnir á
Fróni. Ef okkur tækist að sam-
eina alla okkar orku á þessu
heimili í því samlyndi sem þekti
eina löngun og eitt áhugamál,
að vera samtaka í því sem gæti
orðið okkur til blessunar og fé-
lagsskap þessum til uppbygging-
ar — þá væri alt fengið. Þá
yrðu fslendingar öðrum til fyrir-
myndar, þjóðinni sem við erum
komin frá til sóma, og þjóðinni
sem við búum með til heilla.
Að andlegum skilningi erum
við öll tengd íslandi með órjúf-
anlegum böndum. Þar standa
rætur okkar í raun og sannleika,
og eins þótt við höfum búið
hér í þessu góða landi um langa
æfi, og sum æfilangt. Þær ræt-
ur mundu dýpka og aðrar nýjar
vaxa og blóm æsku vorsins brosa
til okkar sem erum að verða að
gamalmennum. Það eru bestu
launin fyrir æfistarfið, og senni-
lega eru það einu launin og eina
gjaldið sem verður í fullu gildi
hjá framtíðinni.
Einkunnarorð mitt í kvöld og
öll önnur kvöld og alla morgna
er gott samlyndi. Höfum gott
samlyndi, berum hlýhug til
starfsins, og vinnum öll í hjart-
anlegri einlægni að þjóðræknis-
málum Fróns. Þá þykir okkur
gott að koma hér saman og gott
að eiga hér heima, og við vónum
að gestir þeir sem með okkur
dvelja eigi hér skemtilegt kvöld.
Með þakklæti til ykkar fyrir
komuna bið eg ykkur öll velkom-
in á þetta mót deildarinnar
Fróns.
S. Thorkelsson
Y í S U R
Þessar vísur eru tileinkaðar
frú Ingibjörgu Walters á Garð-
ar, N. Dak., af þeim hjónunum
Guðbjörgu og Magnúsi Snow-
field.
íslenzka höndin heldur á nál
í hugmynda ríkum geimi,
Á skarlat og purpura skrifar
það mál
Er skilja allar þjóðir í heimi.
Úr ullinni spinnur hún ágætan
þráð
Og indælar vefur í rósir
Og dulsagnir aldanna á dúka
fær skráð,
Sem dregur þér almennings
hrósið.
Heyrðu mig skáldið sem skýrt
hefur mál
Og skráð getur hugsanir sínar,
Um guðvefjar skikkju sem
skreytt hefir nál
Og skrifað á frægðirnar þínar.
Magnús Snowfield
Bréf
Stephans G. Stephanssonar,
fyrsta bindi, er nú komið vest-
ur. Er bókin til sölu hjá Mag-
núsi Peterssyni bóksala, 313
Horace St., Norwood, Man., og
hjá dr. R. Péturssyni á skrif-
stofu Heimskringlu. Verðið er
$1.75. Ágætari og verðmætari
bók er ekki hægt að hugsa sér,
en þessa. Skrifið sem fyrst eft-
ir henni.
Kennarinn: Hvað var Adam
lengi í Paradís?
óli litli: Til hausts.
Kennarinn: Til hausts?
Óli: Já, þangað til'eplin voru
þroskuð.
DÁN ARFREGN
Látin að aftni sunnudagsins,
þess 19. febr. á almenna sjúkra
húsinu í Selkirk, Mrs. Elín
María Anderson, ekkja Baldvins
skipstjóra Anderson, Gimli,
Man. Hafði hún þjáðst og lengst
af á sjúkrahúsi verið frá s. 1.
hausti. Hún var fædd 13. sept.
1877. Foreldrar hennar voru
Gísli Jónsson Sigurðssonar
fræðimanns frá Njarðvík, í N.-
Múlasýslu, og Vilborg Ásmunds-
dóttir.
Tuttugu ára að aldri giftist
Elín Baldvin skipstjóra. Þau
bjuggu lengst af á Gimli, og
þar andaðist hann fyrir nærri
þremur árum síðan. Þau áttu
einn son, Elis Gladstone að
nafni, bónda á föðurleyfð sinni,
giftur Gooróse Johnson. Pétrína
dottir Baldvins heitins kona
Guðjóns Árnasonar á Espihóli
við Gimli, fóstraðist þar upp, en
auk hennar gekk Lína heitin
(eins og hún var venjulega
nefnd) 5 öðrum börnum, er ól-
ust upp á heimili hennar, í góðr-
ar móður stað. Fósturbörnin
eru: Jóhanna, kona Bessa Pét-
urssonar á Gimli; Björn bróðir
hennar, er dó ungur sveinn;
Elinborg, systurdóttir hinnar
látnu, gift Þóroddi Einarssyni á
Gimli; Elmer Gilbert Guðbjörn,
til heimilis á Laufskála, og Sig-
tryggur, systursonur Elínar,
einnig heima. Þar nutu for-
eldrar beggja hjónanna að-
hjúkrunar sín efstu ár og önd-
uðust þar.
Af ofangreindu er auðráð-
ið að allmikil störf hafði
hin látna af hendi leyst. —
Elín vár kona ötul til starfa,
stjórnsöm og afkastamikil. Ár-
um saman stundaði hún bú sitt
og stjórnaði því með aðstoð
Elísar sonar síns og hjálp fóst-
urbarna sinna. Hún rækti einnig
hin félagslegu störf kvenfélög-
um og söfnuði sínum til styrkt-
ar; hún var ein þeirra góðu
kvenna er ekkert mátti aumt
sjá, svo að hún ekki reyndi úr
að bæta, fórnfús og göfug í
framkomu og að hjartalagi, góð-
lynd og ljúf er ávalt þráði aðra
að blessa, einkum þá er dvöldu
skugga megin í lífinu. Hennar
er því sárt saknað af eftirskild-
um ástvinum og öllum er henni
kyntust. Systkini hennar eru:
Jón, fiskiútvegsmaður í River-
ton, kvæntur Þórhildi Jónas-
dóttir, ættaðri af Norðurlandi;
Guðlaug Björg, gift Oddi bónda
Anderson á Vígri; Sigurbjörn,
búsettur í Winnipeg, kvæntur
konu af þýzkum ættum. Út-
förin fór fram frá heimili hinn-
ar látnu og frá kirkju Gimli-
safnaðar þann 22. febrúar, að
viðstöddu margmenni. Útförin
fór fram undir umsjón sóknar-
prestsins séra B. A. Bjarnason-
ar, en sá, er þetta ritar mælti
einnig kveðjuorð. Hlý þakklæt-
iskend og innilegur söknuður
fyllir hugi ástvina, frændaliðs
og samferðafólks við lát hennar
og stórt skarð er fyrir skildi við
burtför hennar, en fögur minn-
ing hennar göfgar huga ‘og
varpar sólstöfum á söknuðinn.
S. ólafsson
V í S U R
Helgi Péturs bygði brúna
beina yfir heljarósinn;
efni hennar einlæg trúin
og óslökkvandi dýrðarljósin.
Hvað er að? Erlendur segir
ekkert um fjölhæfan son.
Er það ellin sem beygir
eða hin svikula von?
Helgi Marteinsson
8. marz n. k. verður skemti-
samkoma í neðri sal Goodtempl-
ara hússins undir umsjón leik-
flokks stúkunnar “Skuld”. ís-
lenzkur gamanleikur í elnum
þætti, upplestur, söngur, dans,
veitingar og margt fleira verð-
ur til skemtunar.
» TIL
JÓNASAR PÁLSSONAR
Kæri Jónas:
Bréf þitt til mín í 21. tlbl.
Heimskringlu meðtekið í dag og
lesið með gaumgæfni og varúð,
en eg neyðist til að viðurkenna
að vitsmunir þeir, sem þú segir
að eg eigi yfir að ráða, reynast
mér með öllu ónógir til þess að
ráða efni þess og áform. Samt
vil eg sýna ofurlítinn lit á svari,
þó það að sjálfsögðu keyri nokk-
uð fyrir ofan garð og neðan.
Mér yrði máske lagt það út til
lasts og mínkunar ef eg hunds-
aði alveg tilskrifið. Kurteisin
er strangur yfirboðari.
Vel gæti eg trúað að þú ættir
í fórum þínum gletni nóga til
þess að brjála, af ásettu ráði,
þinn eigin skilning á grein
minni, svo að rangfærslur og
mótmæli gætu átt einhvern rétt
á sér. ^Gáski manna verður á
stundum göfugmenskunni yfir-
sterkari, Og má þá hamingjan
vita hvar lendir. En hinsvegar
grunar mig að peningamálin séu
enn svo ofarlega í huga þér að
þættir veruleikans eigi bágt
með að komast að. Það eru al-
menn einkenni. Fésýslan er bú-
in svo að sýra hugsanalíf mann-
kynsins að skilningarvitin öll
eru komin að nokkru leyti á
hennar vald. Og þegar svo er,
má ekki of mjöglega lá einum
þó hann hnjóti á þeim skerjum.
Eg verð því að láta reka á
reiðanum með það, af hverju
rangfærslurnar stafi. Það gerir
minst til hvort fordómur eða
stráksskap er í sannleika um
að kenna. En af því að þú lagð-
ir bréfið fyrir almennings sjón-
ir áður en það var afhent mér,
finst mér gamninu fylgja
nokkur ábyrgð. Einhverjir aðr-
ir en þú, ef til vill, hafa einnig
misskilið grein mína.
Þú gengur út frá því sem
sjálfsögðu að brauð, sem útbýtt
er ókeypis, sé nauðsynlega náð-
arbrauð, er einhverjir auðugir
einstaklingar láti af hendi í
ölmususkyni, eða þá að það
verði að falla af himni ofan
eins og brauðið “manna” kom
til Gyðinganna í eyðimörkinni
forðum daga. Og þú álítur að
þegar brauð og önnur nauðsyn-
leg gæði verða ekki lengur seld
gegn peningum í ráðstjórnar-
ríkjunum, þá verði ástandið þar
orðið óumræðilega bágborið. Þú
virðist líta svo á, að þegar svo
sé komið, verði öll þjóðin komin
á “relief”.
Það er hverj u orði sannara, að
undir því fyrirkomulagi, sem við
búum við hér, fæst ekki brauð
né annað ókeypis á annan hátt.
Og jafnvel Aberahart og þeir,
sem á hann trúa, sjá ekki annað
meðal til alsnægta en veltufé, og
víxla. En svo er náttúrunni
fyrir að þakka að hún kærir sig
kollótta hvort jörðin er veðsett
eður ekki, eða hvort bóndinn á
nokkuð í buddunni. Hún fram-
leiðir nákvæmlega eftir því, sein
skilyrðin útheimta án mann-
greinarálits. En þjáist bóndinn
af fjármála áhyggjum er hætt
við að skilyrðin líði við, og á
þann hátt einan verður náttúr-
unni aftrað að gera sína skyldu.
Eg get ekki hugsað mér neinar
aðrar órsakir fyrir því, að nátt-
úrunni sé bannað að framleiða
alt, sem þjóðirnar æskja.
Á Rússlandi einu, af öllum
löndum heimsins, er nú svohátt-
að að þjóðin í heild sinni á alt
ríkið og alt, sem framleiðist
ár frá ári, og er því aldrei um
neina ölmusu þar að ræða. Þar
er engin þörf fyrir hjálpræðisfé-
Jög ,enda eru þau þar ekki til,
og ölmusa er harðlega bönnuð.
Allir, sem tilkall eiga til fram-
færslu vegna vanheilsu eða ann-
ara annmarka fá sinn hluta án
niðurlægingar og öllum öðrum
þegnum ríkisins er borgið. —
Þjóðin er í raun og sannleika
eitt gríðar mikið hlutafélag þar
sem hver og einn á sinn hlut að
jöfnu við alla aðra. Arðinum er
útbýtt á ýmsa vegu eftir því,
sem föng eru á og þörf gerist.
Og þar, sem svo er að verið, er
það vissulega hástig misskiln-
ings eða ósvífni að nefna inn-
tektirnar ölmusu.Það er erfitt að
hugsa sér fullkomnari eignarétt
en þann, að hafa framleitt vör-
una sjálfur.
En af því að þjóðin hefir ver-
vinna fyrir sér sjálfir. En þess
ber að gæta að þeir hugsa eðli-
lega eftir forskrift fésýslunnar,
þar sem hver verkmaður fær
aðeins einn tíunda af framleið-
slu sinni í laun. En það yrði
fljótt öðru máli að gegna þar,
sem hver fær sitt að fullu og
er þar að auki sér vitanlega að
reka sitt eigið fyrirtæki. Jafn-
ið nauðbeygð til að verja stórum lvel her> í,ar sem allur hávaði
hluta af erfiði sínu og afrakstri
til landvarna og til þess að stofn-
setja orkuver, verksmiðjur,
samgöngukerfi og alskonar fyr-
irtæki, bæði til velmegunar og
menningar, hefir þurft að klípa
ýmsar nægtir við neglur sér, enn
sem komið er. Við, hér í Can-
ada, höfum gert okkar skerf í
því að setja henni stólinn fyrir
dyrnar, eigi síður en aðrir.
Og svo er enn sú snurða á í
stjórnarfari þeirra að peningar
eru látnir ráða skiftum, og veld-
ur það eðlilega nokkrum ójöfn-
uði, því menn eru misjafnlega
hepnir og hygnir, eins og við
vitum. Og einmitt til þess að
fyrirbyggja misfellur, er af því
stafa, eru brauðin nú látin út-
ganga til allra gjaldeyrislaust.
Fyrir löngu síðan var sama
stefna tekin í sambandi við
mjólk, mentun, mannbætandi
skemtanir og fleira, en náði þó
aðeins til þeirra, er erfiðisvinnu
stunduðu mót lágri borgun og
báru að einhverju leyti skarðan
hlut.
Þegar öll framleiðslan verður
loksins komin á þann rekspöl að
óhætt þykir að láta hana út
ganga skilyrðislaust til allra,
verður öllum ljóst að engra pen-
inga er lengur þörf, og verða
þeir þá, góðu heilli, úr sögunni.
Þeirra eina afrek er, og hefir
ávalt verið, aðeins það, að tak-
marka framleiðsluna og ójafna
arðinn.
Nú veit eg að þú munir spyrja
ívað sé um þá, sem ekki tilheyri
félagsskapnum og bannað er að
íjálpa efnalega, svo sem fyrver-
andi bankamenn, prestar, kaup-
menn og aðrir, sem andvígir eru
ráðstjórnarstefnunni. Því þó að
olöðin okkar hafi borið Rússun-
um á brýn flest af því, sem ljótt
?ykir, hafa þau aldrei þorað að
fullyrða að allur sá lýður hafi
verið myrtur.
Já, víst er um það, að æði
nokkuð af þesskonar fólki mun
vera þar enn að verki — og það
er nú eitt stærsta meinið. En
með því að samkepni við iðnað
alríkisins og staðreyndir veru-
eikans er afar erfið, fer sú mót-
staða smá mínkandi og einn af
öðrum sameinast heildinni. Og
æss fljótar sem öryggið vex,
og þess fleira, sem útbýtt verð-
ur ókeypis til þegnanna, þess
fyr hverfur andróðurinn inn-
ayrðis. En þangað til er ó-
hyggilegt og ógöfugt að styrkja
þann lýð.
Eg veit að æðsta hugsjón þín
er að allir gætu orðið hluthafar
Montreal bankans svo þeir gætu
lagt árar í bát og lifað eins og
kóngar á rentunum. Og ótal
fleiri í landi voru hafa líkar
skoðanir. En Rússinn var sýni-
lega hræddur um að brauðið
úr bankanum yrði ekki mjög
saðsamt, og kæmi kannske jafn-
vel of seint til að bjarga öllum
börnunum, svo hann uppleysti
bankann og tók höndum saman
við hin lífrænu öfl náttúrunnar
með hispurslausri trú og al-
vöru. í því liggur hin stóra
synd hans gagnvart hinum vest-
ræna átrúnaði .og hinn mikli
mismunur á hugsjónum hans og
þinnar.
En fyrir víkið er nú ráð-
stjórnarríkið eina landið í hin-
um siðaða heimi þar sem ekkert
“relief” á sér stað, né á sér
þörf, og er í stöðugum uppgangi
á meðan allar aðrar þjóðir eru
að sökkva niður í fen eymdar og
úrræðaleysis með öll skuldabréf
sín og féskírteini í vösunum.
Enginn efi er á því að mörg-
um heldri mönnum þætti hart að
gengið, fyrst í stað, að þurfa að
aflans er hrifsaður af herrunum
ganga menn með ákafa í æfi-
langan þrældóm séu þeir aðeins
haldnir af þeim misskilningi að
þeir séu að reka framtak á
eigin spýtur. Framleiðsla, við
réttlát kjör, er heillandi og
heilsusamlegt æfintýri.
Má vera að eg hafi nú þegar
gengið fram úr því, sem að-
finslur þínar gáfu tilefni til, en
það sakar ekki að miklum mun,
því eg hefi verið sannleikanum
svo trúr og haldið fram aðeins
því, sem er svo bersýnilegt, að
lítil hætta mun vera á að fjöld-
inn trúi. Fasistarnir hafa alt
aðra aðferð og viða tiltrú manna,
þar af ieiðandi, að sér svo létti-
lega. Lýgin er hið daglega brauð
manna ásamt trúnni á hið flókna
og yfirskilvitlega, og á meðan
svo er hefir litla þýðingu að tala
um hveitibrauðið og frelsið á
Rússlandi.
P. B.
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
BirgSlr: Henry Ave. Eut
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI . ÁNÆGJA
HVERNIG INDVERJI
LITUR Á CANADA
forna heimi, getum mikið lært
af hinum nýja heimi, af Banda-
ríkjunum ekki sízt. En eins og
á stendur nú í heiminum, virð-
ast mér Bandaríkin ekki nota
vigt sína á metaskálum heims-
málanna eins og þau ættu að
gera. Það er eins og þau hafi
annað hvort ekki gert sér grein
fyri hættunni, sem lýðræðið er
nú statt í, eða fyrir hinum
voldugu og miklu möguleikum
sínum til verulegra átaka. Ef
þau væru sér þessa fyllilega
meðvitandi, mundu þau tala svo
hátt og skýrt, að áform þeirra
yrðu ekki framar neinum vafi.
▲
Af öllu sem mér þótti mikið
koma til í Canada, hreif mig
ef til vill ekkert sem það, hvað
hollir Canada-menn eru öllu því
sem við köllum andleg verðmæti,
þrátt fyrir hin mörgu ytri tákn
efnishyggjunnar í menningu
þeirra. Mér þóþti vænt um að
finna hjá mörgum þeirra eins
lifandi trú og eg varð var við. f
hvert sinni er eg talaði við þá
um trúarleg efni, virtist mér
það vera þeim mikil ánægja.
Eg varð hrifinn af þeirri
göfgi, umburðarlyndi og hinni
óviðjafnanlegu vináttu, sem eg
Frh. frá 1. bls.
fyrir hefir komið í Evrópu og
Asíu í dag, getur átt sér stað í
Vesturheimi á morgun. Ef við
ihugsum okkur að bjarga lýð-
ræðisskipulaginu og einstakl-
ingsfrelsinu í heiminum, verðum átti hvarvetna að mæta hjá Can-
við að vera sem einn- maður um adamönnum, er um trúmálin var
það. Eg varð heldur ekki ann- að ræða, vitandi það að eg var
ars vísari, en að flestir hugsandi Múhameðstrúarmaður, sem
menn og konur í Canada, litu fæstir þeirra eru. Eg varð
sömu augum og eg á það mál. samferða á lestinni frá Montreal
Að íbúum þurfi að fjölga í til Winnipeg biskupum ensku
sléttufylkjunum sem í öllu Can- kirkoanna í Calgary, Algoma og
ada, er hverjum manni ljóst, er Victoria. Elskulegri menn og
frá hinum þéttbýlu fylkjum aðdáunarverðari, er ekki hægt
Indlands kemur. í Canada eru að hugsa sér en þá. Þeir buðu
helmingi færri mannsren í einu mer alIir að vera 1 kirkJu hía
fylki í Indlandi, (Punjab-fylki ser- ES átti kost á, að þiggja
d.). Og þar er samt sem boð eins Úeirra> Úess frá Vic-
áður ekkert atvinnuleysi, sem toria' Þegar til kirkjunnar kom
hugann hertekur, þó vitanlega var e& leiddur í sæti þau, er
séu ekki allir ríkir. Eg hefi æl;luð eru fylkisstjóra og húsi
verið að furða mig á því hvort hans- 1>að hlýtur að hafa horft
að hugmyndir vestrænna þjóða emkemiilega við kirkjufólki, að
séu ávalt réttar, hvort lífsþæg- sía Múhameðstrúarmann sitja í
indin sem þar er gerð krafa til mesl;a virðingarsæti í kirkju,
" farsæl, og hvort að engin sem aðra tru boðaði en þá, sem
verðmæti mannsins hafi glatast hann hafði, en kirkjuför minni
vegna umhugsunarinnar um 1 Þel;1;a sinn gleymi eg aldrei.
auðinn. Mundi endilega leiða Eg heti ekki 1 annan tíma lifað
af því að ef íbúatala Canada sælli stun(1> en í þetta sinn í
væri helmingi meiri en hún er, yn£sl:u biskupa-kirkju Canada.
að styrkþegum hér fjölgaði að Að síðustu langar mig svo
því skapi? Vissulega eru járn- til að minna ykkur á gamlan
brautir og auðæfi landsins næg persneskan málshátt, sem þó
fyrir miklu fleiri íbúa, en nú gamall sé á erindi til vor nú,
eru þar. Eg væri ekki frá því, eif?i síður en fyr á tímum. Sá
að Canada hefði gott af að senda málsháttur minnir oss á það, að
nokkra af sínum leiðandi mönn- sá maður, sem ekki á guð í
um til Indlands, til að kynna sér hjarta sínu, sé eins og sykur-
brezka stjórnarfarið þar og reyr >sem tapað hefir sætleika,
hvernig járnbrautirnar eru eins og næturgali, sem ekki get-
starfræktar. Við getum ávalt | ur sungið, eins og rós án ilms,
lært eitthvað hver af öðrum og eins og fiðla án hljóms.
eg veit það, að við í hinum I Aðsent.
Verið Velkomin
A Laugardags spilakvöldin
í Sambandskirkjusalnum
Næsta spilaskemtunin verður laugardagskvöldið 4.
marz. Byrjar á slaginu kl. 8!
Takið eftir: Spilaðar verða 20 hendur.
Verðlaun veitt á hverju kvöldi fyrir hæztu vinninga.
Að Bridge-spilinu loknu, verða frambornar kaffi-
veitingar. Þar á eftir fara fram ýmiskonar skemtanir.
Munið eftir hvað vel þér hafið skemt yður undan-
farna vetur á þessum spilakvoldum.
Undir umsjon yngri deild kvenha í Sambandssöfnuði.
The Saturday Night Club