Heimskringla - 22.03.1939, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 22. MARZ 1939
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
mis við ýmislegt, sem núl er orð-
ið nauðsynlegt, enda þá óþekt.
En nú finst mörgum styrkþega
sjálfsagt að hafa radio og önnur
nýtízku tæki, lsem efnað fólk
getur veitt sér. En þó þetta
eigi sér alhoft stað þá eru þó
margir sem mundu reyna að
bjarga sér, ef kostur væri, en
með vélavinnu sem nú er viðtek-
in er það nærri ómögulegt. Ná-
lega alt sem unnið er eru vélar
brúkaðar við, en menn hafa ekki
nokkurt tækifæri. Til dæmis
var unnið hér á friðarbogaveg-
inum í þrjá mánuði s.l. haust, og
eytt á annað hundrað þúsund
dölum, en mannafli var aðeins
um tíma við að ryðja í burtu
skógi og brenna það, en alt ann-
að gert með vélum. Vélarnar
eru borgaðar með sköttum
þeirra sem þá geta borgað, og
allur viðhaldskostnaður og það
gengur alt til auðfélaga, mest í
öðrum löndum. Og svo þurfa
skattgreiðendur að borga fram-
færslustyrk þeirra sem látnir
eru horfa á að vélarnar taka
vinnuna frá þeim. Þegar þetta
er athugað í ró, er tæpast að
furða þó margir séu famir að
spyrja hvað þetta geti haldist
lengi. Sumir halda að íorsjónin
fari að taka í taUmana, en eg
held það verði ekki fyr en í ó-
tíma, með þeim hugsunarhætti
sem nú virðist ríkjandi. Á
meðan stjórnirnar og almenn-
ingur lætur auðhöldana kaupa
sig og verzlunarvald landsins
ræður öllu, er varla við öðru að
búast en því sem er. Það verð-
ur auðvelt fyrir hverja harð-
stjórnarklíku og einvalds böðla
að hanga við völd á meðan kjós-
endurnir keppa um molana, sem
falla af borðum þeirra, og fjöld-
inn hugsar aðeins um sinn eigin
maga. Og þó fáeinir kveði upp
úr og segi óþekt sína á ein-
hverju, verður oft lítið úr fram-
kvæmdum þegar á herðir. Það
er nú mikið talað um að fullveldi
Canada sé svo traust að Canada
þurfi ekki að taka þátt í stríði
með Breturn, þó þeir fari í
stríð, og er það víst rétt, að
Bretar geti ekki heimtað þessa
þjóð í stríð, 'þó eitthvað sýnist
vanta í fullveldið, þar sem ekki
er hægt að afgreiða nokkurt ný-
mæli, nema að leita álits leynd-
arráðs Breta um staðfestingu.
En hvað sem fullveldinu líður, er
ekki ómögulegtð að Bretar geti
tapað stríði, og orðið að borga
stríðsskuldir, eins og aðrar þjóð-
ir hafa stundum orðið að borga
þeim, væri þá óhugsandi, að
Canada kynni að verða litið
girndaraugum af sigurvegurum.
Það er áreiðanlegt að bæði Þjóð-
verjar, ítalir og Japanir berjast
allir fyrir landvinningum og
Canada er eins girnilegt, eins og
nokkrar nýlendur í Afríku. Og
fái einhver þessi þjóð sigrast á
Bretum, er óvíst þeir láti Bren
byssurnar hans King setja sig
aftur. Það hefir stundum verið
all-mikið látið yfir því hvað sum-
ir liberalar á sambandsþinginu
segðu stjórninni hiklaust skoð-
anir sínar, og settu út á sumt
sem stjórnin hefir aðhafst, en
það hefir oftast slegið nokkrum
skugga á sannfæringar guðmóð-
in í þeim, þegar til atkvæða-
greiðslu hefir komið. Fyrir
nokkru kom sú frétt frá Ottawa,
að J. T. Thorson, hefði ætlað að
bera fram frumvarp, um sjálf-
stæði Canada, en það hefir enn
ekki heyrst meira um það svo eg
viti. Það er vonandi að málinu
verði sint. En eg hefi stundum
verið að brjóta heilann um það,
hvoru megin J. T. Thorson og
aðrir friðarvinir á sambands-
þinginu myndu greiða atkvæði,
ef til þess kæmi að King léti
fara fram atkvæðagreiðslu um
það, að fara í stríð, eða sitja
hjá. Við getum ímyndað okkur
að þetta yrði stjórnarfrumvarp,
og að vafi gæti leikið á að stjórn-
in hefði nægilegt fylgi til að á-
kveða að fara í stríð, mundi
Mr. J. T. Thorson og aðrir frið-
samir liberalar greiða atkvæði
á móti stjórninni með það í huga
að fella stjórnina? Eða mundu
þeir greiða atkvæði ofan í sjálfa
sig? Þá yrði tækifæri til að
dæma um sannfæringarkraft
þeirra. Það reynir ekki á kapp-
ann fyr en á hólminn er komið,
segir gamalt máltæki. Eg hefi
hér að framan minst á Mr. Thor-
son, en það er ekki af því mér sé
nætt í nöp við hann. Eg trúi
fastlega því, sem flestir sem um
hann hafa nokkuð að segja, þeim
ber flestum saman um að hann
sé góður maður og áhrifamikill,
þar sem hann beitir sér fyrir.
lím gáfur er ekki að efa. Það
er því vonandi hann láti ekki
flokksfylgið draga sig í flokk ó-
sjálfstæðra skrumara, og að
hann verði í framtíðinni talinn
með þeim sem þora að standa við
sannfæringu sína, hvort sem
flokksbræðrum hans líkar betur
eða ver. Flokksfylgið er orðið
svo blint, ekki frekar eins flokks
en annars, að kallast má sýki,
þar sem hverjum leppalúða
sem myndar flokk til að auðga
sjálfan sig, tekst að safna hóp
í kringum sig af ósjálfstæðum
alsleysingjum og óvönduðum
bröskurum sem ekkert láta ó-
gert, til að ná völdum. úr þess-
um flokkum, eru svo þeir óvönd-
uðustu látnir fræða þá ófróðu
um hag og velferð lands og þjóð-
ar. Hvenær skyldi fólk vort
verða svo þroskað, að það fari
að reyna að hugsa sjálft, í stað
þess, að láta óvandaða braskara
segja - sér alslags öfgasögur
f jórða, fimta hvert ár, sögur sem
sjaldnast eru annað en ósann-
indi og kryddað með loforðum
sem aldrei er meint að standa
við.
Það eru þó góðar fréttir, að
ýmsar raddir eru farnar að láta
til sín heyra, sem kveða við ann-
an tón, en verzlun og stríðs-
gróða, í flestum löndum og
mörgum stærri flokksblöðum. —
En þó sumir góðir menn voni að
friður geti haldist, eru litlar lík-
ur til að nokkur friður sé mögu-
legur eins og nú stendur, þar
sem æðsta boðorð stórþjóðanna
virðist vera blóð og rán. Ein-
ræðis þjóðirnar keppa að því að
breiða myrkur og þrældóm yfir
heiminn en lýðræðisþjóðirnar,
sem svo eru kallaðar, byrgja ný-
valdana upp með vopnum og pen-
ingalánum til að framleiða enn
meiri og ægilegri drápstól. Þessi
lán eru sögð gerð til að koma á
sættum og tryggja frið. Trúi
hver sem vill. En það er líklegt
að Bretar og Frakkar séu farnir
að sjá hvert stefnir og hugsi
sem svo að frestur sé á illu
bestur, því svo hefir ,verið í
pottinn búið, að það hlýtur fyr
eða síðar, að koma þeim sjálfum
í koll.
En eg ætla nú ekki að fara
lengra út í það hér, þvtí við höf-
um svo yfirgripsmikinn ójöfnuð
við að etja hér í landi, að öll
þörf virðist að fólk fari að
rumskast og hrista af sér deyfð-
ina og aðgerðaleysið, því það er
orðið skamt til að sjá, að járn-
greipar harðstjórna og ranglætis
kyrki hverja göfuga hug|sun.
Framferði stjórnarvaldanna sýn-
ir, svo glögt, hvert stefnir. Kaup-
lög mannanna og dómaranna,
sýnir svo ljóst, hvað stjórnar-
völdin, eru að hugsa. Það er rif-
ist um fá cent til verkamann-
anna, sem vinna langan vinnu-
dag, harða vinnu, svo skipar
stjórnin nefnd til að rannsaka
kjör þessa fólks, og þeir sem í
nefndirnar eru skipaðir taka,
og er borgað athugasemdalaust
svo hundruðum dala skiftir á
dag. í þessar nefndir eru nærri
æfinlega skipaðir vildarvinir
stjórnarinnar, þeir menn sem
stjórnin getur altaf treyst, að
breiða rækilega yfir allan ósóm-
ann. Svo til að kóróna allan ö-
fagnaðinn er sjaldnast tekið hið
minsta tillit til þess, sem þessar
nefndir hafa að segja, svo alt
sem þjóðin græðir á þessum
nefndum er að borga þeim
nokkrar miljónir af sveltufé
í Marsmánuði
(Eftir Archibald Lampman)
Nú vorsól skín og vakir sunnan blær
í veðri’ er gufa af brjósti jarðar þungu.
Hvert skot og laut er skuggsjá krystals tær
Nú skoppa lækir gegn um hverja sprungu
En bak við himins miklu, mjúku ský
Nú málar sumar tjaldið perlubláa.
Og fram úr gili flýgur enn á ný
Hinn fyrsti hrafn, um vegu lofsins háa.
Nú síðstu snjóa leysir lífsins vor
Þar leika geislar dátt við harðan klaka
Og börnin stíga dans með dúnlétt spor
En dagsins hljóma fjöllin endurtaka.
Og eg með dapurt haust í huga geymt
Nú hefi kulda og þrautum vetrar gleymt.
S. E. Björnsson
við að eiga lengur hjá mér, bið
fyrirgefingar á að |það hefir
dregist lengur en vera skildi,
vonast eftir kvittiringu.
Svo óska eg þér og blaðinu alls
góðs og langa lífdaga.
Með kærri kveðju til allra fs-
lendinga sem blaðið lesa.
Þinn einlægur,
Þ. G. ísdal
VAR PÉTUR POSTULI
FYRSTI PÁFINN?
þjóðarinnar.
Eg er ekki kommúnisti á rúss-
neska vísu. Eg held það væri
mögulegt að lagfæra sumt, ef
fólkið væri vakandi sjálft. Það
þarf að heimta og standa við
það til framkvæmda, að fjár-
mála fyrirkomulaginu sé breytt.
Nú sem stendur hefir altaf
sterkasti pólitíski flokkurinn í
landinu, þ. e. stjórnarflokkurinn,
í það og það skifti, fjármál þjóð-
arinnar í sínum höndum. Þessi
stjórn skipar svo ráðherra sem
sér um fjármál þess opinbera.
Þessi maður er oft ófær í fjár-
málum, en hann er altaf ótrauð-
ur vildarvinur þess flokksfor-
ingja sem velur hann í stöðuna.
Stjórnir fara svo til bankana,
semja við þá um lán, allir skatt-
ar sem reittir eru af fólkinu
ganga í gegnum höndur banka,
sem svo taka rífar prósentur af
öllu. Þannig er að öllu leyti
stefnt að því að koma hér á auð-
söfnun og einveldi í fjármálum.
Eg á hér ekki frekar við einn
flokk en annan, því þó stundum
komist menn í flokkana og jafn-
vel nái völdum, sem vilja hreinsa
og vinda úr flokksdulunni, þá
segir það lítið á meðan undir-
stöðulög þjóðmálanna eru látin
standa óhögguð. Mér finst að
í fjármálanefnd alríkisins ættu
að vera skipaðir sérfróðir hag-
fræðingar, helst kosnir af fólk-
inu; þessir menn ættu að vera
kosnir án tillits til þess hverjum
flokki þeir tilheyra í pólitík,
auðvitað yrðu öll fjármál að
vera undif umsjón stjórnarinn-
ar, þó sérfróðir menn sæu um
framkvæmdir þess. Eg held. að
það yrði haft á stjórnina, til að
hrúga peningum í vasa óvand-
aðra flokksgæðinga, eins og nú
er gert.
Það kunna nú margir að
spyrja, hvort nokkrum sé treyst-
andi. Við höfum hér í landi um
11 miljónir manna og að líkind-
um helming af því fullorðið fólk,
hvers er að vænta af þjóð sem
telur svo marga menn og konur
ef ekki væri hægt að finna, við
skulum segja 10—12 ráðvanda
menn og konur. Þeim yrði
kannske ekkert ver trúandi en
körlunum, en hvort sem þetta
þætti nú framkvæmanlegt eða
ekki er án efa þörf á bráðri
breytingu, og það áður en alt er
komið á kaf í botnlaust hyldýpi,
andi, og það finst mér augljóst,
áð norræna Ása-blóðið sé farið
að þynnast í þeim íslendingum,
sem ekki sjá aðra leið út úr ó-
göngunum, en Tartarista ein-
ræði, þar sem einn blóðhundur
getur. dæmt og drepið marga
beztu landsins sonu án dóm og
laga, til að tryggja sjálfum sér
valdið.
Þetta er nú orðið mikið lengra
en eg ætlaði í fyrstu svo eg held
að bezt sé að hætta. Þó langar
mig að minnast á eitt sem virð-
ist hafa sett suma í hreyfingu,
en það eru ummæli R. B. Ben-
nett að trúin hafi brugðist
mönnunum.
Það hefði nú verið viðkunnan-
legra, að segja að mennirnir
hefðu brugðist trúnni, þó þar sé
varla annað en orða munur. En
eitt er víst að leiðtogar kirkj-
unnar hafa brugðist Kristi. Sú
kirkja, sem kend er við Krist,
var reist á öðrum og hreinni
grundvelli, en sú kirkja hefir
staðið, sem við hann hefir verið
kend. Það hefir verið lítið kent
af kristindómi í kirkjunni lengst
af, en þar hafa verið kend heil
fræðikerfi, sem kallað hefir verið
kristindómur, en er ekki, Gamla
testamentinu að ólöstuðu. Er
það ekki kristindómur, og Jesús
| hreint og beint mótmælti mörgu
sem þar er kent. Kristindómur-
inn byrjar með fjallaræðunni,
þar sem bræðralags, kærleiks og
sannleiks boðskapurinn skín eins
og ljós guðdómsins, svo að svart
myrkur ofbeldis og ranglætis
hröklast í burtu, en kirkjunni
tókst fljótt að breiða fyrir ljós
sannleikans, og tendra hræfar-
ljós hervalds og fjársöfnunar,
hræsni og kúgunartaki harð-
stjórna, þó að innan kirkjunnar
hafi altaf skinið ljós kærleiks og
bróðurþels, og það væri rangt að
halda því fram að allir hafi ver-
ið eins, kirkjan hefir altaf átt
gott og trúað fólk, en það hefir
sjaldnast verið ríkjandi fram-
kvæmd kirkjumálanna. Aðferð
þeirra, sem trúboðið höfðu með
höndum, var oftast lengi fram
eftir sverð og eldur handa öllum
sem ekki voru nógu fljótir til að
jskifta um skoðun. Áhrifin af
slíku trúboði var oftast sú, að
tryggja einhverjum miskunar-
lausum harðstjóra að komast á
veldisstól. Það sem þið viljið
j að mennirnir geri yður það skul-
Þér s«m notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Blrgfflr: Henry Ave. Es*t
Sími 95 551—95 552 '
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
í 23. tölublaði Heimskringlu
er frétt um páfakosninguna, sem
er nýafstaðin, og í henni er
skýrt frá því, að Símon Pétur,
sem upprunalega var fiskimaður
á Galileavatni á Gyðingalandi
og varð einn af hinum tólf nán-
ustu fylgjendum Jesú frá Nazar-
et, hafi verið hinn fyrsti páfi.
Þessi arfsögn (tradition) ka-
þólsku kirkjunnar um Pétur
postula hefir ekki við nein sögu-
leg rök að styðjast, enda hefir
hún margoft verið dregin í efa.
Það eru engin líkindi til þess, að
Pétur hafi nokkurntíma komið til
Róm. Þvert á móti má telja það
hér um bil víst, að hann hafi
alið allan aldur sinn á Gyðinga-
landi og dáið þar. Arfsögnin um
biskupsdæmi hans í Róm verður
ekki rakin lengra aftur en til
miðbiks annarar aldar eða þar
um bil. Þeir sem halda því fram,
að Pétur hafi farið til Róm og
orðið biskup þar—um páfa var
auðvitað ekki að ræða á þeim
tímum, og biskupar voru þá ekk-
ert annað en umsjónarmenn yfir
söfnuðum — hafa ekkert annað
til síns máls en þessa arfsögn,
sem enginn veit hvernig er til
komin eða hvort hún hefir við
nokkuð að styðjast nema imynd-
un manna, sem vitanlega voru
að hugsa um að gera biskups-
embættið í Róm æðra og veg-
legra en öll önnur biskupsem-
bætti. Söfnuðurinn í Róm var
snemma fjölmennur og áhrifa-
mikill, og það útskýrir hvers
vegna biskupinn þar varð með
tímanum nokkurs konar yfir-
biskup vestrænu kirkjunnar, þ.
e. kirkjunnar á ítalíu og í Mið-
og Vestur-Evrópu. Sannleikur-
inn er sá, að menn vita mjög lít-
ið um Rómabiskupa á fyrstu
þremur öldunum eftir fæðingu
Krists. Ágústínus kirkjufaðir,
sem var uppi frá 354 til 430 kall-
ar biskupinn í Róm höfuð hinnar
vestrænu kirkju.
En kirkjan reyndi auðvitað að
styrkja arfsögnina með tilvitnun
í biblíuna, sem átti að sanna
að hún væri rétt, og tilvitnunin
var 1 hin alkunnu orð Mattheus-
ar guðspjalls: “Þú ert Petros
(klettur) og á þessum kletti
mun eg byggja söfnuð minn o. s.
frv.” Matth. 15:17-19. En þessi
orð eru mjög grunsamleg. Þau
finnast hvergi nema í Matt-
heausar guðspjalli, Lúkas og
Markús segja frá atburðinum,
sem á að hafa gefið tilefni til
orðanna; Jóhannes getur ekki
um hann. Það eru líkindi til
þess að hefði Jesús þannig gert
Pétur að einskonar yfirmanni
kristninnar, sem þá var aðeins
í byrjun, þá hefðu tveir af þeim
þremur guðspjallamönnum, sem
á atburðinn minnast, ekki þag-
að um það, sem hlaut að vera
aðalatriðið. Því hefir þess
vegna verið haldið fram, að út-
skýring kaþólsku kirkjunnar á
þessum orðum sé röng, eða jafn-
vel að orðin sjálf séu innskot frá
síðari tímum, sem vel getur ver-
ið. Að minsta kosti bendir alt
til þess, að arfsögnin hafi mynd-
ast fyrst og að útskýringin hafi
komið eftir á, til þess að sanna
hana. Fjöldamörg önnur dæmi
um samskonar aðferð eru auð-
vitað til.
Vitanlega er það algengt að
blöð birti svona staðhæfingar,
og það skiftir ekki miklu máli,
hverju menn trúa um það. En
það er líka sjálfsagt að gera at-
hugasemdir við þær, því að bezt
er að vita það sannasta í hverju
máli sem er, enda þó að það sé
fjarlægt okkar daglegu áhuga-
málum.
G. Á.
Aths. ritstj.: Það er að vísu
satt, að nauðsynlegt er að
leiðrétta söguleg atriði, sem
ekki er rétt farið með í blöð-
um, en væri ekki æskilegt
einnig að leiðrétta þau annar-
staðar, t. d. í almennum heim-
ildarritum, sem alfræðibókum?
í þeim er ekki annað að finna, en
sankti Pétur sé höfuð kirkjunn-
ar í Róm, að hann hafi komið
þangað, verið krossfestur með
höfuðið hangandi niður og á
þeim stað sem Vatikanið er nú.
Þetta getur alt verið tilbúning-
ur fyrir því sem eg veit um
það, “arfsögn”, eins og í ofan-
skráðri grein segir. En Heims-
kringlu datt aldrei í hug að
segja frá því í neitt alvarlegri
merkingu en sem arfsögn í
sambandi við kosningu nýja páf-
ans að sa'nkti Pótur væri talinn
hinn fyrsti páfi. Eg býst held-
ur ekki við að lyklasagan um
hann sé mikið annað en þjóð-
saga eða “arfsögn”, en á að
fara að banna manni þessvegna
að minnast nokkru sinni á Lykla-
Pétur, nema geta þess rækilega
um leið, að það sé “arfsögn”. —
Prestarnir mættu nokkrum sinn-
um taka það fram, að þetta eða
hitt væri nú þjóðsaga eða arf-
sögn sem þeir væru að segja frá,
ef farið væri alment að krefjast
slíks.
VIÐ KVIÐSLITI?
Til linunar, bóta og styrktar
reynið nýju umbúðirnar, teyju-
lausar. Stal og sprotalausar. —
skrifið: Smith Manfg. Company,
Dept. 160, Preston, Ont.
sem varla er nú langt undan
landi.
Eg gat þess hér að framan
að eg væri ekki rússneskur kom-
múnisti, þó eg sjái að okkar fyr-
irkomulag sé að gleypa okkur
með húð og hári. Mér dettur
ekki í hug að efa að fram-
kvæmdir og líðan fólks á Rúss-
landi, hafi ekki breyst til muna,
á síðustu árum, en flest af því
sém þaðan er skrifað er auðsjá-
anlega svo flokkslitað, að fyrir
okkur í fjarlægðinni, er hart að
greina á milli hvað rétt er og
ekki rétt, fulgritin með og móti
eru auðsjáanlega svo lituð, að
ekki verður um vilst, en eitt er
víst, að fólk, sem vant var við
hina svívirðilegu kúgun að búa
sem ríkti á Rússlandi fyrir bylt-
inguna, gerir sig ánægt með
sumt, sem okkar fólk mundi
tæpast telja siðuðu fólki bjóð-
uð þér og þeim gera, hefir og
sjaldan bergmálað hjá valdhöf-
unum. Ölver var ekki kristinn,
en hann bannaði að henda börn
á spjótum, af því var hann kall-
aður barnakarl. Skildi hann
ekki hafa bannað að tæta börn
og konur í sundur með sprengj-
um. En það er þó að minsta
kosti gleðilegt að yngri menn
kirkju’nnar eru farnir að flytja
kristindóm og skilja að full þörf
er að standa á verði og að sú
hugsjón er að breiðast út, að
full þörf sé, að fara að greina
kristindóm frá gyðinglegri guð-
fræði, og kaþólskum helgisagna
graut.
Eg ætla nú að láta verða af
að hætta, og þakka þér fyrir síð-
asta árgang Heimskringlu og
senda þér með þessum línum,
| andvirði blaðsins. Býst ekki
við, að sú kringlótta standi sig
Verið Velkomin
A Laugardags spilakvöldin
í Sambandskirkjusalnum
Næsta spilaskemtunin verður laugardagskvöldið 25.
marz. Byrjar á slaginu kl. 8!
Takið eftir: Spilaðar verða 20 hendur.
Verðlaun veitt á hverju kvöldi fyrir hæztu vinninga.
Að Bridge-spilinu loknu, verða frambornar kaffi-
veitingar. Þar á eftir fara fram ýmiskonar skemtanir.
Munið eftir hvað vel þér hafið skemt yður undan-
farna vetur á þessum spilakvöldum.
Undir umsjón yngri deild kvenna í Sambandssöfnuði.
The Saturday Night Club