Heimskringla - 24.05.1939, Blaðsíða 2

S>. SÍÐA
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 24. MAf 1939
VÉR ISLENDINGAR
EIGUM GRÆNLAND
Dr. Jón Dúason skrifar með-
fylgjandi grein um réttarstöðu
Grænlands. Enginn íslendingur
og fáir menn núlifandi munu
kunnari þessum málum en hann,
enda hefir hann eytt mörgum
árum í að rannsaka þau.
Allar fornar heimildir og allir
ísl. höfundar fyrri alda
segja Grænland vera nýlendu ís-
lands eða “Islandorum colonia,”
eða eins og Halldór lögréttumað-
ur Þorbergsson (d. 1711) orðar
réttarstöðu Grænlands, að þar
hafi verið “sömu lélegheit laga-
réttar og valdstjórnar sem hér.”
Kreddan um sérstakt græn-
lenzkt lýðveldi er ekki eldri en
frá fyrri hluta 19. aldar. Var
hún búin til í K.höfn.
í fornöld, og langt fram eftir
öldum, var alt haf, er kannað
hafði verið á íslenzkum skipum
fyrir vestan miðhafslínuna milli
Noregs og fslands íslenzk land-
helgi. Innan þessarar landhelgi
í víðari merkingu lá Grpenland.
Tindar Austur-Grænlands voru
helgi í þrengri merkingu og inn-
an hafalmennings íslands, er
hvorttveggja náði minst til yztu
sjónvíddar frá hæstu tindum.
Réttur íslands til Grænlands var
fyrir og eftir “fund” þess helg-
aður af sjón. Hann helgaðist og
af fyrsta fundi og könnun
landsins.
Hug sinn til landsyfirráða á
Grænlandi og til að gera það að
heimkynni íslenzkra kynslóða
sýndi íslenzka þjóðin 986 með
25 skipa skipulagsbundnum land-
námsflota undir forystu. í þá
daga fóru þegnarnir sjálfir með
alla þætti þjóðfélagsvaldsins. Er
skipulagsbundinn floti friðheil-
agra ísl. 'þegna hafði numið
Grænland, fóru þessir þegnar
og eftirkomendur þeirra varan-
lega með alla þætti íslenzks
þjóðfélagsvalds yfir Grænlandi.
Allir eru sammála um, að hin
íslenzku lög hafi gilt á Græn-
landi, og Grágás sýnir, að þau
gilda þar sem þjóðfélagsband
og íslenzkt valdskipulag, ekki
sem þjóðasaga eða eftirlíking,
— enda er það óþekt, að forn-
germönsk lög hafi gilt neins-
staðar, án þess að þjóðfélags-
vestan mitt haf” = “á íslandi
út.” Norsk lög þekkja ekkert
annað þjóðfélag fyrir vesftan
mitt haf, en ísland. Og bæði
Noregskonungur og Róm viður-
kendu Grænland sem nýlendu
fslands.
Telja má víst, að þingfarar-
bálkur Járnsíðu hafi verið send-
ur til Grænlands, og þar eftir alt>
sem af henni var samþykt á
íslandi.
Eftir þing 1281 var Jónsbók
send til Grænlands og aðeins
birt þar. Ef það var með ráði
konungs, var það játning af hans
hendi'á því, að Grænland væri
íslenzk nýlenda. Jónsbók segir
sjálf á einum stað, að Grænland
sé innanlands. En fjöldi af öðr-
um stöðum í Jónsbók og í öðrum
heimildum sýna og sanna, að svo
var.
Réttarstaða Grænlands til ís-
lands er undir Grágás og Jóns-
bók í öllu sem norrænnar ný-
lendu til höfuðlandsins. Nor-
rænar nýlendur sendu aldrei
menn á allsherjarþing höfuð-
landsins.
Gagnvart Noregi hafði Græn-
lahd enga aðra réttarstöðu en ís-
sýnilegir innan íslenzkrar land-
Hér eru veruleg
kjörkaup fyrir
aðeins
$2.00
Klæðisyfirhöfn yðar sótt,
ZORIC hreinsuð, funsuð og fág-
uð. Minni háttar viðgerðir unn-
ar. Geymd í loftræstuðum skáp,
vátrygð fyrir eldri, mel og
þjófnaði.
BORGIÐ ÞEGAR YFlRHöFN-
IN ER SEND YÐTJR
AÐ HAUSTINU
SÍMI 86 311
ZORIC HREINSUN
, bandið og valdskipulagið " væri
s eitt og hið sama. Grágás sýnir,
að í hennar fíð var farið með
alla þætti íslenzks þjóðfélags-
valds yfir Grænlandi. Af mörg-
um stöðum Grágásar um Græn-
land eru 373. og 374. kap. í Stað-
arhólsbók merkastir. Þeir eru
afritaðir eftir gömlu Grágásar-
, handriti er vantaði í fyrirsagn-
ir yfir kapítulana. Þessi hluti
Staðarhólsbókar er ritaður, eftir
að ísland og Grænland Jkomst
undir konung. Þessir kapítular
| sýna réttarstöðu Grænlands til
íslands bæði fyrir og eftir Gamla
sáttmála, sýna, að rétturinn og
réttarstaðan hélst óbreyttur, og
að réttarstaða Grænlands sem
nýlendu íslands hvílir á Gamla
sáttmála.
1 Frostaþingslög setja “fyrir
land, sem nýlenda þess, á grund-
velli Gamla sáttmála. Á eitt-
hvað 4—5 stöðum í Grænlands-
málskjölunum frá Haag viður-
kennir norska stjórnin sjálf og
umboðsmenn hennar þessa rétt-
araðstöðu,' hvað ísland snertir.
Enn er Gamli sáttmáli einasti
réttargrundvöllur konungdóms-
ins hér á landi. í bandaskatt-
málinu 1768—74 unnu fslending-
ar glæstan sigur á stjórninni á
1 grundvelli Gamla sáttmála. —
Hann var prentaður sem gild-
andi skjal í öllum útgáfum Jóns-
bókar, einnig dönsku þýðing-
unni. Og áður en danskir höf-
undar kalla sáttmálann möl-
étinn og gleymdan, ættu þeir að
svipast eftir, hvernig hann var
| kendur í háskóla þeirra sjálfra í
Sórey á síðari hluta 18. aldar.
i
Með miljónum annara þegna
Canada fögnum vér komu þeirrar
Hátígnar, George VI, konungs
Bretaveldis og Canada, og Eliza-
beth drotningar, og óskum að minn-
ing þeirra um ferðina til eltzu ný-
lendu Brezka-ríkisins, verði þeim
til mikillar ánægju.
Sigurdsson Thorvaldson
Company Limited
Búðir í Riverton, Arborg, Hnausa,
Manitoba
ísland hefir aldrei glatað full-
veldi sínu að lögum — og aldrei
gefið upp neinn sinn rétt til
Grænlands óskertan, — óskertan
af því, að það hefir ekki glatað
honum enn með neinu því móti,
sem slík réttindi geta glatast, og
af því að engin önnur þjóð, held-
ur ekki Danir, hafa unnið lands-
yfirráð á Grænlandi á þjóða-
réttarlegan gildan hátt. Sem ný-
lenda íslands hefir (Grænland
enga aðra réttarstöðu gagnvart
Danmörku en þá, sem ísland hef-
ir. Alt annað er lögleysa og ó-
lög.
•
Fram til ca. 1930 trúðu menn
því statt og stöðugt, að Eystri
bygð hefði verið á austurströnd
Grænlands, og að íslendingar
bygðu þá strönd enn. Útdauð
með öllu var þessi trú ekki 1883,
er Nordenskjöld gekk á land á
sunnanverðri austurströndinni
og fann þar sannar menjar eftir
íslendinga, og hélt því fram að
bygðin væri eða hefði verið þar.
í Grænlandsmálinu hélt
norska stjórnin því fram, að
Noregur hefði mist landsyfirráð
sín yfir Grænlandi m. a. af því,
1) að hinir norsku íbúar Græn-
landS, hefðu verið drepnir af
Eskimóum eða 2) dáið út úr vol-
æði og eymd. Þessu svaraði al-
þjóðadómstóllinn svo: að þótt
frumbúar fjarlægrar nýlendu
drepi landnámsmennina frá
Norðui'álfu, myndist ekki nein
ný landsyfirráð við það, svo að
hin fyrri landsyfirráð haldist ó-
skert. Til þess, að dráp land-
námsmannanna hafi í för með
sér glötun landsyfirráðanna,
þurfi þetta að gerast í stríði
milli herja tveggja siðmenning-
arríkja, svo að landsyfirráð þess
ríkis, er fer halloka, færist yfir
•til hins, er sigurinn vinnur, að
alþjóðalögum. — Hinni ástæð-
unni svaraði dómstóllinn svo, að
það væri ekki sannað að hinir
norrænu landnámsmenn hefðu
dáið út, en þótt þeir hefðu dáið
út, þá hefðu ekki við þann at-
burð myndast nein ný landsyfir-
ráð, svo hin gömlu hefðu haldist.
f Noregi hefir aldrei verlð á-
hugi fyrir Grænlandi fyr en á
síðari hluta 19. aldar að Norð-
menn tóku að láta sig dreyma þá
óheilladrauma, að leggja undi''
sig öll Norður.hafslöndin. Öðru-
vísi var þetta á íslandi. Þar lifðu
minningarnar og meðvitundin
um, að íbúar Grænlands og fs-
lands væru ein þjóð. Á 16., 17.
og fyrri hluta 18. aldar var heit-
ur og almennur áhugi fyrir
Grænlandi hér á landi. Menn
vildu koma löndum sínum þar til
hjálpar, og halda íslenzkri ný-
léndu undir krúnuna. Á þeim
öldum rituðu íslendingar mikið
um Grænland á latínu, dönsku og
íslenzku. Frá ritum þessara
manna, frá fornbókmentum vor-
um, er þá var farið að kenna, og
frá nokkrum útlendingum, gekk
út geysilegur straumur upplýs-
inga og áhugavakningar fyrir
Grænland. Þessi andlega her-
ferð íslendinga fékk því áorkað,
að Grænland hvorki gleymdist
né var gefið upp, — heldur
reyndu konungarnir stöðugt að
halda landsyfirráðum sínum, uns
loks tókst að ná varanlegu sam-
bandi við Grænland, kanna það á
ný og setja þar upp stöðvar, alt
samkvæmt þeim ráðum, er ís-
lendingar höfðu lagt. Frá fram-
kvæmd þeSsara ráða dó Arn-
grímur Vídalín 1704. Inn í þess-
ar ráðagerðir komst Hans Egede
eins og álfur út úr hól. Hið svo-
WELCOME
AT AIMY PARTY
't
TVOFALT SJÁLFGERT BÓKARHEFTI
CAcvrifecí&L
VINDLINGA PAPPÍR
ENGIN BÚIN TIL BETRI
kallaða “landnám” hans 1721 og
síðar hefir ekkert landnám ver-
ið heldur aðeins stofnun trúboðs
og verzlunarstöðva í landi undir
fornum landsyfirráðum. Sjálfur
viðurkennir Egede það marg-
faldlega og svo konungarnir
sjálfir.
Fasti alþjóðadómstóllinn í
Haag sló því föstu, að konung-
arnir hefðu sem Noregskonung-
ar sýnt svo mikinn áhuga fyrir
This advertisment is not inserted by the Government Liquor Control Commission. The
Commission is not responsible for statements made as to quality of products advertised.
The GOVERNMENT LIQUOR CONTROL COMMISSION
KONUNGSKOMAN
ENGIN FLUTNINGUR HEIM verður á öli eða
vínföngum 24. maí 1939, en eftirfylgjandi ákvæði
hafa verið gerð, vínleyfishöfum til þæginda.
Allar stjórnarbuðir sem ekki flytja vöruna, en
selja hana og afhenda á staðnum, verða opnar frá
kl. 3 e. h. (eða eins fljótt þar eftir og umferð
leyfir) til kl. 11 e. h. að undanskildinni nr. 1 búð að
317 McDermot Ave., sem verður opin frá kl. 10 f. h.
til 11 e. h.
ÍSKALDAN BJÓR er hægt að fá hjá þessum
bruggurum:
Drewry’s—Main St. & Redwood Ave.
Fort Garry—Furby St. & Notre Dame Ave.
Kiewel’s—St. Joseph & Dumoulin St., St. Boniface
Riedle’s—Stadacona & Talbot Ave.
Shea’s—Osborne St. (Next Stadium)
Alla vikuna frá kl. 3 e.h. til 11 e.h.
24. maí — kl. 10 f.h. til 11 e.h.
Laugardag — ki. 1 e. h. til 11 e. h.
Vínleyfi er hægt að fá hjá Stjórnar Vínsölunni, öllum
búðum, og leyfi fyrir takmarkaðan tíma hjá ofannefndum
bruggunar vöruhúsum.