Heimskringla - 07.06.1939, Page 3

HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
WINNIPEG, 7. JÚNí 1939
an, leita eg fyrir mér um góða
miðla. Margir virðast vera kall-
aðir en fáir útvaldir. Af sjö sem
eg kyntist, var aðeins einn, Mrs.
Frend í Los Angeles, sem mér
fanst eg geta borið nokkuð veru-
legt traust til. Lýsti hún mörg-
um dánum ættingjum og vinum
mínum og sumum af þeim ljóm-
andi greinilega, stafaði nöfn
þeirra flestra alveg rétt. Einnig
flutti hún mér nokkur skilaboð
frá þeim, sem sennilega voru í
fullu samræmi við lífsskoðanir
þeirra og kunnugleika okkar. En
ekki meira um það hér, því fáir
trúa, margir efa og enn flestir
mótmæla öllu því sem iþeir geta
ekki bitið í eða haft höndur á.
Mikið, að fólk skuli ekki efa og
mótmæla útvarpinu, sem þeir
skilja ekki frekar en Edison raf-
urmagnið.
Los Angeles er að mörgu leyti
einkennilegur bær, ’hinn víðáttu-
mesti í allri Ameríku, þó aðrir
séu fólksfleiri. Hann hefir þan-
ið skækla sína um 40 mílur á
breidd og 60 mílur á lengd, var
mér sagt. Mikill partur af bæj-
arstæðinu er sérstaklega óhent-
ugur fyrir snarbröttum hæðum,
eða hraunhólum sem rísa beint
upp við nefið á manni. Það er
mikil furða að Ameríkanar, svo
hagsýnir sem þeir eru, skuli
ekki hafa fundið hagkvæmara
bæjarstæði en hraundranga og
kvosir. Þrátt fyrir þetta eru
margar forkunnar fagrar bygg-
ingar í bænum og minnist eg
ekki að hafa séð fallegra bæjar-
ráðshús, nokkursstaðar. Og
yndislega er bærinn prýddur á
mörgum stöðum með skrautleg-
um blómum og trjám en fá-
tækrahverfið í Los Angeles er
stórt, og hefi eg þó víst ekki séð
það alt.
Annað er það sem einkennir
Los Angeles frá öllum öðrum
bæjum sem eg hefi komið í, og
það er hraðinn. Hvað á allur sá
hraði að þýða? Allir hamast á-
fram eins og þeir væru að flýja.
Er dauðinn og.........á hælum
iþessa þeysandi straums, er
þrengir sér áfram á hálfgerðum
hlaupum og líka inn í bíla þvög-
una, heldur en að bíða merkis
frá götuljósinu? Það er sannar-
lega slembilukka ef alt slampast
lifandi upp á næstu gangstétt.
íslendingar þyrftu að kenna
þeim spakmælið: Farið hægt
svo þið komist áfram.
Áktæður liggja til alls og eins
til hraðans í Los Angeles. Eg
fór að brjóta heilann um það,
hvernig hann hefði orðið til. í
Chicago sjálfri sýnist alt standa
kyrt í samanburði við skrapa-
ganginn í þessum víðfræga bæ.
Niðurstaða mín varð sú, að enn
lifði í góðum glæðum frá gull-
æðinu fræga fyrir 90 árum síð-
an. Merkilegt er það til íhug-
unar en þó virkilegt, hvað venj-
ur og óvenjur geta verið lífseig-
ar hjá lýðnum. Bæjarbragur-
inn minti fastlega á það hátta-
lag sem nefna mætti á íslenzku;
að hrifsa og hlaupa. Það kann
að vera gott. Eg kunni ekki við
það.
Alstaðar þurfti eg að reka
nefið inn eins og forvitinn slæp-
ingur. Inn í Hollywood Studio
Joan Bennetts þrengdi eg mér.
Þar var verið að undirbúa geysi-
lega mikla leikmynd: “The
Man in the Iron Mask.” — Var
ærið lærdómsríkt að litast
þar um, heill heimur útaf
fyrir sig með öllum hugsanlegum
tækjum til kvikmynda gerðar.
Eg var þar í tvo tíma en mér
fanst það ekki nema lítil stund,
því svo var margt að íhuga og
skoða en maðurinn sem veitti
mér samfylgd og aðgönguleyfið
mátti ekki bíða meðan ein leik-
sýning færi fram sem þá var í
undirbúningi, en stórkostlegur
var hann enda var áætlun þeirra
að myndin kostaði um eða yfir
900 þús. doll. Stjörnur sá eg þar
engar enda var fólkið lítt þekkj-
anlegt fyrir búning og andlits-
farfa enda var mér sagt að það
I væri líkt á komið með Holly-
wood stjörnum og sólstjörn-
unum okkar að heppilegra væri
að kynnast þeím í fjarlægð. —
Þær kynnu að brenna mann. Og
út komst eg óskemdur.
í meðvitund minni frá síðasta
ári leyndist fagur og hugnæmur
staður 180 mílur suður með sjó,
sem nefnist San Diego. Þangað
var ferðinni heitið að mæta þar
góðu kunningjafólki mínu, göml-
um Winnipeg-íslendingum sem
mér og mörgum fleiri var kunn-
ugt að mörgu góðu: Páli Guð-
mundssyni, Bergi syni hans og
konu og börnum. Var mér það
óblandin ánægja að sjá fegursta
og veðursælasta bæinn á vestur-
ströndinni að nýju og kynnast
þessu fólki aftur, sem sýndi mér
einstaka gestrisni, keyrði mig
um bæinn til að skoða og endur-
skoða frjósemi og dýrð náttúr-
unnar og fegurð mannvirkjanna
sem hvergi munu vera fegurri
eða listrænni en einmitt í San
Diego. Þar var eg við giftingu.
Brúðurin af íslenzkum komin
en maðurinn enskur. Þetta fór
fram í þéirri einkennilegustu
kirkju sem eg hefi komið í um
æfina. ' Hún var alsett skraut-
blóma beðum á báðar hliðar inn-
an veggja og einnig kringum
prestinn sjálfan og söngfólkið.
Þar voru nokkrir kanarí fuglar í
búrum og létu þeir ekki á sér
standa að taka undir með söng-
fólkinu. Svo fór líka fram ein-
söngur stúlku, sem söng vel en
þó bar meir á galinu í fuglunum
og lá nærri að þeir settu söng-
konuna út af laginu. Athöfnin
var stutt en snotur, stóð ekki
yfir nema litla stund. Fanst mér
það eiga vel við því giftingar í
Bandaríkjunum endast einatt
ekki lengi. Brúðurin var svo
Ijómandi falleg að eg öfundaði
brúðgumann.
Til Mexico varð eg að komast,
þó ekki væri nema yfir landa-
mærin. Hvergi verða keyptir
ódýrari né smekklegri munir en
þar, alt handiðnaður heimilanna.
Fór eg þaðan um hæl, vildi ekki
bíða'eftir að eg yrði rekinn burt
eins og Bandaríkjamenn sem
hafa verið /þar fyrir sunnan að
mata krókinn á liðnum árum.
Mexico þjóðin er í miklum upp-
gangi og verður það meðan hún
nýtur þess forseta sem hún hefir
nú, Senor Cardenas. Hver hefði
trúað því, að hann hefði einurð
til þess að rífa auðkóngana af
hreiðrum, reka þá úr landi og
svifta þá eigum sínum? Þeim í
Mexico varð gagn að því að
Roosevelt var forseti Bandaríkj-
anna og lét ekki egnast til ófrið-
ar við þessa ltilu þjóð, þó hún
vildi sitja í friði að eigum sínum.
Framh.
ISLANDS-FRÉTTIR
Biskupsvígsla 25. júní
Sunnudaginn 25. júní næstk.
verður biskupinn yfir íslandi,
séra Sigurgeir Sigurðsson vígð-
ur til biskups.
Vígsluna framkvæmir dr.
theol. Jón Helgason fyrverandi
biskup fslands, og fer vígslan
fram hér í Dómkirkjunni.
—Mbl. 5. maí.
* * *
Ein elsta kona landsins látin
Elísabet Árnadóttir að Nesi í
Bíldudal andaðist í fyrrakvöld að
heimili sínu.
Elísabet varð 100 ára 10. jan.
Elisabet ól allan sinn alur í Arn-
arfirði og lengsta skemtiferð
hennar var er hún fór til ísa-
fjarðar fyrir 80 árum.
—Mbl. 5. maí.
* * *
Vindás á Rangárvöllum brennurj
Bærinn að Vindási á Rangár- j
völlum brann til kaldra kola í
gærmorgun. Er talið að kvikn-
að hafi í frá olíuvél.
Heimilisfólkið, bóndinn Jón
Þorvarðsson og Sólveig Eyvinds-
dóttir, móðir hans, voru nýkomin
á fætur og voru úti við, þegar
eldurinn braust út.
Nokkru af sængurfötum varð
bjargað, og hlöðu og fjósi, sem
var við bæinn tókst að verja
skemdum.
Bærinn var vátrygður og inn-
anstokksmunir að nokkru leyti.
—Mbl. 6. maí.
* * *
Útsvörin á Akureyri
Niðurjöfnun útsvara á Akur-
eyri er lokið og var alls jafnað
niður kr. 490,780.00. Hæstu
gjaldendur eru þessir:
Kaupfélag Eyfirðinga 50,000
kr., Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga 44,000, Olíuverzlun
fslands 11,000, Ryel 8700, frú
Guðrún Ólafsson 8000, Nýja Bíó
7200, Kristján Árnason 5300,
Axel Kristjánsson h.f. 5000,
Jakob Kvaran 5000, Shell 5000,
Ásgeir Pétursson & o. 4000, Odd-
ur Thorarensen 4000.
—Mbl. 6. maí.
* * *
24 ísl. skólanemendur fara
til Danmerkur í sumar
Um skiftin á íslenzkum og
dönskum Mentaskólanemendum,
sem fara eiga fram í sumar, á
svipaðan hátt og stundum áður
(síðast 1936) hefir Morgunblað-
ið fengið eftirfarandi upplýsing-
ar:
Nemendur í Eystra “Borger-
dyds”-skólanum í Khöfn leggja
af stað til Reykjavíkur með Brú-
arfossi 1. júlí og halda þaðan á-
fram til Akureyrar. Þeir munu
dveljast hér á íslandi um 14
daga.
20. júlí, eða um það leyti,
leggja þeir af stað heimleiðis og
verða þá með þeim 24. ísl. nem-
endur úr Mentaskólanum í
Reykjavík og á Akureyri.
fslenzku nemendurnir verða í
Kaupmannahöfn þar til 9. ágúst
og halda þá heimleiðis með dr.
Alexandrine.—Mbl. 6. maí.
* * * ,
Jurtaleifar frá ísöld
f síðasta hefti jarðfræðirits-
ins “Meddelelser fra danska Geo-
logisk Forening”, sem félag
danskra jarðfræðinga gefur út,
birtist ritgerð á þýzku eftir Jó-
hannes Áskelsson jarðfræðing,
er hann nefnir “Interglaziale
Pflanzenablagerungen” og fjall-
ar um jurtaleifar frá hlýviðris-
skeiðum jökultímans.
Skýrir höfundurinn þar frá
rannsóknum, er hann gerði sum-
urin 1937 og 1938 á Snæfellsnesi
norðanverðu, sérstaklega á f jall-
inu Stöðin í Grundarfirði.
Fann Jóhannes þar gróður-
leifar, er ekki var áður kunnugt
um, að hér á landi hefðu vaxið,
þar á meðal elri, sem nú er ekki
lengur til á íslandi. Af þessu
dregur höfundurinn meðal ann-
ars þá ályktun, að á þessu hlý-
viðrisskeiði jökultímans, sem hér
ræðir um, hafi sumarhiti á fs-
landi verið að minsta kosti eins
mikill og nú eða jafnvel meiri.
Telur hann einnig að hér sé um
elztu interglacial jarðlög á fs-
landi að ræða.
Ritgerðinni fylgja nokkrar
myndir og uppdrættir.
—Alþbl. 27. apríl.
* * *
Danir kalla 9000 manns
til herþjónustu
Alsing Andersen landvarna-
málaráðherra Dana skýrði frá
því í gærkveldi, að stjórnin hefði
með tilliti til hins alvarlega á-
stands í Evrópu snúið sér s. 1.
föstud. til fulltrúa fjögurra
stærstu flokkanna á þingi Dana
og tilkynt þeim,* að hún hefði
ákveðið að kalla 8000 manns til
þjónustu í hernum og 1000
manns í þjónustu á flotanum
umfram þá, sem fyrir eru.
Undir venjulegum kringum-
stæðum hefðu þessar 9000
manna ekki verið kállaðar til
herþjónustu fyr en við hinar ár-
legu heræfingar í haust.
—Alþbl. 26. apríl.
* H< *
fslenzkur málari heiðraður
Hinn svonefndi von Gogh
styrkur er stofnaður var í byrj-
un ársins 1938, eftir að haldin
hafði verið stór sýning á verkum
van Gogh í hátíðarsölum listahá-
skólans í Kaupmannahöfn. Sýn-
inguna sóttu yfir 20 þúsund
manns. Allan ágóða sýningar-
innar ákvað bókaútgefandinn
Arthur Jensen, að renna skyldi
í sjóð er bæri nafn hins heims-
fræga málara.
Van Gogh var hollenzkur að
ætt. Alt líf sitt átti hann við
hina mestu örðugleika að stríða,
skilningsleysi og fátækt. Festöll
verk sín málaði hann í suður
Frakklandi. Hann skaut sig þar
í landi 28. júlí 1890, aðeins 37
ára gamall. Myndir hans eru nú
í svo háu verði, að þær í heild
eru virtar á tugi miljóna króna.
í Danmörku er van Gogh
styrkurinn talinn vera einn af
bezta viðurkenningum er málara
getur hlotnast.
Það er því eftirtektarvert, að
ungur íslenzkur listamaður
skyldi hljóta þennan heiður, enda
hafa flest dönsk blöð flutt grein-
ar, myndir og viðtöl við lista-
manninn. Jón Engilberts er ann-
ar í röðinni sem listaháskólaráð-
ið veitir þessa viðurkenningu, en
hana fær einn listamaður ár
hvert. í tilefni af veitingu van
Gogh styrksins hefir hið “Kon-
unglega hollenzka flugfélag”
boðið Jóni Engilberts ókeypis
ferðir milli Hollands og Dan-
merkur, og mun Jón fara til
Hollands nú um mánaðamótin
til að kynnast hinni hollenzku
list, en eins og kunnugt er, eiga
Hollendingar einhver beztu mál-
verkasöfn í heimi.—Alþbl. 2. maí
* * *
Sjómannaljóð, kvæði Jóns Mag-
nússonar, sem fékk 2. vreðlaun
í samkepni sjómannadagsins
Sjómenn fslands, hetjur hafsins
halda vörð um land og þjóð.
Djörfum sonum fjalls og fjarðar
flytur Ægir töfraljóð.
Gnýr og hljómar hafsins átt.
Hugi unga
aldan þunga
dregur út á djúpið blátt.
Glampar sjór í sólareldi.
Siglir knörr á yztu’mið.
Daga, nætur stolt að starfi
stendur valið kappalið.
Streymir þrek í þreytta hönd.
Ljómar háa,
hvíta bláa
íslands kæra stormaströnd.
Heim að landi hugur flýgur,
heim í kæra vina sveit.
Göfugt starf um arð og yndi
öllum gefur fyrirheit.
Stendur vörð hin vaska drótt.
Ruggar alda
kjölnum kalda.
Dregur mökk úr djúpi skjótt.
Brýtur sjó á breiðum herðum.
Beitir knörrinn undir strönd.
Himinglæfur háar rísa.
Hvar er íslands móðurhönd?
Rýkur gráu drifi Dröfn.
i Gnoð úr voða
brims og boða
fylgdu, Drottinn, heim í höfn.
—Alþb!. 2. maí.
* sH *
Kommúnistar standa einir með
vantrauststillögunni á hendur
núverandi ríkisstjórn.
Á Alþingi í gær var vantraust-
ið á hendur ríkisstjórninni, sem
kommúnistar báru fram, tekið
til umræðu, og hafði Einar OI-
geirsson orð fyrir flokkb sínum.
Fór hann mörgum orðum um
það að ríkisstjórnin bygði til-
veru sína ekki á lýðræðisgrund-
velli, með því að sá grundvöllur
hefði aðeins getað legið fyrir að
kosningum framförnum. Þjóðin
hefði ekki verið spurð álits og
ríkisstjórnin sæti í trássi við
vilja hennar. Deildi hann eink-
um fast á sósíalistana fyrir af-
stöðu þeirra og þátttöku í ríkis-
stjórninni og las upp gamla fróð-
leiksmola úr Alþýðublaðinu, til
þess að sanna mál sitt og ákúrur.
Héðinn Valdemarsson beindi
þeim fyrirspurnum til forsætis-
ráðherra, hvort lögreglustjóra-
og skattstjórastaðan yrðu ekki
bráðlega veittar, og hvað stjórn-
in og flokkar hennar hygðust að
gera í sjálfstæðismálinu.
Forsætisráðherra svaraði með
stuttri ræðu og lýsti yfir því, að
skattstjórinn, Halldór Sigfússon,
hefði þegar fengið veitingu fyr-
ir stöðunni, en lögreglustjóraem-
bættinu væri óráðstafað ennþá.
Þá vék forsætisráðherrann lítið
eitt að sjálfstæðismálunum, en
mun þar hafa slegið úr og í.
Félagsmálaráðherrann, Stefán
Jóh. Stefánsson, svaraði nokkuð
ásökunum kommúnista og rakti
að nokkru heimsins hverfulleik,
t. d. afstöðu Héðins Valdimars-
sonar til Alþýðuflokksins fyr
og nú.
Þegar gengið var til atkvæða
greiddu allir þingmenn atkvæði
gegn vantraustinu að kommún-
istum undanteknum. Skírskot-
uðu hinir átta sjálfstæðismenn,
sem í minni hluta urðu í flokkn-
um þegar stjórnarsamvinnan jg
gengislækkunarmálið var á döf-
inni, til yfirlýsingar þeirrar, er
Gísli Sveinsson gaf fyrir þeirra
hönd í þinginu, er stjórnar-
myndun var þar lýst, og greiddu
atkvæði gegn vantraustinu. —
Bændaflokksmenn skirskotuðu
hinsvegar til greinargerðar Þor-
steins Briems við sama tækifæri
og veittu stjórninni stuðning
sinn.
Hefir ríkisstjórnin þannig
traustara þingfylgi að baki en
nokkur önnur íslenzk ríkisstjórn
hefir haft til þessa eins og sakir
standa.—Vísir, 26. apríl.
* * *
Sigfús Einarsson
tónskáld látinn
Sigfús prófessor Einarsson
tónskáld varð bráðkvaddur í gær
62 ára að aldri.
Var hann staddur í búðinni
Havana og hné þar niður. Var
náð í súkrabíl og ekið með hann
á Landsspítalann, en er þangað
kom var hann örendur.
Sigfús var fæddur að Eyrar-
bakka árið 1877. Úr latínuskól-
anum útskrifaðist hann 1898 og
sigldi þá til Kaupmannahafnar.
Fékk hann nokkurn styrk til
hljómlistarnáms og hvarf hann
að því námi af miklum áhuga.
Er hann var erlendis raddsetti
hann íslenzk þjóðlög.
Árið 1906 kom hann hingað
heim til íslands.
Margskonar störf hefir hann
int af hendi í þágu tónmentanna.
Lög hans eru alþekt, en auk þess
hefir hann kent hljómlist, verið
söngstjóri og organleikari við
dómkirkjuna.—Alþbl. 11. maí.
DIO N N E-
FIMMBURARNIR
eru óvenju efnileg börn
Hann segir t. d.:
“Fyrstu þrír mánuðirnir í lífi
barnsins hafa mesta þýðingu
fyrir það. Þá verður það fyrir
áhrifum, sem vara alla æfi.”
A
Enginn af fimmburunum á
erfitt með svefn. “Ef þér byrjið
aldrei á því að rugga barninu í
svefn, eða ganga með það um
gólf,” segir læknirinn, “byrjar
það aldrei á því að gráta eftir
því.
“En ef þér hafið vanið yður á /
að láta eftir barninu til þess að
fá frið sættið yður þá við nokkr-
ar óskemtilegar stundir, meðan
það grætur úr sér óvanann, og
hann hverfur fyrir fult og alt.”
A
“Ef móðirin er aðeins ákveð-
in getur hún ekki einasta kent
barninu að borða allan mat held-
ur þykja hann góður líka,” segir
dr. Dafoe ennfremur. “Ef Emilie
litla vill t. d. ekki matinn sinn,
fær hún ekkert annað, þangað til
við næstu máltíð, og hún finnur
fljótt, að hún verður svöng, ef
hún borðar ekki það, sem hún á
að borða.”
, A
Enginn af fimmburunum bef-
ir nokkurntíma verið barinn. Dr.
Dafoe hefir enga trú á líkam-
legri refsingu. Ef Emilie, Yvonne
eða einhver hinna hefir verið ó-
þekk, er hún sett í “skammar-
krókinn”, það er bjart herbergi,
sem stendur autt til þess arna.
Það er ekkert óttalegt við það.
En þegar barnið er búið að vera
þar dálitla stund, áttar það sig
brátt og róast. Og að vörmu
spori kemur það út, fúst til að
vera “góða barnið” og leika sér
méð hinum.
A
Dr. Dafoe gerir sér far um að
efla sjálfstraust barnanna. Hann
segir svo frá:
“Marie litla var lengi veik-
bygðust af fimmburunum og því
var hún jafnan böðuð seinast,
til þess að hún fengi betra næði.
En eg tók eftir því, að henni mis-
líkaði þetta, fanst hún vera út-
undan og fór að fá minnimáttar-
kend, þó ung væri. Þá baðaði eg
hana fyrst einn daginn. Og það
var einmitt það sem hún þurfti.
Hún var hin hreyknasta og naut
sín vel eftir það.”
A
Dr. Dafoe hefir líka veitt því
eftirtekt að börn hafa gaman af
að hjálpa til. Fimmburarnir
eiga hver sinn kassa fyrir leik-
föng og klæðaskáp fyrir föt. —
Þeir setja ávalt leikföngin á sinn
stað og keppast um sin á milli
að taka til, eftir sig.
A
TAIONNE-fimmburarnir voru 5
^ ára 28. maí. Þeir fæddust
undir ömurlegum kringumstæð-1
um, f kofa, iþar sem hvorki var
rafmagn, gas eða miðstöðvar-1
hiti. En undir handleiðslu dr. |
Dafoe, sveitalæknisins, sem nú i
er orðinn heimsfrægur, er^i þeir
orðnir hin hraustustu, fegurstu 1
og frægustu börn.
Útlit fimmburanna ber það
með sér, að dr. Dafoe hefir vel
tekist með uppþedi þeirra, en
hann hefir svo að segja vakað
yfir þeim frá fæðingu og lagt
þeim ákveðnar lífsreglur, sem
ekki hefir verið út af brugðið.
Gætu margar mæður lært ým-
islegt af því, sem hann segir og
breytt eftir því við sín börn.
iiiiuiwuioiuu naicX dlUlCl VCl*
ið hræddir viljandi, skammaðir
eða hirtir. Og þeir vita ekki
hvað það er, að fullorðið fólk
sleppi sér í bræði við þá. Þeir
hafa ekki heyrt nefnda grýlu.
Og því eru þeir glöð og ánægð
börn, vel undir daglegan lífsins
gang búnir.—Mbl. 10. maí.
Frú A — Mikið agalega eri
nýju sorgardragtirnar sætar!
Frú B — Já, hugsaðu þér, ai
maður skuli ekki hafa tækifær
til að fá sér eina, eins og þær en
fixar svona í skammdeginu.
—Samtíðin.
Kaupið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu
11 AMAZING VALUE
---Greatest Advertising Offer Ever Made-
A GUARANTEED SCIENTIFIC PUSH UP
Permanent With Shampoo
• W M ll^ & Finger Wave
A V E Complete _
Thls Offer Is Made by the Scientlfic as an Advertising Special.
Never Before Such Vaiues. Beautiful, Lasting, Permanent Waves.
Phone 24 862
SCIENTIFIC BEAUTY CULTURE
612 Power Bldg., Portage Ave. & Vaughan St., Winnipeg
Winnipeg’s Largest, Most Reliable, Best Equipped Beauty Salon