Heimskringla - 07.06.1939, Side 5

WINNIPEG, 7. JÚNí 1939
HEIMSKR1NGLA
5. SÍÐA
irbúningi að samkomum landa
vestan hafs. Treysti eg þeim
manna best til að gera daginn að
almennum gleðidegi án mikils
tilkostnaðar.
Eg vil að endingu taka það
fram, að eg er ekki upphafsmað-
ur að þessari hugmynd. Jónas
Jónsson, Valtýr Stefánsson og
fleiri hafa hreyft henni á fund-
um Vestur-ísendinga, og hafav
allir tekið henni vel. En nú þarf
að hefjast handa um fram-
kvæmdir. Með það fyrir augum
hefi eg hreyft málinu.
Stgr. Arason
—Mbl. *
STEFNA VÖKUMANNA
Eftir Guðmund Gíslason
■pÉLAGSSAMTöK Vökumanna
urðu til í skólum landsins og
þar hefir starfssvið þeirra verið.
Starfssaga þeirra er ekki löng,
því að Vökumannahreyfingin er
ung og að ýmsu leyti í mótun
enn. Landssamband stofnuðu
Vökumenn á Þingvöllum vorið
1937. Þeir hafa eignast fagurt
og táknrænt félagsmerki, félags-
fána, Hvítbláinn og félagssöng.
Að þeirra tilhlutan hefir og
VAKA, hið nýja tímarit um
þjóðfélags- og menningarmál
göngu sína.
Útgáfu VÖKU er tvímælalaust
merkilegasti áfanginn, sem enn
hefir verið náð í starfsemi Vöku-
manna. Starfssvið þeirra hefir,
eingöngu verið í allmörgum skól- í
um landsins, eins og áður getur.!
en eigi að síður hefir það verið |
ætlaun Vökumanna að vekja eft- j
irtekt alþjóðar, og þá einkum j
unga fólksins, á þeim málum,
sem þeir telja þjóðinni nauðsyn-
legt að fylkja sér um. Það hlut- i
verk er VÖKU ætlað.
VAKA nýtur að sjálfsögðu
stuðnings allra Vökumanna, en |
auk þess hefir f jöldi manna, sem j
stendur utan við hin eiginlegu
Vökumannasamtök, en er hlynt- j
ur stefnu þeirra, heitið VÖKU
stuðningi og brautargengi með j
því að skrifa fyrir hana, vinna
að útbreiðslu hennar o. s. frv.
Þessa má líka sjá stað nú þegar.
Áður en VAKA hóf göngu sína,
hafði hún fengið fleiri áskrif-
endur en nokkurt annað íslenzkt
tímarit hefir fengið í byrjun, og
því má óhætt treysta, að út-
breiðsla VÖKU eigi enn eftir að
vaxa að miklum mun.
Inngangsorð greinar þessarar
skulu ekki höfð fleiri, heldur
vikið að því, sem er höfuðtil-
gangur hennar, en það er að gera
í örstuttu máli grein fyrir höf-
uðstefnu Vökumanna.
Vökumenn líta svo á, að út-
lendar öfgastefnur og hatrömm
flokkabarátta innan' Jands sé
stórhættulegt átumein í íslenzku
þjóðlífi. Þeir hafa því ásett
sér að vinna af fremsta megni
gegn því, að hinar erlendu öfga-
stefnur í stjórnmálum nái fót-
festu á íslandi. Þessar stefnur
vilja fótum troða þingræði og
helgustu réttindi almennings,
frelsi einstaklinganna. Jafn-
framt munu þær kollvarpa ís-
lenzkri menningu og glata ný-
fengnu sjálfstæði þjóðarinnar.
Hinsvegar vilja Vökumenn vinna
að því, að allir þeir, er í alvöru
og einlægni unna þingræðinu, í
hvaða þingræðisflokki, sem þeir
annars eru, snúi bökum saman
til varnar og sóknar. En það
verður ekki gert með því, að
þingræðisflokkarnir berist sí og
æ á banaspjótum, heldur með
því, að þeir vinni saman. Hin
skefjalausa flokka- og stétta-
barátta, sem oft er ekki annað
en barátta um völd eða metorð
til handa einstökum mönnum, er
eins og eitraður heimilisófriður,
sem fyr en varir sundrar hefm-
ilinu, leggur það í rústir. Vöku-
menn vilja sameiginleg átök
allra þingræðissinnaðra manna í
landinu fyrir batnandi hag og
betra lífi, í sterkri og náinni
samvinnu við hin þingræðisríkin
á Norðurlöndum.
Vökumenn líta svo á, að þetta
sé hornsteinninn undir því, að
þjóðin geti verið fær um að taka
öll sín mál í sínar eigin hendur
nú á næstunni og undirstaða að
fullkomnu frelsi þjóðarinnar nú
og um alla framtíði Vökumenn
telja einnig, að hinar hóflausu
kröfur stétta og einstaklinga,
ásamt flótta frá framleiðslu og
erfiðum störfum, sé þjóðarvoði.
Þeir vilja sýna dugnað og ósér-
hlífni við framleiðslu og vinnu-
brögð og á þann hátt byggja
upp framtíð sína, án þess að gera
ósanngjarnar kröfur til ann-
ara. Þeir vilja sýna sparsemi í
hvívetna og nota vinnu sína
sj&lfum sér til menningar og
mentunar, en víta harðlega alla
eyðslu, óhóf og sérhlífni. Reglu-
semi og prúðmannleg framkoma
er eitt höfuðboðorð Vökumanna.
Þeir stefna að algerðu bindindi á
áfengi og tóbaki og telja það
ekki mönnum samboðið xað
drekka frá sér vitið og brenna
upp eigur sínar. Þeir vilja taka
þá menn sér til fyrirmyndar,
sem með sparsemi og af sínum
eigin dugnaði hafa getað skapað
sér og sínum lífvænleg kjör. —
Vökumenn vilja innræta félögum
sínum, og æskufólkinu yfirleitt.
virðingu fyrir vinnunni og
skilning á þýðingu framleiðslu-
starfanna.
Þeir telja þjóðarnauðssyn, að
beitt sé öllum skynsamlegum
ráðum til þess að einbeita þjóðar
orkunni að framleiðslu til lands
og sjávar. En það verður ekki
gert með því að skapa þeim, er
hafa lífsframfæri sitt af föstum
launum, æ betri kjör, samtímis
því, sem hagur bóndans og sjó-
mannsins fer e. t. v. versnandi.
Vökumenn vænta þess, að með
sameiginlegu átaki hins starfs-
fúsa og einbeittara hluta æsk-
unnar, ásamt skynsamlegum að-
gerðum þe£s opinbera, megi tak-
ast að útrýma atvinnuleysi æsk-
unnar, sem nú er alvarlegur
þrándur í götu þroska hennar.
Þá væri um leið ráðin bót á miklu
böli, ónýtjungshættinum, vilja-
leysinu, letinni. Til þess telja
Vökumenn róttækar ráðstafanir
nauðsynlegar. Vökumenn vilja
vinna gegn þeim hugsunarhætti,
sem því miður er alt of útbreidd-
ur, að vilja heldur þiggja at-
vinnuleysis- eða sveitastyrk í
kaupstað, heldur en sæta at-
vinnu annars staðar, þótt ekki
sé 1‘taxtakaup” í boði. Vöku-
menn vilja efla sjálfsbjargar-
hvöt æskunnar, en um leið fé-
lagslegan þroska og samMarfs-
hug.
Vökumenn vilja hafa í heiðri
alt, sem þjóðlegt er og íslenzkt.
Þeir vilja innræta félögum sín-
um ættjarðarárst og víðsýni til
að vinna fyrir land sitt og þjóð,
! sem ábyrgir borgarar þjóðfé-
lagsins.
Vökumenn telja það veikjandi
fyrir þjóðina, ef hún hættir að
bera virðingu fyrir þúsund ára
gamalli menningu íslendinga,
sem kynslóð eftir kynslóð hefir
átt þátt í að skapa. Þeir telja
alt það, sem miðar í þá átt að
veikja þjóðernistilfinningu og
heilbrigðan metnað íslendinga,
þjóðhættulega starfsemi. —
Vökumenn vilja sameining allra
íslendinga, hvar sem þeir eru
búsettir, um að varðveita þann
menningararf, sem þessi kynslóð
tekur við, og byggja á honum
framtíð þjóðarinnar og fram-
farir.
«■ •
Hér að framan hefi eg drepið
á þýðingarmestu atriðin í stefnu
Vökumanna. Þeir leggja kapp á
að stofna í skólum landsins sam-
felda félagsheild, sem í samvinnu
við allar lýðræðissinnaðar fé-
lagsheildir í landinu geti átt þýð-
ingarmikinn hlut að framgangi
þeirra mála, sem að dómi Vöku-
manna eru þjóðinni til heilla og
farsældar.
Mörg hundruð manna, karla
og kvenna hafa gengið í sveitir
Vökumanna. 0g ennþá fleiri
hafa hylt markmið þeirra með
því að heita Vöku stuðningi, ger-
ast áskrifendur að henni og
greiða götu hennar á ýmsan
hátt. í nafni Vökumanna fs-
lands býð eg alla þessa mörgu
velunnara vora velkomna til
samstarfs um framgang sam-
eiginlegra áhugaefna.—Vaka. . .
, (Guðmundur Gíslason, forseti
Vökumanna fslands, er fæddur
að Ölfusvatni í Grafningi árið
1900. Lauk kennara prófi 1923.
Stundaði nám í Danmörku og
Noregi. Kennari í Reykjavík
og Laugarvatni. Skólastjóri að
Reykjum í Hrútafirði síðan
haustið 1937).
gjarnlegur að sýna okkur hjón-
unum hið ágæta og merkilega
þjóðminjasafn ykkar.
— Búist þér við að ferðast um
landið í sumar?
— Eg fer a. m. k. í heimsókn
til allra þýzkra ræðismanna, sem
eru hér á landi, en ræðismanns-
skrifstofur eru í Vestmannaeyj-
um, Siglufirði, Akureyri og
Seyðisfirði. ^
— Hafið þér haft kunnleika
af íslenzkum fornbókmentum ?
— Eg hefi kynst alþýðuútgáf-
unum þýzku af sögunum og
Eddukvæðunum. Eddukvæðin
eru altaf í sérlega miklum met-
um í Þýzkalandi. Kaflar úr
þeim eru nú kendir í skólunum
þar.
Ejnar Munksgaard bókaútgef-
andi sýndi mér hinar miklu ljós-
prentunarútgáfur af fornritum
ykkar. Þær eru vissulega merki-
legar.—Mbl. 6. maí.
GULLAFMÆLISBÖRN
ISLENDINGADAGSINS
940 Ingersoll St., Winnipeg, eða
til undirritaðs að “Heims-
kringlu”, 853 Sargent Ave.
Davíð Björnsson
I)R. WALTER A. MAIER
Radio’s Best-Known Speaker
í HEIMSÓKN
hjá þýzka alræðismanninum
Werner Gerlach professor
LUTHERAN HOUR RALLY
SUNDAY, JUNE 11, 3 p.m. at
WESTMINSTER UNITED CHURCH
(Maryland and Weptminster)
Speaker: DR. WALTER A. MAIER
Well-known speaker on “The Lutheran Hour”
TOPIC: “The Church in This Crisis”
THE PUBLIC CORDIALLY INVITED
D. Gerlach prófessðr, hinn nýi
alræðismaður Þjóðverja hér, ér
kom með Drotningunni í fyrri
viku, er maður óvenjulega alúð-
legur í framgöngu, hár og mynd-
arlegur að vallarsýn.
Það eru nú liðin ein 6 ár síðan
við höfum haft hér aðalræðis-
mann, segir hann. Freiherr von
Ungelter var fyrirrennari minn
í því embætti. Við skifti Þjóð-
verja og íslendinga fara vaxandi
á síðustu árum. Þessvegna hefir
verið ákveðið að auka hér ræð-
ismannsstörfin.
— Er þetta í fyrsta sinn, sem
þér komið til íslands ?
— Nei, eg kom hingað snöggv-
ast síðastliðið sumar ásamt fjöl-
skyldu minni með skemtiferða-
skipinu “General von Steuben”.
kom við hér og á Akureyri. Við
fengum nokkur kynni af landinu,
fórum austur fyrir fjall og frá
Akureyri að Goðafossi.
— Búi$t þér við að dvelja
lengi hér á landi?
— í öllu falli í nokkur ár. Síð-
an eg kom, hefi eg haft talsvert
mikið að starfa; við að kynnast
mönnum og málefnum. Eg hefi
að sjálfsögðu hitt ríkisstjórnina
að máli. Þar fékk eg hinar vin-
gjarnlegustu viðtökur, sem og
hvarvetna þar sem eg hefi kom-
ið, síðan eg kom hingað til lands-
ins. Er mér það mikið ánægju-
efni að finna hve margir hafa
áhuga fyrir því, að auka vináttu
og velvild milli Þjóðverja og ís-
lendinga.
Eg hefi heimsótt Níels Dungal
prófessor. Hann er starfsbróðir
minn á sviði vísindanna, þar eð
sérgrein mín er líffærafræði er
að sjúkdómum lýtur. Það kom í
ljós, að við eigum marga sam-
eiginlega kunningja á meðal
þýzkra vísindamanna. Hann
hefir verið svo oft í Þýzkalandi.
Alexander Jóhannessyni kyntist
eg í Norræna félaginu í Þýzka-
landi, er hann var á síðustu fyr-
irlestraferð sinni.
Matthías Þórðarson þjóð-
minjavörður hefir verið svo vin-
Sem að undanförnu, útbýtir
íslendingadags nefndin, gullaf-
mælisborðum til þeirra, sem
dvalið hafa hér í landi fimtíu ár
og meir.
Er æskilegt að sem flestir
menn og konur, er fæðst hafa á
gamla landinu, sendi inn nöfn
sín, svo skýrsla þeirra verði
skráð í Gullafmælisbókina, ti!
þess að nöfn þeirra, dvalarstaðir,
ættfærsla og önnur gögn er gefin
verða, geymist en gleymist ekki
þó kynslóðir komi og fari.
En þess vil eg umfram alt
biðja þá, sem gefa inn nöfn sín,
að rita þau á íslenzku, eins og
þið gerðuð áður en þið fluttuð
til þessa lands. Segja hvers
dætur og synir þið eruð, en bæta
við milli sviga því nafni, sem þið
berið nú. Eg er knúður til að
taka þetta sérstaklega fram,
sökum þess að s. 1. ár fékk eg
bréf frá bæði konum og körlum
sem mér var ómögulegt að átta
mig á hverrar þjóðar nöfn þeirra
væru, en ísl. voru þau ekki. Eg
varð því að bæta á mig auka
störfum með því að skrifa þessu
fólki aftur til þess að fá upplýs-
ingar um hvort það hefði verið
skýrt þessum skrípanöfnum
heima á íslandi.
Annað er það einnig, sem mig
langar til að biðja fólk að at-
huga, og það er að rita greinilega
heimilsfang sitt á bréf sín til
mín. Árið sem leið fékk eg mörg
bréf endursend, sökum þess að
utanáskriftin, sem mér var rituð
var svo ónákvæm.
Hér á eftir fara spurningar
þær, sem óskað er eftir að svar-
að sé af þeim, sem verða gull-
afmælisbörn.
Allir, sem áður hafa fengið
gullafmælis-barna-borða, eiga
frían aðgang að skemtunum ís-
lendingadagsins.
“The Lutheran Hour” has be-
come the outstanding religious
radio broadcast on . the North
American continent, and its
speaker, Dr. Walter A,- Maier,
has taken the foremost place
among radio speakers.
Dr. Maier will be in Winnipeg
in person on Sunday, June 11, at
which time he will speak at the
Lutheran Hour Rally to be held
in Westminster United Church,
at 3 o’clock in the afternoon.
v “The Lutheran Hour” has
been broadcast every Sunday aft
ernoon, October to April, for the
last seven years over a large
network of long- and short-wave
stations. The speaker has al-
ways received a tremendous
number of letters from his
listeners. Last saeson more
than 125,000 wrote to him, a
weekly average of more than
5000. In one week alone he re-
ceived 9200 letters. The num-
ber of people who listen to his
Sunday broadcasts is estimated
by radio engineers to be five
million.
The character of the letters
which Dr. Maier receives is re-
markable. Not a few have been
rescued from suicide by his mes-
sages. High public officials,
clergymen of every denomina-
tion, university professors, di-
stinguished industrialists, the
Þér sem notið—
TIMBUR
' KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Birg-Oir: Henry Ave. EmI
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI . ÁNÆGJA
unemployed and sick and di-
stressed, college students, pri-
soners and life-long convicts—
all find in him a counselor and
friend.
At the Lutheran Hour Rally
to be held in Westminster United
Church on June 11 Dr. Maier
will speak on the topis “The
Church in This Crisis”. The
Icelandic Choir, under the di-
rection of S. Sigurdson, will
render the anthems, while Her-
bert J. Sadler will be at the or-
gan. Rev. R. E. Meinzen, mini-
ster of Reedeemer Lutheran
Church in Winnipeg, will read
the lessons.
FJÆR OG NÆR
Þessi börn og ungmenni voru
sett í embætti laugardaginn 29.
apríl 1939 í stúkunni Gimli nr.
7 I.O.G.T.:
FÆT—Thorey Thompson
ÆT—Guðrún Thomsen
VT—June Einarson
Dr.—Delores Jóhannesson
AD—Elín Árnason
K—Jónína Bjarnason
R—Grace Magnússon
AR—Lillian Einarson
FR—Alvin Indriðson
G—Marjorie Magnússon
V—Douglas Stevens
UV—Thomas Thompson.
* * S|!
Samkoma verður haldin í lút.
kirkjunni á Gimil laugardaginn
10. júní, kl. 8.30 e. h. — íslenzk
upplestrar samkepni fer þar
fram. Séra Valdimar Eylands
flytur og ræðu. Margt fleira á
skemtiskrá.
* * *
Sunnudaginn 11. júní kl. 7
verður íslenzkri guðsþjónustu
útvarpað frá Fyrstu lút. kirkju
í Winnipeg yfir stöðina CKY.
Eldri söngflokkur safnaðarins
aðstoðar við þessa athöfn.
Fult nafn.
Fædd, hvenær og hvar.
Árið ...............
Hvar síðast á íslandi...
Kom til þessa lands árið.
Til hvaða staðar........
Settist fyrst að........
Árið ...................
Fluttist síðar til...
Árið ................
Og síðar til ........i.
Árið ................
ÞÉR GETIÐ ÁVALT FENGIÐ
PENINGANA TIL BAKA!
Þegar þér geymið peninga yðar á banka, þá
eru þeir tryggir—og þér getið hvenær sem þér
óskið þess, gengið að þeim þar. Opnið spari-
sjóðsreikning hjá næsta útibúi og leggið reglu-
lega fyrir peninga.
the
ROYAL BANK
OF CANADA
=Eignir yfir $800,000,000-
Atviuna ....
Gift.......
Ekkju-.....................
Nafn eiginmanns eða eiginkonu
ógift.
Aðrar upplýsingar.
Skrifið skýrt og gefið greini-
legar upplýsingar. Sendið svo
skýrslu ykkar til undirritaðs að
ÞINGB0Ð
Seytjánda ársþing hins Sameinaða Kirkjufélags
fslendinga í Vesturheimi verður sett í
kirkju Sambandssafnaðar í Winnipeg
FIMTUDAGINN 29. JÚNÍ næstkomandi, kl. 8 síðdegis
og stendur yfir til sunnudagskvölds 2. júlí
Söfnuðir, sem eru í kirkjufélaginu, eru kvaddir til að
senda fulltrúa á þingið, einn fyrir hverja fimtíu safnað-
arfélaga eða brot af þeirri tölu.
Á þinginu mæta einnig fulltrúar fyrir hönd sunnu-
dagaskóla og ungmennafélaga.
Samband íslenzkra frjálstrúar kvenfélaga heldur
þing sitt föstudaginn 30. júní.
Starfsskrá þingsins verður auglýst síðar.
Guðm. Árnason, forseti
Sveinn Björnsson, ritari