Heimskringla - 14.06.1939, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 14. JÚNÍ 1939
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
KLETTAFJÖLL OG
KYRRAHAF
SIGRÚN PLUMMER
1893—1939
Eftir Sig. Júl. Jóhannesson
Framh.
Þegar eg hafði hlustað stund-
arkorn á þessa pólitízku kapp-
ræðu, fór eg í gegn um hvern
vagninn eftir annan. Þeir voru
allir* fullir af fólki, og kendi þar
margra grasa. Þar voru ríkir og
fátækir, ungir og gamlir, hvítir
og mislitir, háir og lágir. Járn-
brautarlestin er eins og svolítil
eftirhermumynd af landinu,
þjóðinni og mannlífinu. Mun
eg síðar geta um einstök dæmi
og atvik því til sönnunar.
Lestin nálgaðist Alberta og
leið þangað inn yfir landamærin
Eins og þegar hefir verið um milli fylkjanna án þess að nokk-
getið í íslenzku blöðunum, and- ur maður yrði þess var. Eg
aðist á Holy Cross sjúkrahúsinu hafði búist við að hún ræki sig á
í Calgary, Alberta, kenslukonan eða tæki eitthvert snöggt við-
Sigrún Plummer. Banamein bragð þegar þangað kæmi. Eg
hennar var langvarandi hjarta- hafði heyrt svo margar trölla-
sjúkdómur. Dauðann bar að þ. sögur úr ríki Aberharts, að eg
18. apríl. i gat búist við öllu mögulegu og
Sigrún sál. var fædd í Winni-^ ómögulegu — sérstaklega öllu
peg-borg árið 1893. Foreldrar' ómögulegu — en ekkert skeði.
hennar voru Ásmundur Kristj- j Mig hafði lengi langað að
ánsson (dáinn 1925) og Kristín ( koma til Alberta. Þar var svo
Þorsteinsdóttir, bæði af góðu'margt einkennilegt. Mér hefir
fólki komin, úr S.-Þingeyjar- [ fundist það vera nokkurs konar
sýslu. Fjölskyldan flutti til Al-! ríki eða land út af fyrir sig;
berta nýlendunnar 1910. Þar, eitthvert millibilsríM milli
ólst Sigrún upp og stundaði al- ^ dvergheima, tröllheima, álf-
þýðuskólanám; en síðar fram-1 heima og mannheima. Þar voru
haldsnám í Edmonton og Cal-jKlettafjöllin, einn hinna stór-
gary. Hún var bæði gáfuð og, kostlegustu klettaklasa, sem
ástundarsöm, og sýndi af sérjþessi heimur þekkir. Þar var
mikinn dugnað í að afla sér, hið mikla bú Játvarðar áttunda
mentunar. Ung fór hún að
kenna í alþýðuskólum fylkisins,
og lét það starf framúrskarandi
vel. Þegar frá byrjun gat hún
Englands konungs, sem nú er
kominn í sömu stöðuna og Jón á
Brekku — er nú bara orðinn
maðurinn hennar frú Simpson.
sér góðan orðstír, enda unni hún En hlýjar og viðkvæmar
starfinu og lagði við það stök- verða samt minningarnar um
ustu alúð. j hann þótt hann ríkti skamt.
Árið 1914 giftist hún Norman j Þar var — og er og verður —
Plummer, manni af skozkum Stephán G. Stephánsson. Þótt
ættum. Þeirra sambúð varð; hann sé horfinn úr tölu þeirra,
skammvinn. Þau eignuðust eina sem lifa líkamlega, þá stendur
dóttur, Marian, sem er kenslu- j hann þar um aldur og æfi á eins
kona í Blaine, Wash. — Sigrún föstum grundvelli og sjálf
tók á ný að gegna sínu sama Klettafjöllin. Mig langaði sann-
starfi og í Calgary-borg kendi arlega að geta satt augun stund-
hún síðastliðin 15 ár. Fyrstu 7; arkorn með því að sjá heim til
árin kendi hún áttunda bekk, en Stepháns. En þess var mér
síðan var hún Special Teacher varnað. Eg “lét því aftur aug-
þeirra unglinga sem eigi' geta un til þess að sjá betur’’ eins og
fylgst með í því sem til er ætlast Einar Benediktsson segir, þeg-
við venjulegt nám. Hún hafði ar eg var næst heimili Stepháns,
aflað sér nokkurrar sérmentun- ] þótt það væri alllangt í burt; og
ar, en mestu réði hennar með-jfyrir innri sjónum sá eg standa
fædda lægni, þolinmæði og hinn andlega konung Kletta-
stjórnsemi. Fyrir þetta var hún j fjallanna. Frá þeim háu tindum
orðlögð, enda sýna það bréf þau j og djúpu dölum hefir heilagur
er móðir hennar fékk frá sam-jandi hins ódauðlega máls svif-
verkafólki hennar. Formaður ið yfir þeim stað, er samtímis
skólaráðsins í Calgary nefnir Var bústaður hins fátæka bónda
hana “an outstanding teacher”. j er “alt átti undir sól og regni”,
Og fyrir prúða og kærleiksríka 0g höll hins volduga stjórnanda.
framkomu við alla fær hún hið sem leiddi og leiðbeindi, auðgaði
mesta hrós. — Útfórin bar þess 0g endurfæddi sál þjóðar sinnar.
einnig vott þar sem alt um kring Og eg rifjaði upp fyrir mér í
var þakið yndislegum blóma- huganum nokkra daga, sem við
gjöfum. | áttum því láni að fagna að hafa
Hér hafði verið að verki merk Stephán G. á heimili okkar. —
kona, sem með hugprýði vannjHann var þá á ferð um Vatna-
snildarverk, þrátt fyrir heilsu- ^ bygðirnar svonefndu, og við átt-
bilun, og gafst ekki upp fyr en: um heima fyrir norðan Leslie.
alla krafta þraut. Hún var flutt ‘ Og mér hefir altaf fundist það
á spítalann tæpum tveim vikum skrítið að sá stóri andi skyldi
fyrir andlátið. — öllum vildi rúmast í þeim litla kofa.
hún gott gera, og foreldrum sín-1 Sumir halda því fram að
um og systkinum hafði Sigrún Stephán G. hafi verið einrænn
sál. verið mjög dygg og fórnfús. 0g óþjáll í lund, kaldur og and-
Hennar er sárt saknað af móð- lega hrímaður. Vikutímann,
urinni Mrs. 0. Sigurðson (Red sem hann dvaldi hjá okkur, sann-
Deer, Alta.) og tveim systkin- færðist eg um það hversu röng
um — Mrs. J. S. Johnson og sú skoðun var og f jarstæð. Hann
Edward Christianson, og dóttur,' sat tímunum saman með litla
sem nefnd er að ofan. ! stúlku, sem við áttum, hjúfraði
Þó hin framliðna væri fædd og hana upp að sér, raulaði við hana
uppalin í Canada, var hún góður ivísur, lék við hana og hagræddi
íslendingur, kunni móðurmál henni eins og hann væri vön og
mann eins vinnuharðan við
sjálfan sig og séra Pétur. Bú-
fræðingar á íslandi í þá daga
höfðu yfirleitt orð á sér fyrir
það að vera latir og sérhlífnir;
hvort það var satt veit eg ekki,
en hitt er víst að séra Pétur
Hjálmsson vann svo ákaft og
hvídarlaust að engu verður við
jafnað. Eg var — og hefi altaf
verið — kraftalítill, en ekki ó-
nýtur að vinna. Eg reyndi að
hanga í honum eftir megni og
kasta hnausunum frá pálnum
svo fljótt að ekki stæði á, en eg
hefi aldrei verið eins þreyttur á
æfi minni. Eg lét hann þó ekk-
ert vita af því — fyrirvarð mig
fyrir að láta bera á því. Séra
Pétur er einn hinna allra hrein-
lyndustu og einlægustu manna,
sem eg hefi kynst — já, mér
hefði þótt gaman að geta heim-
sótt blinda öldunginn; geta
skammað hann fyrir vinnuhörk-
una forðum og þakkað honum
fyrir margt og margt.
Nú er komið svo langt að
Klettafjöllin blasa við í allri
sinni hátign. Tilsýndar í fjar-
lægð líta þau út eins og geysi-
miklir skýjabólstrar í íslenzkum
útsynningi og eru svo hrika-
leg að manni stendur stuggur
af. En þeir, sem lesið hafa
kvæðið “Klettafjöll” eftir Steph-
án G. og sérstaklega þeir, sem
sjálfir hafa ferðast um þessi
fjöll í heiðskíru veðri, geyma í
huga sér mynd ógleymanlegrar
nátúrufegurðar; þeir taka undir
með Birni Péturssyni þegar hann
segir:
“Þar hefir drottinn sjálfur sér
sumarbústað valið.”
Framh.
ÆFIMINNIN G
Anna Þorsteinsdóttir
sitt, og gladdist yfir öllu sem
ættjörðinni var til gengis og
sóma. Sjálf bar hún mörg beztu
einkenni ættstofnsins gamla, og
var þjóðflokki sínum til mikils
og varanlegs sóma.
Jakobína Johnson
—Seattle, 9. júní 1939.
viðkvæm barnfóstra.
Nei, Stephán G. var ekki kald-
lyndur.
í Alberta er annar maður, sem
mig langaði til að heimsækja;
maður, sem eg hefi þekt síðan
við vorum báðir ungir heima á
fslandi. Það er prestaöldungur-
inn blindi séra Pétur Hjálmsson.
Próf í miðskólum þessa bæjar> Eg vann með honum við skurða-
Kelvin, St. John’s og Daniel Mc-
Intyre, skrifuðu í gær 1,400
nemendur.
gröft á Svarfhóli í kringum
1890; hann var þó búfræðingur.
Eg hefi aldrei þekt nokkurn
Þann 13. febrúar s. 1. lézt að
heimili sonar síns Páls Guð-
mundssonar að Leslie, Sask.,
ekkjan Anna Margrét Þorsteins-
dóttir 89 ára að aldri.
Hún var fædd 26. maí 1849 í
Mýrnesi í Eiðaþinghá á Fljóts-
dalshéraði í Norður-Múlasýslu á
íslandi.
Foreldrar hennar voru þau
Þorsteinn Jónsson frá Melum í
Fljótsdals, af hinni alkunnu
Melaætt, og kona hans, Sigríður
Einarsdóttir frá Glúmstöðum í
Fljótsdal, Sigurðssonar í Görð-
um Þorsteinssonar á Kjólstöð-
um. Kona Einars og móðir Sig-
ríðar var Guðrún Jónsdóttir
Andréssonar og Solveigar systur
Eiríks föður Járngerðar móður
séra Einars ílónssonar, prófasts
á Hofi í Vopnafirði, föður séra
Jakobs, sem nú er þar prestur.
Frá Mýrnesi fluttu foreldrar
Önnu að Glúmsstöðum í Fljóts-
dal og ólst hún þar upp hjá þeim
til fermingaraldurs að hún misti
föður sinn. Fluttist hún þá að
Melum til föðursystur sinnar og
nöfnu önnu Kerúlf konu Andrés-
ar Kerúlf. Voru þau hjón for-
eldrar Þorvarðar læknis og
þeirra systkina. Dvaldi hún þar
fram til tvítugs aldur að hún
fluttist til föðurbróður síns,
Páls Jónssonar og konu hans
Hróðnýjar Einarsdóttur frá Brú
á Jökuldal; bjuggu þau hjón
þá í Merki á Jökuldal. Voru þau
foreldrar séra Einars Pálssonar
sem um nokkur ár var prestur að
Hálsi í Fnjóskadal og síðar að
Reykholti í Borgarfirði um 25
ára skeið. Kona hans er Jóhanna
yngsta dóttir Eggerts Briems
sýslumanns.
Árið 1875 þegar öskufall, sem
stafaði frá eldgosi úr Dingju-
fjöllum lagði í eyði margar jarð-
ir á Jökuldal svo fólk varð að
flýja annaðhvort til Vesturheims
eða í aðrar sveitir fluttu þau Páll
og Hróðný út í Vopnafjörð, flutt-
ist Anna sál. þangað með þeim.
Vorið eftir giftist hún Guð-
mundi Jónssyni frá Haugstöð-
um í Vopnafirði. Var hann mynd
arlegur maður og vel látinn. *—
Bjuggu þau á ýmsum stöðum
þar í sveit, þar til vorið 1887
að þau fluttu að Rjúpnafelli,
bjuggu þau þar í 20 ár og farn-
aðist vel, voru talin efnuð.
Guðmundur og Anna eignuð-
ust 7 börn, 2 af þeim dóu ung,
en 5 eru á lífi, og eftir aldurs-
röð: Anna Sigríður gift Sigur-
birni Sigurbjörnssyni að Leslie,
Sask.; Jóna, gift Sveinbimi
Gíslasyni í Winnipeg; Þorsteinn,
giftur Ragnhildi Jónsdóttur al-
þingism. frá Sleðbrjót; Pá’il,
bóndi við Leslie, ógiftur; og
Björgvin tónskáld og kennari í
söngfræði við Mentáskólann á
Akureyri á íslandi, giftur Hólm-
fríði Freemann, ættaðri úr Þing-
eyjarsýslu.
-Eina stúlku ólu þau upp, Ólöfu
Önnu Benidiktsdóttur, er hún
gift Stefáni Sigurðssyni Stef-
ánssonar, búa þau í grend við
Kristnes, P.O., Sask.
Árið 1908 misti Anna mann
sinn; hafði hann verið heilsu-
tæpur um nokkur ár, varð þó
skarð fyrir skyldi við fráfall
hans því hann var hinn mesti
ráðdeildar og atorkumaður og
mikils metinn af samtíðarmönn-
um sínum.
Börn þerira þrjú þau elztu
voru þá flutt hingað vestur. Fór
Þorsteinn þá strax heim aftur
og aðstoðaði móður sína við bú-
skapinn ásamt yngri drengjun-
um næstu þrjú árin. Var þá
hugur þeirra farin að hneigjast
til Vesturheimsferðar, svo sum-
arið 1911 fluttist Anna hingað
ásamt sonum sínum og fóstur-
dóttur. Settust þau fyrst að í
Winnipeg og lögðu þeir fyrir sig
húsasmiði. Þrem árum seinna
skall á stríðið, teptist þá atvinna
svo að um fátt var að velja ann-
að en að “ganga í herinn” eða
að fara út á land. Kusu þeir síð-
ari kostinn og fluttu til Vatna-
bygðar vorið 1915 . Keyptu þeir
lönd í grend við Leslie, P.O., og
hafa búið þar síðan. Var Sigur-
björn mágur þeirra þá seztur
þar að fyrir nokkrum árum.
Lengst af var Anna hjá Páli
sýni sínum og stundaði bú hans
af alúð meðan kraftar hennar
leyfðu.
Hún veiktist snögglega þann
11. febrúar, fékk aðkenning af
slagi og var dáin að tveim dög-
um liðntim. Sonur hennar og
dóttir sátu við banabeð hennar
og hjúkruðu eftir föngum til
hins síðasta.
Hún var jarðsungin í Leslie
grafreit þ. 19. febr. s. 1. að við-
stöddu fjölmenni. Séra Jakob
Jónsson jarðsöng og einnig tal-
aði séra G. P. Johnson nokkur
kveðjuorð.
Anna sál. var þeim kostum
gædd sem helzt glæðir vinarþel
og virðingu samferðafólksins.
Hún var staðföst í lund og
skyldurækin, gestrisin og hjálp-
söm við bágstadda á meðan hún
hafði af eigin efnum að taka;
hún var glaðlynd og nærgætin
við fólk sitt, ástrík eiginkona og
móðir, og hin mesta myndarkona
í verki. Greind var hún og
minnug og umfram alt ljóðelsk.
Á' yngri árum las hún gömlu
skáldin: Eggert, Sigurð, Jónas,
Jón og Bjarnq, og þá ljóðaþýð-
ingar þeirra Steingríms og
Matthíasar sem á þeim árum
voru að koma á prent í smá-
bæklingum með ýmsum nöfnum,
svo sem: Snót Svanhvít, og
Svafa, o. fl. að ógleymdum sögu-
ljóðunum Friðþjófi og Axel. Alt
það sem henni þótti mest í varið
af þessu lærði hún utanbókar og
hafði yndi af að hafa það yfir.
Auk þess kunni hún utanbók-
ar gömlu sálmabókina og passíu-
sálmana og margt fleira and-
legt, því hún var trúkona mikil,
en þó einkum á síðari árum —
frjálslynd í skoðunum.
Á yngri árum var hún fríð-
leikskona svo orð var á gert,
enda fyrsta kona í beinan ætt-
legg frá Helgu hinni fögru, sem
þeir Gunnlaugur og Hrafn deildu
um, sem kunnugt er. Helga
giftist síðar Þorkeli í Haukadal
og hafa nöfnin Þorsteinn og Þor-
kell haldist við í ættinni fram
til þessa.
Þrjú systkini Önnu fluttu
hingað Vestur: Solveig, Jón og
Stefán, öll dáin; en ein systir,
Álfheiður er heima og á lífi
þegar eg seinast frétti.
Ættingi hinnar látnu
FRÁ ÍSLANDS-SÝNING-
UNNI 1 NEW YORK
Iceland’s Pavilion,
7. júní 1939.
íslandssýningin hefir gefið út
bækling, með stuttri lýsingu á
landi og þjóð, sögu og háttum,
sem gefin er þeim sýningar-
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO.t LTD.
BlrgrSlr: Henry Ave. Eait
Sími 95 551—95 552
Skrlfstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
Jakobsson um förina og segir
|hann m. a.:
“Við fórum héðan 27. marz og
komum til Kaupmannahafnar 1.
apríl. Ferðin gekk vel og bar þó
allmikið á sjóveiki. Þegar við
gestum sem ahuga virðast hafa,. ...
. , . , , , . ...! komum til K.hafnar, tok fulltrui
og skemtun af þvi er þeir sja a; .. , .. , , . . ,,. . .
fimleikasambandsms a moti okk-
Sýningunni. Bæklingur þessi er
hinn vandaðasti að öllum frá-
gangi og prýddur mörgum á-
gætum myndum. Ýms íslenzk
útflutnings og innflutnings
firmu auglýsa í ritinu.
Fjöldi fólks tekur bæklinginn
með sér heim til minningar um
Sýninguna og til þess að afla
sér frekari fróðleiks um ísland.
Til dæmis um hver auglýsing
þetta er fyrir land og þjóð má
geta þess að s. 1. laugardag t. d.
voru gefnir 4,900 bæklingar á
Sýningunni. Aðra daga hefir
hundruðum bæklinga verið út-
hlutað.
Gera má ráð fyrir að tugir
þúsunda, jafnvel hundruð, slíkra
bæklinga verði notaðir yfir sýn-
ingartímann.
New York Tímaritið “World
Ports” (Official organ of the
Association of American Port
Authorities) skrifar þannig nú
um mánaðamótin maí—júní:
“This northern island (Ice-
land) which gave birth to the
first European explorer to reach
the mainland of America Leifr
Eiricsson (1000 A.D.) has its re-
presentation in the Hall of Na-
tions. From this country where
illiteracy is unknown comes an
exihibition covering 7,500 sq.
ft. that emphasizes in particular,
the great wealth of its fisheries.
In an attractive manner sta-
tistics of the richest fishing
waters in the world are present-
ed and dioramas show the island
port of Vestmannaeyjar, pre-
paring cod under the Arctic sun,
methods of fishing, a herring
factory and related activities.
The dairy industry is a surprise
with model machinery and sani-
tary methods. The sheep that
produce such fine quality wool
are shown. From the natural
hot springs water heats the
greenhouses for production of
vegetables flowers and even
fruits. The development of
electricity is more advanced1
than in any other country in the
world and from the unlimited
water-power this energy is con-
ducted for home and industrial
usages which are graphically ex-
plained. Iceland’s capital and
chief port Reykjavík can ac-
comodate the largest steamers
and as it is frequented by cruise
ships it has been delineated in
photographs and cycloramas.”
ur; síðan komið fyrir í prívat-
húsum, þar til mótið hófst. En
daginn áður en það byrjaði
fluttu stúlkurnar í Fredriks-
bergs höll, þar sváfu þær og
fengu morgunkaffi, en borðuðu
annars staðar. — Mótið hófst
fimtudaginn 6. apríl með því að
flokkarnir gengu allir inn og
heilsuðu. Voru tveir flokkar frá
Noregi, Svíþjóð og Finnlandi,
einn frá íslandi, en margir frá
Danmörku. Mótið hófst með ein-
menniskepni Dana.
Við sýndum á föstudag og
höfðum stfiðæfingar, slár og
pýramída. Okkur var þegar í
stað tekið mjög vel. Það var
ætlunin að hver flokkur hefði
eina sýningu, en við vorum beð-
in um að sýna aftur á páska-
dagskvöld, sem við og gerðum.
Var þetta eini kvenflokkurinn,
sem það gerði — og mikill heið-
ur fyrir okkur. Finski karla-
flokkurinn sýndi og tvisvar, enda
var álitið, a'ð K. R.-stúlkurnar
hefðu staðið sig bezt af kven-
flokkunum og finski karlaflokk-
urinn af karlaflokkunum.
Fengum við og mikið lof í öll-
um blöðum. Þá vorum við beðin
um að koma til Málmeyjar og
Lundar til að sýna þar sem við
og gerðum. Eg hafði skrifað til
Svíþjóðar áður en við fórum og
óskaði eftir því að fá að sýna í
Málmey — en eg fékk neitun
vegna þess, að þá var nýafstaðin
mikil fimleikavika. En fulltrúar
fyrir íþróttafélagið “örnarna” í
Málmey voru viðstaddir er við
sýndum í Khöfn, og báðu þeir
okkur að koma til Málmeyjar.
Þá bað Thulin forseti fimleika-
sambands Norðurlanda og rekt-
or fimleikakennaraskólans í
Lundi okkur að koma þangað og
sýna. Sýnir þetta alt hve vel
okkur var alls staðar tekið.
Loks sýndum við í Forum á
heilbrigðisvikunni, og voru þar
hátt á fimta þúsund áhorfenda.
Förin varð okkur til mikillar
gleði — og eg vona landinu okk-
ar til sóma.”—Alþbl. 24. apríl.
MINSTA ÞJÓÐIN YAKTI
MESTA HRIFNINGU
Við íslendingar megum vera
hreyknir af frammistöðu Bene-
dikts Jakobssonar fimleikakenn-
ara og K. R.-stúlknanna 12, sem
sóttu Norðurlandafimleikamótið
í Kaupmannahöfn. Þrátt fyrir
það, þó að þarna mætti úrvalið
úr fimleikasveitum kvenna frá
öllum Norðurlöndum, þá voru af-
rek stúlknanna frá fámennustu
þjóðinni mest og bezt að dómi
Kaupmannahafnarblaðanna.
K. R.-stúlkurnar komu heim á
laugardagskvöld og var þeim
fagnað strax með kostum og
kynjum, eins og þær áttu skilið,
en í gærkveldi hylti K. R. þær og
stjórnandann með samsæti í I-
þróttahúsi sínu.
Alþýðubl. hefir spurt Benedikt
Stjórnarnefnd Sumarheimilis-
ins á Hnausum biður þess getið,
að fyrstu vikuna í júlí n. k.
verður byrjað að starfrækja
heimilið. Þeir, sem hafa í
hyggju að færa sér það í nyt eru
hér með beðnir að snúa sér sem
fyrst til nefndarinnar.
Ennfremur æskir nefndin þess
ef svo stæði á, að einhver íslenzk
’ hjúkrunarkona eða kennari hefði
tíma til að hjálpa til við heimilið,
þó ekki væri nema í nokkra daga,
að nefndin fengi þá að vita um
það sem fyrst.
f nefndinni eru undirrituð:
Mrs. P. S. Pálsson,
796 Banning St., Ph. 89 407
Mrs. B. E. Johnson,
1016 Dominion St., Ph. 38 515
Mrs. E. J. Melan,
Riverton, Man.
Mrs. S. E. Björnsson,
Árborg, Man.
Rev. Ph. M. Pétursson,
640 Agnes St., Ph. 24 163.
— Og sendir mér ekki hring-
inn, bölvuð tófan, varð Gvendi
að orði, þegar-hann fékk upp-
sagnarbréfið frá Laugu. Hún
hefði þó átt að geta látið sér
skiljast það, að eg muni þurfa á
honum að halda!