Heimskringla - 12.07.1939, Blaðsíða 6

6. SÍÐA
HEiMSKRINGLA
WINNIPEG, 12. JÚLí 1939
^áiilll!ili!!ll!!!lPi;ilPII!li!lll!!l!l!l!ll!!!!il!i!!!llll!!>ii!Í!í!!!PI!ii!ii!:<'iii|!:*'ll!l!!!l!!ií!>!llllllllllll
'lBllllllllillttaiiilllllllllllttlllllllliirJlBlillllillllliill^

“Eg get fullvissað yður um það að ásetn-
inginn vantar alveg, enda er eg alls óhræddur
um að eg svelti. Eg býst við að fá einhverja
nemendur hér í grendinni og dálítil ritstörf.
Núna sem stendur er eg í dálitlum fjárhags
vandræðum og ætlaði mér að.vinna mér inn
dálítið með fyrirlestrinum.’’
“Sem eg virðist hafa svift yður tækifærinu
til að gera,’r sagði hann og brosti þurlega.
“Eg bjóst nú aldreí við meira en andvirði
tveggja eða þriggja máltíða,” svaraði eg. “Allur
skaðinn er fólginn í því að sjálfsvirðing mín
fær þarna hnekkir að því leyti, að eg verð nú
að þiggja að gjöf fæðu sem eg hefði getað unnitf
mér inn.”
Hann horfði á mig með daufu háðsbrosi.
“Þér talið eins og unglingur,” sagði hann.
“Ef þér hefðuð flækst um allan heim eins og
eg hefi gert, hefðuð þér lært stærri lexíu úr
stærri bók. Þegar einhver hittir meðbróður
sinn úti á víðavangi, hver talar þá um góðverk.
Þeir skifta með sér nestinu og hver um sig
heldur svo leiðar sinnar. Jafnvel villumenn-
irnir gera þetta.”
Eg þagði. Hver var eg að hafa á móti Ray,
sem hrósað var á hvert reipi af allri þjóðinni
— hermaður, ferðalangur og stjórnmálamaður!
Árum saman hafði hann dvalið á þeim stöðum,
sem líf hans var í sífeldri hættu. Margir töluðu
vel um hann, en aðrir níddu hann. Margir litu
á hann sem hetju, en öðrum var hann eitur í
beinum, en hann var maður, sem enginn þrátt-
aði við. Þarna í litla kofanum mínum var
hann eins og risi, tvo þumlunga yfir sex fet á
hæð og útitekinn mjög af suðrænni sól. Hann
hafði eitthvað það við sig, sem gerði aðra
menn dvergvaxna í návist hans. Orð hans sér-
góð og valdsmannsleg voru öflug og fengu enn-
þá frekari áhrif af svipnum og ægigeislum þeim
sem skinu úr augum hans.
“Jæja, sagði hann, “eg býst við að eg hafi
sagt nóg og þér hafið grafið og gleymt þessu
leiðinlega orði.”
“Þér hafði dauðrotað það,” sagði eg, “en eg
get varla lofað yður svona skyndilegri jarðar-
för. En hvað sem mér finst um þetta þá skal
eg geyma það með sjálfum mér.”
“Það væri betra,” sagði hann stuttur í
spuna.
“Þér hafið nú,” sagði eg, “spurt mig
margs. Eg leyfi mér nú að spyrja yður einnar
spurningar. Þér nefnduð föður minn.”
Tillitið, sem hann sendi mér var næstum
því alveg hræðilegt.
“Já, eg mintist á hann,” svaraði hann. “En
eg skal segja yður eitt, ungi maður. Ef eg héldi
að þér væruð honum líkur á minsta hátt, ef eg
héldi að einn dropi af hinu dökka blóði hans
væri í yður, þá tæki eg á yður hálstaki og
fleygði yður í næsta skurðinn hérna.”
Eg stóð á fætur allur titrandi.
“Ef skoðun yðar á föður mínum er þessi,
herra minn,” sagði eg, “þá væri víst bezt að
slíta þessari ræðu okkar nú.”
“Setjist þér niður drengur minn,” svaraði
hanr^ þurlega. “Eg er ekkert hræddur um yður.
Náttúran gerir okkur slíkan skell að senda hans
jafningja tvisvar í hinn sama hnérunn.”
Hann stóð upp og horfði út um gluggan.
Storminn hafði lítið lægt.
“Þett aer hræðilegt óveður,” sagði eg,
“en eg get ekki boðið yður að vera nema þér
viljið sofa í rúminu mínu, en eg get flutt
ábreiðurnar og koddana að eldinum ,ef þér
viljið það.”
Það var í hið eina skifti sem eg sá hann
eins og hika við. Hann starði gegn um blæju-
lausan gluggann minn út yfir mýrarnar. Eg
hefi oft hugsað um það hvaða hugsanir flugu í
gegnum heila hans þessi augnablik.
“Eg þakka yður fyrir,” sagði hann; “það
er ekkert að ganga þetta og það býst við mér í
Rowchester. Þér hafið blýant og blað. Skrifið
niður það sem eg segi yður: Mostyn Ray ofursti,
nr. 17 Sussex Square. Eg hugsa að þér verðið
leiður á þessu innan skamms og þá skuluð þér
finna mig að máli, og mun eg þá leitast við að
vísa yður veg-----”
“Út úr ógöngunum,” tók eg fram í fyrir
honum brosandi.
Hann hneigði sig til samþykkis og tók
bíllampann. Mér til mestu undrunar tók hann
ekki í hendina á mér í kveðjuskyni, en fór
steinþegjandi út úr kofanum.
Inn í drauma mína þessa nótt fanst mér
blandast undarlegt hljóð, sem kæmi frá mýr-
unum — margdregið skelfingar óp sem endaði
í ekkastunu. Eg var þreyttur, snleri mér á
hliðina og sofnaði.
III. Kapítuli—ópið í náttmyrkrinu
“Þér hafið haft gesti í gærkveldi, herra
minn?” sagði Mrs. Halling forvitnislega.
“Fáeinir kunningjar,” svaraði eg og
skenkti mér kaffið í bollann. Mrs. Hallings
var fullyrðin ekkja, sem vann fyrir mig tvær
stundir á hverjum degi við að hreinsa til og
búa til morgun matinn minn.
“Kunningjar! Miskunasamir samverjar
væri réttara að nefna þá,” sagði Mrs. Hallings,
“ef þeir hafa skilið eftir alt þetta sem hér er
af mat. Hér er heill kjúklingur að eg nú ekki
tali um tunguna og brauðið, sem eg fann hérna
í morgun. Hér er líka vín, dýrt vín, gullhetta
á flöskunum. Kampavín hugsa. eg.”
“Viljið þér taka til í herberginu Mrs.
Hallings, eg er að fara út núna.” Mrs. Hallings
fór upp litla stigann, en eg lauk morgunverð-
inum, tók húfu mína og fór út í flýti.
Hér um bil tvö hunjdruð skrefum hinu
megin við kofann minn beygði vegurinn frá
þorpinu inn í landið" og frá mýrunum og strönd-
inni, þessi beygja var svo skörp að hvítir
staurar voru reknir niður á hana utanverða til
þess að varna því að menn færu ekki út af
henni í myrkrinu. Ofan á þessum staurum
var slá og lagðist eg með handleggina ofan á
hana og dáðist að hinum einkennilegu litum,
sem sólskinlð dró á særoknar mýrarnar og
fenin. Gat þar að líta dökkbrúna, purpura og
dauf ljósrauða fláka. En það voru ekki þessi
litbrigði sem gerðu mig lémagna og náfölan,
og komu hjarta mínu til að berjast í brjóstinu
óeðlilega hratt. Hálft niðri í skurðinum og hálft
á þurru landi var lík af manni, minna en tóif
skref frá mér. Höfuð hans og herðar voru
undir vatninu, en líkaminn handleggir og fæt-
ur úti í mýrinni.
Eg gat ekki sagt um það hve lengi eg stóð
og starði á þetta. Að síðustu klifraði eg yfir
girðinguna, stökk yfir smærri lækinn og gekk
að líkinu. En jafnvel þótt eg stæði fast hjá
því, þorði eg ekki að snerta á því til að sjá
andlit þess. Eg sá að maðurinn var meðai
maður vexti, og allvel búinn og þar sem sand-
urinn hafði fokið yfir ökla hans og fætur sá eg
að líkið hafði verið þarna nokkurn tíma. Það
voru blóðblettir á flibbanum hans og hægri
hendin var k'rept. Eg sagði sjálfum mér að eg
væri heigull og beit á jaxlinn. Eg varð að ná
honum upp úr læknum og þekja hann með yfir-
höfninni minni, á meðan eg næði í einhverja
hjálp. En þegar eg laut niður að honum, ætlaði
alveg að líða yfir mig og fingur mínir voru
máttlausir af skelfingu. Sú tilfinning sótti að
mér með ómótstæðilegu afli, að eg ætti ekki að
snerta hann. Þetta var alveg ómögulegt. Það
var eitthvað meira í þessu sambandi, en dauði
þessa dauða manns. Eitthvað tengdi okkur
saman, dauða manninn og mig — lifandi mann-
inn. — Eg hörfaði frá honum og hljóp upp á
vegirin.
Eitthvað tvö hundruð skrefum lengra nið-
ur veginn var annar kofi við eitt af hliðunum
að Rowchester kastalanum. Þangað hljóp eg.
Dyrnar voru lokaðar og eg barði ákaft á hurð-
ina með kreftum hnefanum. Konan sem opnaði
dyrnar starði á mig undrandi. Eg býst við að
eg hafi verið undarlegur í útliti.
“Þér eruð Mr. Ducaine, eða er ekki svo?”
sagði hún. “En hamingjan góða, herra minn,
hvað gengur á fyrir yður?”
“Eg fann dauðan mann þarna niðri í mýr-
unum?” stamaði eg.
“Guð sé oss næstur. Hvar þá, herra
minn ?” spurði hún.
Eg benti með fingrunum. Hún stóð við
hlið mína á þröskuldi kofans og skygði hönd
fyrir augu til að sjá betur á móti sólunni.
“Jæja, eg hefi aldrei fundið neinn,” sagði
hún. “En eg sagði við hann Jón í gærkveldi,
að eg vorkendi sjómönnunum. Honum hefir
skolað upp með flóðinu, hugsa eg, og eg veit að
þeir verða komnir fleiri í land fyrir kvöldið.
Já, þetta haf er grimmúðugt. Það má nú segja.”
“Hvar er maðurinn yðar?” spurði eg.
“Hann er að kljúfa við í skóginum,” svar-
aði hún. “Það væri best að senda eitthvert
barnið eftir honum. Hann hefir vagn. Viljið
þér ekki koma inn, herra minn?”
Eg neitaði því og hún sendi barnið en færði
mér stól. “Það er bezt fyrir yður að fá yður
sæti, herra. Það er auðséð að yður líður illa.
Þér hafið kannske rekist á það að óvörum?”
Mér þótti vænt um sætið, en svaraði henni
út í hött. Hún fór aftur inn í húsið og tók til
vinnu sinnar. Eg sat grafkyr og þrástarði á
litla svarta blettinn til vinstri við girðinguna.
Það var ens og eg hefði orðið fyrir gerningum.
Heili minn var dofinn af skelfingu, en eldur
lífsins virtist útkulnaður í æðum mínum. Því
þrátt fyrir heitt sólskinið sótti á mig slíkur
hrollur að tennurnar nötruðu í munni mér.
Inni í húsinu söng konan við vinnu sína.
Töfrarnir jukust. Óskiljanlegt og við-
bjóðslegt seiðmagn dró mig á fætur og laðaði
mig, þótt eg streittist á mót niður á mjóa og
beina veginn. Engin sála sást þar á ferli. Eg
nálgaðist blettinn. Ennþá einu sinni reyndi eg
til að hreyfa líkið en var það ómögulegt. Það
litla hugrekki, sem eg átti var nú með öllu
horfið. Hugur minn fyltist viðbjóði og hryll-
ingi og var eg þarna eins og hver annar aum-
ingi. Eg litaðist um eins og í æði og kom þá
auga á hlut sem hægri fótur minn hafði stígið
niður í sandinn. Eg tók þetta upp; það var
innsiglishringur og slitinn mjög af elli og
notkun. í hringinn var greyptur lítill kol-
svartur steinn. í steininn var grafin fugls-
mynd og undir henni stóð letrað einkunnar-
orðið — “Vinco!”
Hönd mín laukst skyndilega utan um
hringinn og eg litaðist um. Enginn sást. Eg
smeygði hringnum í vasa minn og gekk yfir að
grindinni, hallaðist upp að henni, tók pípu upp
úr vasa mínum og byrjaði að reykja.
Þótt undarlegt megi virðast þá hafði eg
fengið á ný hugrekki mitt, og var nú fær um
að hugsa rólega og skynsamlega um þennan
fund minn. Konan við hliðið hafði talið það
sjálfsagt, að lík þetta hefði rekið á land utan
af hafinu. Mundi það vera rétt? Það var
hrönn eftir söndunum, þar sem flóðbylgjan
hafði endað. Þessi hrönn var hlykkjótt mjög
og var úr þara og spýtnarusli og allskonar
vogreki úr sjónum. Díkið sem þessi maður lá
í var eitthvað fjörutíu skrefum ofar í mýrinni
en hrönnin. En hver gat sagt um það hve
langt brimgarðurinn hefði náð í þvíliku veðri
og var nóttina áður. Rétt hjá dauða manninum
var hrönn mikil af timburrusli, svo auðvelt var
að gera sér grein fyrir sárunum á líkiniu
Eg heyrði að einhver kpm og leit við. Það
var Miss Moyat, klædd stuttum kjól með lurk
í hendinni og fjöður í húfunni sinni.
“Góðan daginn,” sagði hún mjög hjartan-
lega. “Hvað eruð þér að gera hér?”
“Eg held vörð yfir hinum dauðu,” svaraði
eg alvarlega, og benti henni á líkið í díkinu.
“Mr. Ducaine!” hrópaði hún. “Hvað er
þetta?”
“Dauður maður,” svaraði eg.
Það var einkennilegt að sjá framan í hana.
Þar blandaðist hræðslan saman við taumlausa
forvitni, sem var afleiðing hinnar meðfæddu
vöntunar hennar á siðfágun. Hún hallaði sér
út yfir grindurnar.
“En hvað þetta er hræðilegt!” hrópaði
hún. “Eg veit ekki hvort eg á að líta á hann
eða ekki. Eg hefi aldrei séð dauðan mann.”
“Eg mundi ráðleggja yður að fara héðan,”
svaraði eg.
En það var henni auðsæilega fjarst skapi.
Forvitnin varð öllum þeim tilfinningum, sem
bærst höfðu í huga hennar yfirsterkust.
“Þér eruð viss um að hann er dauður?”
spurði hún.
“Já, alveg viss um það?” svaraði eg.
“Hefir hann þá druknað?”
“Eg hugsa að honum hafi skolað á land
með flóðinu. Sennilega hefir eitthvert skip
strandað úti fyrir.”
“Hamingjan góða!” hrópaði hún. “Þetta
er þá sjómaður.”
“Eg hefí ekki litið framan í hann og ráð-
legg yður að gera það ekki. Hann er særður
af að rekast um fjöruna. En hann er samt
ekki búinn eins og sjómaður.”
Hún smaug í gegnum op í girðingunni.
“Eg má til að horfa á hann svolítið nánar,”
hrópaði hún. “Komið þér með mér, Mr. Du-
caine. Eg er svo óttalega hrædd.”
“Farið þér þá ekki nálægt honum,” svar-
aði eg. “Dauður maður getur varla verið
skemtileg sjón fyrir yður. Komið héðan í burtu,
Miss Moyat.”
En hún gekk samt í áttina til hans, þangað
til hún var eins og tvö skref frá honum. Þá
staðnæmdist hún skyndilega og hrópaði upp:
“En Mr. Ducaine. Þetta er einmitt maður-
inn, sem stansaði mig fyrir utan húsið mitt í
gærkveldi og spurði vegar heim til yðar.”
IV. Kap.—Loforð Miss Moyat
Við stóðum þarna í mýrar jaðrinum og
horfðum hvort á annað. Skelfingin stóð út-
máluð í andliti hínu og hún gat séð það.
“Þér — þér getið ekki verið vissar um
þetta,” mælti eg. “Þetta er kannske ekki
sami maðurinn.”
“Þetta er sami maðurinn,” svaraði hún á-
kveðin. “Hann yrti á mig og spurði mig hvar
þér ættuð heima. Það var hér um bil hálf tíma
eftir að þér fóruð. Hann talaði eins og útlend-
ingur. Kom hann aldrei til yðar?”
“Nei,” svaraði eg, “eg hefi aldrei á æfi
minni séð hann fyr en nú.”
“Því eruð þér svona óttasleginn, þér eruð
fölur eins og vofa?” spurði hún.
Eg greip um girðingarbrúnina. Hún kom
til mín. Einhverstaðar eftir veginum heyrði eg
marr í þungum hjólum. Vagn kom í gegnum
hliðið. John, skógarhöggsmaðurinn kom með
vagna, með tveimur hestum fyrir. Hann gekk
með hlið hestanna og smelti svipunni. Eg
horfði framan í stúlkuna, sem hjá mér stóð.
“Miss Moyat,” sagði eg hásum rómi, “getið
þér ekki gleymt því að þér sáuð þennan mann
í gærkveldi?”
“Því þá?” spurði hún ráðaleysislega.
“Eg vil ekki vera neitt bendlaður við þetta
á neinn hátt,” svaraði eg og horfði flóttalega
eftir veginum. “Sjáið þér það ekki, að ef hann
finst hér með höfuðið niðri í díkinu því arna,
og enginn veit neitt um hann, þá halda allir að
honum hafi skolað á land í ofviðrinu í gær-
kveldi. En komist það upp að hann hafi í gær-
kveldi verið í þorpinu að spyrja eftir mér,
verður margt sagt.”
“Eg sé ekki að það geri svo sem neitt til,”
sagði hún vandræðalega.
“Hann kom aldrei til yðar, og þér þekkið
hann ekkert. En auðvitað skal eg þegja yfir
þessu ef þér viljið ekki að eg segi frá því——”
Hún þagnaði, en eg greip um handlegg
hennar.
“Miss Moyat!” sagði eg. “Eg hefi mikla
ástæðu til að forðast afskifti af þessu máli.”
“Gott og vel,” svaraði hún og Iækkaði
röddina. “Eg skal gera það sem þér biðjið mig
um.”
Það var fáránleg meining í hornauganu,
sém hún gaf mér, sem mundi hafa vakið tor-
tryggni mína, en eins og á stóð þá hafði óttinn
slíkt hald á mér, að eg var næstum blindur.
Eg gleymdi jafnvel að sleppa handleggnum
á henni og svona stóðum við þegar Jón kom
með vagninn. Hann snerti hattinn sinn kurteis-
lega og sagði: “Ennþá eitt starf handa líkhús-
inu, eftir því sem konan segir mér, herra minn.”
“Það er lík af dauðum manni hérna Jón,”
svaraði eg. “Eg býst við að flóðið hafi skolað
honum á land. Það er ekki mjög óvenjulegt
tilfelli hér, eða hvað?”
“Nei, hamingjan góða,” svaraði maðurinn
og steig yfir grindina. “Ef þér viljið rétta mér
hjálparhönd, herra minn, þá fer eg með hann
niður á lögreglustöðina.”
Eg beit saman tönnunum og nálgaðist
líkið. Jón Hefford sýndi það á öllu að hann
var ekkert taugaveiklaður. Hann lyfti líkinu
upp og lagði það á sandinn.
“Hann hefir fengið ljóta höggið á höfuðið,”
sagði Jón og horfði á lí^ið með sinni einfeldnis-
legu forvitm. “Reglulegur heldri maður. —
Viljið þér nú rétta mér hjálpar hönd til að
sveifla honum upp í vagninn?”
Svo eg neyddist til að snerta hann eftir
alt saman. Engu að síður forðaðist eg að líta
á andlitið með ljóta sárinu, sem var þvers yfir
það. En samt sá eg á svipstundu hvernig
maður þessi var í útliti. Hann var grannleitur
með hátt enni og augu, sem lágu djúpt inni í
höfðinu; og var mjótt á milli þeirra. Yfir-
skeggið var þunt og hæruskotið. Hver sem
staða hans var þá var hann ekki verkamaður,
því að hendur hans voru mjúkar og neglurnar
vel hirtar. Við lögðum hann á vagninn og
breiddum ofan á hann tvo poka. Jón smelti
svo svipunni og gekk við hliðina á hestum sín-
um en við gengum á eftir.
Er við komum að kofanum mínum spurði
hún mig: “Vitið þér hver hann er, og hvað
hann vildi yður?”
“Um það hefi eg enga hugmynd,” svaraði
eg. “Eg er viss um að eg sá hann aldrei fyrri
á æfi minni.”
“Sáuð þér hann í gærkveldi ?” spurði hún.
“Það get eg varla sagt,” svaraði eg. “Eg
rétt sá honum bregða fyrir á mjög einkenni-
legan hátt og það var alt og sumt.”
“Við hvað eigið þér með þessu?”
“Eg sá hann horfa inn í gegn um glugg-
ann, en hann kom aldrei inn. Lady Angela og
Ray ofursti voru inni hjá mér.”
“Inni hjá yður?”
“Já. Ofursitinn leit inn til að afsaka það
að hafa spilt fyrir aðsókninni að fyrirlestrinum
mínum.”
“Og Lady Angela?”
“Já.”
“Hún kom líka inn?”
Þessi takmarkalausa forvitni stúlkunnar
reitti mig til reiði.
“Það stóð nú svo á að mér var hálf ilt þegar
Ray ofursti kom. Þau voru bæði mjög alúðleg
við mig.”
“Og þessi maður horfði inn og fór svo
burtu ?”
“Eg býst við því,” svaraði eg, “eg sá hann
ekki framar.”
Hún sneri sér við og horfði á mig og var
mikið niðri fyrir.
“Eg get ekki séð hvernig hann gat dáið
af því að detta eða hvernig hann fór að álpast
ut í myrarnar rett þarna. Sikið er ekki nægi-
lega djúpt til að drukna í því nema hann hafi
lagst niður í það til að drekkja sér. Hann var
alveg ófullur þegar hann talaði við mig. Mr.
Ducaine, hvernig dó hann? Hvað varð honum
að bana?”
Eg hristi höfuðið.
“Gæti eg svarað þessum spurningum yðar,
þá liði mér miklu betur,” svaraði eg. “En það
get eg ekki, og veit ekkert meira um þetta en
þér.”
Við þögðum bæði um hríð, en eg sá að nýr
svipur var kominn á andlit hennar. Mér létti
fyrir brjósti þegar þjónn frá Rowchester náði
okkur og sitansaði mig.