Heimskringla - 26.07.1939, Síða 1

Beer at its best—
KIEWEL’S
CWhifeSeoC'
Phone 96 361
LIII. ÁRGANGUR
WINN’IPEG, MIÐVIKUDAGINN, 26. JÚLf 1939
NÚMER 43.
HELZTU FRETTIR
A IÐAVELLI
Heimskringla var á elleftu
stundu þ. e. a. s. fyrir útkomu
þessa tölublaðs, beðin að draga
athygli að íslendingadeginum á
Iðavelli.
Henni er þetta ljúft af ýmsum
ástæðum, þó ekki verði nema
fátt eitt sagt af því, sem segja
þyrfti.
Þjóðlegt starf íslendinga í
norður bygðum Nýja-íslands er
skráð í sögu bygðarinnar. Það
er fyrir áhrif þess starfs að ó-
víða eða hvergi hér vestra, er
íslenzkari æskulýð að finna á
meðal vor en þar. En út í þá
sálma er ekki tækifæri að fara
ítarlega hér, þó margt freisti „ .
.... , , iVersm utlitið fer konungurmn
manns til þess, a þessum vakn- , „ v
f ekki ut ur landinu. En hann
ingartímum, sem yfir þjoðlifið _ . . „ ,
, , , ____j q11q lætur raðgjafa sma alveg um
her vestra ganga um vernd alls,, ^
þess sem íslenzkt er.
Bretakonungs, hafði George VI.
fyrirhugað ferð til Suður-Afríku
1941. Konungurinn og ráðgjaf-
ar hans eru nú að ræða með sér,
hvort ekki sé hægt að hæfa tvo
fugla í einu skoti, með því að
heimsækja Cairo, annað hvort
á leiðinni suður eða heim aftur,
hvaða ár sem sú ferð verður
farin.
f október hafa konungur og
drotning Bretlands ákveðið að
heimsækja Brussel. Og Indland
var næsta landið sem þau höfðu
í huga. Var þá í leiðinni að
heimsækja Egyptaland. En lík-
indin til stríðs í Evrópu eru nú
talsvert mikil og það er vegna
þess, sem erfitt er að ráða fram
úr þessu á einn veg eða annan.
Fjallkonan á Iðavelli
Það er íslendingadagurinn
j það. Segist sjálfur albúinn til
ferðalags, ef þeir mæli með því.
HÚSFRÚ ANDREA JOHNSON
verður Fjallkonan á íslendingadeginum á Iðavellí
(Hnausum), 5. ágúst 1939.
sem þeir hafa um mörg ár hald- Gegtir frá íslandi á
ið, sem er eitt af starfi þeirra i. .
ú átt sem á hefir veriS minst. Mcndingadeginum a Gimll
Og í því starfi sem mörgu Upp úr mánaðarmótunum júlí
öðru, hafa þeir ekki gengið hálf- og ágúst er von gesta heiman af
ir til verks. Þeir eru eina ís- íslandi til Winnipeg. Eru það
lenzka bygðin hér vestra, sem Vilhjálmur Þór, frú hans og 3
þann grundvöll hefir og varan- börn og Árni Eylands. Eins og
leik lagt að þjóðhátíðardegi sín- kunnugt er hefir hr. V. Þór
um, að kaupa land fyrir hann annast um rekstur íslenzku sýn-’TT"" líf. t, • pn viS brevtine-
„g gera úr hví viftananlegan ingarinaar i Ne»'Yo* „í,alt aS
skgmtigarS meS hinu sögulega )>v[ i,eitt ár. Hann hefir um jurt (euglena) verði eiun tIundn
nafni, “ISavöllur”. ÞaS er auð- mörg ár veriS formaSur sam- úr mi]limetra á stærð> eða rétt ist a5 um alt land.
séð að íslenzki arfunnn, sem vmnufelags Eyf.rðmga sem elfst; um það að yerða sýni]eg beru Það sem að
verk landnamsmannanna, s.gr- hef.r og magnast geys.mak.ð auga Við öra fjölgun sem verð-1 hálfri miljön Þjóðverja í Can-
an.r a h.num otrulegustu hraut u„d.r hans stjorn. Að symng- ur me5 þvi að ein frum]an klofn_ aðeins 2000 sem
um, tala Þar enn t.l hmna unn. lokmn. . haust fer hann „ , tvent> fækki oft blað. h ðu fj| nazistafélögum. Á
yngn. Það erJins og ÞaS a he.m og tekur v.ð bankastjora-i grænku-blettunum, stundum méti þessu koma félög sem
að vera. Og það er arfurmn, stoðu um aramotm. Hr. Ey- ________ . * , ,
i ir*- ,r„ t j . ,. , o. ,, verði ekki nema um einn að mynduð hafa venð til að hindra
sem nutiðar-kynsíoðm, verður lands, er skagfirskur að ætt og ,... -ri„ .„
... . . ... i ’ . ræða og það gen liíið ertitt. En utbreiðslu nazisma og heyrðu
að skila olimlestum til eftir-; sagði emn Skagfirðmgur oss,' TQ ____. * . * , . ... 1CAf. r
1 svo komi fyrir að þfeir hverii þeim til 1500 manns. Þessi ofJ
í Þýzkalandi; kosta einhver ung- bia) í Bandaríkjunum er, Can-
mennafélög slíkar ferðir. Þegar berra í Ástralíu og ýmsar höfuð
þau koma til baka, eru þau oft borgir í Suður-Afríku og víðar
góðir agentar á meðal félaga eru. Formaður nefndarinnar er
sinna hér. Stanley Lewis borgarstjóri í Ot-
Aðal málgagn nazista í Can-, tawa.
ada, er hið nafntogaða blað Tilgangurinn með þessu virð-
“Deutsche Zeitung fuer Canada” ist sá, að landið komist yfir sem
og er gefið út í Winnipeg af mest af eignum borgarinnar og
smáfélagi einu, sem kallar sig færi sér þær í nyt, sérstaklega
Guttenberg Publishing Limited. á þann hátt, að fegra höfuð-
Félag þetta hefir selt 710 hluti;. staðinn.
á hr. Seelheim, yfir konsúll 1 Borgarstjórninni hafa oft áður
Þjóðverja í Yokohama, en fyrr-jborist áskoranir um að leggja
um í Winnipeg, 300 hluti. íjþetta mál fyrir skattskylda
nafni ritstjórans, Bott, eru 20(bborgara og er nú ein slík áskor-
hlutir. Hafa þessir tveir menn'un með skýrslu eða uppkasti að
öll ráð við blaðið. í hendi sér. jþessu nýja fryirkomulagi frá
Skoðanir þessa blaðs eru hinar t Sir Herbert Holt í höndum borg-
sömu og blaða Þjóðverja heima|arstjórnar. Er það sú skýrsla,
fyrir, full af ofstæki gegn lýð-lsem sérstaklega verður nú at-
ræði og Gyðingum. Mr. Boct huguð.
nokkru og var svo ánægður með
hana, að hann útvarpaði niður-
stöðunum, sem hann hafði kom-
komenda sinna.
að þau meðmæli nægðu honum
með öllu og þá fer nú ver. Þá berjast um að ráða yfir hinum
Það er þetta, sem að baki þ\í ^vai sern værh .Hn Mann er ná þær ekki í köfnunarefnið, 500,000 löndum vorum, sem alt
liggur, að þessi fslendingadagur starfsmaður samvinnufelaganna gem jurtir með sóiarljósinu! útlit er fyrir að ráða vilji sér
á Iðavelli hefir reynst svo vm- og annast fynr þau oll kaup og framleiða iínsterkju 0g sykur1 sjáifir 0g til lítils sé að reyna að
sæll á undanförnum arum. is- utvegun a bunaðar-aholdum; úr_ 0g þá gera þær það sem hræra . ,im
lenzki andinn hefir heillað gesti hann er og bufræðmgur og kem-1 dýrin gera> að ]eggjast . jurt_. það gem fyr
dagsins; hann hefir heilsað ur til þessa lands til að kynnast jrnar_ Jurtalífið virðist því ir. þeim vaki, telur Kerbs- fólgið
þeim í blænum, á svip manna, ! her aholdum og ef um eitthvað fyrst hafa orðið til Það getur ', þesgu. (f } ag koma Canada.
öllu sem fram hefir fanð. nytt er i bunaði að^ræða. Baðir ]ifað án dýranna> en þau alls ekki, mönnum til að trúa því> að aRir
Metnaðmn, sem kemur fram skipa þessir menn þvi trunaðar- án jurtanna _ ekki einu sinni Þjóðverjar j Canada sé nazistar>
í þessu hja löndum vorum i stoður hja þjoð smm og eru maðurinn. Þó hann bíti ekki (2.) að útbreiða Hitler-tilbeiðslu
norðurbygðum Nyja-lslands, í að himr mætustu menn Þeir verða grag gjálfur> étur hann “gras„! hjá Þjóðverjum hér> (3.) að
vernda íslenzkar erfðir, ber öll- staddir a islendingadegmum a bíti„ og öðlast á þann hátt þau haf& Jætur á þýzkum Canada_
um þjoðlegum islendingum að Gimli 7. agust og flytja deginum efni> gem honum eru lífsskiiyrði mönnum> sem neita að aðhyuast
meta. Og það sýna þeir á raun- kveðjur heiman af ættjörðinni.
verulegan hátt bezt með því, að
sækja þessa þjóðhátíð þeirra. Ein brúin enn fundin í
Það er sanngjörn viðurkenning þróunai'SÖgu lífsins
á starfi þeirra og þeim mikil
hvöt til að halda því áfram, auk
og blaðagrænkan og sólarljósið stefnú nazista, (4.) að senda
framleiða. Vísindin eru að bisa j canadiska peninga til ættlands-
við að vísu, að koma upp verk- ins, (5.) að halda hér úti ritum,
stæði, sem framleiði sömu efni (6.) að menta börn sín í “sönn-
Einn af vísindamönnum Pa- og blaðgrænka juitanna, en það . um” þýzkum anda.
sture-stofnunarinnar á Frakk-'er enn 1 hernsku en þykir þó| Það sem áróðursmenn virðast
þess sem hver og einn fer þaðan ]and dr; Andre Lwoff að nafni,'ekki óhklegt að takist með tíip-jhafa mestar mætur á er að efna
íslenzkari í anda en hann kom ’ anum 1
þangað tilkynti í ræðu sem hann flutti anum-
Til hinnar ágætu dagskrár nýle^a á vísindamannafundi, að| .
dagsins skal vísað á öðrum stað hann hafði orðið ^ess vísari ^Þjoðverjar 1 Canada
í blaðinu, að einni nýung við- jurtir á .sínu læ*sta stigi yrðu’
bættri, sem þar er ekki getið, un(hr vissum kringumstæðum,
en hún er sú að þar verða nú að óýrum.
gjallarhorn til þess að gera gest-1 Hann hefir á rannsóknarstofu
unum sem auðveldast fyrir, að sinní orðið >ess var að einfrumla
heyra ræður og annað sem fram Jurtir taPa blaðgrænku sinni,
fer. Sækið íslendingadaginn á sern. hær ná köfnunarefninu úr
Iðavelli.
Bíða meiri ferðalög
brezku konungshjónanna?
loftinu með, sem er lífsskilyrði
þeirra, en heldur en að gefast
I upp, hafa þær gripið til þess, að
|leggja sér jurtafæðu til og
, bjarga með því lífi sínu.
' Þessi breyting (transition) í
Leiðtogi þýzks þj'óðræknisfé-
lags í Canada(German-Canadian
League) og í broddi fylkingar
landa sinna að kveða niður nazi-
kenningar, heitir Otto Kerbs.
Fyrir þrem vikum fór hann á
stað að herja á Hitlerisma um
þvert og endilangt Canada og
hét að hætta ekki fyr en hann
gengi að þeim óvini dauðum.
Kerbs var það engu minni
undrun en sjálfum nazistum,
hve fagnandi hinir 500,000 Þjóð-
verjar sem í Canada búa tóku
á móti Georg konungi og Eliza-
Eftir för brezku konungs-
hjónanna vestur um haf, var náttútunni getur fyrtir háLfri
allmikið rætt um það á Eng- biljón ára hafa verið mikilvæg-
landi ,að þau heimsæktu fleiri ur þáttur í því, að dýralíf og
lönd Bretaveldis. manna, varð til á þessari'jörð ,betu drotningu er þau voru hér
Muhammed Ali, prins, frændi og að jurtalífið varð ekki einajá ferð. Nazistar höfðu áður
Farouk konungs, er sagt að látið líftegundin á hnettinum. haldiðfram að flestir Þjóðverjar
hafi í ljósi við George VI, er Dr. LwofT ætlar að þessi sama hér hneigðust að stefnu Hitlers.
hann heimsótti hann nýverið, að breyting og h>.nn varð var á | Það var þessi hollusta vfið
það yrði Egyptum óblandin rannsóknarstofu sinni, hafi átt
skemtun, ef konungshjónin sér stað og eigi sér enn stað í
heimsæktu þá. ' náttúrunni. Munurinn á jurta-
Áður en prinsinn kom á fund og dýra-lífi sé enginn á mjög
Breta-konung, sem kom Kerbs til
að rannsaka, hvað fylgið við
nazista væri mikið í Canada.
Hann lauk þeirri athugun, fyrir
til hátíðardaga og koma því inn
í meðvitund óþýzkumælandi
manna, að það séu Hitlers dagar.
Það á að sannfæra þjóð þessa
lands um að allir Þjóðverjar
hér séu Hitlers-sinnar. Kerbs
komst að því að í hátíðum þesss
um taka tæp 3 per cent
Þjóðverja hér þátt.
Barnaskólar og sumarbústaðir
barna eru stofnsettir í talsvert
víðtækum stíl. Nemendunum er
kent að heilsa á Hitlers vísu,
klæðast einkennisbúningum
hlýða á ræður leiðtoga frá Bund-
félögunum og húrra fyrir svo-
stika flagginu.
Leynilögreglan (Gestapo) hef-
ir aðal-bækistöð sína í Canadu,
í Montreal. Á sjómönnum af
þýzkum skipum sem þangað
koma, eru gætur hafðar, og séu
þeir einlægir í sinni Hitlers
trú, eru þeir sendir í þræla-
vinnuverin í Þýzkalandi.
Oft-sinnis eru hópar þýzk-
canadiskra barna sendir í sumar-
fríi sínu til sex mánaða dvalar
var nokkra mánuði í Þýzkalandi
áður en blaðið var stofnað og
hleypti því svo hér af stokkun-
um með yfirlýstri blessun frá
þýzku ræðismannaskrifstofunni.
En þrátt fyrir allar þessar
ginningar, sýnir skýrsla Kerbs,
að Þjóðverjar hér eru lýðræðis-
sinnar og hafa óbeit yfirleitt á
áróðrinum. Er bent á Hitlers-
daga-haldið því til sönnunar, sem
til þessa hefir mishepnast víð-
ast. í Saskatchewan, þar sem
Þjóðverjar eru um 120,000 var
ein Hitlers-hátíðin haldin og með
öllum þeim ráðum sem beitt var
til að fá menn til að sækja hana,
var aðsóknin aðeins 600 manns.
“Síðan hefir þar ekki verið
reynt að halda Hitler’s tyllidag,”
segir Mr. Kerbs.
Japönsk herskip halda
norður til Sakhalin-eyju
Eyjan Sakhalin fyrir austan
Síberíu og nærri áföst við nyrsta
hluta Japans, hefir um langt
skeið verið þrætuepli Rússa og
Japana. í stríðinu 1904, var
Japönum áskilin hálf eyjan. Þar
eru olíulindir nokkrar og hafa
Japanir starfrækt þar olíuvinslu
lengi með góðu leyfi Rússa af
því að lindirnar eru í þeirra
hluta eyjunnar eða norðurhlut-
anum. Á seinni árum hafa Rúss-
ar verið að takmarka hvað Jap-
anir mættu mikið framleiða. —
Ársframleiðslan má nú ekki fara
fram úr 40,000 tunnum, en var
um skeið 150,000 tunnur. En
nú hefir risið á ný deila milli
Rússa og Japana þarna út af
því, að Japanir fylgi ekki verka-
mannalöggjöf Rússlands i sínum
hluta eyjunnar og hafa dæmt
olíufélagið japaitska í $190,000
sekt. Félagið neitaði að borga,
en Rússar kváðust þá reka það
burtu Til þess að sýna Rússum
að Japanir láti ekki svo með sig
fara, sendu þeir s. 1. föstudag
nokkur skip úr flota sínum norð-
ur til Sakhalin. Er eftir Japön-
um haft, að þeir taki eyjuna, ef
Rússar hafi nokkra ósanngirni í
frammi.
Er ástandið þarna nú sagt
all ægilegt og Japanir óttast að
sama æðið geti þarna átt sér
stað og 1920, er Rússar drápu
um 600 Japani.
Sakhalin eyja er um 600 mílur
lengd og 18—100 mílur á
breidd. íbúarnir eru 334,000 og
búa 332,000 í japanska hlutan-
um.
íbúar í Ottawa kváðu ekki
spentir fyrir hugmyndinni og
segja ekki skattbyrði neitt létta
við þetta. Washing(lon búar
greiða t. d. eins háan skatt og
Ottawa búar nú geri.
Sambandsstjórnin hefir á síð-
ast liðnum 5 árum tekið yfir
eignir í Ottawa er að verði nema
13í/2 miljón dölum. Hafa það
mest verið eignir viðskiftahúsa
í borginni, sem þá um leið hafa
hætt að greiða skatta og borg-
arstjórnin hefir tapað á því.
Eitt sem á móti þessu fyrir-
komulagi er haft, er að íbúarnir
tapa kosningarétti sínum, bæði
í fylkis og sambandskosningum.
Ontariofylki mun og ef til vill
mótmæla þessu, því það tapar
við það nokkru, t. d. gasolíu
skatti og ýmsum þessháttar
tekjum. Ottawa mundi og tapa
öllurn veitingum frá fylkinu.
Ottawa ríkis-hérað
Auðsöfnun Ciano illa rænd
Óvinsældir Ciano-fjölskyld-
unnar fara mjög í vöxt á ítalíu.
Hins sviplega láts Constanzo
Ciano, greifa, föður utanríkis-
málaráðherrans fyrir þrem vik-
um, var að vísu minst með sökn-
uði í blöðum stjórnarinnar og
honum hrósað fyrir afrek hans í
síðasta stríði, en almenningur
leit aðeins á hina illræmdu auð-
söfnun hans undir stjórn Mus-
solinis og þótti stjórnin hafa ó-
þarflega mikið dregið taum
hans.
Þegar Mussolini komst til
valda, náði Ciano, vinur hans,
sér fyrst á stryk. Hann komst
brátt í stjórnarstöðu og beitti
þar áhrifum sínum óspart til að
efla iðnaðarrekstur sinn og
bræðra sinna tveggja. Þeir urðu .
á skömmum tíma stóriðjuhöldar
og mestu og voldugustu auðmenn
landsins.
Og veldi þeirra mínkaði ekki,
er Geleazzo Ciano, sonur Con-
stanzo, giftist Eddu, dóttur
Mussolini. Áður en hann tók
við utanríkismálaráðherra stöð-
unni, var Geleazzo ræðismaður í
Kína. Seldi hann kínverku
stjórninni flugskip með miklum
hagnaði.
Ciano-fjölskyldan á miklar
eignir í Suður-Ameríku. —
Flaug Edda, kona Ciano utan-
ríkisráðherra þangað fyrir mán-
uði síðan og segja ítalir, að hún
hafi farið með mikið af pening-
um með sér út úr landinu til
geymslu í Suður-Ameríku. En
við þessu liggur dauðasök á
ítalíu.
Ciano, utanríkismálaráðherra,
er mjög legið á hálsi fyrir dekur
hans við Hitler. ítalska þjóðin
er sér orðin þess meðvitandi, að
Hitler sé í alt of miklum skiln-
ingi hinn eiginlegi stjórnandi
Bæjarstjórnin í Ottawa hefir
skipað nefnd til að íhuga mögu-
leikana til þess að gera Ottawa
og noukkuð af umhverfi borg-
arinnar, að.ríkishéraði (Federal
distrit) eins og t. d. Washing-Tandsins og kenna Ciano-hjónun-
ton, D. C., (District of Colum- Frh. á 5. bls.