Heimskringla - 09.08.1939, Page 2
2. SíÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. ÁGÚST 1939
Sumardvöl á Islandi
Eftir Hólmfríði Daníelson
(Höfundur eftirfarandi ferða-
sögu, er ung vestur-íslenzk
mentakona, Mrs. Hólmfríður
Daníelsson, er til íslands ferð-
aðist á s. 1. sumri. Hafði hana
lengi fýst að sjá ættjorðina, er
hún kvaddi á fyrsta ári,
heyrði svo oft talað um. For-
eldrar hennar eru Ólafur Ólafs-
son Johnson frá Miðfirði
Húnavatnssýslu, dáinn fyrir
mörgum árum, greindur maður
vel og skáldmæltur, og kona
hans, Ragnheiður Bjarnadóttir
frá Efri Lækjardal í sömu
sýslu. Numu þau land, þar sem
nú er þorpið Árborg og ólst Mrs.
Danílseelsson þar upp, hlaut
gagnfræða- og kennaraskóla-
mnetun og stundaði barna-
kenslu um skeið. Hún hefir
unnið ótrautt í íslenzkum fé-
lagsmálum, sérstaklega með
þátttöku í leiksýningum, er hún
hefir hlotið góðan orðstír fyrir,
bæði á meðal landa sinna og
hérlendra manna. Af því að
Heimskringlu var ljóst, að eldri
fslendingum hér leikur forvitni
á hvaða augum hér upp vaxin
kynslóð lítur fsland, fór hún
fram á það við Mrs. Daníelsson,
að hún segði eitthvað í blaðinu
um ferð sína. Skrtitfaði hún
með stuttum fyrirvara þessa
skemtilegu og fróðlegu ferða-
sögu. Mrs. Daníelsson er gift
Hjálmi Daníelssyni, er mörgum
íslendingum mun kunnur fyrir
vel Arifaðar greinar um búnað
fyrir nokkrum árum í Heims-
kringlu og sem nú hefir skrif-
stofustörf með höndum fyrir
sambandsstjórnina. Hjálmur
naut hér búnaðarskólamentun-
ar, er greindur vel og drengur
hinn bezti.—Ritstj. Hkr.)
“Mikið lifandi ösköp og skelfing
er gaman að vera svolítið hífað-
ur!”
Það er ekki hægt að gera sér í
en hugarlund hvað þetta er dillandi,
skemtilegur söngur nema heyra
hann sunginn af fjörugu ungu
1 fólki á sjóferð, eða í bílferð; og
allir eru ungir á íslandi, kátir,
f jörugir, söngelskir — og ungir í
anda. Eg tók eftir því að fjöld-
inn allur af fólki eyðir frístund-
um sínum í kynnisferðir um
landið, og í íþróttir og reglu-
bundnar líkamsæfingar. Það er
uppörfandi skemtun að klifra
f jöll og fara á skíðum; og íslend-
ingar kunna að skemta sér í
réttum anda; gleðin og kátínan
ríkir yfir öllum ferðalögum. Já,
það er hægt að verða “hífaður”
af fleiru en áfengum drykkjum,
því get eg ekki í svipinn fundið
nein orð sem lýsa betur en þessi
söng-hending þeiri upplífgandi
stemningu sem hugur minn
komst í meðan eg dvaldi á ís-
landi. Alt lék í lyndi, veðrið
yndislegt; fólkið svo aðlaðandi,
lífsglatt og svo gestrisið — eg
á ekki orð til að lýsa því; en það
var ómögulegt annað en verða
uppnuminn af hrifningu.
A
Meðan eg var í Reykjavík var
eg altaf velkomin gestur á heim-
ili frú Bjargar Johnson og dætra
hennar, öllu og Rúnu, sem einu
sinni bjuggu í Winnipeg. Eg
gleymi ekki hinu alúðlega við-
móti Bjargar, og hennar móð-
urlegu umhyggju fyrir minni
velferð. Eg minnist þess með
söknuði að nú er þessi hugljúfa
kona gengin til hinstu hvíldar.
Meðal margra góðra jgesta
sem oft komu á heimili Bjargar
var ungfrú Anna Johnson systir
Mrs. Péturs Anderson í Winni-
peg. Hún starfar í þarfir ferða-
félags íslands — Statourist. —
Anna er há kona vexti, röskleg
og myndarleg og býr yfir ótæm-
andi elju og dugnaði sem hún
lætur óspart í té í starfi sínu. —
Hún segir að það sé hörmulegt
að ísland hafi ekki fleiri fólks-
flutningaskip. Síðast liðið ár
hafa skemtiferðir til suður- og
mið-Evrópu landa rénað mjög
vegna alls konar óeirða þar. —
Beina því ferðamenn leiðum sín-
um til Norðurlanda og þá einkum
til fslands. Önnu var ant um
mitt ferðalag, og sagði mér, að
til þess að skoða mig um á Suður
landi, væri lang best fyrir mig
að slást í för með litlum hóp af
útlendu ferðafólki, sem leigir
oft prívat bíla og ferðast í þrjá—
fjóra daga út um land. Lofaðist
hún til að gera mér viðvart þessu
viðvíkjandi.
Eg hrökk upp við það að dyra-
bjöllunni var hringt heldur hvat- sem læðist með hægð og vara-
Skarðsheiði, Akrafjall og öll hin
fjöllin eru ekki ein stór heild
eins og mér hafði sýnst frá
Reykavík; þau standa öll horsk
og hátíðleg, hvert út af fyrir
sig; og hver einasti tindur, hver
einasti hnúkur og hamar, hver
einasti steinn, næstum því, hefir
nafn — sitt eigið nafn!
Við sátum við lítinn læk og
borðuðum kökur og drukkum
malt öl. Við hlupum upp brekk-
ur og týndum blóm. Það eru
óteljandi grasa- og blómateg-
undir á íslandi: geldimga-
hnappur, gulmura, brekkusóley,
beitilyng, maríu stakkur, meyj-
arauga, músarauga (ofurlítið
minna en meyjaraugað, auðvit-
að!), fjóla, fífill. Herra J. M. G.
sem er ungur ísl. embættismað-
ur, og var fararstjórinn okkar,
kann blómanöfnin í þúsundatali.
Hann kann margt, og veit mikið
í einu orði sagt, er einn af þess-
um bráðgáfuðu atorkumönnum,
sem þjóðin er svo rík af. En eg
sýndi honum fram á að ekki
væri frítt við að honum gæti
skjátlast í rökfærslunni, t. d.
þegar hann sagði: “íslendingar
eru andskotans idiotar”, af því
að flestar brýr yfir ár snúa öfugt
við veginum. Til þess að kom-
ast upp á brúna verður bíllinn
að haga sér eins og veiðimaður
Eitt af því sem eg er sérstak- landinu. Þarna eru beitarhúsin
lega þakklát fy^ir er að hafa frá Brekku þar sem Bólu-Hjálm-
kynst' frú Vigdísi Steingríms- ar dó. Arnarstapi, af honum
dóttur. Ekki vegna þess að hún
er eins og við segjum: “The first
sést yfir allan Hólmann, eitt hið
allra fegursta og blómlegasta út-
What are Your Plans for this Fall?
LILIA K. BJOBNSON LOA EYKIKSON, G.C.T.
B.E.A. Graduate With Success Business College
for the past 12 years
A Business Education?
Set yourself a definite aim. Make your standard
high. Then let us help you achieve your goal!
The Winnipeg Commercial School
Invites you to enroll for the Fall Term, opening
TUESDAY, SEPTEMBER 5
OUR SCHOOL Is located in the Sterling Securities
Building on Portage Avenue at Vaughan St.
ABOVE BRATHWAITES
ACROSS FROM “THE BAY”
UNDER THE VVRIGLEY CLOCK
Exceptionally Easy of Access by Bus and Car from All Parts of
the City and Environs
A College that specializes in Stenographic suhjects—where compet-
ent teachers give students INDIVIDUAL INSTBUCTION.
Select your subject or subjects from the following:
Gregg Shorthand Applied Business English
Pitman Shorthand Office Practice
Typewriting Comptometer
Penmanship Dictaphone
Business Correspondence Office Experience Class
Review students, as well as beginners, will receive every attention.
VÉR VÆNTUM ÍSLENZKRA NEMENDA
Evening Classes are conducted Monday and
Thursday of each week, from 7:30 to 9:45
PHONE US—24 680
WRITE US—203 Sterling Securities Building.
ENROLL NOW
Winnipeg Commercial School
203 Sterling Securities Bldg., Portage Ave. at Vaughan
skeytlega. Þetta var laugar-
dagskveld og kl. hálf eitt. Við
vorum því ný sofnuð, því ekki
dettur fólki í hug að fara að
hátta fyr en undir miðnætti þar
sem alt af er dagur. Eg stökk
upp úr rúminu og sá að þar var
þá komin ungfrú Anna, öll upp-
ljómuð^ af ákafa og sagði að nú
j sé stundin komin. Ætlaði hún
næsta dag í fjögra daga ferð til
Geysis, Gullfoss og Heklu, með
þrjár enskar piparmeyjar í eft-
irdragi. “Þú verður að klæða
þig vel”, segir hún. “Eg skal
útvega þér skó.” En sá dugn-
aður, hún var búin að taka á
móti gestunum, bollaleggja leið-
angurinn, útvega föt 'og farar-
tæki og nú kl. eitt um nóttina,
ætlaði hún að fara að útvega
mér skó.
“Jæja, vertu tilbúin kl. 9 í
fyrramálið, eg verð að flýta mér,
bíllinn bíður. Vertubless!”
Nú var alt á tjá og tundri
um stund meðan eg var að ferð-
búast og ná andanum. Næsta
morgun var eg tilbúin eld-
snemma og beið eins og
uppstoppaður ullarpoki í öll-
um þeim ósköpum af föt-
um. Nú fór eg að brjóta
heilann um það hvort þetta væri
annars nokkurt vit fyrir mig.
Hvernig í ósköpum myndum
við, eg og ensku dömurnar fara
að tolla á hestbaki, þegar til
þess kæmi, og ef einhver okkar
gæfist upp þegar komið væri
hálfa leið upp Heklu, yrði hún
þá skilin eftir til að deyja drotni
sínum eins og tíðkaðist með
gamalt farlama fólk meðal Indí-
ána hér í álfu? Þegar eg var
komin að því, sökum hita og
innri ákafa, að springa í loft
upp, eins og ofurlítið Heklu gos,
þá hringdi síminn.
“Hvað er þetta! Eru þær
hættar við að fara?” .... Það
var eins og þegar maður stingur
gat á uppblásinn líknarbelg.
Löng kveinandi stuna sogaðist
inn í eilífðina, og eg smá hjaðn-
aði niður unz ekkert var eftir,
nema stór hrúga af ólundarleg-
um ullarfötum á gólfinu.
Eg jafnaði mig samt furðu
fljótt, þegar mér var boðið að
koma í skemtiferð norður með
strönd. Þetta var yndisfagur
sunnudagsmorgun, veður var
bjart og hlýtt og blámóða yfir
fjöllum. Aftur og fram, upp
hæðir, ofan brekkur, flýgur á-
fram hinn þægilegi nýtízku bíll;
kring um Kollafjörð, út fyrir
Esju, upp með Hvalfirði, og inn
í Kjalarnes. En hvað Esjan
breytir svip sínum við nánari
viðkynningu. Og nú sé eg að
semi langan sveig áður en hann
fær hremt bráð sína. Oft eru
þessir krókar óhjákvæmilegir, en
eg get ekki neitað því að stund-
um sýnist það vera beinlínis
prettir og strákapör af veginum
að vera að snúa svona upp á sig
áður en hann kyssir brúna. Mér
var mjög skemt þegar hr. J. M.
G. fór að reyna að telja mér trú
um að Vestur-fslendingar væru
mikið skemtilegri, prailítískari
og skynsamari yfirleitt en þeir
heima. Eg fullvissaði hann um
það að eftir þá viðkynning sem
eg hefði haft af fólki á íslandi
væri mér ómögulegt annað en
syngja þeim lof, þegar vestur
kæmi. En ekki væri þar með
sagt að Vestur-íslendingar væru
algerlega “idiotar”.
“Mér finst fólk á fslandi,”
sagði eg honum, “ vera fjörugt,
frjálslynt og mjög blátt áfram
og hispurslaust í framkomu.”
Satt að segja hefi eg alt af verið
á þeirri skoðun að íslendingar
væru þunglyndir, dulir, seintekn-
ir og vöruðust að láta tilfinn-
ingar sínar í ljósi. Eru þetta
ekki áberandi lyndiseinkunnir
okkar Vestur-fslendinga? Höf-
um við þá haldið fastara við
þessar norrænu eðlishvatir en
frændur okkar á Fróni, og þeir
breyst til batnaðar? Eða er
þetta alls ekki norrænt eðli en
aðeins lánsfé sem við höfum
safnað að okkur hér vestra?
Eðlilega hefir viðhorf okkar
eitthvað breyst, og ekki stendur
alt í stað á íslandi. Fjarlægð-
in, litlar samgöngur og breytt
viðhorf hafa ef til vill ollað mis-
skilningi endrum og sinnum
milli þjóðarbrotanna austan hafs
og vestan. En nú eru óðum að
aukast samgöngur og samúð.
Einstaka sinnum hafa Vestur-ís-
lendingar spurt mig: “Eru ekki
embættismenn og höfðingjar á
fslandi hrokafullir?” Eg býst
við að það hljóti að vera til á fs-
landi eins og annarstaðar eitt-
hvað af fólki sem er hrokafult,
heimskt, leiðinlegt, í hvaða stétt
sem það er! Það væri til of
mikils ætlast að ísland sé það
óskabarn hamingjunnar að eiga
enga slíka. En eg fann þá ekki,
þeir voru allir í felum. Eg var
svo heppin að hitta fólkið sem
var skemtilegt, látlaust, aðlað-
andi og vingjarnlegt. Og eg
verð að játa það hreinskilnislega
að eg tel mig lánsama að hafa
kynst ýmsum af leiðandi mönn-
um þjóðarinnar sem með kapp-
samlegum áhuga eru að vinna
henni til heilla; og eg vil svara
spurningunni á þessa leið: eg
varð ekki vör við neinn hroka
lady of the land”, en mér finst sýni á íslandi; þaðan sést einnig
það hafa auðgað anda minn að.hvar “Skín við sólu Skagafjörð-
kynnast svo mikilhæfri og ur”. Það hefir verið talað um
elskuverðri persónu, svo ljúf- að byggja þarna uppi á Arnar-
mannlegum höfðingja, í hinm stapa minnisvarða til minningar
réttu merkingu þess orðs. Jum St. G. St. og Bólu-Hjálmar.
A Víst er hér margt sem heillað
Um miðjan júlí lagði eg af getur hugann, en því miður verð-
stað norður í land, Alla Johnson um við að fara fljótt yfir sögu.
hafði boðið mér að heimsækja, Við förum yfir Valagilsá og
sig upp í sveit; var hún að brött eru gljúfrin á báðar hliðar.
fiytja frá Reykjavík, og ætlaði,'Svo leggjum við á öxnadalsheiði
með manni sínum, Bjarna Gunn- 'og Giljareitina, Ó, Ó, ekki að líta
laugssyni, að (fara að búa í niður! því bíllinn skríður hægt
Reykjahverfi í Þingeyjarsýslu. iutan í þverhnyptum hamra-
Það varð svo úr að eg varð henni i veggjum, og hyldýpis gljúfur eru
samferða norður. Við fórum á 'undir.
litlu skipi yfir Faxaflóa til þess j Þarna er Hraun þar sem Jónas
að taka af leiðinni krókana í jHallgrímsson var fæddur; og
kring um Kollafj. og Kvalfj. Það
var ilt í sjó yfir flóann, og við
vorum fegin að stíga á land í
Akranesi; svo upp í bílana og af
stað til Akureyrar.
Ferðin norður var skemtileg,
þó veður væri ekki sem ákjósan-
legast, kalt og sudda rigning
með köflum. Allir' voru í góðu
skapi ýmist sungu, dáðust að
landslagi, eða bentu hver öðrum
á fræga, sögustaði. fslendingar
þreytast aldrei á að kynna sér
land sitt, dáðst að því og njóta í
fylsta mæli fegurðar þess og
frama. Eg held að einmitt þessi
næma tilfinning, þessi ást á land-
inu sjálfu sé eitt af því sem
gerir íslendinga svo þróttmikla,
Jífsglaða, framgjarna, í’ ejlnu
orði sagt — svo lifandi.
Blönduós virtist í rigningunni
vera hálf raunalegt lítið þorp.
Þrátt fyrir það fann eg að nú var
einhver ósjálfráð hrifning að ná
haldi á huga mínum. Nú var eg
komin í mína sveit; þar sem afi
minn og amma bjuggu í torf-
bæ, þar sem foreldrar mínir ólust
upp! Og þar ætlaði eg að stansa
á leiðinni til baka. Nú voru allir
önnum kafnir að svara spurn-
ingum mínum, Alla, bílstjórinn
og sessunautur minn. “Nú för-
um við yfir Blöndu brú, þar varð
slys fyrir nokkru, bíllinn rann
ofan í gilið, það var ekki bílstjór-
anum að kenna, nei auðvitað
ekki, en brúin bilaði; enginn
meiddist til muna samt. Nú er-
um við komin í Langadal.” Já,
einmitt, hér er búsæld, stór tún,
fjóla og fjöll — blá fjöll, þrátt
fyrir rigninguna. “Þarna renn-
ur Svartá í Blöndu og þarna er
Bólstaðarhlíð; þar er þúsund
hesta tún.” Hvað segirðu! Nóg
hey handa þúsund hestum ? Það
var fljót útskýrt fyrir mér að
merkingin í orðunum var 1000
hestburðir af heyi. Síðar kynt-
ist eg stórbýlinu Korpúlfsstöðum
þar sem hinn alkunni athafna-
maður, Thor Jensen, rekur stór-
iðnaðar fyrirtæki sem ekki ber
að jafna saman við
gnæfandi hátt við himinn eru
Hraundrangar, hinn yfirnáttúr-
legi minnisvarði Jónasar, í
fjarska sem tíguleg kirkja á
fjalli.
f Bkakaseli, efsta bæ í öxna-
dal, er stansað til þess að hressa
upp á bílana með bensíni og lofa
okkur að ná andanum.
Loks tekur við fagur dalur,
sem víkkar út til sjávar, er það
Hörgárdalur. Hér er vegurinn
sléttur og breiður, og kemur nú
heldur en ekki skrið á bílana.
Þegar til Akureýrar kom fann
eg fyrst að eg var orðin líkam-
lega þreytt, eftir sextán kl.tíma
ferðalag.
Næsta morgun lögðum við Alla
snemma af stað, með Húsavíkur
bílnum, austur í Þingeyjarsýslu.
Eftir þriggja tíma ferð, fórum
við af bílnum nálægt Grenjaðar-
stöðum, í Reykjáhverfi. Skamt
þaðan, á Brúum var verið í óða
önn að koma upp bráðabirgðar
heimilum úr timbri fyrir 50
menn, sem voru að vinpa við að
virkja Laxárfossana. Eykur sú
stöð stórkostlega raforku fyrir
Akureyri.
Þar sem við skildum við bílinn
beið Bjarni maður öllu, eftir
okkur með hesta. Það var ekki
löng reið heim að Geitatfelli,
sveitabúi Bjarna, en það var
ekki frítt við að það væri geigur
í mér er eg nú í fyrsta sinn steig
á hestbak. “Jæja, nú skulum
við sjá hvað eg get! Mér finst
hesturinn hrasa nokkuð ónota-
lega er við förum niður bra.tta
hálsa. Það er þó ómögulegt að
eg sitji ekki hestinn rétt, eða
hvað?”
Nokkrum dögum síðar fór eg
útreiðartúr um alt Reykjahverfi
með öllu og Bjarna, og heilum
hóp af frændum þeirra. f för-
inni voru fjórtán fjörugir hest-
ar; og eg í broddi fylkingar! —
Ekki er það nú e. t. v. alveg rétt,
en það var furða hvað eg komst
áfram. En hann Bjarni er svo
kurteis og hugsunarsamur:
saman viö sveitabú- j hann reið alt af eins og af til-
skap. Þar eru hirt um 1200 tonn viljun við hlið mér eða á eftir
af heyi af túni sem er 300 hekt- mér, til þess að eg skildi ekki
arar á stærð—12,000 hesta tún. dragast of langt aftur úr hópn-
Þar eru hlöður fyirr 10,000 hesta um. Við skoðuðum hverina og
af heyi, fjós fyrir 300 nautgripi, Jgróðurhúsin, komum á mörg
200—400 tunnum af kartöflum j steinsteypu nýbýli og drukkum
er sáð í svæði sem er á stærð við | kaffi á hverjum bæ. Eg heid
45 dagsláttur. En svo við höld- (helst að alt bygðarfólkið sé skilt
um áfram ferðinni norður: “Nú annaðhvort öllu eða Bjarna eða
förum við upp Hlíðarfjall og(báðum, og ekki vantaði á gest-
þarna fyrir handan er Vatns- risnina. Var þessi dagur allur
hlíðarvatn.” Nei það er ómögu- j dásamlega skemtilegur, en þegar
legt! Vatnshlíðarvatn! Var (heim að Geitafelli kom um kveld-
hlíðin fyrst nefnd eftir vatninu ið fann eg að eg hafði litla löng-
og vatnið svo nefnt eftir hlíð-
inni? Eða hvernig er þetta eig-
inlega? Hlíðin var nefnd eftir
hlíðinni
mig. . .
un til að setjast niður.
Þegar eg var búin að ferðast
um Reykjahverfi, Aðaldalinn og
- nei, lof mér að áttajupp í Mývatnssveit, var farið að
Eg gefst upp! “Mikiðjlíða á þann tíma sem eg hafði
lifandi ósköp og skelfing er gam- jætlað mér að dvelja á þessum
'an að vera svolítið hífaður!” — landsparti. Bjóst eg því við að
Og fá að ferðast og skoða staði dvelja aðeins tvo daga á Akur-
sem maður hefir svo oft heyrt eyri. En það fór alt á annan
veg. Það er óhætt að segja að
fólk á íslandi gerir sér far um
að taka vel á móti Vestur-ís-
lendingum. Eg gat ekki slitið
mig burt frá öllum þeim gleði-
mótum og gestrisni sem stóðu
talað um, en aldrei búist við að
sjá.
“Nú förum við framhjá
Kirkjuhóli, þar sem St. G.
Stephansson var fæddur; svo
torfkirkjunni á Víðimýri, aðeins
þrjár torfkirkjur standa enn a mér til boða hjá alókunnugu