Heimskringla - 16.08.1939, Blaðsíða 1

Beer at its best—
KIEWEL’S
CWiút&SeaSr
BEER
Phone 96 361
LIII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 16. ÁGÚST 1939
NÚMER 46.
HELZTU FRÉTTIR
ÁVARP FORSETA
Iðavöllum, 5. ág. 1939.
“Ofan á alt annað”
Hveitibirgðir í Canada voru
31. júlí 1939 um 95 miljón mæl-
ar. Um sama leyti s. 1. ár, voru
iþær aðeins 23 Vá miljón. Af
höfrum byggi og rúgi er nú enn-
fremur fyllilega helmingi meira
fyrirliggjandi en á árinu 193S.
Með þessa árs uppskeru, sem
enn er talið að nema muni 400
miljón mælum, verður hér ekki
hallærislegt á þessu hausti. í
fylkjunum hverju um sig, er
hveitiuppskeran talin þessi: í
Manitoba 45 miljón mælar Sask-
atchewan 205 miljón og Alberta
150. í Saskatchewan er nú góð
uppskera sumstaðar þar sem alt
brann og skrælnaði af þurki
s. 1. ár.
Canada hefir þarna að minsta
kosti fjögra ára forða, ef satt
er að rúmir 100 miljón mælar sé
ársneyzlan. Þannig er árgæzk-
an til lands og sjávar í Canada.
En vel á minst auðinn úr djúp-
unum; ætli að það geti nú ekki
orðið líkt með uppskeruna og
veiðina á Winnipeg-vatni, að af
henni leiði því meiri kreppu sem
hún er meiri. Kornkaupmenn-
irnir hafa enn ekki látið til sín
heyra, en það hefir að minsta
kosti einn fiskikaupmaður gert
og sýnt fram á vandræðin sem
af hinum mikla afla leiði; ætli
ekki syngi við svipaðan tón
seinna út af kornbirgðunum ?
Já — það er mæða, að ofan á alt
annað skyldi nú þessi gnótt í öll-
um greinum bætast til þess að
leiða enn meira hungur og hall-
æri yfir þessa þjóð!
En, jæja! Við getum huggað
okkur við eitt: Það er að við
verðum komin undir græna
torfu, þegar komandi kynslóðir
leggja dóm sinn á hallærið hér
1939.
Löndum að heiman
haldið samsæti
Gestunum, sem hér voru
staddir s. 1. viku frá íslandi,
þeim Vilhjálmi Þór og Árna G.
Eylands og fjölskyldum þeirra,
var haldið samsæti á Royal
Alexandra hótelinu s. 1. mið-
vikudag. Til samsætisins var
efnt af Þjóðræknisfélaginu og
skipaði Ásm. P. Jóhannsson for-
sæti (í fjarveru forseta dr. R.
Péturssonar og vara-forseta dr.
R. Beck). Um 100 manns sóttu
veizluna og var hófið hið skemti-
legasta. Ræður fluttu auk for-
seta, dr. B. J. Brandson, er
mælti fyrir minni Vilhjálms Þór,
séra V. J. Eylands, fyrir minni
Árna G. Eylands, séra Jakob
Jónsson fyrir minni frú Þórs
og frú Eylands. Ennfremur
flutti Friðrik Sveinsson Eyfirð-
ingaminni fyrir hönd klúbbsins
Helga magra. Lýsti hann starfi
Kaupfélags Eyfirðinga og þátt-
töku núverandi forseta Vil-
hjálms Þórs í því. Þá fluttu
heiðursgestirnir sína ræðuna
hvor. Þakkaði Vilhj. Þór Vest-
ur-íslendingum ekki einungis
stuðning þeirra viðvíkjandi
Leifsstyttunni, heldur einnig
fyrir að hafa átt að nokkru hug-
myndina að sýningunni og hina
ómetanlegu samvinnu og góðu
ráð sýningarnefndarmannanna
hér vestra. Kvað hann fulla
miljón manna hafa sótt sýning-
una og vonaði að sýningin
reyndist þarflegt kynningar-
starf. Hi*. Árni Eylands mintist
á framfarir í búnaði á íslandi.
Þegar hann var að nema bú-
fræði, hefði lítil verkleg kensla
með búnaðaráhöldum verið
kend, en nú kvað hann starf
búnaðar eða jarðræktar rekið
með nútíðar áhöldum að helm-
ingi í landinu eða á öðru hvoru
heimili. Hér var hann í þeim
erindum að kynna sér búnaðar-
aðferðir og óskaði að íslandi yrði
eitthvert gagn að því auk þess
sem hann sagðist vona, að við
það skapaðist meiri samvinna
milli íslenzkra bænda hér og
heima. Lét hann ánægju sína
í ljósi út af kynningu sinni af
ungum íslenzkum bændum hér,
ekki aðeins myndarskap búnað-
arins, heldur einnig þess, hve
hlýtt þeir hugsuðu til fslands,
sem þeir hefðu aldrei séð nema í
huganum og af lýsingu foreldra
þeirra.
Mrs. Rögnvaldur Pétursson
afhenti frú Þórs og frú Ey-
lands sinn blómvöndinn hvorri.
Hr. Þórs áleit mannaskifti,
eða að ungir menn héðan færu
heim og dveldu árlangt heima
og yngri menn að heiman eins
lengi hér, eitt óbrigðulasta ráðið
til að halda hér við íslenzku
þjóðerni og óslitnu sambandi við
ísland.
Ragnar H. Ragnar og P. S.
Bardal bæjarráðsmaður stjórn-
uðu söng á milli ræðanna.
óvíst um kosningar
Síðast liðna viku var sumbl
mikið haldið í Toronto í tilefni af
því, að Rt. Hon. William Lyon
Mackenzie King, forsætisráð-
herra Canada, hafði þá verið
leiðtogi liberalflokksins í 20 ár.
Var búist við, að við það tæki-
færi lýsti Mr. King því yfir
hvenær kosning færi fram. En
eftir hófið eru menn engu nær
um þetta. Kvað forsætisráð-
herra ástandið í Evrópu olla því,
að hann vildi ekki neitt ákveðið
um þetta segja. En á hvern
hátt það kemur þeim Hitler og
Mussolini við, hvenær hér eru
kosningar, verður ekki séð, og
því síður, sem King forðaðist að
láta nokkuð uppi um hver
stefna hans væri í stríðsmálum,
ef til stríðs kæmi.
Það er líklegra að King hafi
ekki þótt fýsilegt á þessu ári að
leggja skýrslu um starf sitt fyr-
ir þjóðina og hann hafi hugsað
sem svo: Frestur er á illu bezt-
ur.
Þó talsvert sé nú þegar unnið
að kosninga undirbúningi af öll-
um flokkum, er því alls ekki
víst að kosningar verði á þessu
ári.
En svo getur King ávalt til-
kynt þetta, þó hann gerði það
ekki í hófi þessu; hann og fleiri
hafa ef til vill ekki skoðað það
til þess haldið, heldur til hins
að klappa hver öðrum á herð-
arnar.
En hófið getur varla heitið
að hafa hepnast heldur að þessu
leyti, því enginn úr stjórn Hep-
burns var þar viðstaddur og
liberal sambandsþingmenn frá
Quebec, eru ekki ánægðari en
það með stjórn Kings, að þeir
blátt áfram neituðu að koma
þar.
SAMANDREGNAR
F R É T T I R
Stjórnin í Japan ákvað á fundi
nýlega, að gera ekki hernaðar-
samband við Þjóðverja eða ítali.
Stefna stjórnarinnar í Evrópu-
málum, var af öllum fremstu
mönnum hennar talin heppileg-
HáttMrtu heiðurskonur:
Fjallkona og Miss Canada!
Kæru landar og heiðursgestir!
Um leið og eg set þessa fs-
lendingahátíð býð eg ykkur öll
hjartanlega velkomin. Þetta er
hinn 25. íslendingadagur í Norð-
urbygð Nýja-fslands, og þó saga
hans ekki verði rakin hér þá
mun hans síðar verða getið í
annálum bygðarinnar, sem þess
er mikið gildi hefir haft í við-
haldi feðraarfsins, og uppeldi
hinnar nýju kynslóðar.
Fyrir 25 árum síðan voru
margir af þeim sem fyrsth*
ust óbreytt. Japanir hafa samn-
ing við þessar þjóðir um að
vinna að því að uppræta kom-
múnisma innbyrðis með sam-
vinnu lögreglu þessara landa,
en lengra fara Japanir ekki fyr
en þeir sjá hverju fram vindur.
* * *
í þeim hluta Kína, sem Jap-
anir ráða yfir, er búist við al-
varlegri hungursneyð og mann-
dauða á komandi vetri. Olla
því bæði uppskerubrestur af
þurkum og samgönguhöft vegna
stríðsins.
* * *
Rt. Hon. Mackenzie King kvað
ætla að skipa menn í 25 hálaun-
aðar stöður n. k. fimtudag. —
Stöðurnar eru meðal annara
þessar: Þrigja manna nefnd í
stjórn fangahúsa; formann toll-
ráðsins; fylkisstjóra fyrir Que-
bec og Prince Edward Island;
aðstoðar fiskimálaráðherra; yfir
prentara; þingbókavörð; ritara
í leyndarráðið; sendiherra í Jap-
an; átta manna ráð til að líta
eftir kvikmyndasýningum; fjár-
málaráðherra, ef beiðni Dunn-
ings um lausn vegna veikinda
verður veitt og ríkisritara. Auk
þessa eru 9 auð sæti í senatinu;
nokkur óskipuð dómarasæti o.
fl., o. fl. Laun senatoranna eru
$4,000, en hinna allra mikið
hærri.
* * *
Stjórnin á Bretlandi tilkynti
s. 1. föstudag, að Kínverjarnir
fjórir sem þeir skutu skjólshúsi
yfir í Tientsin, og sem umsátrið
leiddi af, hefðu verið seldir Jap-
önum í hendur. Japanir báru
þann glæp á menn þessa, að
þeir hefðu drepið japanskan
hershöfðingja.
* * *
Prófessor Carl Burckhardt,
sem er umboðsmaður Danzig
fyrir hönd þjóðbandalagsins,
hefir lagt til að Þjóðverjum værí
veitt Danzig. Hann hefir verið
á fuhdum með Hitler og stjórn-
inni á Bretlandi og Póllandi og
er sagt að aðilar hafi ekki tekið
fjarri að koma saman og tala um
hugmyndina. Blöð Þýzklands
hótuðu s. 1. viku, að ef ekki yrði
bráðlega gert út um þetta mál,
skyldu lýræðisþjóðirnar læra að
bera virðingu fyrir Þjóðverjum
og ítölum.
* * *
f grend við Reno í Nevada-
ríkinu, varð ægilegt járnbraut-
arslys s. 1. mánudag, af manna-
völdum. Um 24 manns dóu, en
114 meiddust. Lest með 17
vögnum var að fara vestur, en
þegar minst varði, ultu vagnarn-
ir um allir nema fjórir. Þegar
að var gáð, höfðu naglar er tein-
unum héldu, verið dregnir út,
svo þeir máttu heita lausir. —
Nokkrir menn hafa verið hand-
teknir og grunaðir um þennan
glæp. Lestin var kölluð City of
San Francisco og ein af fínustu
ferðatækjum.
fluttu hingað enn í fararbroddi,
og nú minnumst vér þeirra sem
horfnir eru, með þakklæti fyrir
alt þeirra mikla starf. Og um
leið og vér minnumst þeirra í
huganum, viljum vér einnig
minnast þeirra í verki, með því
að. leitast við að halda öllu því
við sem vér vitum að þeim var
mikilsvirði. Eitt af því er ís-
lendingadagurinn. Er oss ljúft
að geta þess, að á síðari árum
hefir hann færst í aukana, fyrir
meiri áhuga og betri vegi og
ferðatæki, ásamt batnandi hag
fólksins. Verður lítillega vikið
að því síðar í þessu ávarpi.
f dag er oss um fram alt ljúft
að minnast þess að bræður vorir
og systur heima á íslandi hófust
handa og héldu í sumar í fyrsta
sinn hátíðlegan Vestmannadag, í
minningu um þann fjórða hluta
þjóðarinnar sem vestur flutti
fyrir og eftir síðustu aldamót,
og niðja þeirra sem nú byggja
Vesturheim.
Var hátíðin haldin 2. júlí á
Þingvöllum, “þar sem dýrð nátt-
úrunnar er mest, íslenzk tunga
bergmálar fegurst, og sagan hef-
ir rist dýpstar rúnir. í höfuð-
borg hins andlega íslenzka ríkis,
þess er vér byggjum allir, er af
íslenzku bergi eru brotnir jafnt
austan ha'fs og vestan.” (ó.
Þórs). Skýrði forseti dagsins,
Sigfús Halldórs frá Höfnum frá
því, að tilgangur hátíðarinnar
væri sá, að skapa traustari vin-
áttubönd milli íslendinga beggja
megin hafsins. Hafði ham-
ingjuóskaskeyti verið sent vest-
ur í sambandi við 50 ára afmæl-
ið á Gimli, og er það stilað til
allra íslendinga vestra. Þá flutti
oiskup landsins Sigurgeir Sig-
urðsson guðsþjónustu, og lýsti
því yfir að íslenzka kirkjan hefði
mikinn áhuga fyrir samvinnu
við kirkjufélög íslendinga vest-
an hafs.
Hefi eg drepið á þessi atriði
til að sýna hversu hér var vel af
stað farið heima á ættjörðinni.
Augsýnilegt er að á bak við
þetta hátíðarhald var öll þjóðin
sem einn maður, með þeim al-
vöruþunga sem þjóð vor á í svo
ríkum mæli. Nöfn þeirra manna
sem ræður fluttu yfirleitt alt
sem fram fór þenna mikla há-
tíðisdag, er næg trygging fyrir
því, að ekkert var látið ógert
svo að þessi hátíð mætti verða
þjóðinni til hins mesta sóma.
í dag þakkar fslendingadagur-
inn á Iðavöllum af heilum hug,
öllum þeim sameiginlega er
stofnuðu til Vestmannadagsins
og tóku þátt í honum á einn eða
annan hátt.
Vér þökkum fyrst og fremst
formanni nefndarinnar, vorum
gama og góða vini, Sigfúsi
Halldórs frá Höfnum, fyrir
skeytið og alla hans trygð í
vorn garð fyr og síðar.
Vér minnumst Jónasar Jóns-
sonar frá Hriflu með þakklæti
fyrir komuna hingað í fyrra, og
fyrir það hversu vel hann hefir
talað máli voru heima, með þeim
árangri að nýr og réttari skiln-
ingur er nú kominn fram í vor-
um sameiginlegu áhugamálum.
Vér þökkum af heilum hug
Fjallkonunni á Þingvöllum, for-
sætisráðherrafrú Vigdísi Stein-
grímsdóttur, hið yndislega á-
varp er hún flutti og fúslega
lofum henni því að, “varðveita
veganestið, móðurmálið og
menningararfinn”, eins lengi og
óss verður unt.
Vér minnumst í dag allra
þeirra ágætu sona er ættjörðin
hefir sent hingað á umliðnum
árum til þess að treysta sifja-
böndin, sýna oss ný viðhorf, á
EFNILEG NÁMSMEY
Dr. Nina Paulson
Dýrmætasta framleiðsla sér-
hvers bygðarlags er fólkið sjálft,
unglingar þeir er verða ætt-
landi sínu til sóma, kjörlandi
sínu til gagns ættingjum sínum
til gleði og þroskast til mikils
frama.
f aldinlundunum, milli hinna
snjókrýndu Cascade fjalla og
hins blikandi Kyrrahafs hafa
slíkir unglingar alist, þótt afrek (
þeirra séu minna rómuð en
framganga kynsystkinanna aust-
an fjalla. Ekki verða þeir allir
taldir hér, en nefna skal þó fá-
eina.
Suður á Oaliforníu ströndum
er bær sá er Karmel by the Sea
nefnist og mun engin hýsa fleiri
rithöfunda, lista- og vísinda-
menn, eftir stærð sinni, í allri
Ameríku. Yfirkennari Miðskól-
ans þar er Otti Bardarson.
Hann er sonur Sigurðar Bardar-
sonar er flestir Vestur-fslending-
ar þekkja.
Þá má einnig geta Stonesons
bræðranna, í San Francisco, er
standa framarlega mjög meðal
byggingarmeistara þessarar
stórborgar en eru okkur hér í
Blaine engu síður minnisstæðir
fyrir dæmafáa ræktarsemi við
ættfólk sitt.
í borginni Santa Cruz í Cali-
forníu rekur ungfrú Guðrún
Sigurðsson tanngerðar verk-
stæði með miklum dugnaði og
nýtur mikils álits fyrir iðn sína.
Þá ber ekki að gleyma Einari
Símonarsyni, hinum unga og
afar vinsæla lögmanni er rekur
starf sitt bæði í Lynden og
Blaine. Ráðhollari og hjálpfús-
ari mann getur ekki en þennan
efnilega lögfræðing er sýnir
berlega að mikið gagn má vinna
með lögvitinu.
Að þessu sinni flytur blaðið
mynd af ungri og efnilegri
Blaine stúlku er lauk prófi, við
einn frægasta háskóla vestur-
landsins, með miklum heiðri, á
þessu vori.
Hún heitir fullu nafni Stef-
anía Guðrún Björg Paulson en
vorum þjóðræknismálum og
styrkja trú vora á vorum góða
mennigararfi. *
Vér minnumst hins unga og
efnilega fulltrúa fslands herra
Þór Þórs er ásamt frú Þórs
heimsótti oss í sumar og flutti
hið ágæta erindi, sem allir luku
lofsorði á að verðleikum.
En um fram alt ber oss hér að
minnast Þjóðræknisfélags vors
og sérstaklega forseta þess dr.
Rögnvaldar Péturssonar, sem
manna mest hefir, bæði fyrst og
síðast unnið að aukinni samúð
og samvinnu íslendinga beggja
megin hafsins.
Er það sameiginleg ósk vor og
trú að sú byrjun sem nú er hafin
á samvinnu við heimaþjóð vora
sé aðeins vísir til þess sem verða
á: meiri skilnings, meira trausts,
þekkist meðal enskumælandi,
undir nafninu Nina Paulson þótt
heima sé hún kölluð Nýja, vana-
lega.
Dr. “Nina” fæddist að heim-
ili foreldra sinna skamt frá
Blaine þ. 2. september árið 1909.
Hún er dóttir ólafs Jóhannes-
sonar Paulson og konu hans Sig-
ríðar. Ólafur er fæddur að bæn-
um Strönd í Loðmundarfirði,
N.-Múlasýslu og voru foreldrar
hans Jóhannes Pálsson og Katrín
Jónsdóttir, búandi hjón að
Strönd. Katrín var systir
Sveins á Kirkjubóli í Nroðfirði,
en hann var móðurfaðir Sveins
alþingismanns í Firði, við Mjóa-
fjörð. Sigríður, móðir Dr. Ninu
er dóttir Stefáns Vilhjálmssoiy-
ar og fædd í Borgarfirði eystra.
Hún ólst upp hjá Snjólfi Sveins-
syni, en móðir Snjólfs var Gunn-
hildur dóttir Jóns hins sterka
frá Höfn í Borgarfirði. Móðir
Sigríðar var Sigrún Sigurðar-
dóttir beykis frá Eskifirði og
náskyld Sigurði skáldi Breið-
fjörð.
Sigríður giftist fyrst Snjólfi
Sigurðssyni ættuðum úr Mýra-
sýslu.
Börn þeirra Snjólfs og Sigríð-
ar eru: 1. Sigurður Breiðfjörð,
vinnur við herskipastöðina í
Bremerton, Wash. 2. Guðrún í
Santa Cruz, Cal., (áður getið
hér að framan). 3. Stefán,
vinnur að bifreiða viðgerðum í
Portland, Ore. 4. Einar John,
aðstoðarmaður sytsur sinnar við
tannagerðina í Santa Cruz, Cal.
Snjólfur lézt í Blaine fyrir
mörgum árum.
Með Ólafi, seinni manni sín-
um, hefir Sigríður eignast tvær
stúlkur. Er Dr. Nina hin eldri
en hin heitir Ólöf Sigríður og
stundar nám við verzlunar-skóla
í Bellingham, Wash.
öll eru þau systkinin mann-
vænleg og gömlu hjónunum hin
mesta stoð.
“Nina” lauk prófi við Mið-
skólann í Blaine átján ára að
aldri og vann þar næst um tíma
við gerfitannagerðina, með Guð-
rúnu systur sinni í Santa Cruz.
Tuttugu og fjögra ára gömul
innritaðist hún í tannlækninga
deild ríkisháskólans í Oregon-
ríki og lauk þar prófi með á-
gætis einkun 7. júní þ. á. Var
hún önnur í röðinni af 52 er
luku þar prófi, nú í sumar. —
Henni hefir þegar boðist kenn-
arastaða við þennan skóla og
tekur hún við því embætti með
haustinu.
Má búast við hinni glæsileg-
ustu framtíð fyrir þessa vel
gefnu og tápmiklu, íslenzku
stúlku er borið hefir merki síns
kynstofns með sóma á vettvangi
hinnar æðri mentunar á Vest-
urvegum.
H. E. Johnson
meira sambands og samvinnu í
allri ókominni tíð.
Vil eg þá að lokum snúa máli
mínu að þessum stað og stund.
Eins og eg gat um í byrjun,
þá er það ekki af neinum hé-
gómaskap eða ofmetnaði af
hálfu Norðurbygðarinnar að ís-
lendingadagur er haldinn árlega
hér þrátt fyrir Winnipeg fslend-
indadaginn á Gimli; ástæðan fyr-
ir því er alt önnur og veigameirí.
En út í það að skýra hana verð-
ur þó ekki farið hér. Aðeins vil
eg benda á í því sambandi um-
mæli þau er birtust í síðasta
tölublaði Heimskringlu sem eru
á þesas leið:
“Þjóðlegt starfs íslendinga í
Norðurbygðum Nýja-fslands er
skráð í sögu bygðarinnar. Það
Frh. á 5. bls.