Heimskringla - 13.09.1939, Blaðsíða 6

6. SíÐA
HEiMSKRINGLA
WINNIPEG, 13. SEPT. 1939
Brögð í tafli
" ‘Hllllli lillllllllllllllHilllllllillftlfflBllllllHIUIillllllllllllllllliílilllllliíliillilBlilillliilllliliillllM^ i11"8'
“Hafið þér ekki sagt öllum nefndarmönn-
unum frá þessu?”
“Nei,” svaraði hann.
Við þögðum báðir um hríð. Eg var dálítið
forviða á þessu, en hertoginn virtist hinn ró-
legasti.
“Nei, þeim hefir ekki verið sagt frá þessu,
engum hefir verið sagt frá því. Þetta mál var
í minni umsjá og eg fór með það samkvæmt
því,” sagði hann. Og þar sem eg gat tæplega
haft nokkuð við þetta að athuga, þá þagði eg,
en hertoginn bætti við:
“Við höfum áður rætt þetta atriði, og það
er óbifanleg sannfæring mín að þér farið villur
vegar. Enginn gat opnað skápinn nema eg,
Ray og þér. Eg held mér sé óhætt að fullryða,
að hvorugur okkar opnaði hann.”
“En engu að síður var hann opnaður,” svar-
aði eg, “því að eftirrit þessara skjala er nú í
París.”
“Já, svo er það,” svaraði hertoginn, “en
þér verðið að muna eftir því, að hver einn í
þessari nefnd var nógu kunnugur efni þeirra til
að senda meginatriði þeirra til París, án þess
að opna skápinn til að kynna sér skjölin. Ef
þér opinberið þetta fyrir nefndinni, þá leiðir það
til þess, að grunurinn um þessi landráð færist
frá sökudólginum í ranga átt og yfir á heimili
mitt. Eg held að jafnvel þótt þér hefðuð rétt
fyrir yður, jafnvel þótt átt hefði verið við
skjölin, þá hafi það verið gert til að slá ryki í
augu yðar. Skiljið þér hvað eg á við með
þessu?”
“Já, eg skil það, yðar náð,” svaraði eg.
“Ef þér getið sannfært Chelsford lávarð
um þetta, mundi hann sennilega snúa grun sín-
um í ranga átt, þessvegna hefi eg geymt skýrslu
yðar hjá sjálfum mér. Þessvegna ráðlegg eg
yður nú, að segja ekkert um þessa ímynduðu
hróflun á skjölunum. Það er mitt ráð. Siljið
þér það ?”
“Já, yðar náð, svaraði eg.
“Hvað prijisinn af Malors snertir,” hélt
hertoginn áfram, “þá er það örugg sannfæring
mín, að þér hafið misskilið hann. Malors er
ekki stjórnmálamaður. Hann getur ekkert
grætt og engu tapað í þessum atriðum. Hann
er afkomandi einnar hinnar göfugustu og elstu
ættar í Evrópu, ættar sem um margar kynslóð-
ir hefir verið í tengdum og vinfengi við mína
ætt. Eg neita því algerlega að trúa því, að
hann hafi lagt sig niður við að gerast venjuleg-
ur njósnari, og það undir mínu þaki. Þvílík
ákæra gegn honum er blettur á gestrisni minni.
Ennfremur mundi þetta slíta hina fornu vin-
áttu okkar. Mér er það því mikið áhugamál
að þér lítið sömu augum og eg á viðskifti ykk-
ar.”
“Þér biðjið mig um mjög erfitt atriði,
yðar náð,” svaraði eg.
Hann horfði á mig með hinum kuldalegu
bláu augum sínum.
“Þetta er vissulega ekki neitt örðugt, Du-
caine. Eg er að biðja yður að líta á málið eins
og eg sé það, og hlíta dómgreind minni. Eg er
ráðherra. Eg hefi æfilangt æfingu í því að skilja
menn og þá vegi, sem þeir velja. Dómgreind
mín segir mér að þér farið villur vegar, og
mikil vandræði geta af því staðið ef prinsinn
frá Malors yrði þess var, að hann sé tortrygður
á meðal vor.”
“Fyrirgefið mér, yðar náð, en hví segið þér
ekki nefndinni og Chelsford lávarði alt þetta,
þegar þeir hafa heyrt sögu mína?”
“Af því að eg hefi ekkert traust til dóm-
greindar þeirra. Þeir eru hver á sinn hátt á-
gætis menn, en þeir tilheyra þessari nýju kyn-
slóð, sem lítur aðeins á yfirborðið og skapar
sínar skoðanir eftir því, sem þeim finst aug-
ljósast. Það væri líklegast, að þeir skoðuðu
þetta vandamál útkljáð eftir að þeir hafa heyrt
sögu yðar. Eg er að minsta kosti sannfærður
um, að þeir færu að leita orsakanna í þveröfuga
átt við þá, sem þær finnast í.”
“Yðar náð,” svaraði eg ákveðinn, “mér
þykir það sannarlega ilt, að eg get ekki fylgt
ráðum yðar. Mér finst það mjög nauðsynlegt,
að Chelsford lávarður fái að vita um að átt var
við skjölin. Hvað prinsinn snertir og hver
svo sem tilgangur hans var, þá stóð eg hann
að því að hnýsast í skjöl, sem snertu neðan-
jarðargöngin við Portsmouth. Mér er ómögu-
legt að leyna Chelsford lávarð þessum atriðum,
miklu fremur sýnist mér það nauðsynlegt að
hann viti þau.”
Hertoginn stóð hægt á fætur. Hann sýndi
engin merki um reiði.
“Ef þér kjósið að fylgja yðar skoðun frem-
ur en minni í þessum efnum, Mr. Ducaine,”
sagði hann, “þá þarf eg ekki að ræða þetta
framar. Eg hefi gert yður að trúnaðarmanní
mínum í þessum efnum, og eg hefi reynt að
sýna yður skynsamlegustu leiðina, sé álit yðar
svo mjög gagnstætt mínu, þá megið þér ekki
skoða það ranglæti af mér að ákveða, að maður
með meiri dómgreind, sé fenginn, til að fram-
kvæma á heppilegri hátt ritstörf nefndarinn-
ar.”
“Eg hlýt að þakka yðar náð, fyrir alla þá
góðsemi, sem þér hafið sýnt mér,” svaraði eg
vondaufur.
Hann leit á mig kuldalega sem fyr og
sagði:
“Þér megið ekki misskilja mig. Eg er ekki
að reka yður. Eg mun láta nefndinni eftir að
gera það. Séu samverkamenn mínir ánægðir
með yður, þá mun eg ekki leggjast gegn yður.
En alt hvað mig snertir, læt eg yður sigla yðar
eigin sjó.”
“Það skil eg mjög vel, yðar náð. Mér
finst að þér breytið mjög drengilega við mig,”
svaraði eg.
Hertoginn hallaði sér aftur á bak í stólnum
og sagði: “Þeir eru að koma!”
XXIII. Kap.—Þar sem eg segi sögu mína.
Hurðinni var hrundið upp. Chelsford lá-
varður og Ray ofursti komu inn. Með þeim
var yfirhershöfðinginn. Þar var einnig mjög
háttstandandi maður úr leynilögreglu ríkisins.
Sat hann fjær hinum. Á þessari stund varð mér
það ljósara, en endra nær, hversu undarleg
þau örlög voru, sem komið hefðu mér, þótt ekki
væri nema um stutta stund, í samstarf við svo
tigna menn um svona mikilvæg atriði.
Chelsford lávarður settist gagnvart her-
toganum eins og venja hans var til. Hann
eyddi engum tíma í málalengingar, en sagði:
“Við óskum að tala við yður fáeinar mínútur,
Mr. Ducaine. Það er viðvíkjandi þessum frétt-
um, sem borist hafa til annara um áætlanir
nefndarinnar. Eg þarf ekki að minna yður á
það að þetta er mjög alvarlegt mál.
“Mér er það vel ljóst, herra minn,” svar-
aði eg.
“Njósnir þær, sem oss er kunnugt um að
,hafi borist til París,” hélt hann áfram, “eru
af hinum fyrirhuguðu herbúðum í Winchester
og af neðanjarðargöngunum í Portsmouth. Mér
skilst, Mr. Ducaine að uppdrættirnir hafi verið
gerðir af yður, og látnir í járnskápinn í skrif-
stofunni í Rowchester kvöldið þess átjánda
þessa mánaðar?”
“Það er alveg rétt, herra, og snemma dag-
inn eftir gerði eg hertoganum það kunnugt,
að einhver hefði átt við skjölin.”
Allir litu nú á hertogan, sem hneigði sig til
samþykkis og sagði: “Mr. Ducaine kom til
mín, og sagði mér þetta sama og hann hefir
sagt yður. Eg íhugaði málið og komst að þeirri
niðurstæðu, að hann hefði rangt fyrir sér. Eg
var viss um það þá og eg er viss um það nú.”
“Segið okkur Mr. Ducaine, hvaða ástæðu
þér höfðuð fyrir því, að koma með þessa á-
kæru,” sagði Chelsford lávarður.
Eg tók rautt band og dagblað af borð-
inu, sem eg stóð við, braut blaðið saman og
batt um það bandinu og sagði: “Þegar eg gekk
frá skjölunum í skápnum, þá batt eg um þau
bandi og hnýtti því á þennan hátt með hnút,
sem eg hefi sjálfur fundið upp, og hefi engan
vitað annan nota. Morguninn eftir var þessi
hnútur leystur og bandið kring um skjölin
bundið með venjulegum hnút.”
“Viljið þið leyfa mér að segja fáein orð?”
mælti hertoginn. “Skápurinn var held eg með
vélalæsingu, Mr. Ducaine, og hverjum var að-
gangsorðið að henni kunnugt?”
“Yður, herra minn, Ray ofursta og mér,”
svaraði eg.
Hertoginn hneigði sig og mælti: ,
“Ef eg man rétt þá var þetta orð aldrei
nefnt, heldur ritað á blað, sem hver okkar um
sig leit á og síðan var því brent.”
“Það er alveg rétt, herra minn,” svaraði
eg.
“Haldið þér þá, Mr. Ducaine,” mælti her-
toginn, “að það væri mögulegt fyrir nokkurn
mann að opna skápinn án þess að vita orðið?”
“Það hugsa eg ekki, herra minn, ekki
nema að brjótast í hann.”
“Og það voru engin merki til að átt hefði
verið við hann?”
“Nei, engin, herra minn.”
“Og orðið var rétt, þetta orð sem okkur
var öllum kunnugt?”
“Já.”
Hertoginn hallaði sér aftur á bak í stóln-
um og horfði á Chelsford lávarð og sagði þur-
lega: “Vegna ástæða, sem þér hafið heyrt frá
Mr. Ducaine sjálfum, þá býst eg við að þér
hallist á mitt mál.”
Þeir sem viðstaddir voru höfðu lært það að-
dáanlega vel að stjórna svipbrigðum sínum.
Eg gat ekkert ráðið af því hvað hin kurteislega
hneiging Chelsfords lávarðar átti að merkja.
Hann mælti: “Eg er neyddur til að játa, herra
minn, að engin önnur útskýring virðist mögu-
leg. Heyrið mér nú, Mr. Ducaine. Mér skilst
að þér vinnið störf yðar í “Brandinum”?”
“Já, herra minn.”
“Hinn eini þjónn sem þér hafið er Grooton,
sem bæði eg og hertoginn eru albúnir að á-
byrgjast. Mér skilst að þér skrifist aldrei á
við neinn, og sama sem engir heimsæki yður.
Segið mér nú hverjir hafa heimsótt yður í
Brandinum síðan þér fluttuð þangað.”
Eg svaraði honum strax: “Ray ofursti,
Lady Angela Harberly, Blenavon lávarður,
prinsinn frá Malors og ung stúlka að nafni
Blanche Moyat, dóttir bónda eins í Braster,
sem eg hefi einstöku sinnum heimsótt.
Chelsford lávarður leit á blöð, sem hann
hélt á. Þá leit hann fast á mig, hallaði sér
afturábak í stólnum og spurði: “Hefir nokkur
heimsótt yður í þeim tilgangi að njósna bein-
línis eða óbeinlínis um starf yðar?”
“Já,” svaraði eg hiklaust.
Dálítið furðu óp slapp út úr hershöfðingj-
anum. Chelsford lávarður leit aldrei af andliti
mínu, en hertoginn sat þar með svip manns
sem leiðist, en hefir ásett hér að þola leiðindin.
“Hver?” spurgi Chelsford lávarður.
“Prinsinn frá Malors,” svaraði eg.
Nú varð augnabliks þögn. Chelsford lá-
varður leit aftur á blöðin og svo á mig og
mælti: “Hvaða ástæður hafið þér?”
Eg sagði honum söguna nákvæmlega og út
í hörgul. Þegar eg hafði lokið henni, stóð Ray
ofursti upp úr sæti sínu og hvíslaði einhverju
að Chelsford lávarði. Hertoginn tók fram í
og mælti: “Mig langar til að bæta fáeinum
orðum, sem athugasemd við söguna, sem þér
hafið heyrt. Eg hefi þekt prinsinn af Malors
síðan hann var drengur, faðir minn þekti hans
föður, og eins og ykkur er kannske kunnugt
þá hafa mágsemdir verið með okkar fjölskyld-
um um langa hríð. Mig langar ekkert til að
vekja tortryggni ykkar á sögunni, sem þessi
ungi maður hefir sagt, eða honum, en prinsinn
var gestur minn og get eg því ekki trúað slíkri
ákæru gegn honum.”
“Sagan eins og eg hefi sagt hana er al-
gerlega sönn,” sagði eg við Chelsford lávarð.
“Það var ómögulegt fyrir mig að villast neitt
á þessu. Eg er hræddur um að mér hafi eigi
gengið mjög vel að vera skrifari ykkar. Ray
ofursti gaf mér til kynna, að tilgangur ykkar
með því að kjósa óþektan mann væri sá, að
reyna að komast fyrir að njósnir bærust út.
Þær berast enn, og eg get ekki við því gert.
Eg er því albúinn að gefa upp stöðu mína hven-
ær sem er.”
Chelsford kinkaði kolli í áttina til dyranna
og sagði: “Viljið þér gera svo vel og bíða í
næsta herbergi fáar mínútur, Mr. Ducaine. Við
munum ræða málið okkar á milli.”
Eg fór strax og dvaldi í biðstofunni, sem
var autt herbergi, gólfdúkslaust með fáeinum
landabréfum á veggjunum. Mínúturnar liðu
hægt og seint. Mér þótti ilt til þess að hugsa,
að eg yrði rekinn frá starfinu. Eg gerðist mjög
gramur gegn þeirri tilhugsun, en þorði varla
að vænta þess að vera látinn halda áfram.
Að síðustu opnuðust dyrnar og eg heyrði
að þeir kvöddust út í göngunum og Chelsford
lávarður kom inn til mín einn. Hann gekk að
arninum sneri bakinu að eldinum og horfði á
mig hugsandi.
“Jæja, Mr. Ducaine,” sagði hann, “við höf-
um rætt mál yðar til þrautar og komist að
þeirri niðurstöðu að óþarft væri að láta yður
fara úr stöðu yðar.”
Eg var alveg orðiaus. Þetta voru dásam-
legar fréttir fyrir mig.
“En hertoginn—” stamaði eg.
“Hertoginn er mjög tryggur vinum sínum,
Mr. Ducaine,” sagði hann. “En hann er líka
maður mjög réttlætur. Þér og hann hafið litið
á sömu atriðin sitt frá hvorri-hlið, en hann
hefir aldrei látið sér það um munn fara, að
yðar álit sé eigi sprottið af heiðarlegri sann-
færingu. Hann álítur að þér séuð dálítið tauga-
veiklaður af þessari miklu ábyrgð, sem á yður
hvílir, og sé því hætt við að láta ímyndunaraflið
hlaupa með yður í gönur. Hann vill ekki heyra
neitt móti prinsinum frá Malors.”
“En saga mín er heilagur sannleikur,”
sagði eg.
“Mér liggur við að trúa henni sjálfur, Mr.
Ducaine. Það er sterk konungssinna hreyfing
í Frakklandi, og það er vel mögulegt, að prins-
inn af Malors langi til að koma sér í mjúkinn
hjá franska hernum. Persónulega held eg að
prinsinn horfði ekki í það að brjóta gestrisnis-
skylduna við kærasta vin sinn, gæti hann gert
föðurlandi sínu gagn með því. Að minsta kosti
er þetta mín skoðun og samkvæmt henni ætla
eg að breyta; öll hætta sem af honum kann að
stafa hverfur nú, því að hann verður undir
eftirliti leynilögreglumanna allan þann tíma
sem hann dvelur hér í landi.
Eg stundi af náægju.
“Eg á þá að fara heim til Braster?” spurði
eg.
“Já í kvöld ef mögulegt er,” svaraði Chels-
ford lávarður. “Haldið áfram að búa þar eins
og hingað til, og ef þér hafið frekari ástæðu til
að gruna prinsinn frá Malors eða einhvern
annan, þá látið mig eða Ray vita. Hertoginn
er auðvitað mjög fær maður og heiðarlegur
maður, en hann er hlutdrægur vinum sínum.
Sumir okkar hafa orðið að læra að þekkja
lífið og mennina í harðari skóla. Eg er viss
um að þér skiljið hvað eg á við, Mr. Ducaine.”
“Já, fullkomlega, herra minn,” svaraði eg.
“Er það ekkert frekara, sem þér vilduð
spyrja um?”
“Mig langaði til að koma með eina uppá-
stungu viðvíkjandi því, hvernig fara skyldi með
ritstörf mín þegar þeim er lokið í hvert sinnið,”
sagði eg.
“Látið mig heyra það, Mr. Ducaine. Mér
er ánægja að hlusta á það.”
“Eg-----”
Það var barið á hurðina. Chelsford lá-
varður hélt upp fingrinum og sagði: “Sendið
mér þetta skriflega á morgun. Komið inn!”
Ray kom inn.
XIX. Kap.—Mrs. Smith-Lessing
Við Ray urðum samferða út úr bygging-
unni. Er við snerum inn í Pall Mall leit hann á
úrið sitt og sagði: “Þér náið ekki í lestina, sem
fer kl. sex. Eg býst við að þér vitið að nú er
engin ferð fyr en tuttugu mínútur eftir níu.
Viljið þér koma til klúbbsins míns og borða
með mér miðdegisverð ?”
Þetta var fremur skipun en heimboð. Rétt
sem snöggvast lá mér við að neita, en valds-
mannssvipur mannsins réði brátt meira. Hann
þagði alla leiðina 'að klúbbnum, og gengdi ekki
fáeinum athugasemdum, sem eg gerði, en þegar
við vorum komnir inn í bygginguna, virtist
hann muna eftir því, að eg var gestur hans, og
framkoma hans varð góðleg, þótt hún væri það
af tregðu nokkurri. Hann bað um ágætis mið-
dagsverð og valdi vínið með hinni mestu ná-
kvæmni. Hann hallaði sér fram yfir borðið og
vakti athygli mína með fyrstu athugasemd
sinni.
“Ducaine,” sagði hann. “Hvaða ættingja
eigið þér sem þér hafið nokkur afskifti af ?”
“Enga,” svaraði eg.
“Sir Michael Trogoldy var móðurbróðir
yðar.”
“Það hugsa eg,” svaraði eg. “Eg hefi
aldrei neitt við hann átt, né hann við mig.”
“Skrifuðuð þér honum ekki þegar Heath-
cote fór á höfuðið og þér urðuð að hætta á há-
skólanum ?”
“Vissulega ekki. Mig langaði ekkert til
að gerast betlari,” svaraði eg.
“Hve mikið vitið þér um sögu ættar yðar
og ættingja?” spurði hann.
“Eg veit að faðir minn var rekinn úr hern-
um fyrir afbrot og fyrirfór sér. Eg veit líka að
ættingjar móður minnar komu skammarlega illa
fram við hana, og hún dó í Paris næstum því í
örbirgð. Þessvegna var það varla líklegt, að eg
mundi leita hjálpar til þeirra.”
Ray kinkaði kolli.
“Þetta hugsaði eg,” sagði hann harð-
neskjulega. “Eg verð að segja yður fáein atriði
af föður yðar.”
Eg sagði ekkert. í rauninni var eg alveg
mállaus af undrun. Hann dreypti á víninu
sínu og hélt áfram:
“Forlögin hafa verið yður fremur óblíð. Eg
er yður næstum því ókunnugur og ástæður eru
til þess, að við gætum kannske aldrei orðið
vinir. En samt fellur það í mitt hlutskifti að
fylla út í eiðurnar í þekkingu yðar á fjölskyldu
yðar og sögu hennar. Faðir yðar var næst
hæstur að völdum í Gibraltar. Hann seldi upp-
drátt af einu víginu þar til frönsku stjónar-
innar, og var rekinn úr hernum.”
Eg kiptist við eins og rekinn hefði verið í
mig hnífur, en Ray hélt áfram og viknaði
ekkert við.
“Hann framdi ekki sjálfmorð eins og yður
hefir verið sagt. Hann bjó í París og sökk
aumkunarlega dýpra og dýpra í niðurlæging-
una. Móðir yðar dó af sorg. Hann bjó auð-
vitað með annari konu, sem hafði takmarka
laust vald yfir föður yðar. Það var hún,
sem kom honum til að fremja þetta níðings-
verk. Þessi kona er nú í Braster.”
Alt hringsnerist í höfðinu á mér. Eg gat
engu svarað, en hann hélt áfram rólega:
Hamingjan má vita hvað hún heitir réttu
nafni. Nú sem stendur kallar hún sig Mrs.
Smith-Lessing. Hún er frönsk-amerísk að ættþ.
Pólitísk æfintýrakona af verstu tegund, sem
lifir á tómum svikum. Hún er nógu ljót til að
vera frilla fjandans sjálfs, og hún er sjálfsagt
fjörutíu og fimm ára gömul, en hún þarf ekki
nema að rétta upp einn fingurinn, til þess að
karlmennirnir helli yfir hana gjöfum, fórni lífi
sínu og heiðri, eignum og gulli, samvizku og
skyldu fyrir hana. Nú sem stendur finst mér
það mjög sennilegt, að þér séuð útvalinn til að
verða næsta bráðin hennar. Þessi kona er
annaðhvort, eða langar til að vera riðin við
svikin, sem við erum að berjast við. Fyr eða
síðar mun^iún nálgast yður í þessum erindum.
Þér hafið fengið viðvörunina.”
“Já,” svaraði eg dauflega. “Eg hefi fengið
viðvörunina.”