Heimskringla - 20.09.1939, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 20. SEPT. 1939
HEIMSKRINCLA
5. SíÐA
blómlegu Mouse River bygð ís-
lendinga og enginu sem náði
eins langt og augað eygði og
sem var alt stráð með hey-
stökkum þegar haustaði, en ein-
hverju verður að offra til þess
að alt landið verði ekki með tím-
anum eyðimörk.
Þennan dag var áfangi okkar
félaga stuttur. Við skruppum
til Souris, og heilsaði eg þar upp
á nokkra gamla vini serfi þar er
enn að finna. Ætluðum við að
heilsa upp á Óla Freeman, banka-
stjóra, sem nú er eini fslend-
ingurinn í þeim bæ, en hann var
ekki heima. Héldum við því til
Bottineau og vorum þar hjá
Bensons bræðrunum og öðrum
vinum til næsta morguns.
Þá lögðum við fyrst á stað
upp að Lake Metigoshi sem er í
hæðunum norður frá Bottineau,
en stönsuðum þar ekki því við
höfðum lítinn tíma enda er vatn-
ið orðið að hrygðar mynd hjá
því sem áður var. Austur það-
an fórum við til Friðargarðsins
(Peace Garden) sem eins og
kunnugt er, er á landamærum
Canada og Bandaríkjanna. Er
hann smám saman að verða að
blómlegum skemtigarði og verð-
ur þá ánægjulegt þangað að
koma. Rétt á landamerkjalín-
unni meðfram þjóðveginum er
varða hlaðin og á henni brons
skjöldur sem þetta er á ritað:
GUÐI í DÝRÐ SINNI
Helga þjóðir tvær þennan reit.
Og lofa því hátíðlega að b-era
aldrei vopn hver á aðra svo lengi
sem þessi jörð er af mönnum
bygð.
Tvö önnur friðar minnismerki
eru á þessari jörð að finna og
bæði í Vesturheimi. Annað er
hliðið milli Blaine, Wash., og
Vaneouver, B. C., hitt er risa-
vaxið Krists líkneski í Andes
fjöllunum milli Chile og Argen-
tina. Áttu þær þjóðir lengi í
ófriði en sömdu að lokum ævar-
andi frið og til minningar um
hann reistu líkneskið sem sagt
er að sé hið mesta listaverk. —
Væri Evrópu þjóðunum skamm-
ar nær að gera eitthvað þessu
líkt í staðinn fyrir að liggja í
eilífum ófriði.
Næst skruppum við heim að
heilsuhælinu San Haven, en
stóðum þar ekkert við því tími
var stuttur, en yfirlæknirinn,
sem eg ætlaði að heilsa upp á,
því eg hafði kynst honum lítil-
lega á leið til San Francisco í
fyrra, fanst ekki. Hefir miklu
verið bætt við þá stofnun síðan
eg var þar síðast svo hún virð-
ist nú nægilega stór fyrir ríkið.
Jafnvel full stór því einhverjum
bygginganna kvað nú vera lok-
að. Er yfirlæknirinn ágætur
uppskurðalæknir og beitir þeirri
lækningar aðferð víst óspart,
því einhver (mig minnir það
vera Dr. Brandenburg, dýra-
læknir ríkisins), hafði það á
orði að hann kæmi sjúklingun-
um fljótlega annað hvort heim
aftur eða í gröfina. En hvort
sem það er orsökin eða ekki sýna
síðustu skýrslur að dauðsföllum
úr berklasýki hefir heldur fjölg-
að síðustu árin sem sýnir að
lengra verður ekki komist með-
an sama lækninga-amlóðaskapn-
um er fylgt sem nú alment við-
gengst. Betur má ef duga skal,
og ættu læknar ríkisins ekki
þurfa lengi að leita, því nú eru
full 23 ára síðan þeim var í
fyrsta sinni bent á betri aðferð,
og mundi hún nú vera viðtekin
fyrir löngu ef ekki væri fyrir
afbrýði og aðrar verri hvatir
sem í vegi hafa staðið.
Frá San Haven, eða réttara
sagt Dunseith, sem þar er ör-
skamt frá, var nú haldið í austur
og ekki numið staðar fyr en
komið var til Mountain. Þar
skildum við félagar með vin-
áttu. Fór eg til kvöldverðar til
Stefáns Indriðasonar og þaðan
um kvöldið til frændf^lks míns
nálægt Akra, og næsta dag heim,
glaður og ánægður fyrir að
hafa enn einu sini séð nokkuð
af Norður Dakota, verksviði
minna yngri og óþorskaðri ára,
sem eg á svo margt gott upp að
unna. Einnig af því að sjá mína
fornu sveitunga verða sem áður,
íslendingum til sóma, og sýna
sama sjálfsfórnar andann fyrir
þekkingu, list og fegurð sem
auðkent hefir íslendinga í N. D.
frá upphafi.* Sagði Ragnar H.
Ragnar mér síðar að í lokaveizlu
hátíðarinnar hafi ríkisstjórinn
John Moses, sem er Norðmaður
og mikill vinur íslendinga, sér-
staklega minst karlakórsins, og
lýst ánsagju sinni yfir fram-
komu hans.
Öll fór hátíðin ágætlega fram.
Ekki einu sinni var fyrirtaks-
veður á hverjum degi, heldur
hefi eg bókstaflega aldrei séð
aðra eins stjarnamergð og feg-
urð sem bæði kvöldin þann 19. og
20. ágúst. Sjálfir himnarnir litu
með velþóknun niður á fyrsta
dag hátíðarinnar, þegar þakk-
lætis guðsþjónustur voru haldn-
ar um alt ríkið og þeirra manna
sérstaklega minst er fyrstir
urðu til að flytja erindi Krists
meðal íbúa þess.
—Endir—
ÍSLENZKUSKÓLI ÞJÓÐ-
RÆKNISFÉLAGSINS
“Eg elska þig málið undur fríða
og undrandi krýp að lindum
þínum.’”
Þannig talar Einar Benedikts-
son, og þannig hugsa margir ís-
lendingar, einnig margir þeirra
»sem flutt hafa frá ströndum fs-
lands og fengið sér heimili í
Vesturheimi. Vegna þess að
tungumál þetta er tengt hjarta-
taugum vorum, langar oss til að
afkomendur vorir hafi tækifæri
til að eignast þetta hnoss. Vér
viljum rétta vestur-íslenzkri
æsku þann kyndil sem vér sjálf-
ir höfum borið og oss hefir þótt
svo bjartur og fagur.
Ein slík viðleitni er laugar-
dagsskólinn. Mörg árin hin síð-
ari hefir Þjóðræknisfélagið ann-
ast um hann. Allir hafa mátt
koma þangað, börn og fullorðnir,
íslenzkir og enskir til að njóta
þess sem skólinn hefjr haft að
bjóða, endurgjaldslaust. Ætl-
ast hefir verið til að sérhver
nemandi keypti blaðið Baldurs-
brá, en áskriftargjaldið hefir
aldrei verið meira en 50 cents og
áreiðanlega hefir það ávalt verið
þess vert að meira hefði verið
fyrir það borgað; en kenslan
hefir verið algerlega frí. Nú er
þessi skóli enn á ný að hefja
starf. Kennarar hafa verið
fengnir. Hann verður enn sem
fyr haldinn í Jóns Bjarnasonar
skóla. Margir nemendanna hafa
haft yndi af þessum skóla. Vér
vonum að þeir sem nota hann í
vetur hafi engu síður ánægju en
áður af veru sinni þar Aðal
atriðið er fyrir foreldrana að sjá
* Þegar ísl. nýlendan í Da-
kota var fimm ára gömul átti
hún tvo pilta, Níels Steingrím
Thorlákson og Friðrik J. Berg-
man, við nám í Noregi. Þegar
fyrsti vísirinn til háskólans í
Grand Forks var opnaður 1885,
voru þar tvær íslenzkar stúlkur
frá Mountain, sem báðar eru enn
lifandi: Lina Eyford (Mrs. B.
T. Björnson) í Oregon og Hall-
fríður Snowfield (Mrs. E. Thor-
valdson) í Californía. Þegar ný-
lendan var tólf ára átti hún 16
pilta og stúlkur sem höfðu tekið
kennarapróf. Fyrstu söngflokk-
ar voru stofnaðir 1886, annar á
Hallson, hinn á Mountain. Fyrsta
hljómsveit sem fslendingar eign-
uðust á íslandi eða Vesturheimi
var stofnuð á Mountain 1892. —
f Dakota voru þeir Vilhjálmur
Stefánsson, Guðmundur Gríms-
son dómari, og fleiri íslendingar
þektir um þvera og endilanga
Ameríku aldir upp, og seint
munu öll þau gæðakurl komin til
grafar sem þar áttu uppruna
sinn.
um að börnin komi. Fullorðnir
eru einnig velkomnir þangað ef
þeir vilja. Það er enn stór hóp-
ur ungra íslendinga í Winnipeg
sem hefir yndi af að læra ís-
lenzka tungu.
Nærri alt er kómið undir for-
eldrunum. Af þeim mælumst
vér til, að þeir sendi börn sín í
skólann, sjái um að þau komi
stöðugt og komi þangað á rétt-
um tíma.
Með áherslu má segja það, að
það gerir ekkert minsta gagn
að senda börn í skólann einu
sinni eða tvisvar, eða með höpp-
um og glöppum. Það ætti að
vera ákveðinn tilgangur allra
sem hlut eiga að máli að láta
börnin koma alla þá 25 laugar-
daga sem búist er við að skólinn
standi á þessum vetri.
Hér með auglýsist þá að skól-
inn hefur starf sitt annan laug-
ardag, 30. sept. kl. 10 f. h. —
Byrjunartíma er dálítið breytt
frá því sem verið hefir. Hann
hefst hvern laugardag kl. 10 f. h.
í staðinn fyrir 9.30, en hann
stendur hálfan annan klukku-
tíma eins og áður.
Munið, að allir eru velkomnir.
Fyllið skólann. íslendingar í
Winnipeg, sýnið alvöru í þessu
máli.
Mælst er til að engin börn
yngri en 7 ára séu send í skól-
ann.
Rúnólfur Marteinsson
BRÉF
Herra ritstj.:
K. N.’s minnisvarðanefndin,
sem áður hefir verið getið í ísl.
blöðunum, hefir beðið mig að
bæta við nokkrum orðum til
frekari skýringar.
Þá er fyrst að minnast þes,s:
að nefndin hefir ákveðið að
fresta bygging minnisvarðans
til næsta vorS sökum þess að
bændur hér eru flest allir að
taka lán út á hveiti sitt sjá
stjórninni, og þau lán verða
ekki gengin í gegn fyr en seint
í næsta mánuði, að öllum líkind-
um. — í millibili er lítið fyrir-
liggjandi hjá bændum sem hægt
sé að moða úr; en þaðan er helzt
styrks að vænta. — En það er
ósk nefndarinnar að sem flestir
sendi inn tillög sín í haust og
fyrri part vetrarins, eða jafnvel
sem fyrst; svo að hægt verði að
ákveða um hvað mikinn kostnað
má leggja í verkið. W. G. Hill-
man, Mountain, N. D., féhirðir
nefndarinnar, veitir móttöku
peningunum, og verður það aug-
lýst jafnóðum. Geirmundur 01-
geirsson, Edinburg, (Rural) tek-
ur við steinunum. En gott væri
að nokkur cents fylgdu hverj-
um steini, svo ekki þurfi að taka
af sjóðnum til að bæta við burð-
argjald, eins og átt hefir sér
stað.
Það hefir verið gerð fyrir-
spurn um hvort ekki mætti
senda peninga án steina. Jú, í
hamingja bænum; alt sem þið
viljið. — Það er hægt að snúa
peningum í stein, en nefndin
treystir sér ekki að snúa stein-
um í peninga, og ekki heldur í
bronzlíkan af brjóstmynd skálds-
ins. Samt sem áður verða stein-
arnir velkomnir.
Það er samt enginn vegur til
þess að nefndin taki það að sér
að setja fangamörk hvers eins
á þá steina sem aðsendir eru.
Það ætti að vera mikið auðveld-
ara fyrir hvern og einn að setja
sitt fangamark á einn stein eða
fá það gert.
Mundu ekki íslenzku blöðin
vilja vera svo góð að hlynna að
framkvæmd þessa máls, bæði
með því að auglýsa nöfn þátt-
takenda og með því að segja
“nokkur vel valin orð” þessu til
stuðnings ?
Fyrir hönd nefndarinnar.
Virðingarfylst,
Thorl. Thorfinnson,
Mountain, N. Dak.
SUN NIFA
(Ort út af hinu illræmda Sunn-
ifumáli heima, um miðja 18. öld)
Mér að lokum lausn var gefin:
leyst úr járnum, opinn klefinn;
gefið færi greip eg skjótt.
Hvað á botni dýpst þú dylur,
djúpi svelgur, myrki hylur,
skal eg kanna nú í nótt.
útskúfað mér heimur hefur;
heimtar líf mitt, náinn grefur
utangarðs, sem hundsins hræ.
Kirkjan þykist þjóna Kristi,
en þelið kærleiks löngu misti,
hann er sýndi hrjáðum æ.
Hver var þá hin þunga sökin,
þess er fullnæg gæfi rökin
að grimm svo dryndi dómsins
raust ?
Sú, eg ástvin örmum vafði,
eðlið sinnar nægju krafði,
en það var kirkju-leyfis-laust.
Bæði sek í breyskleiks-syndum,
barg hann sér með ósannindum;
eg hlaut bera beggja sekt.
Mér var fleygt í fangaklefa,
falska játning neydd að gefa,
varnarlaus gegn valdsins mekt.
Brann og sveið í sálu minni
sekt mín þar, í fanga-inni,
funaði heitast fölsunin:
er eg þvæld að örvitsgrunni
óvitandi lét af munni
orð sem bróður meiddu minn.
Þakklát má eg Wíum vera,
veitti hann mér kost að gera
eymdar-ferils enda hér.
Þarf mér ei á þingi að drekkja;
þessi skal mín dánarrekkja.
f henni dável um mig fer.
Grafarsöng mér gjálpin þylur;
geigvænlegi, myrki hylur
mig í þínum faðmi fel.
Leys þú mig frá lífsins kvölum;
leið þú mig að friðarsölum.
Falski heimur, farðu vel.
B. Þorsteinssoit
BALDURSBRÁ
Gert er ráð fyrir að fyrsta
blaðið af sjötta árgang “Bald-
ursbrár” komi út um næstu mán-
aðamót. — Sama fyrirkomulag
verður og síðastliðið ár. Á ár-
inu koma út 25 eintök alls og
verða send vikulega. Verðið er
50 cent fyrir árganginn og borg-
ast fyrirfram. Ritstjórinn er
sá sami og undanfarin ár,
barnavinurinn Dr. Sig. Júl. Jó-
hannesson. Er það ómetanlegt
gagn fyrir vestur-íslenzkan
æskulýð að fá enn að njóta leið-
sagnar hans við þetta göfuga
starf. Á meðan starfskrafta hans
og vilja í þessu verki nýtur við,
er það ekki tjl of mikils mælst
að ísendingar sjái um að “Bald-
ursbrá” komi á hvert íslenzkt
heimili, og sýni með því viður-
kenningu á þessu starfi. Það
gerist ei lengur þörf að ræða
um nauðsyn á útgáfu þessa
blaðs. Það er alment orðið við-
urkent atriði. Spursmálið er
því aðallega útbreiðsla blaðsins.
Mig langar í þetta sinn fyrir
hönd Þjóðræknisfélagsins og
starfsmanna blaðsins að þakka
öllum, og þeir eru margir, sem
hafa að undanförnu stutt að
útbreiðslumálum, og eins og að
undanförnu þá tek eg mér bessa-
leyfi að birta hér nöfn þeirra
sem eg vona að taki á móti á-
skriftum fyrir blaðið í hinum
ýmsu bygðum og bæjum, og
greiði göngu þess.
Sigurður Indriðason,
Selkirk, Man.
Jóhann K. Johnson
Hecla, Man.
Páll Guðmundsson,
Leslie, Sask.
Jón Jóhannson,
Wynyard, Sask.
Miss K. Fjeldsted,
Lundar, Man.
Jón Gíslason,
Bredenbury, Sask.
John Arnórson, Piney, Man.
Mrs. Aldís Peterson,
Víðir, Man.
Rev. S. Ólafson, Árborg, Man.
Mrs. T. J. Gíslason,
Brown, Man.
Mrs. S. O. Sveinson,
Keewatin, Ont.
Th. Thorfinnson,
Mountain, N. D.
Óli Anderson, Baldur, Man.
Marino Briem, Riverton, Man.
Árni Björnson,
Reykjavík, Man.
Páll ísfeld,
Winnipeg Beach, Man.
Rev. Albert Kristjánsson,
Seattle, Wash.
Elin Bíldfell,
Foam Lake, Sask.
Bjarni Marteinsson,
Hnausa, Man.
B. Eggertson, Vogar,*Man.
Kristín Skúlason, Geysir, Man.
Rev. B. Bjarnason,
Gimli, Man.
Ari Simonarson, RRl, Box 88,
Blaine, Wash.
Hoseas Hoseasson,
Mozart, Sask.
Mrs. Thor Johnson,
Winnipegosis, Man.
Mrs. J. F. Stephenson,
Kandahar, Sask.
Mrs. Ingi Brynjólfson,
3836 Tripp Ave., Chicago
Eiríksur Stefánsson,
Oak Point, Man.
Mrs. Emma Johnson,
Langruth, Man.
Siguður Vigfússon,
Oakvíew, Man.
Mrs. C. O. L. Chiswell,
Gimli, Man.
Rev. Egill Fáfnis,
Glenboro, Man.
Rev. Jakob Jónsson,
Wynyard, Sask.
S. Laxdal, Garðar, N. D.
G. Hjartarson,
Steep Rock, Man.
Og svo geta þeir sem vilja
sent gjöld sín beint til undir-
ritaðs í Winnipeg, eða til ís-
lenzku vikublaðanna, sem eg veit
eru bæði viljug að styrkja þetta
starf.
Að sjálfsögðu gera deildir
Þjóðræknisfélagsins sitt ítrasta
til að útbreiða blaðið. Einnig
væri það göfugt starf fyrir ís-
lenzk kvenfélög að leggja hönd á
plóginn í þessu starfi meðal
æskulýðsins. Þrír fyrstu ár-
gangar blaðsins innheftir 1 eina
bók fást keyptir og sendast póst-
frítt hvert sem er á $1.50. Allar
peningasendingar sendist til
ráðmanns blaðsins:
B. E. Johnson,
1016 Dominion St., Winnipeg |
Wr sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Btrg-Str: Henry Ave. Eut
Sími 95 551—95 562
Skrlfstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
Bréf
Stephans G. Stephanssonar,
fyrsta bindi, er nú komið vest-
ur. Er bókin til sölu hjá Mag-
núsi Peterssyni bókaala, 313
Horace St., Norwood, Man., og
hjá dr. R. Péturssyni á skrif-
stofu Heimskringlu. Verðið er
$1.75. Ágætari og verðmætari
bók er ekki hægt að hugsa sér,
en þessa. Skrifið sem fyrst eft-
ir henni.
Styttri leið
til Takmarksins
MENN hafa ávalt leitað
styðstu leiðarinnar að
einhverju marki, sem
fyrir þeim hefir vakað að ná.
Járnbrautir, bílar og flugskip,
hafa stytt leiðimar. Símar,
talþræðir, útvarp og sjónvarp,
eru svo stór stökkþróun, í
þessa átt, að undrum sætir.
X Vestur-Canada eru litlir
skólar, langt frá menningar-
miðstöðvum og mentastofnanir
í stórbæjum. — Til beggja,
bjóðum vér “póstpöntunarleið-
ina”, sem hina skjótustu til að
ná í áhöld og hvað eina sem
vanhagað er um. Með pósti,
í bílum, með jámbrautum eða
flugskipum, er svo auðvelt og
skjótt fyrir skólanefndir og
kennara og nemendur, að ná í
þarfimar. öllum pöntunum er
undir eins sint og afgreiddar og
tryggingin fyrir að vörumar
séu eins góðar og æskt er, er
sú, “að peningunum er skilað
aftur, séu þær það ekki”. Þess-
vegna skoða allir sem menta-
málum stjóma, hvergi betra
eða vissara að kaupa, en eftir
Eaton’s vöruskrá. Hún er bezti
leiðarvísirinn.
ST. EATON OL™
WINNIPEG CANADA
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU
BORGIÐ HEIMSKRINGLU
When the unexpected hap-
pens and a machine breaks
down the TELEPHONE will
bring the repairs at once.
For a few cents a day you can
be ready to meet any emer-
gency and save valuable time
during the rush season.
Safeguard Your Time by
Having a Telephone
I