Heimskringla - 20.09.1939, Blaðsíða 6
6. SíÐA
HEiMSKRINGLA
WINNIPEG, 20. SEPT. 1939
'III
Brögð í tafli
“Eg hefi lokið máli mínu. Haldið nú áfram
að borða. Síðar meir skal eg svara hverju
sem þér spyrjið mig að,” sagði Ray.
Eg spurði hann aðeins tveggja spurninga,
þegar bíllinn hafði verið fenginn og eg var að
fara.
“Er — er faðir minn á lífi nú?” spurði eg.
“Eg hefi ástæðu til að ætla að hann sé
dáinn,” svaraði Ray.
“Hvernig víkur því við að þér þekkið þessa
hluti svona vel. Voruð þér í hernum með
föður mínum?” spurði eg.
Eg var honum kunnugur. Einu sinni vor-
um við í sömu herdeild. Vinátta mín var við
móður yðar.”
Þetta var skýrt svar en hann brá sér
hvergi.
“óbeinlínis virðist eg eiga yður mikið að
þakka. Því segið þér að við getum aldrei
orðið vinir?”
“Þér eruð sonur föður yðar,” svaraði hann
stuttur í spuna.
“Eg er líka sonur móður minnar,” sagði
eg.
“Það er líka ástæðan fyrir því, að eg hefi
gert alt sem eg gat til að koma yður áfram,”
svaraði hann og lét mig fara.
Eg fékk viðvörun Rays ofursta viðvíkj-
andi Mrs. Smith-Lessing, eitthvað milli kl. sjö
og átta, og tæpum klukkutíma síðar, sat eg á-
samt henni í einum fyrsta flokks lestarvagn-
inum og áttum við fyrir höndum fjögra stunda
ferðalag. Hún hafði komið á járnbrautarstöð-
ina fáum mínútum áður en lestin lagði af stað,
því að engan sá eg á stöðvarpallinum þegar eg
kom þar. En þegar eg hafði komið mér fyrir
í sætinu, þá opnuðust dyrnar að klefa mínum,
og sá eg tvo kvenmenn líta inn, og þekti strax
að önnur þeirra var Mrs. Smith-Lessing, sem
þrátt fyrir hitann í veðrinu, var klædd í dýr-
indis loðkápu, og í för með henni var lestar-
stjórinn sjálfur; á bak við hana stóð kona
klædd óbrotnum búningi, og var auðsæilega
vinnukona hennar, og skipaði frúin henni að
setjast að í næsta vagni. Lestarstjórinn vísaði
Mrs. Smith-Lessing inn í klefa minn, tók ofan
í kveðjuskyni og fór, en lestin lagði af stað.
Eg var aleinn með æfintýrakonunni, og
var eg í engum efa um, að hún hefði sest
þarna að með ásettu ráði. Eg lét skjala-
töskuna mína á hillu fyrir ofan höfuðið á mér,
opnaði dagblaðið, sem eg ætlaði mér samt ekki
að lesa. Hún hagræddi Ijósinu og tók upp
skáldsögu, og virtist varla líta í áttina til mín,
en virtist niðursokkin í söguna. Þannig leið
hálfur ldukkutími. Að þeim tíma liðnum varð
eg þess var, að hún hafði hætt lestrinum, og
starði á mig með hálflokuðum augum. Eg
lagði dagblaðið frá mér, augu okkar mættust
og hún brosti.
“Fyrirgefið mér,” mælti hún, “en mig
minnir að eg sæi yður niðri á ströndinni í
Braster ásamt Lady Angelu Harberley.”
“Það hygg eg að rétt muni vera,” svaraði
eg. “Eg held að þér hafið verið í för með
bróður hennar.”
“Það er mjög heppilegt fyrir mig að vera
samferða nágranna mínum,” sagði hún. “Eg
kveið fremur fyrir þessu ferðalagi. Eg náði
ekki í lestina, sem fer klukkan sex, og hefi beðið
á stöðinni allan þennan tíma.”
Eg skildi strax í hverju yfirburðir konu
þessarar voru fólgnir. Rómur hennar var ynd-
islegur, þýður og hljómfagur. Orðin liðu af
vörum hennar hægt, næstum því eins og hikandi
og voru borin fram með nákvæmni og útlendum
hreim eins og þegar vel mentaðnr útlendingur
talar. Hún rendi augunum yfir mig og far-
angur minn, en á þann hátt, að það bar engan
vott um forvitni né það, að hún væri að njósna
um mig.
“Þetta er nú varla skemtilegt ferðalag um
þennan tíma nætur,” svaraði eg.
“Nei, það er víst og satt,” svaraði hún.
“Eg veit varla hvort þér vitið nafn mitt,”
bætti hún við. “Eg heiti Mrs. Smith-Lessing
frá Braster Grange, og hvað heitið þér?”
“Eg heiti Guy Ducaine og á heim í litlu
húsi, sem kallað er Brandurinn,” svaraði eg.
“Litla fallega húsið, sem maður sér neðan
af söndunum. Eg hélt að yfirvörður hertog-
ans ætti þar heima.”
“Já, fyr meir var það bústaður hans, en
það var áður en hertoginn var svo vænn, að
leigja mér húsið,” svaraði eg.
“Það er skínandi bústaður,” tautaði hún.
Að svo mæltu greip hún upp bókina, og eftir
að hafa flett blöðunum í henni um hríð tók hún
að lesa. Eg fylgdi dæmi hennar, en þegar eg
leit í áttina til hennar stuttu síðar, sá eg að
hún hafði hætt lestrinum og starði á mig.
“Bókin mín er svo leiðinleg,” sagði hún
eins og til að afsaka sig, og bætti svo við: “En
Mr. Ducaine eg veit efni í miklu þýðingarmeiri
sögu hérna rétt hjá okkur.”
“Það virðist vera talsvert leyndardóms-
fult,” svaraði eg og lagði frá mér dagblaðið, en
hún svaraði mér á þessa leið:
“Mér finst að það sé mjög heimskulegt
af mér, ^ð minnast á þetta við yður. Ef þér
vitið hver eg er, þá eruð þér sjálfsagt mót-
snúinn mér á öllum sviðum’ Þér munuð vega
og mæla hvert orð mitt og segja við sjálfan
yður: ‘Lýgi, lýgi, lýgi!’ Þér munuð ekki trúa
mér, né neinu orði, sem eg segi. En ef þér
þekkið mig ekki, þá er saga mín of raunaleg
til þess að eg segi yður hana.”
“Þá skulum við bæði hliðra okkur hjá því,”
svaraði eg og seildist eftir dagblaðinu. “Lestin
stansar í Ipswich innan klukkutíma og þá get
eg skift um vagn.”
“Ó, mér er það ómögulegt að sitja hér al-
ein hjá yður, án þess að segja það, sem mér
býr í brjósti. Eg veit að eg hefi þegar fengið
minn dóm í huga yðar, en það gerir ekkert til.
Eg er kona föður yðar, Guy, þessvegna ættuð
þér að minsta kosti að sýna mér dálitla at-
hygli,” sagði hún.
“Eg hefi aldrei þekt föður minn,” svaraði
eg, “nema að því leyti, sem hann varð orsök
í hinu aumlega uppeldi minu og umkomuleysi
í æskunni.”
“Þér þektuð hann aldrei, og þessvegna
eruð þér gjarn á að trúa hinu versta um hann.
Hann var veikur fyrir, og hans var freistað
mjög, og hann féll fyrir freistingunni. En
hann var ekki vondur maður. Það var hann
aldrei.”
“Haldið þér, Mrs. Smith-Lessing að þessar
umræður séu til nokkurs gagns fyrir okkur?”
spurði eg og reyndi að tala ákveðið, þótt mér
væri alt annað en rótt innan brjósts.
“Og því þá ekki?” spurði hún næstum
æðislega. “Þér hafið heyrt sögu hans sagða
af óvinum hans, og þér hafið dæmt hann eftir
vi^iisburði manna, sem aldrei voru vinir hans.
Hann syndgaði og sá sig um hönd. Betri og
verri menn en hann hafa gert það. Haldið þér
að ef hann hefði verið gerspiltur, að eg elskaði
hann ennþá eftir öll þessi ár?”
Eg sagði ekkert. Konan hallaði sér áfram
í áttina til mín. Hún virtist hafa gleymt öllum
tilraunum til að sýnast aðlaðandi. Rómur henn-
ar var harðari nú og óviðfeldnari, hið vel-
greidda hár hennar var úr lagi, og bláu æðarnar
fyrir neðan augu hennar voru ennþá skýrari.
Andlit hennar virtist skyndilega flett grímunni,
og var nú gamalt og þreytulegt. Hin blossandi
leiftur í hinum einkennilega litu augum henn-
ar, báru vott um að henni var alvara. Hún
var ekki að leika nú en hvað undir þessu bjó var
mér samt hulið.
“Þér virðist vera hræddur að tala við mig.
Hvers vegna? Eg hefi aldrei gert yður neitt
ilt!”
“Ef til vill ekki. En til hvers er að rifja
upp þessi gömlu vandræði. Það vekur aðeins
sársauka, en gerir ekkert gagn.”
“Eg skal þá ekki segja meira,” svaraði hún
og gerðist nú virðuleg. “Eg sá að eg hefi verið
dæmd í huga yðar. Og þegar á alt er litið,
gerir það ekkert til í raun og veru. En engum
fellur það vel að láta aðra hugsa ilt um sig,
eða ver en þeir eiga skilið — og konur — jæja,
þær eru allar svo lítið heimskar á þeim sviðum.
En samt verðið þér að svara einni spumingu
mnni. Eg hefi rétt til þess. Hvar er hann?”
“Hvar er hver?” spurði eg.
Aftur sást blossinn í augum hennar er
hún leit á mig. Varir hennar opnuðust, og eg
sá hinar hvítu tennur hennar glitra á bak við
þær.
“Ó, þér getið ekki leikið að mér eins og
barni!” hrópaði hún. “Segið mér þetta, eða
ljúgið í mig, eða neitið að segja mér frá þessu.
Hvaða leið ætlið þér að taka?” 1
Eg horfði á hana forvitnislega og mælti:
“Það veit trúa mín, að eg hefi ekki hugmynd
um hvern þér eruð að tala um.”
Hún starði á mig um hríð, varir hennar
opnuðust og andardrátturinn kom ótt og títt
gegn um lokaðar terpiurnar. “Eg á við hann
föður yðar,” svaraði hún. “Um hvem annan
skildi eg vera að tala?”
XX. Kap.—Tveir á móti einum.
Eg leit á konuna, sem sat andspænis mér
og beið eftir svari mínu með auðsæilegri eftir-
væntingu.
“Hvað mundi eg vita um hann?” sagði eg
hægt. “Mér hefir verið sagt að hann sé dá-
inn. Eg veit ekkert annað um hann.”
Hún hrökk við eins og orð mín væru hnífs-
stungur.
“Það er lýgi!” hrópaði hún. “Hver sem
sagði yður það fór með lýgi!”
“Er yður alvara að halda því fram, að
hann sé ekki dáinn?” spurði eg forviða.
“Ætlið þér að reyna að telja mér trú um,
að þér hafið ekki séð hann einhverntíma þessa
isíðast liðnu mánuði?” svaraði hún ofsalega.
“Hann yfirgaf mig til þess að finna yður. Það
var á nýársdaginn á þessu ári.”
“Eg hefi aldrei á æfi minni séð hann, svo
að eg veit til,” svaraði eg.
Hún hallaði sér aftur á bak í sætinu og
tautaði eitthvað með sjálfri sér, en ekki heyrði
eg hvað það var. Hversu leikin sem hún ann-
ars var í allskonar prettum, þá var eg sann-
færður um, að áhyggjur hennar yfir þessari
yfirlýsingu minni, voru engin uppgerð. Hún
hvorki leit á mig eða mælti við mig um hríð, en
sjálfur sat eg gagntekinn af skelfingu vegna
þess, sem mér hafði dottið í hug. Eg sat þarna
undir ferðaábreiðunni, ískaldur og dofinn og
starði á vota rúðuna og myrkrið úti fyrir eins
og dáleiddur væri, en í huga mínum vaknaði
hræðileg sýn. Mér fanst eg geta séð þessa sýn
við og við — náfölt, íllúðlegt andlit, þrýst upp
að votri rúðunni, og virtist mér andlitið glotta.
í hvert skifti sem eimpípan blés og það var
oft, því að við fórum gegn um fjölda neðan-
jarðar ganga, þá spratt kaldur svitinn fram á
enni mér, og eg hrökk við eins og glæpamaður.
Þetta var vissulega neyðaróp! Eg hrökk við
í sætinu og sá um leið að samferðakona mín,
hafði nú náð sér aftur, og horfði rannsóknar
augum á mig.
“Eg er hrædd um,” sagði hún, “að þér séuð
eigi mjög taugasterkur. Umræðurnar um þessi
efni hafa gert yður óstyrkan.”
“Eg hefi aldrei verið einn dag veikur á æfi
! minni og líður mjög vel,” svaraði eg.
“Það þykir mér vænt um að heyra,” svar-
aði hún blíðlega. “en eg verð að ljúka við það,
sem eg var að segja yður frá. Faðir yðar var
alt af að hugsa og tala um yður. Hann vissi
alt um skólagöngur yðar, um próf yðar, íþróttir
og kappróðra. Núna upp á síðkastið gerðist
hann eirðarlaus. Hann misti sjónar af yður
eftir að þér fóruð frá Oxford og gerði það hann
áhyggjufullan. Eins og þér vitið voru ástæður
fyrir því, að réttara var fyrir hann að fara ekki
til Englands, en þrátt fyrir það, ákvað hann að
hætta á það. Til þess að hitta yður að máli
lagði hann sig í slíka hættu og yfirgaf mig á
nýársdaginn, og hefi eg ekkert af honum heyrt
síðan. Þessvegna hefi eg komið til Englands.”
“En eg vit ekki sjá föður minn og komi
hann á minn fund mun eg segja honum það,”
svaraði eg.
“Hann langar til að segja yður sögu sína
sjálfur.”
Hún varpaði öndinni mæðulega og bætti
við:
“Þér eruð mjög ungur, þér vitið ekki hvað
freistingarnar eru. Þér vitið ekki hve illa var
með hann farið, þér hafið ef til vill heyrt sögu
hans sagða af óvinum hans. Hann er að verða
gamall maður, Guy. Eg hugsa að ef þér sæuð
hann nú, munduð þér kenna í brjósti um hann.”
“Meðamukvun mín yrði aldrei nógu mikil
til þess að bjóða honum inn til mín — ef svo
færi að hann heimsækti mig. Hann hefir látið
mig einan öll þessi ár. Eini greiðinn, sem eg
bæði hann um að gera mér væri sá, að halda því
áfram,” svaraði eg.
“Þér viljið fremur trúa sögusögn ókunn-
ugra,” svarað hún.
“Enginn maður í víðri veröld gæti verið
mér ókunnugri en einmitt hann,” sagði eg.
Hún stundi við og mælti: “Og þér viljið
jafnvel ekki leyfa mér að vera vinur yðar. Þér
eruð ungur kannske metorðagjarn. Eg gæti
kannske hjálpað yður á margan hátt.”
“Kannske á sama hátt og þér hjálpuðuð
föður mínum,” svaraði eg gremjulega. “Þakka
yður fyrir samt. Eg þarfnast engra vina —-
ekki þvílíkra vina.”
“Er þetta fallega sagt?” hrópaði hún.
“Faðir yðar var í hárri trúnáðarstöðu. Því er
öðruvísi farið með yður. Þér hafið enga stöðu,
en þurfið að hafa einhverja. England hefir
svo lítið að bjóða sínum ungu sonum, en til
eru önnur lönd—” Hér tók eg hranalega fram
í fyrir henni og mælti: “Þakka yður fyrir, en
eg hefi atvinnu og metnaður minn beinist að-
eins í þá átt, að hafa heiðarlega stöðu.”
“Svo þér hafið atvinnu?” spurði hún og
lézt vera forviða.-
“Já, eg er einn af riturum hertogans,”
svaraði eg.
“Er hertoginn þá stjórnmálamaður fyrst
hann þarf svona marga ritara?” spurði hún.
“Nei, alls ekki, en hans hágöfgi er formað-
ur dýraverndunar félags eða fyrir barnaheim-
ilisnefnd, eða hvað þér viljið nú kalla það, og
við höfum miklar bréfaskriftir,” svaraði eg
þurlega.
Hún greip upp bókina og mælti:
“Eg er hálf hrædd um, að eg skilji yður
rétt. Þér hafið mjög mikið af nærgætnisleysi
æskunnar, og mér væri víst óhætt að bæta við,
og trúgirni hennar líka. Eg er að furða mig á
því, hver það er, sem þér trúið svona dóm-
greindarlaust. Ef eg á einhverja óvini þá hefi
eg eigi unnið til þess að eiga þá. En þegar á
alt er litið þá gerir þetta hvorki til né frá.”
Við töluðum ekkert saman fyr en við kom-
um að járnbrautarstöðinni. Þá tók hún að taka
saman pjönkur sínar.
“Hvernig ætlið þér að komast heim?”
spurði hún. “Klukkan er orðin tvö og það
er rigning.”
“Eg ætla að ganga,” svaraði eg.
“Það nær ekki nokkurri átt,” svaraði hún.
“Eg hefi hér lokaðan bíl, og krefst þess að fá að
keyra yður heim. Þetta er ekki nema sjálf-
sögð greiðvikni. Þar að auki hafið þér þennan
stóra kassa meðferðis.”
Eg hnejiti að mér yfirhöfnina og svaraði
henni: “Mrs. Smith-Lessing. Yður langar
kannske til þess að neyða mig til þess að vera
ókurteis við yður. Þér hafið borið mér það á
brýn að eg væri hluttekningarlaus, það er yðar
sök, þér gáfuð mér ekkert tækifæri til að
sleppa hjá því að vera það. Nú neyðið þér mig
meira að segja til þess, að segja yður, að eg
vil ekkert af yður þiggja, og hvorki vil, né get
þegið gestrisni yðar.”
Hún hnepti að sér kápuna með skjálfandi
höndum og sneri andlitinu þannig, að eg gat
ekki séð framan í hana.
“Gott og vel,” mælti hún í mjúkum rómi.
“Eg mun ekki troða yður framar um tær.”
Er við komum á stöðina, náði eg í hinn
sifjaða burðarsvein til að annast um farangur
hennar og fór leiðar minnar. Ábreiðuna mína
skildi eg eftir hjá stöðvarstjóranum, og lagði
svo af stað með skjalakassann í hendinni. Gekk
eg eftir hinum beina vegi, sem lá til Braster.
Eg var þreyttur, en hrestist við þá breyt-
ingu að komast úr loftlausum járnbrautarklef-
anum og frá því föruneyti, sem eg hafði haft
þar, út í hreint næturloftið. Vegurinn lá beint
( I
niður að sjónum, sem boðaði mér tilveru sína
með fjarlægum brimgný, en golan, sem blés um
vanga mína var þvöl af raka og sjávarseltu.
Klukkan var farin að ganga þrjú eftir mið-
nætti, og mundi hafa verið kolsvarta myrkur
hefði tunglið eigi verið, sem við og við gægðist
fram úr skýjarofi og brá daufri glæðu á landið.
Eg gekk þannig án þess að standsa, eina mílu
eða meira, en þá hægði eg gönguna og stað-
næmdist svo alveg.
Hér um bil fimtán skref fram undan mér,
var Braster Grange. Stóð það spölkorn frá
veginum. Garðurinn kringum húsið var girtur
grönnum og vesaldarlegum trjám, sem greru
nægilega þétt til að vera blæja, er skýldi húsinu
fyrir augum þeirra, er um veginn fóru. Heim
að húsinu voru trjágöng frá veginum og máttx
faraeftir þeim inn á heiðanar á bak við, og
stytti það leiðina heim til mín. Ef eg fór þá
leið, sparaði eg mér hálfrar mílu göngu. Hefði
öðru vísi staðið á, mundi eg ekki hafa hikað mér
augnablik að fara þessa leið. Eg þekti hana
gerla, og þótt gatan væri óslétt, voru engar tor-
færur á henni sem teljandi voru. En þegar
eg kom að vegamótunum, staðnæmdist eg samt.
Er eg stóð þarna fann eg að eg hafði hjartslátt
og yfir mig kom einkennilegur óstyrkur og
andþrengsli. Eg stóð og hlustaði. Þetta var
einmanalegur staður og stundin var það líka.
Eg var viss um, að framundan mér var leynd
hætta. En svo var fyrir að þakka, að þetta
kjarkleysi varaði eigi nema fáein augnablik.
Eg kveikti á eldspýtu og kveikti í vindli, einum
af þeim, sem Ray hafði troðið upp á mig. Því
næst læddist eg út að vegbrúninni, og þreifaði
eftir trjónum í girðingunni. Eg hruflaði hend-
urnar á mér illilega, en þrátt fyrir það, tókst
mér eftir stutta leit að finna mér all haldgott
prik, sem eg skar af einu trénu. Með það í
hægri hendinni og skjalakassann undir vinstra
handleggnum, hélt eg svo leiðar minnar.
Eg fór mjög gætilega, og er eg fór fram-
hjá dyrum hússins eftir trjágöngunum, fór eg
alt af eftir miðri götunni. Eftir að hafa farið
framhjá hliðinu, átti eg ekki eftir nema eitt-
hvað tuttugu skref til að komast út á opna
heiðina. Þar sem eg var staddur, var kolníða
myrkur. Á aðra hönd þessarar þröngu traðar
var limgirðing eitthvað tíu eða tólf fet á hæð,
en á hina voru hlöður og fjós. Eg tók þétt um
stafinn minn og læddist áfram. Mér þótti sem
eg væri úr allri hættu, gæti eg komist út úr
öndvegi þessu.
Von bráðar heyrði eg það, sem eg hafði
altaf verið að hlusta eftir. Eg heyrði dauft
skrjáf í runnunum, sem uxu upp með veggnuxn
á vinstri hönd mér. Eg þaut áfram, en hrasaði
um einhvern ósýnilegan farartálma, sem
strengd(ur var þvert yfir traðirnar, og varð eg
að neyta allrar orku að falla ekki flatur, en tókst
þó að ná jafnvæginu. f sömu andrá stukku
tveir menn út úr runnunum, þar sem þeir höfðu
falist. Eg fann að vot dula snerti vanga minn,
og handleggur vafðist um háls mér, en hinn
andstyggilegi þefur af klóróform barst að
vitum mínum.