Heimskringla - 17.10.1945, Blaðsíða 1

«—
We lecemmend for
1 your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF "
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LX. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVTKUDAGINN, 17. OKTÓBER 1945
vVe recommend tor
your approval our
" BUTTER-NUT
LOAF
//
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37144
Frank Hannibal, Mgr.
NÚMER 3.
frettayfirlit
Nærri 5 biljón dalir
Nærri 5 biljón dalir eru horn-
grýtis summa af peningum, eins
°g faðir drengsins sagði, sem
spurði hann, hvað mikið að mil-
jón væri. En þetta eru nú út-
gjöld Canada-stjórnar á komandi
ári, samkvæmt fjárhagsáætlun
landsins, sem Hon. J. L. Ilsley,
fjármálaráðh. lagði nýlega fram
í Ottawa-þinginu. — Árstekjum
gerir hann ráð fyrir 2)4 biljón,
«n afganginn þurfi að ná í með
ÞóREY í HAGA DÁIN
Mrs. Þórey Oddleifsson
Síðast liðna mánudagsnótt (15.
°kt.), lézt Mrs. Thórey Oddleifs-
son í Haga í Nýja íslandi. Hún
var ekkja eftir Gest heitinn Odd-
leifsson og komin -hátt á áttræðis-
aldur. Hafði hún kent heilsubil-
unar um skeið, var í Winnipeg
nýlega til lækninga og virtist fá
nokkurn bata, en sem ekki
reyndist til langframa.
Með Þóreyju kveður merk
landnámskona og ein af hinum
íslenzku ágætustu húsfreyjum
fyrri ára. Heimili Oddleifssons
hjón-anna í Haga hefir um nærri
60 ára skeið verið alkunnugt
íyrir rausn og gestrisni. Það
var í þjóðbraut frá Hnausa-
^aupstað vestur í Árdals, Fram-
nes og Víðir-bygðirnar. Og
bvort sem nauðsynlegt var eða
ekki, var vanalega áð í Haga.
^hirfti oft ekki annað til, en að
Lnna Gest Oddleifsson að máli,
sem ávalt var hressing að. En
svo mátti að því ganga sem vísu,
"ð húsfreyjan léti ekki sitt eftir
Lggja með móttökurnar. Heimili
það, og húsráðendur þess, verður
gestum og gangandi frá land-
námsárunum lengi minnisstætt.
Þórey var vopnfirsk í föður-
3ett; foreldrar hennar voru Stef-
an bóndi í Vatnsdalsgerði í
Vopnafirði Þorsteinsson og Sig-
Urbjörg Sigfúsdóttir, bónda á
Hróðlaugsstöðum á Langanesi.
Til Vesturheims kom Þórey með
beim árið 1876. Gesti Oddleifs-
syni giftist hún 1885 og námu
Þau land í Haga nokkru síðar,
sem síðan hefir mátt heit-a höfð-
ingja setur sem áður er sagt.
Hörn þeirra hjóna voru 10 og eru
nll á lífi og heita: Oddleifur, Una,
^ona Guðmundar á Svalbarði;
Stefanía Sigurbjörg, kona Jóns
H. Pálmasonar; Ingibjörg, kona
N. Baldvinssonar, Winnipeg;
Gestur Stefán, Árborg; Sigurð-
ur Óskar, Árborg; Þórey, gift
Hercy Jónasson (nú d-ánum); Sig-
urbergur í Árborg; Jóhannes-
sina, kona G. E. Ingjaldssonar,
Handahar; Mabel Lára, kona
Kolbeins Goodman frá Esju-
bergi, húa þau nú í Haga.
Jarðarför hinnar látnu merku
iandnámskonu fer fram í Ár-
borg í dag (miðvikudag).
0G UMSAGNIR
lánum til þess að jafna reikning-
inn. Tekjuskattur lækkar um
16% af öllum, jafnt þeim, sem
mikið greíða og þeim, sem minna
greiða. Söluskattur er lækkaður
um helming og gróðaskattur um
talsvert. Öll skattalækkun nem-
ur um 300 miljón dölum. Ætlar
fjármálaráðherra að þetta efli
viðskifti landsins -eða geri þau
auðveldari, sem það auðvitað
gerir. En verður ekki Alberta-
fylki á undan sam-bandsstjórn-
inni að greiða sínar skuldir með
þessum áframhaldandi gífurlegu
5 biljón dala útgjöldum sam-
bandsstjórnarinnar?
Laval skotinn
Dauðadómi Pierre Laval, sem
var fyrir viku kveðinn upp, var
fullnægt s. 1. mánudag. Sveit
skotmanna réð niðurlögum -hans.
Áður en aftakan fór fram, hafði l
Laval náð í eitur og drukkið, en
ekki hrist upp nógu vel í glasinu
til þess, að það hrifi, svo yfir-,
valdinu veittist vilji sinn, að J
drepa hann í fullu fjöri. Laval;
hafði tvisvar verið forsætisráð-
herra Frakka og tvisvar vara-j
forsætisráðherra. — VerjendurJ
hans í landráðamálinu, sem ái
hann var borið, kystu hina grát-
andi konu hans á vangann og
kváðust eins lengi og þeir lifðu
mundu berjast fyrir að sann-
leikurinn í þessu máli kæmi í
ljós og óréttlætisins yrði hefnt.
Hvað sem um ástæðurnar er að
segja, er hætt við að hinar tíðu
aftökur bráðabirgðarstjórnar-
innar í Frakklandi verði ekki til
að efla þar frið.
SEXTUGUR
Dr. S. E. Björnsson
Dr. Sveinn E. Björnsson í Ár-
borg átti sextugsafmæli s. 1.
laugardag (13. okt.). Við þessi
tímamót æfinnaif er hann að gefa
út kvæðabók eftir sig, sem fyrir
afmælið átti að vera komin út,
en stríðsannir hafa -hamlað. Fyr-
ir æfistarfið, bæði sem læknir
og góður stuðningsmaður allra
góðra mála, árna hinir mörgu
vinir hans honum hamingju og
langra lífdaga.
KOSNIR ÞINGMENN
Liberal samvinnuþ.m.
Arthur—J. R. Pitt, 689 m.h.
Birtle—F. C. Bell, 1006 m.h.
Brandon—L. H. McDorman, —
1440 m.h.
Carrillon—E. Prefontaine, accl.
Cypress—J. L. Christie, 582 m.h.
Dauphin—Hon. Robt. Hawkins,
1070 m.h.
Emerson—J. R. Solomon, 945
m.h.
Fairford—Hon. S. S. Garson, 825
m.h.
Fisher—N. V. Bachynski, 136
m.h.
Gimli—Dr. S. Thompson, 687
m.h.
Gladstone—Hon. William Mor-
ton, sjálfk.
Glenwood—G. H. Grant, 1014
m.h.
Lakeside—Hon. D. L. Campbell,
sjálfk.
Lansdowne—M. R. Sutherland,
1036 m.h.
La Verandrye—Hon. S. Mar-
coux, 586 m.h.
Morris—Hon. J. Dryden, 965 mh.
M-ountain—Hon. Ivan Schultz,
1300 m.h.
Roblin—Flt. Lt. '•R. Robertson,
142 m.h.
Russell—W. W. W. Wilson, 812
m.h.
Virden—R. H. Mooney, 1208 mh.! Óháðir samv.þ.m.
Winnipeg—
mid
Hon. J. S. McDiar-
Dufferin—E. T. Collins, sjálfk.
Conservative samv.þ.m.
Beautiful Plains—Dr. J. S. Poole
834 m.h.
Deloraine—J. O. Argue, sjálfk.
Iberville—J. McDowell, 467 mh.
Kildonan-St. Andrews—Hon. J.
O. Mclenaghen, 1224 m.h.
Manit.ou—H. B. Morrison, sjálfk.;
Morden-Rhineland—W. C. Mil-
ler, 324 m.h.
Minnedosa—Dr. E. J. Rutledge,
1207 m.h.
Norfolk—J. P. Lawrie, 833 m.h. j
Portage—C. E. Greenlay, 1118
m.h.
Social Credit samv.þ.m.
Gilbert Plains—Dr. S. W. D
Fox, 215 m.h.
Hamiota—Hon. N. L. Turnbull,
1191 m.h.
C. C. F.
Assiniboia—E. R. Draffin, 541
m.h.
Ethelbert—M. Sawchuk, 321
m.h.
St. Boniface—Edwin Hansford,
2395 m.h.
Springfield—G. E. Olive, 1100
m.h.
Winnipeg—S. J. Farmer og
Lloyd Stinson.
Rockwood—W. J. Campbell, 280
m.<h.
Óháðir
Winnipeg—L. St. Geo. Stubbs
St. George—C. Halldórson, 327 Turtle Mountain—Hon. Errick
m.h. Willis, sjálfkk.
St. Rose—D. M. McCarthy, 1036 * 1 Swan River—George P. Renouf,
m.h. I 1117 m.h.
Kosningarúrslit í Manitoba
ÁUNDAN
Liberal samvinnuþ.m.
Rupert’s Land—D. R. Hamilton
Conservative samv.þ.m.
Killarney—O. W. Harrison, 116
m.h.
YINNUR GLÆSILEGAN
SIGUR
Hon. S. S. Garson
Hon. Stuart S. Garson, stjórn-
arformaður í Manitoba, vann
glæsilegan sigur fyrir hönd
stjórnar sinnar í kosningunum.
Það vakti eftirtekt, hve vel hann
hélt á málum sínum og skýrði
rækilega fyrir kjósendum.
í kosningunum í Manitoba-
fylki s. 1. mánudag, vann sam-
vinnustjórnin stórfeldan sigur.
Það er ekki ólíklegt að hún hljóti
44 þingsæti, af 55 alls.
En talningu atkvæða í Winni-
peg er nú ekki lokið. Það er að-
eins um 4 víst þar. Um hin sex
þingsætin er ekki gott að spá
hverjir muni hljóta, þó víst sé
um það, að þau skiftist milli.
flokkanna og geri því lítið strik
í heildarreikninginn.
Sem stendur (á þriðjudags-
kvöld), eru samvinnustjórn Gar-
sons talin 38 þingsæti: 23 liber-
alar, 12 íhaldssinnar, 2 þjóðeyr-
is þingmenn og 2 óháðir.
Stjórnarandstæðingar eru alls
7: 6 C. C. F. og 1 óháður.
Um 10 þingsæti er óvíst; eru
4 utan Winnipeg af þeim. Eru
stjórnarsinnar á undan í tveim-
ur og andstæðingarnir í tveimur.
I sveita-kjördæmunum má
hieita, að samvinnustjórnarsinn-
ar ynnu alls staðar. C. C. F.
virðast ætla að hafa fá þingsæti
utan Winnipeg og St. Boniface.
1 kjördæmunum sem Islend-
ingar sóttu í, fóru leikar þannig:
I Gimli var Dr. S. O. Thompson
kosinn, hlaut 2,028 atkvæði,
liann er liberal og með sam-
vinnustjórninni. Andstæðingur
hans af hálfu C. C. F. sinna,
Snæbjörn S. Johnson, oddviti
Bifröst-sveitar, hlaut 1,348 at-
kvæði (eftir talningu á 24 kjör-
stöðum af 29 alls).
1 St. George vann Kristján
Halldórsson, samvinnustjórnar-
sinni, með 1122 atkvæðum, en
andstæðingur hans og C. C. F.
sinni, Eiríkur Stefánsson, hlaut
298 atkvæði.
Frá Rupertsland herma frétt-
irnar, að D. R. Hamilton (óháður
liberal og samvinnustjórnarsinni
sé talsvert á undan öðrum, er í
því kjördæmi sækja og líklegur
til að vinna sigur. 1 því kjör-
dæmi sækir Oddur Ólafsson.
íslendingunum í Winnipeg, er
ekki hægt enn að sjá hvernig
reiðir af. G. S. Thorvaldson er
sjöundi hæsti maður eftir fyrstu
talningu atkvæða og er talinn
líkkgur til að vinna. Hann hef-
ir 4046 atkvæði. Paul Bardal
hefir eftir fyrstu talningu 2,390
atkvæði og er sá fjórtándi í röð-
inni af 20 alls, sem sóttu.
Til að sýna til bráðabirgða
hvernig sakir standa í Winnipeg,
er birt tafla yfir atkvæðsfjölda
hvers þingmannsefnis eftir fyr-
stu talningu á öðrum stað í blað-
inu.
Hon. S. S. Garson vann svo
fullkominn sigur í kjördæmi sínu
í Fairford, að andstæðingur hans
tapaði veðfé sínu. Sem þing-
maður og stjórnarformaður hef-
ir hann því hlotið frægan sigur
í kosningunum.
Alls er sagt að 26 hafi tapað
veðfé sínu. Voru 11 af þeim
C. C. F. sinnar og 9 Labor Pro-
grsssive; hinir einn og tveir úr
öðrum flokkum.
Atkvæðin er áætlað að skiftst
hafi þannig í kosningunum. Sam-
vinnuflokkarnir allir hlutu 54 %,
C. C. F. um 34% og aðrir stjórn-
arandstæðingar um 12%.
ATKVÆÐAGREIÐSLAN í WINNIPEG
eftir fyrstu talningu
S. J. Farmer (CCF)_____________-_______________ U,467E'
Hon. J. S. McDiartnid (L-Coal)_________________ 11,256E
L. St. George Stubbs (Ind)_____________________ 8,574E
Lloyd Stinson (CCF) ____________________------- 7,982E
C. Rhodes Smith (L-Coal)----------------------- 5,099
M. A. Gray (CCF) ______________________________ 4,125
G. S. Thorvaldson (Con.-Coal) ---------------- 4,046
William Kardash (LP) ------------------------ 3,998
William Scraba (Lib.-Coal)--------------------- 3,735
Mark Long (Con.-Coal) _________________________ 3,080
Joseph Zuken (LP)______________________________ 2,956
Dr. M. S. Lougheed (Con.-Coal) ________________ 2,738
Donovan Swailes (CCF)_______________________-__ 2,688
Paul Bardal (L-Coal)___________________________ 2,390
George Stapleton (CCF)-------------------------- 2,323
Mrs. Harry Walsh (L-Coal) _____________________ 1,895
Andrew N. Robertson (CCF)______________________ 1,879
Flt. Sgt. T. H. Taylor (Social Credit)_________ 698
R. G. Sully (Con-Coal)___________________________ 604
James Milne (Soc) _______________________________ 256
Til að ná kosningu þarf—7,436.
C. C. F.
St. Clements—W. Doneleyko,
168 m.h.
Óháðir C. C. F.
The Pas—Barry Richards, 85
m.h.
Vafasöm
Winnipeg—Sex sæti.
ICELANDIC CANADIAN
EVENING SCHOOL
íslenzku skólinn fyrir full-
orðna sem er undir umsjón Ice-
landic Canadian Club í samvinnu
við Þjóðræknisfélagið, byrjar nú
starf sitt á ný á þriðjudagskveld-
ið 23. okt. í neðri sal Fyrstu lút,
kirkju kl. 8.
Eins og almenningi er kunn-
ugt þá hefir starf skólans þegar
vakið allmikinn áhuga fyrir ís-
lenzku máli, sögu og bókment-
um meðal Islendinga hér, og
jafnvel meðal margra þeirra sem
ekki eru af ísl. stofni. Voru
I nokkrir af þeim orðnir svo færir
! í málinu að á lokasamkomu skól-
1 ans voru flutt ísl. kvæði og
ræða flutt á íslenzku af þessum
nemendum skólans.
Flestir af þeim sem annars
nokkuð sinna menningarmálum
yfirleitt eru mjög önnum hlaðn-
, ir og gátu því ekki all\r þeir sem
! höfðu huga á því, komið því við
j að sækja fyrirlestra þá sem flutt-
I ir voru s. 1. ár. Lögðu þeir því
! mjög fast að nefnd skólans að
láta prenta erindin. Einnig barst
okkur samskonar beiðni frá
mönnum víðsvegar um þessa
álfu. Það er því ánægjuefni að
I geta lýst því yfir að nú er verið
að prenta erindin og verður bók-
in að öllum líkindum komin á
bókamarkaðinn um miðjan nóv.
Hún verður mjög ódýr, aðeins
$1.00 (að meðtöldu póstgjaldi).
Það er ekki hægt að neita því
að Islendingar hér leggja mikið í
sölurnar til þess að halda við ísl.
máli og menningarerfðum. S. 1.
ár fluttu átta menn og konur
tólf fyrirlestra fyrir Icelandic
Canadian Evening School, og
gáfu þannig heildaryfirlit yfir
sögu og bókmentir íslands, og
kennararnir létu ekkert ósparað
til þess að starfið næði tilætluð-
um notum. Þeir einir sem gefa
sig í einlægni og af öllum vilja að
þesskonar störfum geta skilið
hve afar mikið þau útheimta aí
tíma og kröftum.
1 skólanefndinni starfa nú:
Miss Vala Jónasson, W. S. Jónas -
son, Capt. W. Kristjánsson, séra
V. J. Eylands og Hólmfríður
Danielson. Starfið hefir þegar
verið skipulagt fyrir n. k. vetur
og enn á ný höfum við orðið svo
lánsöm að njóta aðstoðar fólks
sem hefir bæði skilning og þekk-
ingu á þessum áhugamálum okk-
ar Vestur-íslendinga. Fyrirlestr-
ar verða tólf að tölu, og það er
víst engum vafa bundið að yngri
íslendingar hér munu hafa á-
huga fyrir því að heyra þá, þar
sem þeir munu fjalla m. a. um
nútíðar Island; um merkilegar
og stórstígar framfarir á sviði
iðnaðar og lista; um hið nýja
lýðveldi sem sækir nú fram til
meiri menningar á öllum svið-
um.
Starfsskráin verður nánar
auglýst í næstu blöðum.
Fyrsta erindið, sem nefnist:
“Freedom and Progress”, verð-
ur flutt á ensku af Capt. W.
Kristjánsson, og byrjar kl. 8 ís-
lenzka kenslan hefst kl. 9. Kenn-
arar verða Miss Lilja Guttorm-
son, Capt. W. Kristjánsson og
Hólmfríður Danielson. Innritun-
argjald fyrir alt kenslutímabilið
verður $2.00; en fyrirlestrar
verða opnir fyrir almenning og
aðgangur 25c fyrir þá sem ekki
eru innritaðir. Fyrsta kveldið,
23. okt., verður aðgangur ókeyp-
is.
Henutgast væri að innritast nú
þegar. Allar upplýsingar fást
hjá undirritaðri.
Fyrir hönd nefndarinnar.
Hólmfríður Danielson
—869 Garfield St.,
Winnipeg. Sími 38 528.
Vídalínspostilla
Vídalínspostilla er nýkomin út
í vandaðri útgáfu og smekklegu
bandi. Þessi merkilega bók hefir
verið ófáanleg lengi og er ekki
vafi á, að marga mun fýsa að
eginast hana. Mælska og orð-
kyngi meistara Jóns hefir jafn-
an verið viðbrugðið, enda var
Vídallínspostilla aðalhúslestrar-
bók þjóðarinnar um langt skeið.
—Kirkjubl. 24. sept.
* * *
Séra Jón Auðuns sækir um
prestsembætti við dómkirkjuna
Samkvæmt upplýsingum, sem
blaðið fékk í gær, hefir séra Jón
Auðuns sótt um prestsembættið
við dómkirkjuna, sem auglýst
var laust til umsóknar fyrir
skömmu. Umsækjandi er prestur
við Frjálslynda söfnuðinn og
Fríkirkjuna í Hafnarfriði.
—Vísir, 8. sept.