Heimskringla - 17.10.1945, Qupperneq 6
6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 17. OKTÓBER 1945
(S$£><S7 QSSSSS&' ON TH£ ''EOND WAGOW
MO NE/GHBOURS-
\ARE BOy/N'EöWDS
jrpXpMU BET
Á
SKEMTIFÖR
“í>að mun vera mér hin mesta ánægja,”
svaraði hann háðslega, “en þér verðið að fyrir-
gefa mér, er eg segi að mér finst það tæplega
þess vert að útskýra þetta að svo komnu.”
“Vilduð þér gera svo vel og útskýra hvað
þér meinið með því?”
“Alveg það, sem eg segi. Það er útlit fyrir
að þið verðið að vera gestir okkar í fremur
langan tíma, og þess vegna þarf ekki að útskýra
það nánar.”
“Þér hafið þá í hyggju að hafa okkur hér
fangna um hríð? En Mr. Pendergast, yður er
óhætt að reiða yður á, að þegar eg kemst út
skuluð þér fá duglega ofanígjöf hjá mér.”
“Það finst mér næsta sennilegt, að ef
við hittumst síðar meir, lendi í handalögmáli.
Og mér virðist Mr. Hatteras, að þér séuð maður,
sem vel væri virði að taka á við.”
Ennþá hafði ungi lávarðurinn ekki mælt
orð frá vrum. Nú kom röðin að honum að
spyrja Pendergast.
“Ef þér haldið að hann faðir minn láti mig
dúsa hér lengi, þá bregðast þær vonir yðar
áreiðanlega. Og ef þér væntist lausnargjalds
frá honum, þá veit eg að þér fáið ekki grænan
eyri.”
Er hann nefndi orðið “lausnargjald”, veitti
eg því eftirtekt að andlit fangavarðarins fékk
undarlegan svip á sig, en hann sagði ekki neitt,
en hló bara háðslega. Síðan gekk hann til dyr-
anna og kallaði til einhvers á arabisku. Sem
svar kom gríðarstór svertingi í ljós. Hann bar
bakka, en á honum stóðu tveir diskar með mat
og tvær vatnkrukkur. Þetta var sett fram fyrir
okkur, og bað Pendergast okkur að taka til
matar værum við svangir.
“Þið megið ekki halda að við ætlum að
svelta ykkur,” sagði hann. “Ykkur verður
færður matur tvisvar á dag. Og ef þið óskið
þess, þá getið þið fengið vín og tóbak. En áður
en eg fer nú, þá skal eg gefa ykkur gott ráð.
Látið yður ekki detta í hug að þið getið sloppið
héðan. Alt samband við umheiminn er alger-
lega ómögulegt. Ef þið hagið yður vel, munum
við fara vel með ykkur. Ef ekki, verðið þið
settir í sérstaka klefa og meðferðin mun breyt-
ast og ekki til batnaðar. Eg veit að járnviðj-
urnar munu reynast seigar áður en þið losið
þær.”
Að svo mæltu fór hann ýt úr herberginu og
læsti hurðinni vandlega á eftir sér.
Þegar við vorum orðnir einir eftir varð löng
þögn. Það er óþarfi að taka það fram, að hin
prúðmannlega yfirlýsing markgreifans, að
sýkna mig af allri sök í þessu óhappi okkar, sef-
aði alls eigi samvizku mína. En eitt var það,
sem eg var ákveðnari í en nokkru sinni fyr, og
það var þetta: Hverjar svo sem afleiðingarnar
yrðu, og hvað sem það kostaði, þá ákvað eg að
finna ráð til að losna úr þessari prísund, og af-
henda unga manninn heilan á húfi föður hans,
þótt það kostið líf mitt. En hvernig áttum við
að losna úr þessari prísund? Við gátum ekki
hreyft okkur sakir hlekkjanna, sem bundu
okkur fasta við vegginn, og þótt eg reyndi alla
mína krafta gat eg ekki losað hringinn hið allra
minsta.
Stundirnar voru lengi að líða og loks leið
dagurinn, en kjör okkar breyttust ekki neitt.
Um sólarlagsbil kom hinn sami negri með mat-
inn. Er hann fór var hurðinni læst á ný og við
höfðum engan annan félagskap en hið auma
ástand okkar og dauflegar hugsanir, og auk þess
sæg af músum, sem þutu eftir gólfinu.
Það sem gerðist hina næstu sjö daga var
ekki í frásögur færandi, nema það að við heyrð-
um sama hanan gala, hundinn gelta og klukk-
an sex hvern morgun, gekk sami bægifóturinn
eftir strætinu á baik við mig. Kl. 8 næstum
því á mínútunni kom sami negrinn með mat-
inn, og eins um sólarlag. Ekki sáum við Pend-
ergast framar, og þótt eg reyndi að brjóta
hlekkina var það árangurslaust. Hver ráða-
gerðin á fætur annari varð að engu vegna þess,
að þær voru óframkvæmanlegar. Þannig liðu
þrjár vikur og höfðum við nú dúsað í þessu and-
styggilega herbergi í tuttugu daga. Eins og
auðskilið er, vorum við að þeim tíma liðnum
orðnir daufir í dálkinn. En eitt verð eg að
minnast á. Aldrei hafði eg kynst neinu, sem
jafnaðist við þolinmæði og jafnaðargeð félaga
míns. Hann ásakaði mig aldrei nokkurntíma
fyrir að við höfðum lent í þessu, en tók öllu eins
og það kom án þess að mögla eða kvarta.
Eitt atriði fanst mér eftirtektavert og það
var, að hvern morgun kl. 6 eða hálf sjö gekk
sami halti maðurinn um götuna, og í sambandi
við það hafði eg gert einkennilega uppgötvan.
Af hljóðinu, sem hækjurnar gerðu á gangstétt-
inni tók eg eftir því, að önnur þeirra var jám-
sóluð en hin ekki. Hvar hafði eg heyrt í þessum
hækjum fyr? Eg var viss um að hafa gert það.
Eg hugsaði um þetta í hálfan dag, og þegar eg
var að éta kvöldmatinn mundi eg eftir að það
var betlarinn sem hafði hrært Beckenham til
meðaumkvunar með sögu sinni fyrsta kvöldið,
sem við vorum í Port Said, því eg mundi nú, að
hækjurnar hans höfðu gert nákvæmlega sama
glamrið og þessar gerðu. Ef þetta var rétt hjá
mér, og við gætum nú bara komist í samband
við betlarann halta, þá byðist okkur gott tæki-
færi til að sleppa úr þessari prísund. En hvernig
áttum við að fara að því? Við ræddum það
fram og aftur en ætíð árangurslaust. Við urð-
um að stansa hann þarna úti á götunni. En
hvernig? Það gat ekki verið um gluggann að
ræða, né heldur um hurðina. Eini vegurinn
til að ná samibandi við hann var pípan gegn um
vegginn. Við vörðum öllum deginum til að
leysa þessa þraut, sem virtist alveg óleysanleg.
En svo datt mér skyndilega ráð í hug.
“Nú hefi eg fundið ráðninguna,” hvíslaði
eg, ef vera skyldi einhver, sem stæði á hleri við
hurðina. ý‘Við verðum með einhverju móti að
veiða mús og láta hana flytja umheiminum
boðskap um ástand okkar.”
“Þetta er ágætis hugmynd! Nú hugsa eg
að þér hafið bjargað okkur!”
En að veiða músina var hægra sagt en
gert. Þótt alt moraði af þeim, þá voru þær svo
fljótar og styggar að hvað sem við reyndum
gátum við samt ekki náð í neina þeirra. En
loksins voru hinar mörgu tilraunir mínar
krýndar hepninni, og eg hélt hinum dýrmæta
fanga í hendinni. Nú datt mér nýtt ráð í hug.
Ef okkur langaði til að handsama Dr. Nikola og
óaldarflokk hans og hegna þeim, og vildum
vita um ástæðurnar fyrir ofsóknum þeirra í
okkar garð, þá máttum við ekki snúa okkur til
almenningsins um hjálp. Nei, við urðum að
snúa okkur til betlarans, sem gekk hvern morg-
un fram hjá fangaklefa okkar.
“Þetta bréf snertir yður meira en mig,"
sagði eg við félaga minn. “Hafið þér ritblý í
vasanum?”
Það hafði hann og hann fleygði því til mín.
Svo tók eg dálítinn bréfmiða úr vasa mínum og
skrifaði á það eftirfarandi setningar á frönsku
og ensku:
“Ef þetta bréf berst í hendur manns, sem
ungur Englendingur gaf hálft pund fyrir þrem-
ur vikum síðan, þá er hann nú beðinn að koma
íþeim til bjargar, sem hjálpaði honum, því alla
þá stund, sem síðan er liðin, hefir hann verið
fangi í herbergi, sem snýr annari hliðinni út að
götunni, en á hinni hliðinni er gluggi, sem neglt
er fyrir. Til þess að geta hjálpað honum, þarf
hann að fá litla þjöl, og hún verður að sendast
inn um pípu, sem liggur í gegn um múrinn út
á götuna. Þegar þjölin er send inn verður fimm
punda bankaseðill sendur um hæl út um pípuna
á sama hátt og þetta bréf er sent, og annar til,
ef hann þegir um þetta og þeir, sem fangar eru
hér, sleppa.”
Við höfðum tæplega lokið bréfinu, þegar
svertinginn kom inn með kvöldmatinn. 1 seinni
tíð færði hann okkur matinn í pönnunn, sem
hann var steiktur í og skamtaði hann svo á disk-
ana okkar. En þeir voru aldrei þvegnir síðan
við komum þarna.
Altaf á meðan fagavörðurinn var inni hélt
eg hinni titrandi mús í hendinni, og geymdi
hana eins vandlega og hið eina ráð, sem okkur
stóð til boða að losna úr þessum vandræðum.
En ekki ihafði hann fyr lokað dyrunum, en eg
helti matnum úr disknum mínum og lét músina
undir hann til að geyma hana á þennan hátt.
Það var vel hægt að hugsa sér hversu löng
þessi nótt virtist og með hvílíkri óþreyju við
biðum dagsins. Undir eins og birti fór eg úr
öðrum sokknum og rakti úr honum bandspotta,
eg tvöfaldaði spottann, batt honum um bréfið,
sem eg hafði undið saman í hnút og hinum end-
anum batt eg um annan afturfót músarinnar.
Nú biðum við þangað til kl. var sex. Sú stund
rann upp og við hlustuðum áfjáðir hverja mín-
útuna eftir aðra þangað til bægifótur kæmi.
Við heyrðum skóhljóð hans í fjarlægð. Það
kom nær. Þegar eg hugði að maðurinn væri
rétt á bak við mig, teygði eg mig áfram og lét
hinn einkennilega boðbera okkar inn í pípuna.
Síðan biðum við átekta.
Músin, sem var fegin að sleppa, hvarf inn
í pípuna. Á eftir henni fylgdi bréfið, sem líf
okkar bygðist á. Mínútur liðu, svo hálf stund,
stund og dagurinn með. En engin boð bárust
okkur um, að sendiferð músarinnar hefði borið
árangur.
Þetta kvöld veiddi eg aðra mús, skrifaði
sama bréfið og áður og sendi hana svo með það
á sama hátt og morguninn áður. Við sendum
þriðja og fjórða bréfið, en árangurslaust.
Nú var það orðið næstum ómögulegt að
veiða mýsnar, en hið auma ástand okkar skerpti
hugsunina svo mjög, að við fundum brátt gott
ráð til að veiða eins margar þeirra og við vild-
um. Bréfið var skrifað í sjötta sinnið og sent,
þegar fótatakið heyrðist úti á götunni. Ennþá
einu sinni hljóp músin út í gegn um pípuna og
ásamt henni hvarf bréfið okkar einu sinni enn-
þá.
Við biðum ennþá einn dag með mikilli eft-
irvæntingu, en í þetta skifti átti von okkar ekki
að verða sér til skammar. Þegar klukkan var
næstum því átta um kvöldið, og við vorum að
því komnir að sleppa allri von, heyrði eg hávaða
við fætur mínar; mér heyrðist, að einhver væri
að reyna að smeygja einhverju í gegn um píp-
una. Eg hvíslaði þessu að Beckenham og laut
svo niður og hlustaði. Ef eg hefði nú bara haft
eldspýtu. En það var árangurslaust að óska
þess, sem ómögulegt var að gæti ræst, svo eg
varð að láta mér nægja að leggja hendina yfir
pípuopið. Jú, nú heyrðist hávaðinn á ný og
eitthvað snerti lófa minn og sneri í pípuopinu.
Eg fann eitthvað kalt í hendi minni, og með því
að þreifa um það fann eg á hinum hvössu hrif-
um, að þetta var þjöl. Eg dró hana mjög gæti-
lega til mín eins og hún væri úr hreinu gulli,
og stakk henni svo í vasa minn. Við þjölina
var festur seglgarnsspotti, en hvaða ástæða fyr-
ir honum var, gat eg eikki skilið í fyrstu, en
eftir stundar íhugun kom mér til hugar, að
hann var þarna til að minna mig á loforð mitt.
Þessvegna tók eg upp fimm punda seðil úr
leynivasa þeim, sem eg geymdi seðlana í, batt
spottann um seðilinn og síðan var *hann dreginn
út.
Eg lét ekki lengi dragast, að byrja á að
sverfa járnhringinn af hálsi mínum, og ekki var
hálf stund liðin áður en eg hafði lokið því.
Þótt eg reyndi í helit ár, þá gæti eg ekki
látið öðrum skiljast, hversu unaðslegt mér
fanst að geta staðið uppréttur. Eg rétti mig
hvað eftir annað eins hátt og eg gat, svo læddist
eg á tánum til markgreifans.
“Þér eruð laus,” hvíslaði hann og greip
hjartanlega í hendi -mína. “Hamingjunni sé
lof!”
“Þei! þei, beygið höfuðið og svo ætla eg að
byrja á járnhring yðar áður en þér segið nokkuð
meira.”
Þar sem eg var fr^jálsari í hreyfingum mín-
um og aðstaðan betri leið ekki á löngu þangað
til Beckenham var laus. Hann varpáði önd-
inni ánægjulega um leið og hann rétti úr sér
þarna í myrkrinu, og svo tókustum við í hendur
mjög innilega.
“Nú skulum við reyna að komast ihéðan,”
sagði eg um leið og eg leiddi hann til hurðar-
innar.
9. Kap. — Nikola lætur okkur sleppa.
Gamla máltækið, sem segir, að ekki skuli
selja feldinn fyr en björninn sé veiddur, reynd-
ist sannur í þetta skiftið. Það reyndist okkur að
minsta kosti. Hefðum við ekki verið svona önn-
um kafnir að skera af okkur viðjarnar, þá hefð-
um við orðið þess varir, að þótt við værum nú
lausir við hlekkina, þá vorum við samt ennlþá
lokaðir inni í herberginu. En eg er hræddur
um, að þótt við hefðum munað eftir þessu,
mundum við hafa álitið það þýðingarminna, og
talið okkur færa um að ráða fram úr þeim
vanda. En til allrar ógæfu var þetta nú svo,
að hurðin var læst og lásinn var að utanverðu,
og gátum við því ekki á neinn hátt stungið hann
upp, þótt við hefðum haft verkfæri til þess. 1
“Reynið gluggann,” hvíslaði Beckenham,
er hann heyrði mig stynja þungan. |
Við fórum að glugganum og reyndi eg að
brjótast þar út en við hefðum alveg eins mátt i
reyna að draga hlaðið hafskip með ullanhnoðra. |
Hlerinn bifaðist ekki. Hinir þykku plankar I
voru skrúfaðir í glugga umgerðina, og hver 1
þeirra var kröftum mínum ofvaxinn. Þegar eg
tók að þreytast reyndi Beckenham en samein-
aðir kraftar okkar dugðu ekki neitt, og bráð-
lega urðum við uppgefnir og urðum að játa að
þetta var árangurslaust.
“Jæja, þetta er skemtileg klípa, sem við
erum komnir í,” þegar eg hafði jafnað mig svo
að eg gat tekið til máls. “Ekki getum við dúsað
hér, og hvernig í ósköpunum eigum við að kom-
ast út?”
“Það veit eg ekki, nema við gætum brotist
út um hurðina og barist svo við óvini okkar.
Ætli að við gætum það?”
“Fyrst skulum við sjá hvort hægt er að
brjóta upp hurðina.”
Við gengum svo til dyranna og rannsakaði
eg þær með því að þreifa á þeim. Hurðin var
ekki svo fjarskalega ramgerð, en eg var nægi-
lega mikill smiður til að sjá, að hún mundi
standast snarpt áhlaup áður en hún brotnaði.
“Mig langar til að reyna það,” sagði eg. “En
mundu að ef eg geri þetta, þá eru líkindi til við
lendum í bardaga hinumegin við dyrnar. Og
máttfarnir og vopnlausir eins og við erum, eru
mestu líkur til, að við bíðum ósigur.”
“Við skulum aldrei hirða um það,” svaraði
hinn hugrakki félagi minn með dirfsku, sem eg
var alls eigi hluttakandi í. “Fyrst við erum nú
komnir af stað, verðum við að halda áfram. Og
ef við verðum drepnir, þá er það sízt verra en
að vera grafnir lifandi hérna.”
“Gott og vel! Ef þér eruð allfús að berjast
við þá, hika eg efeki við það. Látið mig nú finna
rétta stefnu að hurðinni, því eg verð að geta
hlaupið til ef eg á að brjóta hana. Það er bezt
að þér séuð ekki fyrir mér, en gætið þess að
hlaupa út ef hurðin brotnar.”
Eg þreifaði aftur á hurðinni og veggnum
til að vera viss um hvar hún var. þegar eg var
viss um þetta gekk eg yfir að veggnum hinu-
megin. Eg úafði ákafan hjartslátt, og það leið
næstum ein mínúta, þangað til eg gat náð mér
svo mikið, að eg gæti gert áhlaupið. Eg hljóp
svo yfir gólfið eins hart og eg gat og rendi mér
á hurðina. Þegar þess er gætt, að koldimt var
í herberginu, þá var það ekki svo illa gert að
hitta á miðja hurðina með öxlinni. Nú heyrðist
hæðilegt brothljóð af borðum og plönkum, sem
brotnuðu og leystust í sundur af nöglunum, en
eg steyptist á höfuðið út um drynar og lá á
hrúgu af ruslinu. Beckenham var efeki seinn
á sér að hlaupa út um dyrnar og hjálpa mér á
fætur.
“Nú megum við vera viðbúnir að lendi í
áflogum,” sagði eg og neri öxlina, og bjóst við
hvert augnalbik, að sjá hurð opnast og menn
drífa að okkur. “Við getum búist við þeim á
hverju augn-abliki.”
En okkur til mestu undrunar var alt hljótt i
húsinu. Ekkert hljóð heyrðist nema þungur
andardráttur okkar sjálfra. Við hefðum alveg
eins getað verið í auðu húsi hvað hávaða snerti.
Við stóðum svona næstum því í,fimm mín-
útur og biðum eftir áhlaupinu, en ekkeft kom.
“Hvternig /í ósköpunum gertur staðið á
þessu??’ spurði eg félaga minn. “Hávaðinn, sem
eg gerði gat vakið dauðan mann. Haldið þér að
þessi óþjóðarlýður hafi flúið húsið og ætlað að
láta okkur svelta í hel?”
“Eg skil ekkert meir í þessu en þér. En
-haldi þér ekki að við ættum að nota okkur að
þeir koma ekki til að sleppa héðan?”
“Jú, auðvitað. Það er bezt að annar ofekar
læðist niður eftir göngunum og sjá, hvernig í
þessu liggur. Þar sem eg er okkar sterkari
verð eg að fara. Þér verðið að bíða hérna.”
Eg læddist eins og köttur niður eftir göng-
unum og fór mjög gætilega, því -að eg vissi að
líf okkar lá við. Þótt göngin væru ekki yfir 60
fet á lengd fundust mér þau óralöng, og þau
voru niðdimm. Eg gat ekki séð minstu ljós-
glætu í þeim. Eg læddist lengra og lengra og
bjóst við hvert augnablik, að einhver réðist á
mig. En ekkert varð úr því, en samt rataði eg
í aðra hættu.
Er eg læddist þannig áfram misti eg fót-
festunnar og datt ofan, eg vissi ekki hve langt.
Þetta gat samt ekki hafa verið lengra en þrjú
fet, stuttur stigi, en hávaðinn var óskaplegur, en
enginn annar hávaði heyrðist neinstaðar í hús-
inu. Beckenham kom til mín niður tröppuna og
spurði mig hvað fyrir mig hefði komið. Eg
sagði honum það með eins fáum orðum og mér
var unt og stóð svo á fætur. Er eg reis á fætur
sá eg ljósrák á gólfinu framundan mér. Eg
leit svo á, að það væri hurð, sem ljósið skini
meðfram.
“Bara við hefðum nú eldspýtu,” sagði eg.
“Ekki tjáir að óska,” svaraði Beckenham,
“en hvað eigum við nú að gera?”
“Því er örðugt að svara, en eg hugsa að
réttast væri að hlusta við þessar dyr, og heyra
hvort nokkur er þar inni. Ef við heyrum til
einhvers, og hann er einn verðum við að læðast
inn og gera honum það skiljanlegt að við erum
ekki menn, sem hægt er að spauga með, en að
hann verður að sýna okkur leiðina héðan út.
Það er gott útlit fyrir, að ef við flækjumst lengi
hérna, þá hittum við á endanum á hóp af þorp-
urunum, og Iþá verðum við veiddir eins og
rottur í gildru. Hvað líst yður?”
“Eg felst á þetta. Látum okkur halda
áfram.”
Án frekari umsvifa héldum við í áttina til
ljóssins, sem eins og eg hafði hugsað, skein með-
fram hurð — við stönsuðum þar og hlustuðum.