Heimskringla - 21.11.1945, Page 3

WINNIPEG, 21. NÓV. 1945
HEIMSKRINGLA
3. SlÐA
I
Hugsjón Krímskaga-
ráðstefnunnar
Eftir áramótin síðustu héldu
leiðtogar V esturveldanna og
Hússa fund á Krímskaga við
Svartahaf. Þaðan var látið nýtt
boð út ganga. Stofna skyldi nýtt
þjóðabandalag að stríðinu loknu,
en þar gætu ekki aðrar þjóðir
fengið inngöngu heldur en þær,
sem átt hefðu í stríði við Þýzka-
landogJapan. Var ætlast til að
mikill fjöldi smáþjóða, víða um
heim segðu þessum stórveldum
stríð á hendur. Eftir því sem
niálið var túlkað, áttu þær þjóð-
lr, sem ekki vildu hefja þennan
hernað, að fyrirlagi þríveldanna,
að teljast í öðrum og lægra
flokki heldur en hinar samein-
uðu þjóðir. Hér var sannarlega
'byrjað að leggja nýjan grund-
völl. Hér var ekki frelsi At-
lantshafsins heldur hin dökk-
brýnda^einræðiskúgun Austur-
landa. Máttu það kallast firn
mikil, ef tvær af elztu og merk-
ustu menningarþjóðum Norður-
alfu, Svíar og Svisslendingar,
m*ttu ekki starfa í þjóðaband^a-
lagi framtíðarinnar, nema með
'því að hafa byrjað styrjöld að
íyrirlagi stórveldanna. Ýmsar
þjóðir reyndu að hlýða þessu
Rrímskagaboði. Tyrkir sögðu
■íasistaveldunum stríð á hendur,
al því að þeir þurfa við friðar-
borðið að klófesta eyjar nokkrar
uti fyrir strönd landsins, og gæta
þess, að Rússar verði ekki of
beimaríkir við Hellusund. Aðrar
þjóðir, svo sem Egyptar, létu
undan þessari austrænu fyrir-
skipan af manndómsleysi, og
fóru fleiri þá sömu leið. Erá
Tyrklandi barst fyrst í venjuleg-
um út.varpsfréttum tilkynning
Um, að íslendingar ættu um
bvent að velja: að segja möndul-
veldunum stríð á hendur eða fá
ekki að taka formlegan þátt í
væntanlegu þjóðabandalagi.
í*rjú einkennisorð
Islendingar ræddu þetta mál
með miklum áhuga, hvar sem
iveir menn eða fleiri komu sam-
an. Það er álitið, að til hafi verið
uokkrir menn hér á landi, sem
viidu gerast stríðsaðilar, til að
mega teljast með í væntanlegu
'þjóðabandalagi og taka á næstu
misserum þátt í alþjóðafundum.
En svo að segja allur landslýður-
mn leit á þessar ráðagerðir með
sérstakri vanþóknun. í þeirri
fyikingu má fullyrða að hafi
verið allir sannir samvinnumenn
a Islandi. Á vörum þessara
^nanna lágu þrjú einkennisorð,
sem eðlilegt svar frá hálfu al-
’slenzkra manna. Þeir sögðu, að
stríðsyfirlýsing frá hálfu íslend-
lnga væri hlægileg, drengskap-
nrlaus og stórhættuleg. Allir
skynsamir og þjóðræknir Islend-
lngar fundu, að það væri meir
en broslegt, ef vopnlaus smáþjóð
að hóta Hitler og Japans-
keisara blóðugri styrjöld. Musso-
hni mun í sögunni áfeldur einna
m'2st fyrir að byrja stríð við
^akkland, þegar það lá sigrað
°§ varnarlaust, eftir hernám
annarar þjóðar. Hafði hann þó á
þeim tíma mikinn herafla og
mrtist megnugur að taka þátt í
naráttu. Að vísu á stjórnarstefna
nazista enga forsvarsmenn meðal
s*milegra manna á Islandi, en
hefðu Islending ar á annað borð
búið sig undir hernað, myndi það
ekki hafa verið þeim geðfelt að
fyigja í spor Mussolinis, og ráð-
ast á andstæðing, sem fallinn var
fyrir vopnum annara. Mótstaða
allra þroskaðra manna á Islandi
gegn Tyrkjafregninni frá Krím-
skaga bygðist fyrst og fremst á
því, að Islendingar sáu, að hér
var gert ráð fyrir framkvæmd
af þeirra hálfu, sem núlifandi
menn og eftirkomendur þeirra
myndu telja stórlega vansæm-
andi, meðan nokkur vitneskja
vaeri til um málið.
^máþjóð á alþjóðafundi
Á samkoum einni, þar sem
r*tt var um þetta mál, benti eg
a> að íslendingum væri að vísu,
sem frjálsri þjóð, nauðsyn að
geta fylgst með málum manna á
alþjóðafundum, en þó yrði þar
að gæta hófs um tilkostnað. Auk
þess væri það staðreynd, að smá-
þjóðirnar hefðu lítil áhrif á slík-
um fundum og væru tillögur
fulltrúanna metnar eftir mann-
fjölda, auði og vopnavaldi hverr-
ar þjóðar. Islendingar mættu
þessvegna búast við að hafa að
sama skapi lítil áhrif á slíkum
fundum, sem þjóðin váeri fá-
mennari heldur en önnur þjóð-
ríki. Niðurstaða mín var sú, að
okkur bæri að leita eftir frjálsu
samstarfi við aðrar þjóðir með
hófsemi, vita, að nokkuð gat á-
unnist á slíkum samkomum, en
sjaldan mjög þýðingarmikið. —
Álit smáríkis út á við miðast við
manndóm þess í orði og verki,
dugnað í starfi og áreiðanleika í
öllum viðskiftum. Það traust,
sem þjóðin vinnur sér með þeim
hætti, er meira virði heldur en
þátttaka í ályktun á alþjóða-
fundi.
Hættan við stríðsyfirlýsingu
Öllum mátti vera jafn ljóst,
hvað var hlægilegt og ódrengi-
legt við stríðsyfirlýsingu frá
hálfu Islendinga. Um skaðsemi
af slíku tiltæki má margt segja.
Er þá fyrst að geta þess, að styrj-
aldaryfirlýsing á hendur Þjóð-
verjum og Japönum hefði ekki
skaðað þessar þjóðir á nokkurn
minsta hátt. Aftur á móti gátu
Þjóðverjar auðveldlega stórskað-
að Islendinga. Þeir hafa á sínu
valdi hátt á annað þúsund Is-
lendinga í Þýzkalandi, Dan-
mörku og Noregi. Búast matti
við að þetta fólk yrði flest eða
alt sett í fangabúðir og beitt
margháttuðu harðræði. Kafbát-
ar Þjóðverja eru alt í kringum
landið og gátu í hefndarskyni
skotið niður hin verndarlausu
fiskiskip. I flestum kauptúnum
og kaupstöðum á íslandi eru í-
búðarhúsin úr timbri og virðist
Frh. á 7. bls.
ÚTVARPSRÆÐA
Etfir Paul Bardal
Er þér lesið dagblöðin í kvöld,
takið þér eftir, að á meðal annara
hef eg verið tilnefndur sem um-
sækjandi um bæjarfulltrúastöðu
í 2. kjördeild; trúnaðarstöðu sem
þér heiðruðu mig með í sam-(
flsytt tíu ár, frá 1931—1941. Hin
síðustu fjögur ár, hfi eg verið
einn af fulltrúum ykkar í Mani-
toba-iþinginu. — 1 kosningunum
15. okt. að miklu leyti sökum
ónógs áróðurs af minni hálfu,
náði eg ekki kosningu. Mér fanst
það sem benda til, að eftir langt
tímabil, væri þar með þjónustu
minni í almennings málum lok-
ið, sem mér hafði ávalt verið
Ijúft að inna af hendi, þrátt fyrir
þær kröfur sem sú þjónusta
gerði til styrkleika míns og tíma.
En í staðinn fyrir að vera hóg-
værlega gefin lausn fra stöðu
minni og klappað á bakið, fyrir
langa þjónustu, mæltu bæði
Winnipeg dagblöðin í ritstjórnar-
greinum sínum, 19. okt., eindreg-
ið íneð því, að eg gaefi kost á
mér í næstu bæjarstjórnar kosn-
ingum, og er því fyigdu áskoran-
ir frá mörgum einstaklingum og
félögum, fanst mér að eg ekki
geta neitað beiðni þeirra, þrátt
fyrir að svokallaður töfraljómi
opinberra embætta var ekki
framar neitt aðdráttarafl fyrir
mig. Sem afleiðing af vel-
gegni stríðsáranna, er Winnipeg
og vestur Canada, í betra fjár-
hagslegu ástandi en nokkurn-
tíma áður, og áætlanir fyrir
framtíðina geta nú verið gerðar
með meiri tryggingu fyxir að
þeim verði komið í framkvæmd,
en nokkurn tíma áður.
Trygging fyrir hagsmunalegu
verðlagi á hveiti og næstum tak-
markalaus markaður um langa
ókomna tíð, fyrir alla aðra bún-
aða afurði Vestur Canada, það
meinar varanlega velgengi, bæði
fyrir sveita og bæjaféiög.
Vinarorð
tii
MR. OG MRS. ANDRÉS EIRÍKSSON
við burtför þeirra frá Árborg, Man., til Vancouver, B. C.,
í nóvember 1945.
Farfuglar til ferða sig nú búa,
að flytja í burtu sælli bygða til,
frá gömlum stöðvum brátt nú baki snúa,
að bíða, — máske lentu í slæmum bil.
Að þeirra dæmi er hjón sem hér nú kveðja,
að hefja för af vetrarkaldri slóð.
Vinirnir og vandamenn þau gleðja,
tþeir vilja ekki að kveðjustund sé hljóð. —
Hann Andrés verður okkur minnisstæður,
hann Andrés vakti hljóðfæranna mátt,
svo indælan — að allir urðu bræður,
þó einmitt fyrir stuttu rifust hátt.
Og meyjarnar, — þær fundu fjör í fótum
en fengu þar ei nokkuð ráðið við.
Alt var þetta Andrésar frá nótum,
hann á það til að leika þennan sið.
Hús að mála honum lék í höndum,
hann þar réttan “völund” kalla má,
verkin sýna vandvirkni hjá löndum,
sem vissulega heiður skilið á.
Konan jafnan kát er lífs í önnum,
hún kvartar ei þó misjöfn reynist stund,
brosmild vinnur verk af vilja sönnum,
sem verður ætíð, samkvæmt hennar lund.
Innan skamms er óskastund að rætast,
þá augum lítið sumars gróðra stöð,
þar annmarkar á ýmsum sviðum bætast,
þar ellidaga Htið bæði giöð.
Alt hið góða ánægjan mun veita,
að ykkur reynist ströndin gæfu leið.
I vestur halt, — þar vonanna skal leita,
þar verður auðnu stjarnan skír og heið!
B. J. Homf jörð
Með beztu ósk til ykkar hjónanna fyrir hið liðna.
Og sökum þess að eg held
að þetta sé sannleikur, og þær
tafir sem kunna að stafa af
að sameina og koma öllu aftur
til lags, vara ekki nema um
stund, legg eg fyrir yður til yfir-
vegunar vissar ákveðnar áætl-
anir, sem alt bæjarráðið getur
verið sammála um, þrátt fyrir
aðrar mismunandi pólitískar
skoðanir. Winnipeg, eins og öll
önnur mannfélög, verður annað
hvort að þokast áfram eða aftur
á ibak, og nú er tíminn fyrir okk-
ur að gera allar ákvarðanir.
Það áform sm eg hef í huga
og eg legg nú fyrir yður, er ekki
í sjálfu sér svo stórvægilegt, en
frá mínu sjónarmiði all þýðing-
armikið.
Skólafyrirkomulag vort verð-
ur að vera umbætt sérstaklega í
þremur greinum.
Barnaskólar, gagnfræðaskólar
eða hærri skólar
Þeir sem útskrifast frá þeim
verða að vera betur undirbúnir
en þeir eru, til þess að geta tekið
sinn þátt í viðskiftalífinu og iðn-
aði.
Iðnaðarskólar, hvaðan koma
iðnfræðingar og iðnaðarmenn
vorir, sem koma til að stjórna
iðnaðar stofnunum vorum. Við-
bótar nám við núverandi gagn-
fræðaskóla, sem gerir þá gagn-
legri, ekki einungis til skólanna,
heldur til umhverfisins í heild
sinni. Það líður nú brátt að því
að skólarnir verða hjartapunkt-
urinn í öllu athafnalífi umhverf-
isins.
Látum okkur byrja á heil
brigðis- og lækninga miðstöð.
Það verða lögð fyrir yður auka-
lög fyrir heimili fyrir aldur-
hnigna og lasburða, sem okkur
er sagt að eigi að byggja til að
mínka þrengslin í spítölunum;
heimili fyrir hjúkrunarkonur. Ef
það er áformið eins og upp á er
stungið, <er það hospítal, og ætti
að vera bygt nálægt almenna
spítalanum, eins og uppdráttur-
inn sýnir að til sé ætlast.
Ef það er bara heimili en ekki
hospítal þá gæti það eins vel
verið bygt í hinu fagra plássi við
Morley Avenue. En engin ein
bygging getur verið bæði heimili
og hospítal.
Að byrja strax að koma í fram-
kvæmd tillögum Metropolitan,
Town Planning nefndarinnar. —
Þær lúta að því að gera umferð
um bæinn greiðari. Það er brýn
þörf á því að hinn ónauðsynlega
langi tími, sem gengur í að kom-
ast til og frá vinnu sé styttur að
miklum mun.
Látum uppástunguna um
heilsu og endurnæringu verða að
virkilegleika.
Gleymum núverandi skoðana-
mun. Bæjarstjórnin getur og á,
að endurskoða þær ákvarðanir
sem hún befir gert, og byrja að
nýju á þessum þýðingarmiklu
viðfangsefnum.
Endurreisa Winnipeg sýning-
una eða Summer Fair, eins og
það var kallað.
Þeir af oss sem munum það
langt til baka geta talað með að-
dáun um hina dýrðlegu viku, eða
vikur, sem sýningin stóð yfir.
Um viðskifti og fjöruga félags-
lega einingu, sem stafaði af sam-
fundum sveitanna og bæjarins.
Fjárhagslega styrkt af Winnipeg
borg ásamt viðskifta- ög verzl-
unar stofnunum bæjarins, og vel
stjórnað, getur slíkt fyrirtæki
vel borið sig.
Nýtt bæjarráðshús, ef ekki
fyrir aðra ástæðu en metnað bæ-
framkvæmd byggingu nýs bæj-
arráðshúss, og endurreirsa sýn-
inguna.
Winnipeg er hvarvetna opin-
berlega hrósað fyrir gestrisni,
en eg gæti ímyndað mér að heim-
uglega sé hún samt álitin sem
fremur töturleg, að því leyti sem
ytri búning hennar og hreinlæti
á gangstéttum, strætum og bak-
strætum bera með sér. Úrgangs
og ruslvagnalestirnar, sem slaga
svo ömurlega frá einni hlið til
annarar á strætunum, eru frá
1919—1920, og þangað til rétt
nýlega að dráttarvagninn sem
dregur þá, var jafn gamall. Fyrir
þrjátíu árum voru fleiri götusóp-
arar í Norður Winnipeg, en nú
eru í allri borginni. Er ekki
komin tími til að nýtízku áhöld
til að sópa stræti og bakstræti,
séu fengin, til þess að gera aðal-
partinn af þessari vinnu. Það er
orðið erfiðara að fá rnenn til að
gera þessa vinnu en var, og hver
getur ásakað þá fyrir það. Þetta
er langt frá alt það sem hægt er
að nefna, en til þæginda vil eg
setja hér í röð, það sem eg bef
stungið upp á.
Winnipeg sýningin, eða Sum-
mer Fair
Nýtt bæjarráðshús
Spítala fyrir aldraðá og hruma,
sem part af hinni fyrir-
huguðu lækninga miðstöð.
Fá nýtízku vélar til stræta
hreinsunar
Að griða úr umferðaþrengslum,
eftir því sem Metropoli-|
tan Planning nefndin hef-
ir lagt til.
Enduryfirvegun og endurrann-
sókn á heilsu og endur-
næringar fyrirkomulagi
bæjarins.
Nægar skólabyggingar af nýustu
gerð — Barnaskóla, al-
þýðuskóla, iðnskóla.
Þessu má koma í verk, án þess
það leggi bæjarbúum þungar
fjármálabyrðar á herðar.
Sú aukning á inntektum bæj-
arins sem fæst með skattgreiðslu
af nýjum húsum, eða sem verða
bygð, bæði heimilum og verzl-
unar byggingum, er að mínu á-
liti nóg til að mæta þeim kostn-
aði. Ennfremur ef vér samlög-
um vorar fyrirætlanir við endur-
riesnar fyrirætlanir sambands-
og fylkisstjórnarinnar, fengi
bærinn ríflega hjálp, bæði sem
tillag og peninga fyrir lága
rentu.
Þarf eg að taka það fram, að
allar þessar fyrirætlanir og aðr-
ar eru, þó nauðsynlegar séu,
Hhagborg u
FIJFX CO. II
Dial 21 331
(C.F.L.
No. 11)
21 331
Greiðið atkvæði með
CCF
. 4
í bæjarkosningunum
23. nóvember
I bæjarráðið:
VICTOR B. ANDERSON
HOWARD V. McKELVEY
Greiðið 1 og 2 í þeirri
röð sem yður þóknast.
I skólaráðið:
HARRY A. CHAPPELL
PHILIP M. PETURSSON
Greiðið 1 og 2 í þeirri
röð sem yður þóknast.
Fyrir framtaksemi og fram-
sækni greiðið atkvæði með
C C F
minna áríðandi en húsabygging-
arnar. Til þess að koma húsa-
byggingunum áfram, verðum
vér að beita öllum vorum dugn-
aði, öllum efnum sem vér getum
og höfum ráð á, undir þeim rétt-
indum sem bænum er veitt, til
þess að ráða sem fyrst fram úr
þeim vandræðum.
Brautryðjanda andi og áræði
þess fólks sem bygði Winnipeg
verður að vera endurheimtur.
Skólar, kirkjur, verzlunarbygg-
ingar, bera allar vott um áræði
þeirra og traust á borginni sinni.
Virðingarfylst býð eg borgur-
um Winnipeg-bæj ar reynslu
mína í stjórn og meðferð al-
mennigsmála, og þá dómgreind
sem það krefur. Eg hef ávalt
verið hlutdrægnislaus gegn öll-
um borgurum þessa bæjar, án
tillits til kynflokks, trúar eða
lífsstöðu.
Ef eg verðskulda ykkar þýð-
ingarmikla nr. 1 atkvæði, þá
setjið það fyrir framan forgöngu
atkvæði yðar, fyrir St. John og
Black, hina frambjóðenduma
C. E. C. Þýtt af G. E.
arbúa, en það er önnur og veiga-
meiri ástæða. Það er ekki hægt
að meðhöndla starfsmál bæjar-
ins svo vel sé, eins og hinar ýmsu
starfsdeildir bæjarins eru nú
settar. Til dæmis, heilbrigðis-
deild bæjarins er í kjallaranum
undir fimtíu ára gömlu bæjar-
ráðshúinu. Verkfræðis- og vatns-
deildin í gömlu lögreglustöðinni,
í hinni svokölluðu Civic Annex
eru flestar hinar þýðingarmestu
deildir bæjarins, í gómlu bæjar-
markaðs byggingunni. Fátækra
hjálpar og eftirlitsdeildin í
gömlu Chambers of Commerce
byggingunni.
Ef við ætlum að halda uppi
höfðinu sem framsæknir borgar-
ar Winnipeg-borgar, þá verður
að byrja hið fyrsta á að koma í
UJflR
SRYINGS
CERTIFICRTI
FOR BETTER CIVIC COVERNMENT
V O T E
1, 2 ctcv in the order of your preference
FOR THE
Civic Election Committee
CANDIDATES
For Aldermen:
HESSON, Miss Hilda
GRAHAM, C. E. (Charlie)
SIMONITE, C. E.
For Aldermen:
BARDAL, Paul
BLACK, James
ST. JOHN, Jack
For Alderman:
i
WARD 1
For School Trustees:
McKAY, Mrs. D. A. P.
McEWEN, W. S. (K.C.)
FISHER, A. H. (Bert)
WARD 2
For School Trustees:
BECK, Adam
DUNN, James
WARD 3
For School Trustee:
CHESTER, Frank L.
BROWNBRIDGE, F. W.
These candidates are pledged to conduct the city’s
business in the best interest of ALL the citizens
—NOT to advance the forturles of one political
party at the expense of the common good.
Votc -- Early -- Friday, Slov. 2-lrd
Polls open 9 a.m.to 8 p.m.
CIVIC ELECTION COMMITTEE
224 Curry Bldg. Phones 98 887—96 064—92 089