Heimskringla - 02.01.1946, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 2. JANÚAR 1946
ISLENZKT ELLIHEIMILI
I BLAINE
Á undanförnum árum haf a all-
margir haft það á orði, að Blaine
væri fyrir margra hluta sakir til-
valin staður fyrir íslenzkt elli-
hemiili, og fór þessum röddum
stöðugt fjölgandi.
Var þessu máli loks hreyft á
fundi þjóðræknisdeildarinnar
“Aldan” í Blaine. Kom þegar í
ljós eindreginn áhugi fyrir mál-
inu, og vax á þessum fundi kosin
fimm manna nefnd til að athuga
hiögulegleika fyrir byggingu
slíks heimilis. Nefndarmenn eru
séra G. P. Johnson, séra A. E.
Kristjánsson, Andrew Danielson,
J. J. Straumfjörð og M. G. John-
son. Tók nefndin þegar til starfa
og hefir unnið ósleitilega síðan,
með þeim árangri sem nú skal
frá skýrt.
Hún hefir fengið í lið með sér
þá Stoneson bræður, bygginga-
meistara í San Francisco. Hafa
þeir gert uppdrætti að fyrirhug-
aðri byggingu og áætlun um
kostnað. Alt slíkt gera þeir end-
urgjaldslaust, og leggja þess utan
bUJS ■
UPPTININGUR
Safnað af Á. S.
«a<i-WLÆ»imgri^rTy=gnisr',«Aflimiiigia^
Fyrirhugað íslenzkt elliheimili í Blaine, Wash.
$10,000.00 til byggingar kostnað-
ar. Þessi höfðinglega þátttaka í
málinu þegar í byrjun gaf nefnd-
inni kjark og hvöt til að ásetja
sér að skiljast ekki við málið fyr
en settu marki væri náð. For-
eldrar þeirra Stoneson bræðra
hafa lengi búið í Blaine og eru
þeir uppaldir þar að miklu leyti.
Ungur lögmaður í Blaine, Ein-
ar Simonarsno, er að undirbúa
löggildingu stofnunarinnar og
semja aukalög fyrir hana. Þetta
vinnur hann.alt án endurgjalds
og leggur fram $200.00 að auk.
— Nefndin setti sér það mark-
mið, að safna ekki minna !en
$5,000.00 í Blaine, Point Roberts
og Bellingham. Er því marki nú
þegar meir en náð, og hledur
fjársöfnunin enn áfram á þessu
svæði. Væri ekki óhugsandi að
landarnir tvöfölduðu þessa upp-
hæð áður en lýkur. Nefndar-
menn starfa auðvitað án endur-
gjalds og sjá um sinn eigin
kostnað. Myndamót og annað
þessháttar hefir “Aldan” borgað.
Nefndarmenn eru sammála um,
að ekkert fyrirtæki er þeir hafa
fengist við að safna fé fyrir hafi
mætt eins mikilli rausn og jafn
almennum vnisældum, eins og
þetta. Eru þeir hlutaðeigendum
hjartanlega þakklátir fyrir
drengilegar undirtektir.
Hin fyrirhugaða bygging (sjá
mynd sem fylgir) rúmar 40 vist-
menn auk starfsfólks stofnunar-
innar. Hún verður að öllu leyti
með nýtízku sniði og nýtízku út-
búnaði; öll á einu gólfi; hvergi
Fimtíu ára minniugar um skáldskap Borgfirðinga
Borgfirðingur hefir safnað og fœrt í letur.
Eg hefi nú gengið frá og gefið út fyrsta
hefti þessa flokks, og er þá ekki úr vegi að byrja
annað heftið með því að minnast eins frum-
herjans í skáldahópi Borgfirðinga, sem uppi
var á þeim tíma sem um ræðir, þess manns
sem vissi hvað velmegun var, fátækt, heilbrigði,
heilsuleysi, vinátta og vonbrigði.
Hér á eg við Jónatan Þorsteinsson frá Hæli
í flókadal, Borgarfjarðarsýslu, >en sögulegar
heimildir tek eg úr Héraðssögu Borgarfjarðar:
“Jónatan Þorsteinsson frá Hæli í Flókadal
(f. 1852, d,- 1894), Guðmundssonar frá Sáms-
stöðum og Ljótunnar Pétursdóttur, systur
Hjálms alþm. í Norðtungu.
Eftir Jónatan liggur mikið af óprentuðum
kvæðum, en nokkur hafi birst í blöðum, þ. á m.
í Kirkjublaðinu 1894—5, og lét þáverandi rit-
stjóri Kirkjubl., Þórh. Bjarnarson, síðar biskup,
svo um mælt, að Jónatan væri skáld gott. Telja
og sumir, að hann hafi verið höfuðskáld Borg-
firðinga síðari hluta 19. aldar.”
Hér birtast tvö kvæði eftir Jönatan, eru það
eftirmæli um tvo Borgfirðinga, og mega kallast
tvær “Mannlífs-myndir”, því svo eru þau vel
kveðin, og sannar lýsingar á kjörum þessara
manna, að kunnugir segja mér, að betri mynd
hefði trauðla verið hægt að mála af þeim.
GUÐMUNDUR ILLUGASON FRÁ SKÓGUM
Hún gerir alla jafna og leggur hlið við hlið,
þann hræsnisfulla og djarfa, — í endalausum
frið.
JÓN ÞÓRARINSSON
Dáinn 1891
Dáinn 1890
Vinsæld hlaut hann aldrei, það einkum til þess
bar,
að orð hans voru bitur við hvern, sem skifta var.
Hann sagði hverjum einum, það sannfæringin
Ibauð
og sára lítið skeytti um metorð, stöðu og auð.
Drengskapinn og manndáð og krafta köglum í
hann kunni vel að meta og spurði eftir því.
Smjaðurmæli hálfieikans heigulslegt og smátt
var honum f jarri skapi, hann tók það ekki í sátt.
Þeim fáu, sem hann unni hann reyndist trygða
tröll
og traustur hvað sem ágekk, sem gömul íslands
fjöll.
Kuldi bjó á vörum og kalt var um hans barm,
en karlmannlegt var skapið og sýndist laust við
harm.
En hefði einhver getað, í hjartað séð á laun,
þar hefði’ hann litið söknuð og vonarbrigði og
raun,
þvi enginn reyndi að hlúa að hjaita hins kalda
manns,
og hann gekk veg sinn aleinn og engin nefndist
hans.
I lífsins glímu þannig hann þrekirm reyndi fang,
unz þreyttur hneig og aflvana á kaldan móður
vang.
En leiðið hvar hann liggur er lágt, þar kemur
fár,
þar leggur enginn blómsveig og enginn fellir
tár.
Því vinafár hann lifði og vinfár hann dó,
en hvílir nú í friði í helgri grafar ró. —
Fáskiftin að flesth leyti,
föðurlaus og móður bæði,
ungur fór hann út í heiminn,
átti lítið gull og klæði.
Æskan hans var laus við leiki,
lífskjör þung með heljartökum
að honum sóttu á ýmsa vegu,
ekki spurðu neitt að sökum.
Unnustuna, æskudrauminn,
eins og ljós, er hverfur barni
syrgja varð hann alt í einu,
einn hann stóð á lífsins hjarni.
Flóttamaður að fjarrum stöðum
fluttist hann um vegu stranga,
þangað sem að sterkur stóð hann
í stríðinu þessu æfilanga.
Hann var enginn hversdagsmaður,
hinum þótti á því bera;
leiðir fjöldans fór hann eigi
fanst honum þar svo rykugt vera.
/Sjálfur sér hann bjó til brautir,
brautir æ til vegs og frama,
skeytti ei um last né lofið,
lét sér oftast standa á sama.
Orð sín brá hann engu sinni,
aldrei lærði heimsins smjaður,
þéttur í lund með tryggar taugar,
tállaus vinur, djarfur maður.
Þeir sem hans á hluta gengu,
helzt til mjög á ýmsar lundir,
tíðum þóttu koma í krappann,
— kalt var mannsins rif jum undir.
Það sem manndóms ár og æska
ekki veittu, — því var miður,
fékk hann bæði ytra og innra,
í elli; það var lífsins friður.
Bamsleg trú á góðum guði
gaf honum krafta stríðið heyja,
þaðan fékk hann þrek að lifa,
þaðan fékk hann styrk að deyja.
Þeir, sem helzt við hlið hans stóðu
hjartfólgnir á lífsins skeiði,
þeir eru allir ,allir farnir
ofan í gröf og huldir leiði.
Einstæðingurinn aldurhnigni,
er nú lagður í sama rúmið,
kirkjugarðsins kyrðar væru,
köldu gröfina, svarta húmið.
Ei þótt bíði á bakka grafar,
börn né maki, hann að trega,
þrátt fyrir það hann 9efur sætann
svefninum friðar, eilíflega.
stigi eða trappa; tveir rúmgóðir
skemtisalir, annar fyrir karla en
hinn fyrir konur; öll herbergi
björt, — í fáum orðum, nefndin
vill byggja þetta heimili þannig,
að það verði fyrirmynd sinnar
tegundar.
“En þetta hlýtur að kosta afar
mikið fé. Hvar ætlið þið að fá
það?” Þannig farast ýmsum
orð. Svör nefndarinnar eru
þessi: Áætlaður kostnaður bygg
ingarinnar er $55,000.00. Nefnd-
in hefir nú þegar um $16,000.00.
Hún treystir löndum sínum til
þess, að breygðast vel við þegar
þeim gefst kostur á, að leggja
því máli lið, s!em þeim er hjart-
fólgið, og hefir hún nú þegar
fengið allgóða bending í þá átt.
Hún veit, að landarnir geta þetta
ef þeir vilja og að til eru nokkrir
meðal þeirra, sem eru svo efnum
búnir, að þeir geta lagt fram upp-
hæðir, sem um munar. Heitir
hún nú á drengskap þeirra. —
Markmiðið er nú, að hafa saman
alt féð á næsta ári, svo bygging-
arstarfið verði hafið sem fyrst.
Það er margt af öldruðu fólki
meðal okkar, sem bíður með ó-
þreyju eftir þessu heimili.
Stofnunin verður eign allra
þgirra sem leggja fram fé til
hennar eða hafa not af henni.
Hún verður löggilt sem góð-
gerðastofnun, og verður því ekki
gróðafyxirtæki fyrir neinn.
Það vakir aðeins eitt fyrir
þeim sem hafa þetta fyrirtæki
með höndum, og það er, að
tryggja öldruðum Islendingum
Verustaðf þar sem þeir geti eytt
síðustu árum sínum í friði og
góðri sambúð hver með öðrum,
og þar sem þeim veitist hin
bezta aðbúð og hjúkrun, sem
föng eru á.
Það er allmikið um það talað
nú á tímum, hvað frumbyggj-
arnir hafi barist góðri og hraust-
legri baráttu fyrir land og þjóð,
og hversu mikið gott þeir eigi
skilið. Hér gefst tækifæri til að
sýna það í verkinu, sem við
berum svo gjarnan á vörunum.
Öllum fyrirspurnum um elli-
heimilið í Blaine mun nefndin
fúslega og greiðlega svara.
Peningar sendist til: J. J.
Straumfjörð, féhirðis nefndar-
innar, sem kvittar fyrir þá og
leggur þá inn á banka. Hefir
enginn heimild til að taka neitt
af þeim þaðan fyr en elliheimilis-
félagið er komið á fastan fót og
starf er hafið. Fari nú svo, sem
nefndin gerir alls ekki xáð fyrir,
að bygging verði ekki hafin inn-
an tveggja ára, er ákveðin ráð-
stöfun fyrir því gerð að fénu
verði skilað óskertu til gefenda.
Nöfn gefenda og upphæðir frá
hverjúm verða birt síðar.
Með beztu jóla og nýárs ósk-
um til allra íslendinga.
Nefndin
ifninnnnnnimimnioiiiniiiiioimmiiiinniiiiiiiiiiDiiiiiiiHiv
| INSURANCE AT . . .
REDUCED RATFS
Fire and Automobile
•
I STRONG INDEPENDENT
COMPANIES
! McFadyen
5
| Company Limited
| 362 Main St Winnipeg
1 Dial 93 444
Fyrir nokkru síðan flutti
“Upptíningur” stutta lýsingu af
ógimilegu heimilislífi.
Eg býst við að þú, sem hefir
sýnt mér þá góðvild að lesa þessa
pistla — álítir það sanngjarnt og
sjálfsagt að eg bregði upp mynd
af girnilegu heimilislífi.
Mér er ánægja að því, að gefa
kunningja mínum orðið, gerðu
svo vel.
“Eg ætla að taka það fram í
byrjun, að það, sem eg kann að
segja, er ekki tilbúningur, ekki
heldur heildarmynd af heimilis
lífi, eins og það ætti að vera, því
það yrði altof langur upptíning-
ur, heldur aðeins örfá smá dæmi,
sem eg held þó að eigi mikinn
þátt í að gera heimilið ákjósan-
legt.”
Hér þagnaði kunningi minn
og sneri pennaskaftinu mil'li
fingranna, hallaði sér aftur í stól-
inn og horfði dreymandi augum
á ljósmynd af konunni sinni,
sem stóð á skrifborðinu hans.
Hið blíða ánægjubros, sem
færðist yfir andlit han$, sagði
mér betur en orð, að hugur hans
dvaldi heima hjá henni, þó hann
væri að tala við mig á skrifstof-
unni.
“Það eru einmitt hin smáu
atlot og orð, sem hafa svo mikla
þýðingu í h'eimilislífinu. Um-
fram alt hegðun foreldranna í
orðum og verkum og atlotum.
Eg hef svo oft sannfærst um
athygli barnanna, þegar þig sízt
varir, og hvernig smá atvik geta
haft varanleg áhrif á þau.
Eg held að það sé í eðli allra
barna, að unna fegurð og ástar-
atlotum.
Finni þau hvorugt heima venj-
ast þau öðru verra, sem þau svo
halda uppi utan heimilis.
Eg minnist elztu dóttur minn-
ar, hún var þá átján ára — blíð
og 'elskuleg — eins og móðir
hennar — ekkert lík mér. — Eg
sat einn inni í stofu, konan mín
hafði farið á kvenfélagsfund, og
eg beið eftir að hún símaði mér,
svo eg gæti, eins og æfinlega,
sótt hana þegar hún væri til að
fara heim.
Dóttir mín kom óvenjulega
seint heim, eg vissi að hún hafði
verið úti með Tom — sem hún
giftist síðar — indælum manni.
Þau eiga lítið af efnalegum
auð, en þau eiga elskulegt heim-
ili. — Hún settist á stólibríkina,
og heilsaði mér með kossi, eins
og hún gerði æfinlega ef hún
hafði verið lengi að heiman, þó
sérstaklega þau kvöldin sem hún
var úti með Tom. Það var eins
og henni fylgdi unaðslegur ylur,
sem hún varð að láta mig njóta
með sér.
“Við Tom fórum í leikhúsið
og svo fengum við okkur kaffi á
eftir. Og veiztu hvað við töluð-
um um? Um þig og mömmu.”
“Nei, hvað er að heyra þetta,
hafðir þú ekkert skemtilegra að
tala um en okkur, þegar kærast-
inn býður þér upp á kaffi?”
Hún hallaði sér að mér og
strauk hendinni mjúklega yfir
kollinn á mér og sagði innilega:
“Nei, pabbi, eg þekki ekkert
skemtil'egra að tala um, en ykk-
ur mömmu. Eg hef svo margoft
veitt ykkur eftirtekt. Það er
eins og öll ykkar sambúð sé
endalaust tilhugalíf. Eg gæti
ekki óskað mér annars betra, en
að Tom og eg mættum verða eins
hamingjusöm eftir tuttugu ára
sambúð.”
Þetta innilega látlausa hrós
dóttur minnar, Verður mér minn-
isstætt meðan eg lifi. Það er
satt, við hjónin förum aldrei í
launkofa með ástaratlot okkar.
Því skyldum við leyna því feg-
ursta í fari manns og konu, ein-
læg ást, þess utan trúi eg því
fastlega, að ekkert í heimilislífi
barnanna hefir eins betrandi á-
hrif á' líf þeirra, og ástríki for-
eldranna.
•
Eg kem aldrei svo heim úr
vinnu, að eg ekki heilsi konunni
minni, eins og eg-kæmi úr lang-
ferð — ekki aðeins sletta kossi
einhverstaðar á andlitið, rétt til
málamynda — heldur tek eg
hana í faðm minn og meðtek
langþráðan ástvinakoss. — Ef
börnin eru viðstödd, þá vilja þau
æfinlega njóta þess sama.
Eg segi þér satt, það er eins og
öll þreyta dagsins hverfi á svip-
stundu. — Það er mitt guðsríki
hér á jörð.
Alveg ótilkvödd, hafa börnin,
á svo margan hátt látið í ljósi ást
sína.
Á hverju einasta kvöldi, eftir
máltíð, hafa þau vanist á að þvo
upp diskana og setja alt í lag.
Við sitjum þá á meðan inni í
stofu, tölum saman, eða sitjum
bara þögul og hlustum á músik.
Hún hallar baki að brjósti mér,
og við njótum hvíldar og nær-
veru hvors annars.
Eldri sonur minn hendir
SNEMMA SÁÐNAR TOMATOS
Vordaga Chatham
Þœr allra fyrstu Tomatos—
hvar sem eru i Canada.
Ómetanlégar fyrir norðrið og vestrið
og aðra staði sem hafa stuttar árs-
tiðir. Einnig mjög ákjósanlegar á
öðrum stöðum fyrir fljóta sprettu og
gæði, eru fullþroska tveim vikum
eða meir á undan öðrum ávöxtum.
Reyndust ágætlega í sléttufylkjun-
um 1943 og 1944, þar með taldir
staðir svo sem Lethbridge og Brooks
í Alberta; Indian Head og Swift Cur;
rent í Sask., Brandon og Morden í
Man. I kringum Calgary, þar sem
gengu fyrst undir nafninu “Alberta”,
urðu garðyrkjumenn alveg undradi
yfir þeim. I Lethbridge voru “Vor-
daga Chatham” fullþroskaðar viku
til tólf dögum á undan öðrum garðá-
vöxtum. i Mordan, Man., var vöxtur
þeirra frá 20% til 40% meiri en
nokkur önnur snemma þroskuð garð
tegund. “Vordaga Chatham” eru
smáar, þurfa ekki að binda upp, og
má planta tvö fet á hvern veg. Eplið
samsvarar sér vel, fallegt í lögun og
að lit, fyrirtaks bragðgott. Er um 2%
þml. í þvermál, en oftast þó meira.
Pantið eftir þessari auglýsing. En
þar sem eigi er nægilegt útsæði að
fá getum við ekki sent meira en
fram er tekið. (Pk. 15<) (oz. 75tf)
póstfrítt.
FRÍ—Vor stóra útsœðisbók fyrir 1946
Enn sú fullkomnasta 92
DOMINION SEED HOUSE
Georgetown, Ontario
Our Wish for 1946,
• Peace
• Happiness
• Prosperity
'ÍThroughout the Land
THE DREWRYS LIMITED
MD146