Heimskringla - 02.01.1946, Page 5
WINNIPEG, 2. JANÚAR 1946
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
Til Jóhannesas5
(við andlát konu hans)
Við sólarlag er skærast röðuls-skin,
og skugginn lengstur bak við kletta og hóla,
hann dregur sig í hlé við sérhvern hlyn
sem huldu-sveinn er bíður þráðra jóla.
En aftanskinið jökla og fögur fjöll
í friðar-ljóma klæðir, dags og nætur,
og döggin fellur fislétt eins og mjöll
á fífilinn, sem einn í skugga grætur.
Hann saknar þess að sólin gekk í haf,
og síðsti geislinn hefir kyst á vangann.
Hann les á fjöllum ljóssins hinsta staf,
og lifir nú við svæfðra blóma angan.
Hann þekti aðeins þessa björtu sól
og þráir nú að fylgja henni úr garði.
1 brjósti hans hún allar vonir ól,
— en eilíf nóttin kom, er minst hann varði. —
í gegn um harm og söknuð sér hann rós
og sól, er aftur muni birtast honum,
hann veit, að aldrei deyr hið ljúfa ljós
sem lífið gaf hans fyrstu og bestu vonum.
Hann bíður þess að nóttin hljóða hönd
á höfuð gránað leggi, — endi braginn —
og þráir heitt að ntema hin nýju lönd
sem nóttin geymir, bak við liðinn daginn.
P. S. P.
og grenidarfólk, sem þau eiga
ætt til.
Systkini Þorbjargar heitinnar
eru Hóseas, gildu-r bóndi í Moz-
art á sínum tíma; Ingibjörg (ó-
gift) er býr hjá bróður sínum og
Guðlríður Johnson, dáin fyrir
nokkrum árum.
Þorbjargar verður lengi minst
hér af þeim er henni kyntust
bezt, sem merkis- og myndar-
konu, enda prýddi hana flest af
því er við metum mest í fari
góðrar íslenzkrar konu. Og sam-
hygð þeirra við lát hennar, er
send eftirlifandi eiginmanni
hennar, börnum og skyldmenn-
um.
Þorbjörg var jörðuð frá Sam-
bandskirkjunni í Winnipeg 20
apríl 1945 að fjölmenni við-
stöddu. Séra Philip M. Péturs-
son jarðsöng. S. E.
"i -------------—
FRÉTTIR FRÁ ISLANDI
Dr. Ámi Helgason
nýkominn til íslands
Dr. Ámi Helgason verksmiðju-
eigandi og ræðismaður Islands í
Chicago er nýkominn hingað til
lands í stutta kynnisferð, aðal-
lega til að hitta móður sína í
Hafnarfirði, Sem nú er 86 ára.
Kann mun fara aftur til Banda-
ríkjanna fyrir jól.
Árni átti tal við blaðamenn í
gærmorgun. Hann sagði þeim,
m. a., að nú væru um 200 íslend -
ingar í Chicago, eða menn af ís-
lenzku bergi brotnir. — Um 70
manns væru í Íslendingafélag-
inu. íslendingar þar í borg hefðu
með sér taflfélag og hefðu tals-
vert samband sín á milli. Um 20
íslendingar yoru í hernum og að
minsta kosti einn þeirra féll í
stríðinu.
Dr. Árni Helgason, f. í Hafnar-
firði 16. marz 1891. Foreldrar
Hejgi Sigurðsson og Sigríður
Jónsdóttir. Er h-ún enn á lífi, á
66. ári og á heima í Hafnarfirði.
Ámi stundaði nám í Flens-
borgarskólanum, vann síðan
ýmsa algenga vinnu, þ. á. m. skó-
smíði. Einnig kendi hann sund í
Hafnarfirði. Hann fór utan 1912
fyrst til Canada, þar sem hann
dvaldi í eitt ár, aðallega við fisk-
veiðar á Winnipegvatni, en síðan
hélt hann til Bandáríkjanna til
skólanáms og ílentist þar. Stund-
aði hann fyrst n-ám í Valparaiso-
háskólanum í Indiana, en fór
síðan til Norður-Dakota til land-
búnaðar starfa. Dvaldist þar, unz
hann var kvaddur í herinn 1918.
1 Frakklandi var hann með hern-
um fram í stríðslok og nokkru
lengur, alls 9 mánuði.
Þegar vestur kom aftur, inn-
ritaðist hann í tekniska háskól-
ann í Fargo, N. D., og lauk það-
an verkfræðiprófi 1924. Að því
loknu hlaut hann námsstyrk í
eitt ár við Wisconsin háskólann
og lauk þaðan prófi 1925.
Að námi loknu réðist hann til
Thordarson Electric Co. (eign
Hjartar Þórðarsonar) í Chicago
og starfaði þar til 1928. En þá
stofnaði hann ásamt nokkrum
félögum sínum rafiðnaðarfyrir-
tæki undir nafninu Chicago
Transformer Corporation’ og
starfar félag það enn, þótt það
hafi síðan gengið í stærri sam-
steypu. Var hann fyTst aðal-
verkfræðingur félagsins, en hef-
ir nokkur síðustu árin verið for-
stjóri þess.
1 Íslendingafélaginu í Chicago
hefir Árni starfað frá því hann
fluttist til borgarinnar og verið
í stjórn þess um margra ára
skeið, um tíma formaður.
Ræðismaður Islands í Chicago
var hann skipaður í sept. 1942.
Hann var sæmdur riddarakrossi
Fálkaorðunnar 1930 og stórridd-
arakrossi 1944. En tekniski há-
skólinn í Fargo gerði hann að
heiðursdoktor á 50 ára afmæli
sinu 1940, og er Árni eini kandí-
dat skólans, sem hlotið hefir
þann titil við háskólann.
Árni er kvæntur Kristínu (f.
Jóhannsson). Er hún af skag-
firskum ættum, fædd vestra. —
Uppeldisdóttur eiga þau hjón. Er
hún hjúkrunarkona og starfar
nú í hernum.—Mbl. 2. des.
Lúðvíg Guðmundsson komst í
samband við nær alla sem rauði-
krossinn fól honum að tala við
Eg kem heim með sterkari trú
á íslenkum stofni en eg fór. í
raun skal manninn reyna. Þrátt
fyrir ólýsanlega hrakninga og
hvers kyns vandræði hafa Is-
lendingar, sem dvalið hafa styrj-
aldarárin á meginlandi Evrópu
aldrei látið bugast, — en mætt
hörmungunum með styrkum
huga og með áræði og yfinbugað
þá eins og yfirleitt er hægt að
yfirbuga erfiðleikana á megin-
landi Evrópu um þessar mundir.
Og það vil eg taka fram, að ís-
lenzku konurnar hafa sýnt sann-
kallaða hetjulund.”
Þetta sagði Lúðvíg Guðmunds-
son skólastjóri í gær í viðtali við
Alþýðublaðið, en hann kom heim
með Drottningunni eftir að hafa
verið í ferðalögum um Mið-Ev-
rópu og víðar, sem sérstakur
sendimaður Rauða Kross Islands
í nálega 6 mánuði. Lúðvíg Guð-
mundsson hélt áfram:
“Margt af þessu íslenzka fólki
hefir mist heimili sín og sumt
allar eigur og það jafnvel marg-
sinnis. Sumt hefir orðið að
hrekjast stað úr stað fótgangandi
og allslaust, í sumum tilfellum
hundru&km., en það hefir aldrei
látið bugast.
En jafnframt þesssu, vil eg
segja það, að eg kem heim böl-
sýnni á ástandið í heiminum ten
eg var, þegar eg fór. Þá þóttist eg
af fregnum í útvarpi og blöðum
kunna skil á því, hvernig ástand-
ið væri í raun og veru. En þegar
eg stóð mitt í hörmungunum,
skildi eg fyrst hversu lítið eg
hafði vitað. Flestallar borgir
Þýkalands eru í rústum og fólkið
lifir við kjör, sem enginn getur
skilið, nema sá sem sjálfur reyn-
ir. Það er erfitt að komast hjá
því að tapa alveg trúnni á mann-
inn við að sjá Mið-Evrópu nú. —
Það var eitt sinn sagt, að maður-
jnn hreinsaðist í eldrauninni og
við hana kæmi út hinn ibetji og
hreinni maður. En sú mynd, sem
eg fæ heim með mér af mannin-
um í Evrópu nú, sannar þetta
ekki. Vegna hinna takmarka-
lausu rauna, sem fólkið hefir orð-
ið að þola hefir eigingirnin og
sjálfshyggjan nærst og nær eng-
inn hugsar um annað en sig og
sína. Hroðalegast af öllu er.að
sjá flóttafólkið. Þarna ægir öllu
saman, börnum og gamalmenn-
um, konum og körlum, Þetta
fólk á hvergi höfði símr að halla
og það er allslaust. Heimilin eru
sundruð og fjölskyldurnar, börn-
in finna te'kki foreldra sína og
foreldrar ekki börn sín, konur
finna ekki menn sína og menn-
irnir ekki konur sínar. — Það er
sagt að um 25 miljónir manna
séu á vergangi í Mið-Evrópu. Eg
vil segja: Hvað sem líður sekt
þýzku þjóðarinnar, þáf verður
Evrópa, og yfirleitt hinn ment-
aði heimur, vegna sjálfs sín, að
gæta betur að. Ef þessu heldur
áfram verða miljónir barna og
unglinga að úrkynjuðum og eyði-
lögðum manneskjum. Og ef úr
þeim fjölda, sem nú flækist
stefnulaust, hungraður og klæð-
laus um Þýzkaland, verður slík-
ur miljónaher, þá bíður heimsins
ekki friður né farsæld. Þá kem-
ur þessi her af stað nýjum styrj-
öldum, hverskonar sýkingu og
hörmungum. Maður verður bók-
staflega að brynja hug sinn þeg-
ar maður stendur mitt í allri
þessari ægilegu eymd og neyð.”
— Hafðir þú spurnir af mörg-
um Islendingum?
“Áður en eg fór fékk eg nöfn
á um 100 Islendingum og fólki
af íslenzkum stofni. Mér tókst að
hafa upp á nær öllum, að sárafá-
um undanskildum. Enginn ís-
lendinganna hafði farist af hern-
aðarástæðum eða slasast alvar-
lega. Tvær konur höfðu látist af
sjúkdómum, Ida Schönerwerk í
Wesermunde og Gróa Hubner í
Iserlohn. Rauði krossinn hefir nú
komið 40 þessara Islendinga
hingað heim eða til Danmerkur.
Hitt fólkið ætlar annað hvort að
vera kyrt í löndunum eða það
ætlar að koma seinna. Eg heim-
sótti þetta fólk flest persónulega
og ræddi við það. Rauði Kross-
inn sendir matarböggla til þessa
fólks einu sinni á mánuði.”
— Ferðalagið?
“Eg fór héðan 20. júní og þá til
London. Hér var ekki neinn veg-
ur að útvega sér nauðsynleg skil-
ríki til þess að geta farið um
Þýzkaland eða yfirleitt hernað-
arsvæðin. í London undirbjó eg
starf mitt eins og frekast var
kostur, en fór síðan til Parísar og
þaðan skrifaði eg beint til aðal-
stöðva Eisenhowers og frá þeim
fékk'eg svo ferðaleyfi. Að því
fengnu fór eg til Frankfurt, en
þar eru aðalstöðvarnar og í þeim
er ein deild, sem hefir með slík
mál að gera. Eg vann þar m'eð
fulltrúa Norðmanna og Dana og
reyndust þeir mér framúrskar-
andi vel. Eg fór nú að leita uppi
landa mína. Eg skrifaði mörg
bréf og ferðaðist nokkuð og naut
eg aðstoðar UNRRA Rauða
krossins og hernaðaryfirvald-
anna í því efni. Eg leitaði fyrst
á yfirráðasvæði Bandaríkjanna
og síðan á yfirráðasvæði Breta.
Mér varð töluvert ágengt, en eg’
sá að það hamlaði mér mjög að
hafa ekki alveg umráð yfir far-
artæki og fór eg því til Dan-
mterkur í lok ágústmánaðar. Þar
fékk eg bíl hjá dönsku frelsis-
hreyfingunni og eg réði mér bíl-
stjóra Jörgen Höberg Petersen
og reyndist hann mjög vel í
starfi sínu. Á næstu 6 vikum
fórum við svo fram og aftur um
Mið-Evrópu og eg leitaði upp
landa mína alls staðar þar sem
eg hafði nokkurn grun um að þá
væri að finna. Og mér hefir tek-
ist að þtessu leyti að vinna það
starf sem Rauði kross íslands fól
mér. — Þegar eg skilaði bílnum
hafði eg ekið á þessum 6 vikum
8 þúsund km., en alls ferðaðist
eg 18 þúsund km.”
Tíðindamaður Alþ.blaðsins sat
lengi hjá Lúðvíg Guðmundssyni
og hlustaði á sögur hans. Hann
hefir frá miklu að segja, sumu
hryllilegu — og öðru æfintýra-
legu. Hann hefir enn ekki haft
tíma til að stemja fullnaðarskýr-
slu handa Rauða krossinum, en
þegar því er lokið, hefir hann í
hyggju — ef hann fær tíma til,
að semja bók um för sína. Lúðvíg
Guðmundsson hefir haft erfitt
starf með höndum undanfarna
mánuðji. En hann hetfir líka
leyst það vel af hendi, jafnvel
betur en hægt var að vona í
þeirri ægiltegu ringulreið sem nú
er í Evrópu. En Lúðvíg hefir og
yfir meiri dugnaði að búa en
flestir aðrir.—Alðbl. 11. des.
SAMBANDI VERÐI NÁÐ
VIÐ ALLA ISLENDINGA
ERLENDIS
Frh. frá 1. bls.
biskup, Ivar Guðmundss ritstj.
og Hendrik Björnsson, fulltrúi í
utanríkisráðuneytinu. Voru þeir
allir kosnir í einu hljóði.
Því næst var til umræðu fram-
tíðarstarfstemi félagsins. — Tók
Valtýr Stefánsson fyrst til máls.
Sýndi hann £ram á, hve æskilegt
að væri, að félagið víkkaði verk-
svið sitt og gerðist athafnameira
á sviði þjóðræknismálanna. Að
það yrði miðstöð fyrir alla ís-
lendinga erlendis, hvar í veröld
sem þeir eru, gengist fyarir að
stofnað yrði samband Islendinga-
félaga, annaðist fréttaflutning til
landa erlendis, og flangi sem
fylstar upplýsingar um verustaði
þeirra og hagi. Sigurgeir Sig-
urðsson biskup og Ólafur Gunn-
arsson kennari tóku mjög í sama
streng. Var samþykt tillaga frá
V. Stef. um að óska eftir því, að
félagsstjórnin tæki þetta mál til
yfirvegunar og aðgerða sem
fyrst.
Ófeigur Ófeigsson læknir
flutti félaginu kveðjur frá ýms-
um merkum Vtestur-lslendingum
og talaði um, hve mikla alúð
þeir sýndu málefnum Islands og
íslendingum, er dvelja um
stundasakir vestra. Tók hann
einkum firam, hve mikilvirkur
Grettir ræðismaður Jóhannsson
í Winnipeg væri í þeim efnum.
Að endingu flutti Valdimar
Björnsson ræðu um þjóðræknis-
mál og las upp nokkur erindi úr
hinu gullfallega kvæði til Gutt-
orms J. Guttormssonar skálds,
stem Örn Arnarson flutti honum,
er Guttormur kom hingað í
heimsókn sumarið 1938.
—Mbl. 16. des.
The Junior Ladies’ Aid of the
First Lutheran Church will hold
their meeting in the Church Par-
lors, Tues. Jan. 8, at 2.30 p.m.
Myndin hér að ofan er af sendisveit Breta á fundi er
haldinn var í París 25. sept. í haust. Fundur þessi var annar
í röðinni hjá félögum er kalla sig “World Trade Union”. —
Mennirnir heita, frá vinstri til hægri: Mr. Edwards, Mr.
Hallsworth, Mr. Conley og Mr. Harrison.
Jestuis liét Ibróöir minn
i.
Dagarnir drungalegir
deyja frá mér, svo hljótt,
út í eilífðar hafið
á aldimmri vetrarnótt.
Skuggvængjuðu skýin
skelfa mig feigðar spá;
Foldina hvítar fannir
falda, sem bleikan ná.
Frá helströndum hafsins Dauða
hrynjandi öldubrot
heyrast í hranna-sogum,
í húmi við dagsins þirot.
•
Út í þann ógna sæinn
eiMfðin strteymir í kvöld,
því feigðin á frosta vetri,
ferlegum, hefir völd.
í draugslegri, skammdegis skímu
eg skygnist eftir sól.
Því mega ekki geislarnir glaðir
gylla vor jarðar ból?
Eða þá lífs-englar ljúflr
lyfta mér burt um stund
úr myrkursins dauða-díki,
í draumi, á ástvinafund?
II.
Þei! Heyri eg unaðs óma?
Einhverstaðar þeir hljóma
í loft-geimsins lifandi bárum
frá liðnum og hálfglsymdum árum.
III.
Nóttin er horfin og stjörnurnar stara
stilt niðrá fönnina, jörðina mara
og sál mín í alheimsins söngvasveit *
svífur í vorhlýjan gróður-reit.
Því Jesús er vorið í veraldar sál,
alt vermir og glæðir hans kærleiks mál,
er andanum gróður, en sálinni sól.
Hann signar og blessar oss þessi jól.
Og honum lúta öll vetrarins völd,
vorskrúðann frostrósir bera í kvöld.
í alheimsins glampandi geisla stríeymi
glaðheimar leiftra, í fagur dreymi.
IV.
Hvað gafstu mér hin gullna sól,
er geislum merlar jarðar svið?
Þú gafst mér fögur friðar jól,
í fylgsnum nætur engla lið.
Og sorgirnar mér seiða frá
nú söngvarnir um óttu-bið,
í logastraumi loftsins sá
eg leiðir andans heimávið.
Eg sá þig fyrst um sóllaus vor,
er svalinn næddi einstæðing
.. / en ljósið dauft og lítið þor
en langt til guðs frá jarðairhring.
Ein Jesú-mynd frá kirkjukór
mig kvaddi þannig: — “Vinur minn!
Hjá mér oft hinn minsti stór
og mundu, eg er bróður þinn.
Og móðurlaus þú muna skalt
hjá mér þú finnur athvarf þitt,
Ei bugast hann þó blási kalt,
sem byrgir sig við hjartað mitt.
Og föðurlausir finna skjól
í faðmi guðs og eins mér fer;
hvert ástarhót, hvert aðalsból,
sem erfði eg er heimilt þér.
Og þú sem bróður engan átt
á eyðimörkum leita þín.
Eg. gef þér ljósið, lífsins mátt
og leiði þig svo heim til mín.”
V.
Ó Kristur minnar sálar sól!
Mig signir trúar-geislinn þinn;
hvert vonar-kvak, sem andinn ól
er ástar-gjöf þín — bróðir minn.
H. E. Johnson
—Á Þorláksmessu fyrir jól, 1945.