Heimskringla - 06.02.1946, Page 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 6. FEBRÚAR 1946
FRÉTTIR FRÁ BLAINE
“Himnaríki á vorri jörð.” Þetta
er setning sem mér hefir gengið
einna verst að skilja, þótt trúar-
brögðin séu tekin með í reikn-
inginn, en fólkið hefir talað um
þetta með svo miklum fjálgleik,
að mér hefir aldrei getað fallið
það úr minni, þrátt fyrir það þótt
eg hafi aldrei getað hugsað mér
hvar það væri, hvorki af afspurn
eða eigin reynslu. Eg hef búið
á nökkrum stöðum í Canada og
enn fleiri stöðum í Bandaríkjun-
um, og í Californíu hinni sólríku
hefi eg eytt þriðjungi æfi minn-
ar, en aldrei fundið fyrirheitna
landið, en 1944 í desember flutti
eg úr snjó og frosti í N. Dak.,
hingað til Blaine, þar sem var
snjólaust og frostlaust, en alt.
grænt og sumarlegt umhorfs, þá
fór mér að detta margt í hug, og
því er eg nú alfluttur til Blaine,
og með þeim ásetning að eyða
því sem eftir er daganna. i
Blaine er ekki ýkjastór bær, en
ljómandi vel settur, á sjávar-
bakka við nidæla höfn. Bærinn
er um 4 mílur á lengd norður
og suður, en 2 til 2]/2 austur og
vestur. — Fólkstala er um 18
hundruð, af því eru um 7 hundr-
uð íslendingar.
Margt hefir mér þótt eftirtekt-
arvert hér í Blaine, en ekkert
eins og fólkði. Það mætist upp-
litsdjarft og brosandi, eins og
það hugsi: Eg er ekkert upp á
þig komin efnalega, og þú ekki
upp á mig heldur, svo fellur það
í faðma eins og bræður og systur,
og sannir jafningjar.
Oft hefi eg hugsað um það,
hvort góða veðrið í Blaine gæti
áorkað þessu kraftaverki, að
fólkið er svo glatt og áhyggju-
laust, en nú er eg kominn á þá
niðurstöðu að það sé ellistyrkur-
inn; það eru líka margir hér sem
hafa hann, og auðvelt að verða
hans aðnjótandi. Eg hefi hvergi
verið þar sem eins auðvelt er að
fá ellistyrk eins og hér, og hann
er ekkert smáræði heldur, 50
dalir á mánuði, og meir ef þörf
krefur. Þetta kemur sér líka vel,
því hingað safnast mjög margt
af gömlu fólki, og margt af því
landar. Það er eins og fólkinu
hafi verið sagt að hér væri bless
að veðrið gott, nóg af ró og næði,
ekkert stórborgalíf, engin ver-
aldarkali, en landanum sagt sér
staklega, að hér væri líkt og á
| INSURANCE AT . . .
REDUCED RATFS
Fire and Automobile
STRONG INDEPENDENT
COMPANIES
5
n
McFadyen
Company Limited l
362 Main St. Winnipeg |
=
Dial 93 444
#iiiminiauiiiiimii(]iiiiiiinuioiiiiiiiiiint]iiuiii!imaminminre 1
íslandi, en veðurblíðan í kaup-
bætir.
Landar í. Blaine hafa það að
fastri reglu, að heilsast og tala
saman á íslenzku er þeir mætast
á strætum og gatnamótum. Eg
tók fljótt eftir því, þegar annara
þjóða fólk átti leið þar um sem
landar stóðu og töluðust við, þá
stansaði það alveg, og hlustaði
með miklum andaktugheitum og
helgiblæ á andlitinu. Ekki gat
eg ráið þá gátu fyr en mér var
sögð saga af fyrverandi þing-
manni hér, Andrési Daníelssyni,
hann hafði verið að tala íslsnzlui
við landa sinn, hér út á göRi-
horni. Þá vill svo til að bæjar-
stjórinn, sem er enskur, fer þar
"ramhjá og segir hranalega:
‘Hvaða páfagauksvæl er nú
hetta?” Daníelsson snýr sér að
honum strax og segir: “Þetta er
málið sem þú verður að læra
þegar þú kemur til himnaríkis,
ef þú vilt skilja mælt mál, eða
fara í hinn staðinn, þar sem þú
getur talað hvað sem þú vilt.”
Þessi saga barst með hraða um
bæinn, og nú stendur annara
þjóða fólk og hlustar á landann
tala, ef ské kynni að þeir næðu
orði og orði til að bregða fyrir
sig, er þeir koma upp þangað
hvar íslenzkan á heima.
Atvinnuvegir eru góðir í
Blanie, borið saman við fólks-
fjöldann. Hér eru sögunarmyll-
ur og fiskniðursuðuhús, sjósókn
mikil og skógarhögg, svo nokkuð
sé talið. Alaska Packers, þetta
voldutra fiskifélag, hefir bæki-
stöð sína hér, og vantar nú 25
heimili hér fyrir vinnufólk sitt.
Þetta meinar að félagið er að
færast í aukana hér og færa út
kvíarnar. en hér er við ramman
rein að draga, því hér er húsa-
ekla mikil eins og annarstaðar á
Kvrrahafsströndinni.
Það er langt síðan að gamalt
fólk fór að hrúgast til Blaine,
það er því engin nýsköpun elli-
heimilishugipyndin hérna. Arið
1934 fór íslenzk kona á stað með
hugmyndina, keypti hús og tók
gamalmenni það sem húsið rúm-
aði, sem voru í mesta lagi 6, en
eftirspurn eftir griðastað fyrir
gamla fólkið jókst altaf, svo
eftir tvö ár seldi konan og keypti
mikið stærra hús, og fjölgaði
gamla fólkinu. Þessu heimili
veitti konan forstöðu í 9 ár, og
var gamla fólkið 14 flest, og er
mér sagt að þá hafi verið þétt-
setin Svarfaðardalur. Húsmóðir-
in eltist og þreyttist með gamla
fólkinu, svo hún seldi heimilið
íslenzkum hjónum, sem ætluðu
að halda áfram hælinu, en kom-
ust fljótt að þeirri niðurstöðu að
það væri ofjarl fyrir þau, sakir
vinnufólkseklu, svo gamla fólk-
inu var holað niður hjá vinum
og vandamönnum, og hvar sem
hægt var. Svona standa sakirn-
ar núna, en upp af gróða fræinu
vex æfinlega góður ávöxtur, og
í Blaine ekki sízt. Nú í heilt ár
hefir 5 manna nefnd úr þjóð-
ræknisdeildinni hérna, unnið að
því að koma upp fyrirmyndar
ellihæli, og hefir orðið vel á-
gengt. Nefndin hefir sneitt hjá
öllum gömlu skerjunum, trúar-
brögðum, pólitík og öllum klikk-
The maximum assistance for all purposes is $6000.00. The
veteran deposits 10% of the cost of land and permanent im
provements and contracts to repay two-thirds of such cost on the
amortization plan with interest at 3 V2 % over periods up to
twenty-five years.
To qualify for this type of enterprise the veteran must be in
employment that is likely to be continuous.
Under this feature of the Act veterans may establish homes
in healhtful surroundings away from crowded and high taxation
cgntres.
Applications shouid be made to the nearest office at Winni-
peg, Brandon, or Dauphin.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITED
MD142
um, hugmyndin er aðeins þjóð-
ernisleg.
Það er eftirtektavert um msnn
sem hafa einhverntíma átt
heima í Blaine, hvað þeir eru
ellihælis hugmyndinni hlyntir.
Nú rétt nýverið sendi landi, sem
hér var áður, 1,000 dala pen-
ingaávísun, suðaustan frá Ne-
vada, og Stonesons-bræðurnir
frá San Francisco, sem hér voru
eitt sinn, 10,000 dali, eins og
getið var um í íslenzku blöðun-
um fyrir skemstu. Ymsir landar í
Blaine hafa gefið 500 dali, aðrir
1 og 2 hundruð, og nokkiir
minna, svo nú er farið að nálgast
20 þúsundin, en hælið á að kosta
$55,000.
Löng og brött er leiðin upp á
úgurhæðir, og langt að takmark-
inu enn, en málefnið er gott, og
margur á eftir að g;fa, og sterk-
lega er vonast eftir að þjóðiækn-
isdeildin í Seattle hlaupi di engi-
lega undir bagga í þessu þjóð-
ræknismáli, og er þegar byrjað,
því að kvenfélagið “Eining”, eitt
af elztu félögum landa í Seattle,
hefir nú ákveðið að gefa sjóð
sinn þessari stofnun, eins og
blöðin gátu um nýlega. Ef að
landarnir héf á ströndinni bara
segja svo, þá rís ellihælið upp í
Blaine, og hugmyndin er að reisa
það á hásléttu, sem gefur ágætt
útsýni yfir þjóðveginn mikla, nr.
99, og yfir bæinn og hina indælu
höfn, með víkum og vogum,
höfðum, hólmum og eyjum, bað-
andi sig í sléttum sjó, eins og
Kyrrahafið hafi sameinað alla
sína kyrð hér, til að fullkomna
sem mest höfnina í Blaine.
En þegar hælið er komið á fót,
og gamla fólkið situr að kvöld-
inu, með kvöldhugsanir sínar,
við gluggan sinn, og horfir yfir
höfnina og vestur himininn,
horfir hrifið á sólina endurspegl-
ast á sléttum haffletinum, skrif-
andi geislaletri endurminning-
ar dagsins, þar sem margur kær-
leikskossin var kystur, og svo
leyndarmálið mikla, en gamla
fólkið les endurminningar sínar
í letrinu, og leyndarmálði mikla,
sem það hefir nú fengið svo mik-
inn áhuga fyrir, svo segir það:
Þetta er sannur forsmekkur, ef
ekki algert himnaríki á vorri
jörð, en guð breiðir blessun sína
yfir góðverk mannanna.
John S. Laxdal
UPPTÍNIN GUR
“Elta hnoðann”
Það munu margir kannast við
galdra hnoðann, sem getið er
um í gömlum þjóðsögum, hann
valt á undan þér óra vegu úr
einum stað í annan.
Þó eru enn fleiri sem kannast
við almenna orðtækið hér í landi
“Red tape” í sambandi við hina
flóknu stjórnsemi hins opinbera
í smámunum. Margur maðurinn
hefir orðið uppgefinn á sál og
líkama áður en hann komst að
endanum á þeim “rauða spotta”.
Það mætti vel segja: Að marg-
ur verði að elta hnoðann frá ein-
um stað í annan, í viðskiftum við
okkar margþættu stjórnvizku.
En víða er pottur brotinn i
þeim efnum, ef dæma má af eft-
irfarandi grein, eftir rússneskan
höfund í Moskva.
Eg var hamingjusamur mað-
ur. Konan mín fæddi son.
En áður en hann fer heim af
fæðingarstofnuninni, hvers
þarfnast hann fyrst?
Auðvitað mittisskýlu! En til
að fá mittisskýlu verð eg að fá
vottorð frá fæðingarstofnuninni
að sonur minn hafi fæðst lifandi.
Nú er það fengið!
Hvert fer eg nú til að fá mitt-
isskýluna?
“Þú getur fengið hana í ráð-
stefnustofu kvenna,” var mér
sagt.
Þegar þangað kom var mér
sagt, að eg yrði að hafa vottorð
um mitt heimilisfang frá eig-
anda eða ráðsmanni hússins sem
eg byggi í.
Eg þaut á stað, og náði í vott-
orð frá eiganda hússins að eg
ætti jiar heima.
Þegar eg kom aftur inn á rað-
stefnustofu kvcnna, er mér sagt:
“Að eg verði að fá heimild til að
meðtaka mittisskýlu.”
“Hver á að veita mér þá heim-
ild?” spurði eg undrandi: “Son-
ur minn?”
“Nei, móðir barnsins verður að
veita þá heimild.”
Svo eg fór aftur inn á fæðing-
arstofnunina og fékk heimild frá
konuni minni að meðtaka mittis-
skýlu fyrir son minn.
Þaðan skálmaði eg með þessi
þrjú vottorð í hendinni inn á
ráðstefnustofu kvenna.
Þar var mér gefið nýtt vottorð
í skiftum fyrir hin þrjú, og það
með, að eg ætti að framvísa
þsssu vottorði þar sem konan
mín vinnur.
Þar var sonur minn skrásett-
ur.
Með handfylli af vottorðum
og skírteinum, komst eg loks inn
á umdæmisskrifstofu vöru-
birgða.
En ekki fékk eg mittisskýluna
bar, heldur lítið ávísunarspjald
fvrir mittisskýluna. Með þetta
litla græna spjald í hendinni
lagði eg aftur á stað til fæðing-
arstofunnarinnar. Á leiðinni
datt mér í hug, hvað alt þetta
skrifstofufólk mundi gera, ef
einþverjum dytti það snjallræði
í hug, að það mætti kansbe út-
býta mittisskýlum — eða að
minsta kosti ávísun á mittisskýl-
ur í sjálfrí fæðingarstofnuninni?
Á sjöunda degi eftir fæðingu
sonar míns, var hann í spánýrri
mittisskýlu — “útskrifaður” að
byrja lífið á þessari jörð.
“Og hér er sápuskírteini,”
sögðu þeir, að skilnaði, og réttu
mér bréfsnepil.
Sonur minn var orðinn meir
en eins mánaðar gamall þegar
sápuskírteinið varð loks að sápu
stykki!
En þetta sápuskírteini hafði
svo sem ekki legið aðgerðalaust.
Það ferðaðist nú fyrst og fremst
sömu leið og mittisskýlu vottorð-
in, og svo hélt það áfram, þangað
sem faðir barnsins vinnur og
þaðan inn á ráðstefnustofu barna
og þaðan til eiganda hússins sem
barnið dvaldi í og loks aftur inn
á fæðingarstofnunina.
Þetta sápuvottorð fór ekki alla
þessa krókavegi einsamalt. Nei,
ónei, pabbi varð að elta það. Til
þ£ss eru feður!
Aftan á þetta sápuskírtini er
prentuð þessi yfirlýsing:
“Öll sápuskírteini skulu við
tekin beinlínis í fæðingarstofn-
uninni. Forseti sveitaskrifstofu
vörubirgðaleyfis”.
Og þar undir þessi klausa:
“1 fyrsta lagi, sápuspjöld verða
veitt við framvísun þessa skir-
teinis á skrifstofunni þar sem öll
önnur vöruspjöld eru veitt.” —
(Undirskrift ólæsileg)
Á endanum fékk eg sápuna.
En eg geymi skírteinið.
Þegar sonur minn kemst á
vinnualdur, þá ætla eg að sýna
honum þennan snepil, með þess-
um orðum:
“Rífðu þetta sundur sonur
minn og vertu aldrei valdur að
útgáfu svona snepils eða skrifa
slíka yfirlýsing. — Breyttu við
náunga þi'na eins og menn með
viti!” Á. S.
Hetjusögur Norðurlanda
(Þýtt hefir Rögnv. Pétursson).
Enn eru nokkur eintök fyrir-
liggjandi af þessari vinsælu bók.
Þeir sem vilja eignast hana sendi I
pöntun til skrifstofu Heimskr.
og 35c, verður hún þá send póst-
frítt.
The Viking Press Ltd.
853 Sargent Ave., Winnipeg
* ★ *
Heimskringla er til sölu hjá
hr. bóksala Árna Bjarnarsyni,
Akureyri, Island.
★ ★ ★
Framvegis verður Heims-
kringla fáanleg í lausasölu, hjá
hr. bóksala Lárus Blöndal, Skóla
vörðustíg 2, Reykjavík, ísland.
ÍSLANDSFERÐ
Hans Jónssonar 1938
Framh.
Fyrir þremur árum rak feikna
mikið af fyrirtaks trjávið á Tjör-
nesi. Bjálkarnir voru 2 til 3 fet
í gegn og 20 til 40 fet á lengd
og sagað fyrir báða enda. Það
var .alt fura og rauðviður. Á
sumum jörðum rak 200 til 300
bjálkar, var það gott húsílag fyr-
ir bændur þar, fengu þeir nægan
byggingarvið og einnig mikið til
eldsnsytis.
Bændur á Tjörnesi hafa
stækk|ið hús sín um % síðan
1888. Nú borgar ríkið og ýmsir
sjóðir 100 kr. fyrir að koma
einni dagsláttu í rækt Tjörnes-
ingar rækta þó nokkuð til hlítar
af jarðeplum. Jóhannes í Ytri
Tungu seldi 40 tunnur af jarð-
eplum í vor er leið. Það hafa
verið ágæt hrognkelsaveiði þar
s. 1. 3 yor. Nú er hægt að selja
grásleppu hrogn, þau eru verkuð
og sett í tunnur og seld til út-
landa. Mér hefir orðið tíðrætt
um Tjörnesið og Tjörnesinga, og
stafar það af því að þaðan er eg
upprunnin, og þekti þar bezt til,
og svo er margt fólk hér sem þar
var gagnkunnugt.
Húsavík er orðið eitt stórt tún
frá Þorvaldsstöðum og út á
Höfða, og upp í Húsavíkurfjall.
Frá Húsavík fór eg á bíl til
Akureyrar, var 4 stundir á leið-
inni. Vegurinn er afar mjór
víða, og ef bílar mætast, verða
þeir að stansa. Það er ljómandi
fallegt á Fljótsheiði, þar sá eg
mikið af fé, og svo var þar mikið
af rjúpuungum að bíllinn varð
að stansa, bílstjórinn var svo
mannlundaður að hann vildi
ekki keyra yfir þá. Stönsuðum
við 15 mínútur við Goðafoss,
hann er bæði fallegur og tignar-
legur. Þar var kaffi selt. Að sjá
yfir.Eyjafjörð er dásamlega fag-
urt. Fór frá Akureyri með Goða-
foss til Reykjavíkur, kom við á
Siglufirði, Sauðárkrók og Isa-
firði.
Eg var 2 daga í Reykjavík áð-
ur siglt var tíl útlanda, notaði eg
tímann og fór til Þingvalla aust-
ur, þar er tign og goðborin feg-
urð. Þar voru margir ferðamenn
í tjöldum. Voru sumir að veiða
silung, það er himneskt að eyða
þar frístundum sínum. Það er
íslendingum helgur staður, þar
hitnar manni um hjarta er mað-
ur minnist fornrar sögu.
Á leiðinni út kom Goðafoss við
í Vestmannaeyjum og tók um
borð 50 smálestir af saltfiski.
sem átti að fara til S. Ameríku.
Eg fór þar á land og sá Herjólís-
dal, það er einn fallegasti stað-
ur sem eg sá á Islandi. Þegar
við fórum fram hjá Færeyjum
var þreifandi þoka, þar rákust á
tvö skip, annað frá Englandi
hitt hollenskt, fólkið varð hrætt
og ruddist í bátana, var sagt að
7 manns hefðu druknað, en
hvorugt skipið sökk.
Til Leith kom skipið 10. ágúst
fór þaðan strax til Edinburgh,
og sá nokkuð af hinni miklu sýn-
ingu sem þar stóð yfir fyrir al-
rikið. Margt var þar fallegt og
merkilegt að sjá, en mest bar þar
á rafurmagnsvélum. Þar vaí
járnbrautarlest sem rann sjálf-
krafa, þar voru tilbúin fjöll og
fossar, flaug lestin með miklum
hraða yfir fjöllin. Fór eg upp í
leStina, var brattinn svo mikill
að eg varð að ríghalda mér.
Þaðan fór eg til Glasgow og
jsíðar til Greenoch og þar um
borð í Duchess of York, er flutti
mig vestur, 20,000 smál.'skip, en
þyngd skipsins var sögð 22,000
smál. Hafði það 1000 farþega og
400 skipverja. Einn daginn á
hafinu var ofsaveður svo sjórinn
gekk yfir skipið. — Veðurhæðin
var 80. m. á klst. Skipið hafði
sjó fyrir kjölfstu. Stóra hafís-
jaka sáum við á vesturleið, einn
var 200 fet frá skipinu. — Einn
jakinn sem við sáum var sem
kirkja í laginu.
Á Duchess of York var sá
bezti lúðraflokkur sem eg hefi
nokkurstaðar heyrt. Þar voru
myndasýningar á hverjum degi.
Á skipinu sat eg nokkrum sinn-
um til borðs með enskri konu
sem eg veitti sérstaklega eftir-
tekt fyrir það að hún var ætíð
fyrst að fara að reykja eftir mál-
tíð. Eitt sinn bauð hún mér
reyk, en eg afþakkaði, sagðist
aldrei reykja, og eg sagðist ekki
vita til þess að kvenfólk í Glen-
boro reykti nokkurntíma (það
hefir margt breyst síðan. G.J.O.).
Sagði hún það hlyti að stafa af
því að þær ættu of mörg þprn.
Á skipinu höfðu farþegar skipun
um það að koma á vissan stað ef
eitthvert slys bæri að höndum og
fá björgunarbelti. Var aðbúð öll
góð á skipinu.
Skipið kom við á höfninni í
Quebec og skildi eftir póst, hélt
svo áfram til Montreal, þar lent-
um við 18. ágúst, hélt eg þaðan
heim á leið til Winnipeg, og til
Glenboro kom eg 22. ágúst.
Nú þagnaði Hans en vér spurð-
um hann spjörunum úr. Þú hefir
haft mikal ánægju af ferðinni og
séð margt merkilegt? Já, sagði
hann með gleðibros á vör. Þú
hefir óefað séð marga Vestur-ls-
lendinga heima? Já, eg sá marga
og eftir því sem eg gat merkt, þá
líður þeim öllum vel. Eg kom til
séra Friðriks Hallgrímssonar í
Reykjavík, hann lítur vel út og
líður vel, og er jafn ljúfmann-
legur og hann var. Hann hefir
feykilega stórt bókasafn.
Hálfdán Eiríksson, sonur Þor-
bergs Eiríkssonar í Winnipeg,
sem hér var í bygðinni í 2 ár,
hefir stóra kjötverzlun í Reykja-
vík, selur hann kjöt fyrir 40,000
kr. árlega. Hann tók mér ágæt-
lega, og bauð mér út á sumarbú-
stað sinn, sem hann hefir prýði-
legan skamt frá Reykjavík, hjá
honum sá eg fallegastan garð á
Islandi. Friðgeir Berg, sem einn-
ig var hér, býr á Akureyri, o%
skrifar fréttir fyrir mörg blöð í
Reykjavík. Eg sá og talaði við
marga fleiri, og allir báðu að
heilsa vinum og kunningjum hér
vestra.
Hvernig leizt þér á Reykjavík?
spurðum vér. — Vel, segir hann
hiklaust, eg var búinn að heyra
að það væri ekki töluð annað en
enska á götunni þar, en það er
fjarri sanni. Eg var 5 daga þar
og gekk oft um göturnar, og
heyrði aðeins einu sinni tvo
menn tala ensku saman. Flest
hús í Reykjavík eru tvær til
þrjár lofthæðir. Verzlunarbúðir
3 til 4 lofthæðir, hæsta bygging'
in er sex lofthæðir. Mér leizt
vel á fólkið þar og alstaðar á ls-
landi, og líðan almennings sýnd-
ist mér góð. Allir voru glaðir og
frjálslegir. Fólkið þar hefir
margbreyttari fæðu en hér, sér-
staklega leizt mér vel á kven-
fólkið. Það er fallegra en hér,
hefir betra yfirlit og er rjóðara-
1 Reykjavík eru gefin út 5 dag'
blöð.
Varð nokkur hindrun á fer^
þinni nökkurstaðar? — Nei, ekk>
var það, en eg varð að sýna borg'
arabréf mitt fimm sinnum a
austurleið, og eins á leiðinni tu
baka. Flestir sem eg hafði nokk'
ur mök við voru kurteisir
liprir.
En hvað segirðu merkilegt ffa
Englandi? — Eg gæti ef eg nent1
sagt margt merkilegt þaðan, þar
er margt stórkostlegt og eftV'
tektavert, bæði ljótt og fagnrt-
Þú var lengi í Liveipool, hva
segirðu þaðan? Það er víst mik1
borg. — Já, eg var í viku í Liv'
erpool, og sá margt þar. Þar sa
eg fleira fólk á hafnarbakkanuú1’
en eg hefi,séð á nokkrum öðrU^
stað, og hvergi hefi eg séð sktf
með tveimur stýrum nema þa,r'
það voru ferjubátar. Tollhús1^
er með elztu byggingum sem fj’
hefi séð, yfir 250 ára gama ’
bygt úr steinsteypu og or^Jrf
svart af reyk og elli. Þar sá e*
kirkju sem er yfir 200 fet á h# ’
var byrjað að byggja hana fyr^
30 árum, og er enn ekki lok1