Heimskringla - 03.04.1946, Blaðsíða 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 3. APRIL 1946
SYO MÖRG ERU
HANS ORÐ
Hum . . . Heldur þykir mér
hann Jón Bíldfell, héma kunn-
ingi okkar, vera gustmikill þegar
hann rambar út á ritvöllinn til
að stangast við mínar stoðir.
Hann segist ekki geta varist
hlátri þegar hann hugleiði minn
hégómaskap og horfir á mínar
fíflskapar brettur fyrir framan var
sjálft altarið. Jæja, er eg þá
virkilega svona montinn? Lít eg
þá virkilega svona út, eins og
uppstrammaður trúði með als-
konar, viprum, rykkjum, fettum
og regingssvip, bjóðandi fólkinu
að sjá mína dýrð í forgylling for-
dildarinnar. Eg held þetta geti
svo sem verið, því þér að segja
Jón minn sjáum við okkur ekki
sjálfa.eins og aðrir sjá oss og er
það okkur báðum hið mesta
mein. — “Oh if some power the
gifty gee us to see ourselves as
others see us”.
Þegar Jón nær sér eftir hláturs
aðkastið skiftir hann um tón og
tekur að ræða um sögustíl, í sín-
um stíl. Kemur nú uppá döfina
að kunningi minn einn í Winni-
peg reyndist sannorður þegar
hann sagði “Jón Bíldfell á ekki
við það sem í ritlist nefnist stíli,
því hann mun ekki vita hvað
stíll er”.
Stíll í ritmáli, góði Jón, er
snið hugsananna í búningi orð-
anna. Það sem þú ert að finna
að mér snertir hið sögulega gagn-
rýni en þar er mér nú heldur en
ekki ábótavant að þínum dómi.
Gerist nú Jón storsnúðugur fyrir
hönd landans og segir, að “ís-
lendingar hafa aldrei verið ráða-
lausar hengilmænur í höndum
innlendra yfirboðara,” o. s. frv.
Nei þú sem reyndur og greindur
maður ættir ekki að þjóta svona
upp á nef þitt út af engu. Eg hef
aldrei borið það á Islendinga að
þeir væru yfirleytt hengilmáen-
ur, aðeins sagt þeir hafi kunnað
lítt til verka hér vestra á fyrstu
landnáms-árunum. Einn rithöf-
undur, vor á meðal, segir að þeir
hafi ekki einusinni kunnað að
moka upp á canadisku.
Item tvö til sönnunar minni
glópsku, sem fer með vaðal og
staðleysur er umsögn mín um
flugumar á frumbýlisárunum.
Bíldfell gerir lítið úr svoleiðis
smákvikindum, hefir það eftir
Briem að bolahundarnir hafi
bara hnekkt nytinni í kúnum um
tveggja vikna skeið anno domini
1877. Herra Jón hefur þú aldrei
heyrt getið um mýflugur?
Svo kemur auglýsing eftir
annan Briem um ódæma hey-
skap í Nýja íslandi. Þeir léku
sér að því að slá kýrfóðrið á dag,
vanalega að reikna kýrfóðrið
þrjár smálestir af þurru heyi.
Að þetta kunni að hafa átt sér
stað á flæðiengjunum við Fljót-
ið má vera en alment mun það
naumast hafa verið. Svo gætir
Bíldfell þess ekki í fuminu að eg
að draga heildarmynd af
veru íslendinga í allri nýlend-
unni öll fyrstu árin og þeir hafa
fráleitt þanið sig á flæði engj-
unum eftir að flóðið hljóp í vatn-
ið. Annars hafði eg nú þetta alt
eftir góðu og heiðvirðu fólki,
sem eg trúi fult eins vel og Jóni
Bíldfell þegar hann er í orustu
ham.
Úr þessum dómadags heyskap
þýtur hann svo til prestanna, en
snúningurinn gerist með þeim
hraða, að sambandið eins og
brjálast dálítið. Sjálfsagt á þessi
skammagrein um landana frá
þjóðkunnum sæmdarmanni í
Kaupmannahöfn eithvert erindi
inn í umræðuna þótt erfitt sé að
glöggva sig á því. Klausan hljóð-
ar þannig: — “Að svíkjast frá að
borga stjórnarlánið, sem lánað
vai*í góðri meiningu og óhætt að
segja að hefur haldið lífinu í
mönnum fyrsta árið, þá er líf-
gjöfin ílla launuð og setur blett
á Islendinga bæði þá er byggja
hið nýja og hið gamla ísland”.
Á að skilja þetta sem svo, að
landnemarnir hafi, að hvöt Séra
Páls, flutt suður til að svíkjast
undan greiðslu á réttmætri
skuld? Það liggur beinast við en
sjálfsagt er það nú samt ekki
meining Bílfells.
Um andlega hollustu presta-
deilunnar í Nýja-íslandi tilfærir
Jón vitnisburð séra F. J. Berg-
manns sál. Það sannar auðvitað
ekki neitt því menn eru ekki endi
lega nauðbeygðir til að fallast á
skoðanir þessa merka_ manns.
Hvorki eg eða Bíldfell gerum það
ávalt, í öðrum greinum. Eg er
yfirleitt ekki á hans skoðun-
um, áður enn hann endurfædd-
ist til frjálslyndis. Bíldfell yfir
leitt ekki á hans skoðun eftir að
hann tók endurbótum. Ef klofn
ingur í söfnuðum og trúardeilur
eru andlegt hressingar lyf ættu
allir söfnuðir að skifta sér í and-
víga flokka og prestamir að
liggja í stöðugu trúarþjarki.
Nú kemur rúsínan: — Eg er
undur hræddur, séra Halldor, áð
ef þér er alvara með að sverta
minningu séra Pálls Þorlaksson-
ar, þá þurfi sterkari stoðir til
John S. Brooks Limited
DUNVILLE. Ontario, Canada
MAN UFACTURERS OF GILL NETTING
Okkar net eru búin til úr beztu tegund af hör tvinna
og fyrsta flokks “Sea Island Cotton” og egypskum tvinna.
Þér megið treysta bœði vörugœðum og verði
Allar pantanir fljótt og ábyggilega afgreiddar.
Captain M. R. Janes, Leland Hotel, Winnipeg
Umboðsmaður fyrir Manitoba, Saskatchewan og Alberta
þess en þér hefur enn tekist að það bera vott um óbilgrini að tala
smíða. ! svo um menn og málefni, eins og
Æ hvernig getur maðurinn gert er í Helgafellsfyrirlestrin-
látið. Það er eins og hann sé bú- um og í mörgum öðrum Ára-
inn að steingleyma sínu lúterska ; móta og Sameiningargreinum.
lærdómskveri. Þar stendur þó að ] Ja, Bíldfell minn, þér hættir
maður eigi að færa alt til betri mjög við að sjá aðra í endurskini
vegar. Er það mögulegt að fljót- eða skugga þinnar eigin persónu
fæmi þín, í æskunni hafi verið og eigna þeim mikillæti, sem
þeim mun meiri en í ellinni að þú þeim var ekki eiginlegt. Þú ger-
hafir mislesið boðorðið og tekið ir vm þinn, séra Jón, að sjálf-
það fyrir áminningu um að færa byrgingi, ósjálfrátt. Hann mun
alt til verri vegar. aldrei hafa sagt að nýja guð-
Engum heilvita manni, sem fræðin væri öll bygð á getgátum
lesið hefir álit mitt á séra Páli,! °S §efið lítið eða ekkert fyrir
myndi hafa komið til hugar, að
eg væri að reyna að sverta minn-
ingu þessa sæmdar manns. Það
dettur þér heldur ekki í hug Jón,
þú ert ekki þvílíkt flón. Eg hef
mestu andstygð á að sverta
mannorð manns og líka á þeirri
lævísi sem svertir málstað
manna með því að lauma inn í
orð og umræðu annara illkvitn-
is getsökunum. Þetta eru aðferð-
ir mannorðs morðingjans og jafn
fjarlægt kristilegum heiðarleg-
heitum sem forn-norrænu dreng-
skapar hugtaki.
Rökleiðsla Jóns er kynleg svo
ekki sé meira sagt. Uppblásturs
erindi séra Jóns Bjamasonar er
afsakað og réttlætt með erindi í
ljóði eftir Ingólf læknir Gísla-
son er lýsir eymdar ástandi á
bóndabýli norðlenzku. Auðvitað
hefði læknirinn getað fundið því-
lík býli í öllum löndum og einnig
hér í Ameríku. Það sýnir eng-
an vegin að vaxtarbroddur af
nýju vori sé ekki farin að gægj-
ast upp úr sinunni til athugunar
þeim, er hafa stillingu og að-
gætni til að athuga lífsmörkin í
þjóðfélaginu enda þótt eymdin
ríki enn í sumum stöðum.
Nei, eg er ófáanlegur til að
taka það aftur, að séra Jón var
stundum, jafnvel oft, óbilgjarn í
dómum. Mér þykir mikið fyrir
að þurfa að segja það, því eg met
manninn mikils að mörgu leyti;
en herra minn trúr, heilagur var
hann ekki, þótt margt gott hefð-
uð þið getað af honum lært og
þar meðal það, vera ekki ósann-
gjarnari í dómum en hann var
sjálfur. Þessa manndýrkun þína,
Jón minn, met eg nú eins og
hvem annan barnaskap en hann
verður annað og verra þegar
andúð þín blindar þér sýn svo
öll við það sannindi rengjast.
Já, eg sný ekki aftur með það:
séra Jón var ósanngam í ritdómi
sínum um Ólöfu í Ási, enda þótt
eitthvað mætti að sögunni finna.
Hún hefir samt sem áður sína
kosti og er einstæð nokkuð í ís-
lenzkum bókmentum enda sann-
söguleg syndajátningarsaga (eða
svo er mér tjáð) konu nokkurr-
ar. Það ber nefnilega við í mínu
héraði og kanske víðar — þótt ilt
sé til afspurnar — að konurnar
rannsóknir vísindalegra ment-
aðra manna. Ef svo hefði verið
bæri það vott um mikinn sjálf-
byrgingsskap. Auðvitað höfðu
þessir menn betri aðstöðu en
hann og meiri þekkingu til þeirra
rannsókna.
Séra Friðrik J. Bergmann seg-
ir í “Trú og þekking”, að séra
Jón hafi eiginlega ekkert lesið
nema “The Sunday School
Times” af guðfræðilegum ritum.
Eg býst samt við að þetta sé of-
mæli, en hvað um það, hvernig í
ósköpunum gat hann vitað hvert
niðurstöður vísindalegra ment-
aðra guðfræðinga, fornfræðinga
og málfræðinga voru á rökum
bygðar eða ekki, héma vestur í
Winnipeg. Og það hefði verið
meiri sjálfbyrgingsskapurinn að
dæma þær markleysu eina, án
þess að hafa gagnskoðað málið.
Nei, fljótfærnin fer með Bíldfell
hér í gönur, sem oftar. Séra Jón
fór aðeins fram á að þessum
rannsóknum og niðurstöðum
þeirra væri haldið leyndum
þangað til almenningi gæfist
betra tækifæri á að átta sig á
þeim. Eins og eg hefi bent á áð-
ur leiddist hann seinna út í að
verja gömlu guðfræðina en samt
ekki á fræðilegum grundvelli —
það var hlutverk séra Friðriks.
Til hvers er að vera með þessi
stórsnúðugheit. — Það eru ekki
nema alveg forhertir sjálfbyrg-
ingar sem láta sér á sama standa
um álit annara eða heldurðu í
alvöru, að sj álfsálitið sé heil-
brigðara til að leiðbeina manni
til skilnings á sjálfum sér? —
Hvernig sem þér kann að vera
farið í því atriði nær það ekki
nokkurri átt að eigna séra Jóni
slíkt. Hann var þvert á móti
mjög viðkvæmur fyrir almenn-
ings- og einstaklings álitinu og
þoldi illa að honum væri mót-
mælt. Eg er nú farinn að halda
þú hafir eiginlega aldrei þekt
séra Jón eins og hann var, haldið
bara að hann væri alveg eins og
þú, hvorki meiri né vitrari.
Jón Bíldfell segir, að eg fari
með ósannindi er eg fullryði, að
um staðreyndir sé að ræða, að
því er viðkemur nýju-guðfræð-
inni. Hér er hann líklega ein-
lægur — veit ekki betur. Hvorki
séra Jón eða nokkur guðfræð-
Fyrir hvert $4 virði af Stríðssparnaðar Skírteinum
færð þú $5 er þau falla í gjalddaga.
Hver dollar er þú leggur í þessi Skírteini er innlegg
til sigurs og þína eigin framtíð.
Hver dollar sem þú leggur í Stríðssparnaðar Skírteini
er trygður — því þau eru ábyrgst með öllum auðsupp-
sprettum Canada.
Þú getur keypt Stríðssparnaðar Skírteini eða frí-
merki hvenær sem er í hvaða útibúi Royal Bank of Canada
Fyrirkomulag Bankans
Ef þú óskar, tekur bankinn að sér að kaupa
Stríðssparnaðar Skírteini fyrir þig á hverjum
mánuði, draga borgunina frá innstæðu þinni og
sjá um að skírteinin séu send beina leið heim til
þín. Þetta er tryggasta leiðin til að safna reiðu
fé í framtíðinni. Spyrjist fyrir um þetta fyrir-
komulag bankans í hvaða útibúi hans sem er.
THE
ROYAL BANK
OF CANADA
höfðu framhjá körlunum sínum . „ , , , „
, , . - , .. , i mgur, sem verðskuldar nafmð,
og karlarmr framhja konunum 6 ’ , , , ,
tt, , , ,. . * getur haldið nokkru þviliku
sinum. Eg þekti — nei, varaðu ° ^ . >a_ v ^ ^__________.
þig nú og farðu ekki að gera mér
ljótar getsakir, eins og þér er svo
eiginlegt, — sumar þessar kon-
ur, og vissi að þær voru nú ann-
ars engar ófreskjur, en sagt er að
orsakir liggi til alls. Já, eg bein-
leiðis ásaka séra Jón um óbil
| fram. Þeir vita betur. Það væri
'álíka eins og stjörnufræðingur
héldi því fram, að sólin snerist
í kringum jörðina; lándafræð-
ingur að jörðin væri marflöt,
dýrafræðingur, sem hafnaði aðal
niðurstöðum framþróunarkenn-
girni þegar hann meinaðist við í:“8™“«; jarðfræðingur, sem
því að Þorsteinn Erlendson fengi |tryðl þvi að Jörðin væri sköPuð
skáldastyrk. Eg segi að hann a SeX döSum' Maður Setur blátt
Following a series of advertisements devoted to Veterans’ Out-
of-work Allowances, this space will be used for the next few
weeks to detail Veterans’ Insurance, prepared in co-operation
with Depantment of Veterans’ Affairs.
No. 2—VETEJIANS’ INSURANCE
Veterans’ insurance is designed as low cost protection for
ex-service personnel’s dependents and as a savings plan for
themselves.
Premiums are low and may be paid monthly at no extra
cost. For example, a veteran taking out a $1,000 policy at the age
of 25, payable until the age of 65 spends only $1.39 per month for
this protection. Premium for a $10,000 policy under the same
arrangements would be $13.90 per month only.
Medical examinations are not required for veterans or vet-
erans’ widows seeking coverage except in a few special cases.
Liberal cash values are available after two years; also re-
duced paid-up insurance and extended term insurance options.
A disability benefit is included in all policies at no extra
premium.
The policies are unrestricted as to occupation, travel or
residence and extra premiums are not necessary for those
engaged in hazardous vooation suoh as flying, etc.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITED
MD153
hafi verið óbilgjarn þegar hann
vítir Jón Trausta fyrir að vilja
áfram ekki verið fræðimaður og
jafnframt neitað því sem stað-
heldur leita eðlilegra en hinna 1 reyndirnar kenna’
svonefndu “yfirnáttúrlegu” or-j Að Þn sért manna fljótfæm-
saka fyrir sumum viðburðum í, astur sannast bezt af því sem
Skaftáreldum eða segir frá þeim segir um tilvitnun mína í fyr-
viðburðum, sem séra Jón Stein-
grímsson sjálfur getur um í sinni
æfisögu. Eg fullyrði, að séra Jón
Bjarnason hafi verið óbilgjarn
þegar hann vítir stjórnina fyrir
að víkja ekki Skúla Thoroddsen
umsvifalaust úr embætti, að ó-
rannsökuðu máli. Eg segi það
óbilgimi að drótta því að Jóni
Ólafssyni og séra Magnúsi
Skaftasyni, að þeir hafi verið
þvílík smámenni að almenning-
ur muni ekki taka mikið mark á
'ieim. Þetta er nærri því eins o^
irlesturinn “Þrándur í ^ötu
Láttu nú eins og guð hafi gefið
þér vitið og við skulum í vinskap
setjast hlið við hlið og fletta upp
á ellefta árgangi Áramóta. Við
komum að fyrirlestrinum —
“Þrándur í götu”, á 10. bls. —
Hlaupum yfir innleiðinguna þótl
hún sé góð og lærdómsrík á sím
vísu. Við nemum staðar á bls
34, neðarlega, og lesum:
“Eg kalla það alt kreddur, serr
menn kirkjunnar, einkum þr
auðvitað guðfræðingarnir, hafr
tilhneigingu sinni upphugsað
trúmálum eða kirkjumálum við-
komandi, ellegar tekið að láni
hjá einhverjum öðrum, gera að
sínu sérstaka uppáhaldi, láta það
sitja í fyrirrúmi fyrir öllu öðru,
eru altaf að ota því fram eins og
undir því sé komin framtíðar
velferð kirkjunnar. I þessum
sérkreddum er oftast einhver
sannleikur, stundum talsvert
mikilsverður sannleikur en þó
aldrei nema brot af sannleikan-
um, sem Jesú átti við, er hann í
skilnaðarræðu sinni til læri-
sveina sinna á skírdagskvöld gaf
þeim þetta fyrirheit: “Þegar
hann, sá sannleiksandi kemur,
mun hann leiða yður í allan
sannleika”.”
Svo flettum við við blaði og á
36. bls. fer séra Jón að greina frá
hvaða kreddur séu helzt upp á
baugi í íslenzkri kristni. Telur
hann þar fyrst fram “hærri kri-
tikina með svofeldum orðum:
“Fyrst skal nefnd hin “hærri
krittik”, sem svo er kölluð, ný-
mæli um tilorðning margra rit-
anna í biblíunni ...”
Svo kemur á 38. bls. greinin
sem Jón Bíldfell tilfærir og á
séra Jón þar auðvitað við, að
einnig í hærri kritikinni kunni
að vera margt satt eins og í öðr-
um “kreddum”.
Vill nú ekki einhver góðhjört-
uð manneskja í Winnipeg fara
með Jón Bíldfell inn í bókaher-
bergið í J. B. byggingunni og lesa
þetta yfir með öldungnum og
jafnframt taka með sér Heims-
kringlu blaðið, með svaragrein
minni til Bíldfells og gera sam-
anburð og sjá hvert eg hef farið
langt frá því rétta. — Já, nú þýt-
ur líklegast í Jón og finst eg vera
á fiskiríi eftir hólinu a la Bíld-
fell. Látum það svo vera.
Við skulum skilja við öldung-
inn þar sem hann er til sanns
vegar fæður af einhverri fróm-
lundaðri Winnipeg-sál.
H. E. Johnson
sem vinnast í samkepni af þess-
ari tegund, segir skattaskrifstof-
an, eru skattfríir sem tekjuliður.
Af upphæðinni, $25,000, sem
heitið er í verðlaun, verður
$18,750 skift í vesturfylkjunum.
Þetta nær yfir þrjú sléttufylkin
og Peace River hlutann í British
Columbia. Samkepnisumsóknir
lokast 15. júní.,
A S K O R U N
SAMKEPNISVERÐLAUN
ERU SKATTFRI
Bíldfell væri að tala. Eg álít sjálfir samkvæmt persónulegri
Þær $25 þúsundir er skift
verður milli vinnenda í 1946
samkepninni um “National Bar-'
ley Contest”, verða ekki skatt-
aðar sem inntektir til þeirra er \
vinna þau. Þetta meinar að hver
sá sem verðlaun hlýtur þarf ekki
að borga tekjuskatt af þeim pen-
ingum er hann fær.
Þessi skipun er frá vara-ráð-
gjafa skatta í Ottawa. Peningar,
Útgáfunefnd Sögu íslendinga
í Vesturheimi fær við og við, úr
ýmsum stöðum í Canada og
Bandaríkjunum, beiðni um þrjú
bindin sem út eru komin af Sög-
unni. Fyrsta bindið er ekki leng
ur til hjá nefndinni. Nú mælist
nefndin til þess að ef einhverjir
sem eiga fyrsta bindið, vilji selja
það, þá láti þeir undirritaðan
vita um það, svo nefndin geti
rakleiðis snúið sér til þeirra,
þegar þörf gerist.
Ennfremur mælist nefndin
vinsamlega til þess, að fólk hraði
pöntun á þriðja bindi Sögunnar.
Nefndin efar ekki að útgáfan
seljist, en það er nefndinni mikil
hjálp að þetta gerist sem fyrst.
Þeim mun fyr sem þetta bindi
selst, þeim mun greiðara verður
nefndinni að halda áfram með
verkið. Þetta verk hefir hlotið
lof ekki aðeins hjá Islendingum,
heldur einnig hjá annara þjóða
mönnum hér í álfu. Þeir dá það
að íslendingar, jafn fámennir og
þeir eru, skulu vera að gefa út
þá fullkomnustu sögu, sem nokk-
urt þjóðarbrot, hér í Canada, að
minsta kosti, hefir látið rita og
gefa út. Enda hafa pantanir, sem
nefndinni hafa verið sendar ný-
lega, komið frá stórum bókasöfn-
um í borgum, ríkjum og fylkjum
álfunnar.
Styrkið nú þetta fyrirtæki,
landar góðir, með því að senda
pantanir yðar eins fljótt og þér
getið. Það yrði nefndinni hin
mesta og bezta hjálp sem þér get-
ið látið henni í té.
J. G. Jóhannsson
—586 Arlington St.,
Winnipeg, Man.
The Junior Ladies’ Aid of th
First Lutheran Church will hol
their regular meeting in th
Church Parlors on Tues. Apri
9, at 2.30 p.m.
* * *
Messa að Mikley
Sunnudaginn, 7. apríl, mess
að Mikley, kl. 2 e. h.
Skúli Sigurgeirsson