Heimskringla - 01.05.1946, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
REIUSKRINGLA
WINNIPEG, 1. MAÍ 1946
FRÁ ÞJÓÐRÆKNISÞING
INU ÁRIÐ 1946
Framh.
Þinginu bárust margar kveðj-
ur frá vinum félagsins og vel-
unnurum og komu þær símleiðis,
bréfleiðis og boðieiðis. Þær vóru
frá Forseta íslands, Biskupi Is-
lands, Thors sendiherra, aðal-
ræðismanni Dr. Briem, Þjóð-
ræknisfélaginu í Reykjavík og
formanni þess Hálfdáni Eiríks-
syni, Dr. Thorvaldson í Saska-
toon. Dr. Vilhjálmi Stefánssyni,
Pétri Sigurgeirssyni, próf. Hall-
dóri Hermannssyni, Dr. Henry
Goddard Leach, forstjóra “The
Scandinavian Foundation”, Rt.
Rev. C. V. Pilcher, D.D., Sidney,
Australia og fleirum. Sýnir þetta
ánægjulegar vinsældir félagsins.
Af verkefnum sem lágu fyrir
þessu þingi og til afgreiðslu fyrir
stjórnarnefndina er þessara helzt
að geta: um minnisvarða eða leg-
stein fyrir skáldið Jóhann Magn-
ús Bjarnason, um styrk til lista-
konunnar Agnesar Sigurðsson,
útgáfumál, uppfræðslumál, um
samvinnumál við ísland, um
berytingu á þingtímanum, hús-
byggingarmál, ráðstafanir Ing-
ólfssjóðsins.
Bréf hefir Þjóðræknisfélaginu
borist frá íslenzka kvenfélaginu
í Elfros, Sask., þar sem óskað er
aðstoðar og samvinnu við þetta
félag um að reisa legstein á leiði
skáldsins og konu hans, á gröf
þeirra í Elfros. Þingið tjáði sig
alfúst að styrkja þetta fyrirtæki
og fól stjórnarnefndinni fram-
kvæmdir af hálfu Þjóðræknisfé
lagsins.
Miklir peningar hafa nú þegar
gefist í námssjóð Agnesar Sig-
urðssonar en stjómarnefndin
hefir sett sér $2,500 sem tak-
mark. Mun það um helmingur
kostnaðar. Hér beitir félagið sér
fyrir verðugu máli. Ekki er því
unt að gera neitt, sem fremur er
í samræmi við hlutverk þess og
stefnu en styrkja vestur-íslenzka
afbragðsmenn og konur til
ítrasta þroska. Bréf hefir séra
Valdimar borist frá hinum þjóð-
fræga kennara Agnesar, sem læt-
ur hið bezta af hæfileikum ung-
frúarinnar og ástundun. Mun
stjómarnefndin gera alt sem í
hennar valdi stendur, að» boði
þingsins, svo Agnes fái að njóta
hæfileika sinna sem allra bezt.
Útgáfufyrirtæki félagsins
ganga að óskum. Tímaritið borg-
ar sig vel fjárhagslega og er
hvarvetna að -góðu getið. Er því
vel borgið undir ritstjóm Gísla
Jónsson, enda fulltreystum við
honum. Að tilmælum The Ice-
landic Canadian Club” tók fé-
lagið, að fmmkvæði stjórnar-
nefndarinnar, á sig ábyrgð á út-
gáfukostnaði bókarinnar “Ice-
land’s Thousand Years” að hálfu
Ekkert útlit að þessi ráðstöfun
verði Þjóðræknisfélaginu til
kostnaðar. Salan hefir gengið
vel og ritið fær hvarvetna hina
ákjósanlegustu ritdóma. Vottaði
þingið forstöðufólki þessa fyrir-
tækis þakkir sínar fyrir fram-
kvæmdimar.
í fræðslumálum varð það helzt
til nýunga, að stjómamefndinni
var falið, að leita fyrir sér um
mann eða kónu sem í þjónustu
Þjóðræknisfélagsins ferðast,
nokkurn tíma ársins, um íslenzk-
ar bygðir, til að stofna til náms-
skeiðs í íslenzku og hlynna að
öðm leyti að félagsþörfum í
deildunum.
Mörgum finst sem nú sé mjög
tekið á okkur að halla í viðskift-
um við þjóðbræðumar heima,
þar sem okkar mönnum er boðið
heim auk þess sem okkur em
sendir ágætir fulltrúar að heim-
an á síðustu ámm. Vék þing-
nefndin í samvinnumálinu við
Island að þessu og lét þá von í
ljósi, að við mættum endurgjalda
velviljann með því að senda
völdum mönnum á íslandi heim-
boð hingað. Þingið tók vel í það
og fól framkvæmdarnefndinni
málið til frekari athugunar.
Talsvert hefir verið rætt, að
undanförnu um breytingu á
þingtímanum frá vetri til vors.
Á síðast liðnum vetri skrifaði
ritarinn og Guðm. Feldsted, for-
maður milliþinganefndarinnar í
málinu, öllum deildum félagsins
úm málið og leituðu álits þeirra.
Svörin þóttu samt ekki fullnægj-
andi þar sem svar kom frá svo
fáum deildum, en þær deildir
sem sendu svör voru flestar með
breytingunni.
Málið virðist horfa þannig við.
Sumum, einkum bændum norð-
ur á milli vatnanna og suður í
Dakota veitist erfitt að sækja
þingið að vetrarlagi, bæði vegna
anna og fyrir slæmar samgöng-
ur. Aftur á móti væri erfitt fyrir
Winnipeg-búa að taka á móti
þinginu að sumarlagi, þar sem
fjöldi fólks er farinn til sumar-
dvalar úr borginni. Eins virðast
sumar deildir út um land vera
breytingunni mótfallnar.
Ymislegt fleira kemur tii
greina. Það væri að sumu leyti
ánægjulegra að sækja þingið að
vor eða sumarlagi, sérstaklega
ánægjulegra að taka á móti gest-
unum að heiman meðan grundir
enginn um að séra Valdimar
muni reynast bæði sanngjam og
og akrar eru grænir en blóm'samvinnuþíður og byggjum við,
1
John S. Brooks Limited
DUNVILLE, Ontario, Canada
MANUFACTURERS OF GILL NETTING
Okkar net eru búin til úr beztu tegund af hör tvinna
og fyrsta flokks “Sea Island Cotton” og egypskum tvinna.
Þér megið treysta bœði vörugœðum og verði
Allar pantanir fljótt og ábyggilega afgreiddar.
Captain M. R. Janes, Leland Hotel, VVinnipeg
Umboðsznaður fyrir Manitoba, Saskatchewan og Alberta
skrýða skóga og völl. En svo er
þess líka að gæta, að allar höfuð
samkomur vorar, svo sem
kirkjuþing og þjóðhátíðirnar
eru að sumarlagi og því hætt við
árekstrum, auk þess sem það er
mjög heppilegt að dreifa þeim,
og sízt vanþörf á að eyða skamm-
degis drunganum með þinghaldi.
Leitast mun verða enn á ný
að grgiða úr málinu með sann-
girni og að vilja meðlima. Þetta
mál hefir stundum ollað nokkr-
um hita en á þessu þingi var það
rætt með mestu stillingu. Spáir
það góðu svo fremi að málefnin
þá ekki deyi úr doða fyrir sinnu-
leysi almennings.
Húsbyggingarmálið kom fyrir
þjóðræknisþingið í fyrra fyrir
tilmæli Jóns Sigurðssonar fé-
lagsins og “The Icelandic Can-
adian Club”. Var fram á það far-
ið, að Þjóðræknisfélagið tæki til
athugunar hvert ekki myndi
hægt að byggja samkomuhús í
Winnipeg fyrir þarfir félagsins
og sem gæti jafnframt verið mið-
stöð alls íslenzks félagslífs í Win-
nipeg og grendinni. Yfirleitt eru
menn ekki famir að átta sig enn-
þá á málinu og er þó þörfin auð-
sæ þar sem enginn samkomusal-
ur er til er svari þörfum íslend-
inga í borginni, eða hví skyldi
minni þörf vera á því fyrir Is-
lendinga en aðra þjóðflokka að
eiga sér þvílíkt hús? Yfirleitt
reyna allir þjóðflokkar að eign-
ast félagshús. Það eru til ótal
samkomuhús og salir, sem Norð-
menn, Þjóðverjar, Svíar og
Úkranar eiga svo að segja alstað-
ar þar sem þeir eru fjölmennir,
og Islendingar eru fjórði fjöl-
mennasti þjóðflokkurinn í Win-
nipeg.
Nefnd, sem skipuð var í fyrra
gerði fremur lítið, en þó dálítið, i
að afla sér upplýsinga um málið.
Nefndin var naumast starfhæf
eins og hún var skipuð, af því
aðeins sumir nefndarmennirnir
virtust hafa nokkurn áhuga á
málinu og dálítið smitaðir af
þeim anda, sem virðist ríkja í
Winnipeg, að hugmyndin hljóti
að vera tóm vitleysa úr því hinir
eldri og reyndari hafi ekki haf-
ist handa í málinu.
Nú virðist samt ekkert eðli-
legra en málið sé skoðað og rann-
sakað frá öllum hliðum, enda
virtist þetta þing líta svo á. Lagt
var til af þingnefnd í málinu að
milliþinganefnd skyldi skipuð
sem samanstæði af fulltrúum
sem flestra félaga, en þrír ættu
í henni sæti úr Þjóðræknisfélag-
inu. Skyldi sú nefnd rannsaka
þörf og möguleika á þvílíkri hús-
byggingu á árinu og leggja svo
álit sitt fyrir næsta þing. (Eg
hef ætlað mér að skrifa um málið
rækilegar frá eigin brjósti, finni
eg nokkru sinni tíma til þess).
sem með honum höfum starfað,
þá trú á reynslunni.
Séra Philip M. Pétursson var
kjörinn í vara-forseta embættið.
Bættist þar nýtur maður og góð-
ur drengur í nefndina.
H. E. Johnson ritari
DÁN ARFREGN
Mánudaginn 15. apríl, andað-
ist á heimili sínu að Lundar,
Man., Guðmundur Jónas Good-
man, liðlega sjötugur að aldri,
eftir 6 ára heilsubilun. Síðast
var hann hér um bil hálfna ann-
an mánuð rúmfastur.
Guðmundur var fæddur 8.
apríl 1876 í Spónsgerði í Hörgár-
dal í Eyjafjarðarsýslu á Islandi.
P’oreldrar hons voru þau hjónin,
Bjarni Guðmundsson og Ólöf
Sigurðárdóttir. Með þeim ólst
hann upp, kom 10 ára gamall
vestur um haf og settist að með
þeim í Nýja íslandi, á bæ, sem
nefndur var Bræðraborg. Eftir
nokkur ár fór fjölskyldan austur
fyrir Winnipeg-vatn, þar sem
nefnt var Poplar Park. Þar
kvæntist Guðmundur Mfinnie
Monkman en misti hana eftir
eitt ár. Þau eignuðust eina dótt-
ur, sem nú er Mrs. Minnie And-
erson að Victoria Beach, Man.
Eftir þetta lá leiðin út að
Manitotba-vatni, þar sem er
Vogar póststöð. í því bygðarlagi
kvæntist hann Helgu Sigríði
Jónasdóttur, ekkju Jóhannesar
Magnússonar, er dó í Winnipeg.
Guðmundur stundaði þar búskap
og fiskiveiðar. Hann hafði góða
heilsu og rak störf sín með dugn-
aði og fyrirhyggju. Með samein-
uðum kröftum farnaðist þeim
hjónunum vel heimilisstarfið og
umsjónin.
Árið 1933 fluttu þau að Lund-
ar, og hafa búið þar síðan. Síð-
ustu árin var hann mikið þjáður
með köflum. Fékk hann ágæta
læknishjápl hjá Dr. G. Pálsson
og ágæta hjúkrun hjá konunni
og dóttur sinni, en við sjúkdóm-
inn varð ekki ráðið.
Þau hjónin, Guðmundur og
Helga, eignuðust 4 börn. Eitt
þeirra dó ungt. Þau sem lifa eru:
Ólafía Jóhanna, Mrs. Erickson,
að Lundar; Guðmundur Fjölnir
og Ronald Benjamin Franklin, á
heimilinu. Synimir voru báðir
í herþjónustu og eru báðir komn-
ir heim. Þau ólu ennfremur upp
son hennar af fyrra hjónabandi,
Jóhannes Edward Mágnússon,
að Lundar. Systir Mr. Good-
mans, á lífi, er Mrs. Guðrún
Aldrich að Libau, Man., sömu-
leiðis hálfbróðir hans, Sigurjón
Jónasson að Mary Hill, Man.
Hann var jarðsunginn af séra
|Rúnólfi Marteinssyni, miðviku-
daginn 17. apríl, og fór athöfnin
Við Máltíðir
eykur hið bragðLjúfa, ferska
og ilmandi Melrose kaffi á
fullkomnun ánægjunnar. —
Látið Melrose kaffi vera
YÐAR kaffi.
Melrose
I ljósum loítheldum pökkum,
Silex eða malað eins og við á.
H. L. MacKinnon Co.. Lto.. Winnipeg
BRÉF
fram í lútersku kirkjunni á Lun-
Ingólfssjóðurinn er orðinn að'dar, og grafreit bæjarins. Mr.
þrætuepli og hneykslunarhellu Vigfús Guttormssno, organisti,
um háls Þjóðræknisfélagsins, af ásamt söngflokknum, leiddi
því enginn veit hvað á að gera
við hann, þar sem lögvitringun-
um getur ekki komið saman um
hver sé eigandi hans. Leitað hef-
Following a series of advertisements devoted to Veterans’ Out-
of-work Allowances, this space will be used for the next few
weeks to detail Veterans’ Insurance, prepared in co-operation
with Deparitment of Veterans’ Affairs.
No. 6—VETERANS’ INSURANCE (Continued)
If the policy holder stops paying premiums before two full
years’ premiums are paid, protection will cease.
Ií at least 24-months’ premiums have been paid, a veteran is
automatically protected for the full amount of the insurance for
a period depending on the number of premiums paid. At the
end of such period insurance terminates. This is called Extended
Term Insurance.
Veterans may also apply for Reduced Paid-up Insurance
which means they may ask that the premiums paid be used for
a smaller policy on which no further premiums are necessary.
The amount of this insurance depends on the number of prem-
iums paid in toward the {íolicy.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITED
songinn.
Guðmundur var vel gefinn
maður, athugull, minnugur, bók-
|hneigður; elskaði ljóð og söng,
ir verið álits þeirra og ber þeim fylgdist vei með því sem var að
ekkisaman. Sumir á þessu þingi j gerast> mundi einstakiega ve]
vildu gefa leifar hans til líknar- eftir íslandi fyrir mann sem fór
starfsemi, sem nú er svo mikiLþaðan svo ungur Hann var góð.
þörfin á. Hugmyndin var í sjálfu ur heimilisfaðir og ósérhlífinn í
sér góð og myndi hafa fengið hvívetna. Hann varðveitti krist.
mikið fylgi, en gallinn sá að fé- indóminn hjá sér æfina út> eign_
lagið getur aðeins ráðstafað þeim aðist hann af þyí styrk { baráttu
eignum, sem það á og veit með iífsins og huggun { dauðastríð-
réttu sig eiga. | inu
Vonandi finnur stjómarnefnd- Heimilisfólkið flytur hjartans
in einhverja úrlausn á málinu á þakkir iækninum sem stundaði
þessu ári og það mun hún leitast hanilj dótturinni sem hjálpaði til
við að gera, að bendingu þings- að hjúkra honum> fólkinu ollu
sem liðsinti honum í sj úkdóms-
stríðinu, þeim sem lögðu blóm á
kistuna hans, þeim sem fluttu
hlýjar kveðjur bréflega eða
munnlega, öllum þeim sem á
einn eða annan hátt létu hjálp í
té. R. M.
MD157
ms.
Eins og allir vita varð breyting
á forseta, þar sem Dr. Beck gat
ekki lengur gengt því embætti
vegna ritanna. Viðtekur fyrver-
andi vara-forseti, séra Valdimar
J. Eylands. Þótt vandasamt sé
að feta í fótspor Dr. Becks svo
vinsæll og áhugasamur, sem
hann hefir reynst í starfinu, efast
BORGTÐ HETMSKRINGLTT—
því gleymd er goldin sknld
Vancouver, 24. apríl ’46,
1508 W. Georgia
Hr. ritstjóri:
Þá ætla eg að rjúfa þögnina
um fáein augnablik og geta um
samkomur sem hafa verið haldn-
ar hér síðan eg skrifaði seinast.
Kvenfélagið Sólskin hafði hér
stóra samkomu 29. marz s. 1., til
skemtunar var leikur í tveim
þáttum; það var leikið býsna vel,
sérdeilis af Einar Haralds og
frænku minni, Mrs. Thóru Orr.
En það hefði mátt vera meira.
Svo kom fram á leiksviðið nýr
maður, Mr. Andrés Eiríksson,
frá Árborg, Man., og spilaði
danslög á fíólín og dætur hans
tvær sungu með honum, það var
alveg ágætt, betra en maður á
að venjast hér vestur frá. Hann
á eftir að skemta fólki, ef hann
staðnæmist hér framvegis. Svo
var sungið töluvert af íslenzk-
um lögum og þá byrjaði dans-
inn. Það var margt um mann-
inn; þetta var yfir höfuð góð
samkoma og Sólskins konunum
til sóma; inngangur einn dalur
og þar í voru veitingar. Það var
verið að safna fyrir þetta til-
vonandi ellihæli. Eg heyrði að
það hefði komið inn fyrir utan
allan kostnað $108.
Þá hafði Ströndin, sambands-
félag Þjóðræknisfélags Islend-
inga, sína miklu sumarmála-
samkomu í gærkveldi, þriðjud.
þ. 23. apríl, og eg get eins vel
sagt það strax, að það er sú
mesta og skemtilegasta, sem eg
hef verið á síðan eg kom til Van-
cuover. Forseti félagsins, próf.
T. J. Oleson, setti samkomuna
með vel völdum orðum. Svo
byrjaði kórsöngurinn, undir
stjórn L. H. Thorláksson, og það
var svo stór söngflokkurinn, að
hann rúmaðist varla á söngpall-
inum. Sungið var töluvert mikið
af viðeigandi lögum, svo var kall-
aður upp Andrés Eiríksson, hann
las upp um uppreisnina á
Brekku, eftir Gest Pálsson. Þá
var kallaður upp Ármann
Björnsson með kvæði, sem hann
kallaði sumarmálaljóð. Svo voru
þeir kallaðir upp með söng, Elías
Breiðfjörð og Walter Johnson,
þeir eru hreint útsagt snillingar
á þeim sviðum. Eg held að eg
hafi aldrei heyrt neitt fallegra,
enda vildi fólkið ekki sleppa
þeim ofan af pallinum. Næstur
var Dr. Haraldur Sigmar með
ræðu, honum tókst ágætlega, það
var regluleg sumarmála ræða,
full af lífsgleði. Það vatð ekkert
úr því að íslenzka glíman yrði
sýnd; þeir sem ætluðu að reyna
sig, fengu einhverja innan-
skömm og gátu ekki komið. Eg
heyrði hverjir þeir voru, og eg
þekki þá báða, en eg veit ekki
hvað miklir glímumenn þeir eru,
því eg hef ekki glímt við þá. En
nú er eg hættur öllum glímulát-
um. Eg veit ekki hvað þarna
voru margir viðstaddir, en það
virtist að vera urmull af fólki.
Þessi samkoma var til að safna
fyrir Ingólfs bókafélagið; það
hlýtur að hafa komið inn tölu-
vert af peningum. Inngangur
var 50f og 20$ fyrir kaffi, og allir
keyptu það. Programið enti með
því að allir sungu Ó guð vors
lands og God Save The King.
Svo var farið að dansa, en eg
fór að fá mér kaffi og svo að
hepja mig heim. Að endingu
skal eg geta þess að meðlimir í
Ströndinni aukast, eg held að
þeir séu orðnir 80.
Um ellihælið er það að segja,
að það liggur í dái ennþá, en nú
lofar þessi nýkosna nefnd, að
kalla saman fund þann 3. maí
næstkomandi og þá verður sjálf-
sagt eitthvað sagt, hvort sem
nokkuð verður gert.
Um tíðarfar er það að segja,
að það hefir verið ömurlegt að
þessu, en nú ætlar, að eg hald,
að koma sumar með sumri.
Frá Campbell River er ekkert
nýtt að frétta, öllum líður bæri-
lega og heyrt hef eg að það væri
töluverður influtntingur af fólki,
bæði til að fá sér vinnu og setj-
ast að. Svo slæ eg botninn í þetta
í þetta sinn og óska öllum gleði-
legs sumars og alls góðs austur
þar. K. Eiríksson
BERNARD SHAW UM
BINDINDI
“Þá er önnur stofnun, sem út •
svars- og skattgreiðendur verða
að kosta. Það er fangelsið, ásamt
öllu því lögregluvaldi, réttar-
höldum, málafærslum, dómstól-
um og öðrum kostnaði, sem því
ilheyrir. ósköpin öll af lagabrot-
um, sem þessi stofnun verður að
fast við, eru beinlínis eða óbein-
línis áfengisnautninni að kenna.
Nú vill svo til, að áfengisvið-
skifti eru ákaflega arðberandi,
og það svo, að á Englandi eru
þau kölluð “viðskiftin”, eða með
öðrum orðum viðskifti viðskift-
anna eða aðalviðskiftin. — En
hvers vegna eru þau slíkur
gróðavegur? Vegna þess, að á-
fengýjframleiðandinn hirðir alla
peningana, sem drykkjumaður-
inn greiðir fyrir sopann og kast-
ar neytandanum út á götuna þeg-
ar hann er orðinn drukkinn, en
lætur skattgreiðandanum það
eftir að borga allar þær skemdir,
sem drykkjumaðurinn kánn að
^alda, alla glæpi, sem hann frem-
ur, öll þau veikindi, sem hann
leiðir yfir sig og fjölskyldu sína,
og alla þá eymd og fátækt, er
hann leiðir yfir sig. Ef áfengis-
salinn væri látinn greiða allan
þennan kostnað í stað þess að
leggja hann á herðar útsvars- og
skattgreiSandans, þá mundi
hagnaðurinn verða enginn.
Eins og nú er í pottinn búið,
fær áfengisframleiðandinn allan
hagnaðinn, en skattgreiðandinn
verður að bera allan hallann. —
Það var af þessari ástæðu, að
Ameríkumenn bönnuðu með lög-
um áfengisviðskiftin. Þeir lok-
uðu knæpunni og komust brátt
að raun um, að þeir gátu lokað
æði mörgum fangelsum um leið.
Ef sá sami, sem hagnaðinn fær
af áfengissölurmi, ætti að borga
allan kostnaðinn af afleiðingun-
um, þá mundi hann brátt snúast
gegn sölunni, því að hún mundi
ekki borga sig. Eins og nú er frá
málunum gengið, er skattgreið-
andinn arðrændur á hinn sví-
virðilegasta hátt af þessum við-
skiftum, og siðgæðisþrek allrar
þjóðarinnar lamað og spilt til
þess að nokkrir menn geti orðið
óeðlilega ríkir. . . . Þessi við-
skifti eru brjálæðislega óheilla-
vænleg, hvernig sem á þau er
litið”.