Heimskringla - 15.05.1946, Síða 7

WINNIPEG, 15. MAl 1946
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA
150 ÁRA MINNING
SKÚLA FóGETA
Eítir S. K. Steindórs
Úr Lesb. Mbl.
------ Framh.
Verslunin gefin frjáls.
Um þetta leyti, var ungur
maður, Eggerts barón, mjög
“hækkandi stjarna” í dönskum
stjómmálum. Var hann frá(
Holsetalandi, og vafa lítið af ís-
lenzku bergi brotinn aftur í ætt-
ir, því að börn Jón Eggertsson-
ar, lögmanns Hannessonar, hirð-
stjóra, er settist að í Hamborg,
komust til mikilla mannsvirð-
inga þar, og tóku sér ættarnafnið
“Eggerts”. Enginn vafi er á því,
að þeir Skúli og Eggerts barón,
hafa verið kunningar, þar eð þeir
áttu svo mikla málefnalega sam-
leið og kynti Eggerts sér af mikl-
um dugnaði, allt það er hann
komst yfir, um Island. Árið 1786
kom út eftir hann, fyrsta bindi
af miklu ritverki, sem átti að
verða, en maðurinn var ærið
önnum kafinn, svo að honum
gafst ekki tóm til að láta fram-
haldið koma. Heitir ritið:
“Physikalische und Island”. —
“Eftir trúverðugum heimildum
og síðustu frásögum”. — Eggerts
var maður frjálslyndur og ein-
arður talsmaður fríverslunar, og
þótti honum jafnvel Jón Eiríks-
son vera full varfærinn í þeim
efnum. Enda ritaði hann svo um
einokunar verslunina: “Það mun
óhætt að segja, að þeim, óvætti
einokunar-versluninni, hafi ver-
ið fórnað mörgum þúsundum
manna, sem hungurmorða hafa
orðið”.
Var þessu mikla hugarefni
Skúla því eigi lítill liðstyrkur að
þessum áhugasama áhrifamanni.
Mun Eggerts að mestu hafa sam-
ið frí-verslunar tilskipunina,
frá 13. júní 1787.
Upp úr þessu voru og leyfar
“innréttinganna” seldar. Höfðu
þær þrátt fyrir allt, reynst furðu
lífseigar, veitt mörg hundruð
manns atvinnu, frá því þær voru
stofnsettar og myndað hinn
fyrsta vísir Reykjavíkur-kaup-
staðar.
Var með þessu lokið þeim
þættti sögu vorrar, sem einkum
hafði mótast af einokunar áþján-
inni í 185 löng ár. Mun óhætt að
fullyrða, að þær þjóðir eru ekki
margar, sem orðið hafa að þola
þyngri og raunalegri búsifjar en
okkar kæra íslenzka þjóð. Hlýt-
ur því að vekja undrun og að-
dáun, að hún skuli samt, hafa
getað varðveitt vænleik sinn og
manndóm frá glötun.
Enginn einn maður átti meiri
þátt í lausn verslunarmálsins, en
Skúli fógeti; gerði þó gæfumun-
iinn, að ekki var tekið nægilega
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
Reykjavík.
Amaranth, Man
Antler, Sask__
Árnes, Man.
A ÍSLANDI
—Björn Guðmundsson, Reynimel 52
ICANADA
Mrs. Marg. Kjartansson
----------K. J. Abrahamson, Sinclair, Man.
---------Sumarliði J. Kardal, Hnausa, Man.
Árborg, Man.............................G. O. Einarsson
Baldur, Man.................................O. Anderson
Belmont, Man................................G. J.' Oleson
Bredenbury, Sask.__Halldór B. Johnson, Churchbridge, Sask.
Churchbridge, Sask-------------------JHalldór B. Johnson
Cypress River, Man.....................Guðrn. Sveinsson
Dafoe, Sask.------------O. O. Magnússon, Wynyard, Sask.
Ebor Man-----------------K. J. Abraihamson, Sinclair, Man.
Elfros, Sask--------------------Mrs. J. H. Goodmundson
Eriksdale, Man------------------------—Ólafur Hallsson
Fishing Lake, Sask___________Rósm. Árnason, Leslie, Sask.
Foam Lake, Sask_____________Rósm. Árnason, Leslie, Sask.
Gimli, Man................................K. Kjernested
Geysir, Man____________________________G. B. Jóhannson
Glenboro, Man..............................G. J. Oleson
Hayland, Man—.........................._Sig. B. Helgason
Hecla, Man..........................Jóhann K. Johnson
Hnausa, Man.............................Gestur S. Vídal
Innisfail, Alta________Ófeigur Sigurðsson, Red Deer, Alta.
Kandahar, Sask___________O. O. Magnússon, Wynyard, Sask.
Keewatin, Ont..........................Bjarni Sveinsson
Langruth, Man...........................Böðvar Jónsson
Leslie, Sask..........................Th. Guðmundsson
Lundar, Man.................................D. J. Líndal
Markerville, Alta_____Ófeigur Sigurðsson, Red Deer, Alta.
Morden, Man._________________________Thorst. J. Gíslason
Mozart, Sask.............................Thor Ásgeirsson
Narrows, Man_________________S. Sigfússon, Oakview, Man.
Oak Point, Man........................Mrs. L. S. Taylor
Oakview, Man_____________—.................S. Sigfússon
Otto, Man________________JHjörtur Josephson, Lundar, Man.
Piney, Man..................................S. V. Eyford
Red Deer, Alta_______________________ófeigur Sigurðsson
Riiverton, Man...........-.............Einar A. Johnson
Reykjavík, Man...........................Ingim. ólafsson
Selkirk, Man_________________________Mrs. J. E. Erickson
Silver Bay, Man..........................Hallur Hallson
Sinolair, Man........................K. J. Abrahamson
Steep Rock, Man...............-............Fred Snædal
Stony Hill, Man__________Hjörtur Josephson, Lundar, Man.
Tantallon, Sask.........................Árni S. Árnason
Thornhill, Man__________Thorst. J. Gíslason, Morden, Man.
Víðir, Man___________1._____*Aug. Einarsson, Árborg, Man.
Vancouver, B. C_______Mrs. Anna Harvey, 4487 Quebec, St.
Wapah, Man_______________Ingim. Ólafsson, Reykjavík, Man.
Winnipeg_____S. S. Anderson, 800 Lipton St. Winnipeg, Man.
Winnipegosis, Man.............................S. Oliver
Wynyard, Sask...........................O. O. Magnússon
I BANDARÍKJUNUM
Akra, N. D _____________Björn Stevenson, Akra P.O., N. D.
Bantry, N. Dak_____________E. J. Breiðfjörð, Upham, N. D.
Bellingham, Wash___Mrs. John W. Johnson, 2717 Kulshan St.
Blaine, Wash.......................Magnús Thordarson
Cavalier, N. D_________Björn Stevenson, Akra P.O., N. D.
Crystal, N. D_________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Edinburg, N. D________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Gardar, N. D__________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Grafton, N. D.________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Hallson, N. D___________Björn Stevenson, Akra P.O., N. D.
Hensel, N. D___________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Ivanhoe, Minn________Miss C.V. Dalmann, Minneota, Minn.
Milton, N. Dak..............................S. Goodman
Minneota, Minn.........................Miss C. V. Dalmann
Mountain, N. D________ C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
National City, Calif......John S. Laxdal, 736 E. 24th St.
Point Roberts, Wash.......................Ásta Norman
Seattle, 7 Wash_______J. J. Middal, 6522 Dibble Ave., N.W.
Upham, N. Dak----------------------------E. J. Breiðf jörð
The Viking Press Ltd.
Winnipeg Manitoba
Following a series of advertisements devoted to Veterans’ Out-
of-work Allowances, this space will be used for the next few
weeks to detail Veterans’ Insurance, prepared in co-operation
with Department of Veterans’ Affairs.
No. 8—VETERANS’ INSURANCE (Continued)
Up to $1,000 may be paid the beneficiary in cash as directed
by the veteran. The remaining money if any, may be paid in
one of three ways:
(1) As an Annuity Certain for 5, 10, 15, or 20 years. This
means that the money plus 3Vz% interest is paid to the benefici-
ary in equal instalments over the period seleoted. If the bene-
ficiary dies, remaining payments go to his estate.
(2) This money may also be paid as a guarnateed life an
nuity. By this method, equal instalments are paid during the
life of the-beneficiary and in any case, guaranteed for a period
of 5, 10, 15, or 20 years as selected. In the event of the death of
the beneficiary during the guaranteed period, remaining pay
ments again go to his estate.
(3) The remaining money may also be paid as a life annuity
in equal instalments during the life of the beneficiary.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITED
MD159
Proíessional and Business
Directory ~=
Orrici Phoní Rcs. Phonz
94 762 72 409
Dr. L. A. Sigurdson
116 MEDICAL ARTS BLDG.
Office hours
by appointment
mikið tillit til röksemda hans og
ályktana. Mannsins, sem hafði
gjörhugsað þessi mál og borið
uppi meigin þunga átakanna um
áratuga bil.
Búnaðar- og heimilishættir
hjá Skúla.
Hingað til hefur einkum verið
rætt um afskifti Skúla fógeta, af
iðnaðar- og verslunarmálum
landsins. Er þó margt annað um
manninn að segja. Er Skúli tók
sér búsetu í Viðey, var alt þar 1
stökustu niðurníðslu, eyjan hafði
um langa hríð, verið notuð sem
“sel” frá kóngsgarðinum Bessa-
stöðum, og ekkert um það hirt
þótt jörðin gengi úr sér. En teigi
höfðu þau hjón Skúli og Stein-
unn, dvalið lengi í Viðey, er
breytast tók til batnaðar. Eins
og áður getur, lét Skúli hefjast
handa um byggingu hins mynd-
arlega íbúðarhúss, úr steini, seg-
ist hann meðal annars gera það
til að gefa mönnum fordæmi um
byggingu íbúðarhúsa. Voru á
næstu.árum reistar fleiri slíkar
byggingar fyrir atbeina Skúla
■eða áhrif frá honum, svo sem
Bessastaðastofa, Nesstofa og
betrunarhúsið (stjórnarráðshús-
ið).
Þá lét hann ekki jarðarbæt-
urnar heldur sitja á hakanum.
Túnið í Viðey, sem komið var
í örgustu órækt, og ekki hafði
verið borið á árum saman, var
að mestu sléttað á næstu árum,
og garður hlaðinn yfir eyna |
Dvera, til að verja það ágangi j “Oddný gekk með grátna kinn
gripa.’ Einnig lét Skúli fást við gustinn fékk á vanga sinn,
trjá- plöntun, sem bar lítinn ár-^f því hringa-seljan svinn
angur og kornyrkju sem tókst svaf óslyng um lesturinn”.
betur, en ýmiskonar matjurta-
og kartöflugarðar voru miklir í
Viðey, og sæmdi danska land-
búnaðarfélagið Skúla, heiðurs-
hafa talið eitt árið 500 hreiður
í sjálfu túninu.
Þess ber að geta, að mikið af
úhyggjum og umsvifum hins
mikla búreksturs mun hafa mætt
á Steinunni, og væri Skúli eng-
inn greiði ger, þó hennar hlutur
yrði rýrður, svo miklum viður-
kenningarorðum fer hann sjálf-
ur um konu sína. Voru embættis-
og “Innréttingastörf” hans svo
umfangsmikil, að lítinn tíma
mun hann hafa haft til að fylgj-
ast til hlýtar með búrekstrinum,
eftir að hann fluttist til Viðeyj-
ar og auk þess voru hinar mörgu
og tímafreku utanlandsferðir
háns. Þó er tekið fram, að hann
hafi sjálfur viljað segja fyrir
um byggingar og aðrar stærri
framkvæmdir. Enginn vafi leik-
ur á því, að það er rétt, sem O.
Clausen rith. hefur bent mér á,
að hin furðulega aukning æðar-
varpsins í Viðey, er fyrst og
fremst verk Steinunnar, hún
kunni til hlýtar öll vinnubrögð,
þar að lútandi, frá því hún á
æskuárum sínum, dvaldi austur
í Hornafjarðar byggðum.
Heimilishættir í Viðey, hjá
þeim hjónum, voru með ágætum.
Guðrækni og góðir siðir í heiðri
hafðir. Lét Skúli lesa húslestra
á hverjum degi, vetur og sumar,
er hann var heima og syngja
Hallgrímssálma, og lagði ríka
áherslu á að því væri gaumur
gefinn, eins og sést af þessari
vísu Eggerts ólafssonar:
Framhald.
Heimskringla á tslandi
Herra Björn Guðmundsson,
peningi, fyrir góðan árangur í Reynimel 52, Reykjavík, hefir
kartöflurækt. Gripahúsin voru aðalumboð fyrir Heimskringlu á
mörg og stór, þannig var eitt 30
kúa f jós og annað 10 kúa, en auk
þess nautafjós, hesthús og fjár-
nús. Hefur mikill heyskapur
orðið að fara fram í landi, og
geldneytum, sauðfé og hrossum
var komið á afrétt að sumrinu.
Laxveiði lét Skúli stunda af
miklu kappi í Elliða-ánum og
sjóróðra eftir hentugleikum.
Voru aðdrættir stórir og raustn
mikil um hvern hlut. Enda var
heimilið mannmargt og þurfti
mikils við. Voru þar að jafnaði
10 harðduglegir vinnumenn auk
unglinga og vinnukvenna, en
auk þess var skyldulið þeirra
hjóna margt, og voru þar lengst
af 60 manns í heimili. En auk
þessa, segir Esphólín, að sjúku
fólki hafi verið heimil vist í
Viðey, á dögum Skúla: “Því
hann var þrautgóður og ósink-
ur”.
Er þau hjónin, fluttust til Við-
eyjar, var sáralítið æðarvarp
þar, en að fáum árum liðnum,
var einnig mikil breyting á því
orðin. Er það líka svo til hin
eina viðurkenning, sem Skúli
fær, hjá Ól. Stephensen, að hann
hafi stórlega bætt æðarvarpið í
Viðey. Eftir skýrslu Skúla, seg-
ist hann hafa fengið á einu ári
9700 egg og 80—90 pund af æðar
dún, og svo var fuginn spakur,
að Steinunn kona hans, segist
Islandi. Eru menn beðnir að
komast í samband við hann, við-
víkjandi áskriftar-gjöldum, og
einnig allir þeir sem gerast vilja
kaupendur hennar, hvar sem er
á landinu.
Hr. Guðmundsson er gjaldkeri
hjá Grænmetisverzlun ríkisins
og þessvegna mjög handhægt
fyrir borgarbúa að hitta hann
að máli.
Góðar bækur
4 heiðarbrún, kvæði eftir
Dr. S. E. Björnsson, í b. $3.75
Hirðisbréf, Sigurgeir
Sigurðsson biskup _______ .50
A Sheaf of Verses,
Dr. Richard Beck-------- .35
Fyrsta bygging í alheimi, Hall-
dór Friðleifsson _______$2.50
Friðarboginn er fagur, Halldór
Friðleifsson _----------$2.50
Icelandic Grammar, Text, Glos-
sary, Dr. Stefán Einarsson,
(bandi) ----------------$8.50
Björninn úr Bjarmalandi,
Þ. Þ. Þ. (óbundin) -----$2.50
(bandi) ----------------$3.25
Hunangsflugur, G. J. Guttorms-
son, (bandi) ---------- $1.50
Fimm einsönglög, Sig. Þórðar-
son (heft) ----------- $1.50
Lutherans in Canada, eftir séra
V. J. Eylands, 200 myndir $3.00
Björnsson’s Book Store
702 Sargent Ave. — Winnipeg
Dr. S. J. Jóhannesson
215 RUBY ST.
Beint suður af Banning
Taltimi 30 »77
VlStalstíml kl. 3—5 e.h.
J. J. Swanson & Co. Ltd.
REALTORS
Rental. Insurance and Financial
Agentt
Sími 97 538
308 AVENUE BLDO.—Wlnnlpeg
THE WATCH SHOP
CARL K. THORLAKSON
DUuncmd and Weddlng Rlngs
Agent for Bulova Watcbee
Marriaoe Licentet Ittued
899 8AROENT AVE
H. HALDORSON
BUILDER
23 Music and Arts Studios
Broadway and Carlton
Phone 93 055
Winnipeg, Canada
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. Page, Managing Director
Wholesale Distributors oi
Fresh and Frozen Fisb
311 CHAMBERS ST.
Office Phone 26 328
Res. Phone 73 917
ÁSGEIRSON’S PAINTS,
WALL PAPER AND
HARDWARE
698 SARGENT AVENUE
Winnipeg, Man.
Telephone 34 322
WINDATT COAL Co.
LIMITED
Established 1898
307 SMITH STREET
Office Phone 97 404
Yard Phone 28 745
THE
BUSINESS CLINIC
specialize in aiding the smaller
business man to keep adequate
records and prepare Income
Tax Returns.
ANNA LARUSSON
508 Mclntyre Blk. Ph. 97 130
Frá vini
L
PRINCESS
MESSENGER SERVICE
Við flytjum kistur og töskur,
húsgögn úr smœrri íbúðum
og húsmuni af öllu tœi.
58 ALBERT ST. ~ WINNIPEG
Simi 25 888
C. A. Johnson, Mgr.
A. SAEDAL
PAINTER & DECORATOR
★
Phone 93 990
*
Suite 1 Montercy Apts.
45 Carlton St., Winnipeg
DR. A. V. JOHNSON
DENTIST
iOS Somertet Bldg
Office 97 932 Res. 202 398
ANDREWS, ANDREWS,
THORVALDSON &
EGGERTSON
Lögfrœðingar
Bank of Nova Scotia Bldg.
Portage og Garry St.
Simi 98 291
DRS. H. R, and H. W.
TWEED
Tannlœknar
406 TOROfTr^GEN, TRUSTS
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 952 WINNIPEG
H. J. PALMASON & Co.
Chartered Accountants
1103 McARTHUR BLDG.
PHONE 94 358
Rovatzos Floral Shop
25» Notre Dame Ave., Phone 27 9St
I
Fresh Cut Flowers Daily.
Plinits in Season
W« BPeciallze in Weddlng & Concert
Bouquete & Puneral Designs
Icelandic spoken
A. S. BARDAL
■elur likklstur og annast um útfar-
ir. Allur útbúnaður sá bestl.
Ennfremur telur hann allskonar
mtnnisvarOa og legsteina.
843 8HERBROOKE ST.
Phons 27 324 Winnip>eg
Union Loan & Investment
COMPANY
Rental, Insurance and Finandal
Agents
Simi 95 061
510 Toronto General Trusts Bldg.
GUNDRY-PYMORE Ltd.
British Quality - Fish Netting
60 Victoria St„ Winnipeg, Man.
Phone 98 211
Manager: T. R. THORVALDSON
Your Patronage Will Be
Appreciated
Halldór Sigurðsson
Contractor & Builder
*
594 Alverstone St., Winnipeg
Sími 33 038
FINKLEMAN
OPTOMETRISTS
and
OPTICIANS
KENSINGTON BLDG.,
275 Portage Ave. Winnipeg
PHONE 93 942
DR. CHARLES R. OKE
TANNLÆKNIR
404 Toronto Gen. Trust Bldg.
283 Portage Ave., Winnipeg
Phone 94 908
ÍÖÓKSTÖRÉI
1
702 Sargent Ave., Winnipeg,
/