Heimskringla - 26.06.1946, Blaðsíða 3

HEIMSKRINGLA
3. SlÐA
WINNIPEG, 26. JÚNI 1946
verið skoðun þeirra kennimanna
sem hafa látið nokkuð að sér
kveða í kirkjunni. Og þetta er
sjálfsagt ekki skoðun englanna.
Eh svo við hverfum nú að
öðru, og reynum að gera okkur
grein fyrir því sem muni gerast
þegar himnabúar horfa til jarð-
arinnar.
Það er sumar og sólbirta yfir
mörgum löndum 6. ágúst árið
1945 og jarðarbörnin gleðjast í
þessu drottinlega dýrðarljósi,
einkum börnin, því flestir full-
orðnir hafa nú öðru að sinna þar
sem styrjöldin er sumstaðar ný
afstaðin en viðhelst í öðrum
stöðum. Englar og hólpnar sálir
horfa til heims vorgs og hryggj-
ast yfir hörmungum hans og
heimsku. í stöku stað sjá þeir
þó etithvað sem énnþá má gefa j
þeim gleði. Þeir sjá bömin sem ,
leika sér og styrkjast og gleðj-
ast í þessu geislavarma sólskini.
Þar á meðal er nokkur börn, sem
leika sér í fjörusandinum við
Hiroshima. Yfir því glöddust
allir góðri englar, að hörmung-
ar stríðsins hefðu ^nnþá ekki náð
til þeirra. Saklaus var gleði
þeirra því þau höfðu ekki tekið
þátt í neinum hryðjuverkurú.
Áður sól seig til sævar þetta
kvöld var alt útlitið breytt í
Hiroshima, borgin var ekki fram-
ar til og engin börn léku sér nú
framar í fjörusandinum. Flest
voru brunnin til ösku og með
öllu horfin. Af þeim örfáu sem
eftir lifðu voru flest sjúk og
deyjandi en engin móðurhönd
til að veita þeim aðhlynningu,
ekkert heimili til að veita þeim
athvarf. Flest af þessum vesal-
ingum eru nú dáin en þau fáut
sem eftir lifa munu þessu aldrei
gleyma og ef til vill lifa þau að-
eins til að hefna sín, sé þess með
nokkru móti auðið. Er það guð-
last að hugsa sér að angistar-
stuna hafi farið um allar hinar
himnesku hersveitir og ef þeir
fella nokkru sinni tár hafi þeir
beiskum tárum yfir glöpum og
gæfuleysi þessa heims, þessa
mannkyns, sem ekki má trúa
fyrir neinu afli, neinum auði,
neinu valdi svo það noti það
ekki sjálfu sér til siðspillingar
og eyðileggingar. Já, ér það ekki
leyfilegt að spyrja hvert hin end-
urvakta og upplýsta samvizka
þeirra ha-fi líka spurt þá hvert
þeir, í hérvist sinni eða himna-
vist hafi nú í raun og veru gert
alt sem í þeirra valdi stóð til að
afstýra þessu. Slík angistar
stuna líður frá hverju hjarta og
vaknar í hverri sál hérna megin
grafar, hjá hverri þeirri mann-
veru sem ennþá verndar ein-
hvern urmul af engils eðli sínu.
Jú, líklegast kemur okkur
þetta við. En hvað getum við
gert? Við erum einkis megnug
til að afstýra þessu.
Svarið er alt undir því komið
hvert þú í raun og veru hefir trú
á endurleysandi mætti kærleik-
ans og kristindómsins eða ekki.
Flest höfum við þekt mismun-
andi heimili og mismunandi
mannfélag. Það sem olli þeim
mismun aðallega var vöntun eða
viðhald kærleikans. Þar sem
hann er ekki til staðar ríkir tví-
drægni, eigingirni og ófriður, er
þj áir og spillir. Sama er að segj a
um bygðarlögin. Án kærleika er
hver sál eyðimörk, hvert heim-
ili myrkvastofa, hvert bygðarlag
óláns-reitur og heimurinn hel-
vískur illgresis akur, því nái
kærleikur ekki að festa þar ræt-
ur við sameiningu samstarfsins,
vex hatrið.
Nú ætla eg að segja ykkur
ofurlitla sögu af einu mannfélagi
sem tók miklum og skjótum
breytingum.
Fyrir svo sem hundrað og
fimtíu árum síðan gerðu sjóliðar
á brezku herskipi uppreisn og
áunnu sér með því dauðasekt.
Eftir að hafa tekið skipið í sínar
hendur sigldu þeir til Tahiti-
eyjunnar í Kyrrahafinu, en flýðu
þaðan undan leitarmönnum á-
samt nokkrum konum og fáein-
um eyjarskeggjum. Leituðu þeir
sér nú hælis í smáeynni Pitcairn,
sem liggur fjærri öllum siglinga-
leiðum, enda fundust þeir þarna
ekki. Þeir hefði átt að líða þarna
vel, en því fór fjarri, því þeir
fluttu með sér til þessarar út-
hafs paradísar flesta eða alla
galla bæði hins hvíta og dökka
kyns. Eini iðnaðurinn sem þeir
stunduðu, auk lítilsháttar jarð-
ræktar, var brennivínsbrugg og
brátt sukku þeir niður í algerða
villumensku. Þótt þeim gleymd-
ust kristnar dygðir voru hinir
hvítu menn sjálfum sér líkir og
vildu gera Tahitingana að þræl-
um sínum. Upp úr því sló í ófrið
þeirra milli og honum lauk með
stráfalli allra karla að einum
brezkum sjóliða undanteknum.
Hann hafði ekki verið hinum
hótinu betri, en þegar hann var
nú þarna einn eftirskilinn í hópi
allmargra kvenna og enn fleiri
barna, tók hann að finna til á-
byrgðar sinnar—öll betrun byrj-
ar þannig, bæði hjá þjóðum og
einstaklingum. Hann vildi nú
reyna að uppala þennan æskulýð
til betra lífs. Hann kendi þeim
að lesa og skrifa og hann notaði
völdustu kafla Nýja testament-
sins bæði við lesæfingar og einn-
ig til forskrifta. Nú líða mörg ár
þar til hvalveiðaskip amerískt
kemur til eyjarinnar og skrifar
skipstjórinn síðar um þessa
heimsókn. Dáir hann mjög
menningu eyjarbúa og kvað þá
lifa saman sem bræður og systur
í algerðu sameignar og sam-
vinnu félagsskap., Þá sjaldgn til
misklíða dregur ganga allir á
sáttafund til að jafna sakirnar
með dómgreind en ekki deilum.
Það auðveldar allar sættir, að
þeim hefir aldrei lærst að ljúga,
þurfa þess ekki af því það er ekk-
ert misræmi milli yfirlýstra sið-
ferðis hugsjóna og eigin gerða.
Þeir sem síðar hafa vitjað eyj-
arinnar staðfesta þennan vitnis-
burð.
Auðvitað er hér um mjög fá-
ment mannfélag að ræða en
samt er það nú nokkru fjölmenn-
ara en það var meðan feður þess-
arar kynslóðar bárust á bana-
spjótum. Allar tilraunir byrja í
smáum stíl og mér hefir nú
stundum dottið í hug hvert Is-
lendingar, eitt minsta en ment-
aðasta þjóðfélag veraldarinnar
gæti nú ekki hugsanlega orðið
slíkt fyrirmyndar þjóðfélag.
Til þess að svo mætti verða þarf
það samt að taka miklum breyt-
ingum. En hlutverk kristninnar
að temja manninn, sem stjórnar
vélinni — að temja sjálfan sig.
Nútíðar villumaðurinn, með V-
flugur og kjamrokusprengjur í
höndum sér er langtum hættu-
legri en frummaðufinn með
kylfu sína. Þar af skapast óttinn
sem sturlar okkur alla meir og
minna.
Eyðilegging bíður okkar ef við
lærum ekki betri lífsreglur, en
það er til lítils að reyna að inn-
ræta einstajdingnum góðar og
kristilegar dygðir meðan þjóðfé-
lagið byggist á misrétti, lygum,
flokkadrætti og hlífðarlausri
samkepni um veraldar gæðin.
Aðeins þar sem þjóðfélögin og
mannfélagið yfir böfuð byggist
á réttlátri samvinnu er skapar
heilbrigða sáttfýsi getur guðsrík-
ið grundvallast.
Eigingirnin er ennþá undir-
rót allra lasta en gullna reglan,
að breyta svo við aðra sem vér
viljum að þeir breyti gagnvart
okkur er líka ennþá eini hugsan-
ilegi grundvöllurinn undir heil-
jbrigðu og friðsælu mannfélagi.
' Ef kirkjan á að vinna að stofn-
un og starfrækslu slíks mannfé-
lags verður hún aftur að eignast
hugsjónir frumkristninnar um
nýjan himin og nýja jörð.
Hún verður að vera afskifta og
umvöndunarsöm engu síður við
stjórnir og þjóðfélög við einstakl-
inga. Hún má ekki láta sig það
framar henda, að úrskurða það
glæpi hjá einstaklingnum, sem
hún álítur sjálfsagt og jafnvel
göfugt hjá heildinni. Það er
jafn andstyggilegt og illgirnis-
legt af stéttunum að afla sér auðs
á annara kostnað sem fyrir ein-
staklinga. Ekkert afsakanlegra
fyrir þjóðfélögin að ganga til
rána en hina einstöku meðlimi
,þess þjóðfélags. Engu meiri synd
fyrir einn einstakling að myrða
sinn meðbróðir með skambyssu-
skoti en fyrir ríkið að deyða tugi
þúsunda með einni kjarnorku-
sprengju. Kirkjan verður að
berjast fyrir réttlætið með því
að leggja til orustu við óréttlæt-
ið. H. E. Johnson
“Brautin”
ársrit Hins Sameinaða Kirkju-
félags Islendinga í Norður-Ame-
ríku, er nú á uppsiglingu. Þetta
er þriðji árganguriníi, og þar er
áframhald af Kirkjusögu Vestur-
íslendinga, sem svo mikið hefir
verið rætt og ritað um. — Þetta
rit verður komið á bókamarkað-
inn fyrir lok næsta mánaðar.
Vil eg nú vinsamlega mælast
til, að allir umboðsmenn ritsins,
sem ekki hafa gert fulla skila-
grein fyrir fyrri árgöngum, láti
mig vita sem allra fyrst, hve
mörg eintök þeir hafa óseld af
fyrsta og öðrum árgangi, og um
leið sendi mér andvirði þeirra
rita sem selst hafa. — Þetta er
nauðsynlegt, því á því verður.að
byggjast eintakafjöldi sem
prenta parf af þriðja árgangi.
Umboðsmenfi ritsins hafa ekki
H HAGBORG FUEL CO. H
★
Dial 21 331 No'Fn) 21 331
legið á liði sínu. — Þeir hafa
stutt þetta fyrirtæki með ráðum
og dáð, og fyrir það ber mér að
þakka þeim fyrir hönd útgef-
enda, og allra þeirra sem frelsi
og frjálslyndi unna.
Páll S. Pálsson
—796 Banning St.,
Winnipeg, Man.
★ ★ ★
Vinsamleg tilmæli til velunnara
Sumarheimilisins á Hnausum
Það hefir verið ákveðið að
stækka heimilið að mun nú í vor.
Þar af leiðandi þarf að bæta við
rúmum og rúmfötum og fleiru.
Þess vegna vill stjórnarnefnd-
in mælast til, að þeir góðu land-
ar sem að kynnu að eiga “single
beds” eða aðra’ nothæfa hluti.
rúmfatnað og fleira, sem að þeir
ekki sjálfir þurfa að nota, vilji
gefa þá heimilinu. Þeir sem að
góðfúslega vilja sinna þessu snúi
sér til Mrs. P. S. Pálsson, 796
Banning St., Winnipeg, Man.
★ ★ ★
Heimskringla er til sölu hjá
hr. bóksala Árna Bjarnarsyni,
Akureyri, Island.
★ ★ ★
50 ára minningar um
skáldskap Borgfirðinga
Fyrsta hefti er nú komið á
bókamarkaðinn, og er það ákveð-
inn vilji útgefandans að ekki
líði á löngu að fleiri hefti komi
fyrir almenningssjónir. — Þetta
hefti er 30 blaðsíður, í góðri kápu
og prentað á ágætan pappír. —
Verð: 50c. — Fæst í Bókabúð
Davíðs Björnsson og hjá Viking
Press Ltd.
MINNISBLA Ð fyrir
þá, sem selja vilja gamlar íslenzkar bækur, tímarit,
smápésa og annað sem komið hefir út á íslenzku
Vil kaupa þessar
bækur meðal
annars:
Bólu-Hjálmarssaga
Saga Mera-Eiríks
Árbækur Ferðafél. Islands
Þyrnar, I. útgáfa
Minningarrit Möðruvalla-
skóla 1901
Bréf og ritg. St. G. St., 1. b.
Sýslumaðurinn í Svartár-
botnum
Kvæðakver Halldórs Kilj-
ans
Árferði á Isl. í 1000 ár
Ferðabækur Þorv. Thor-
odds.
Lýsing íslands, eftir Þorv.
Thorodds.
Munkarnir á Möðruvöllum
Svartar fjaðrir, I. útg.
Blanda, I., II. bindi
Rit Jónasar Hallgrímss., 1.
og 5. bindi
Islenzkar gátur, vikivakar,
þulur og skemtanir, I.
og II. bindi
Galdra-Snorri og Galdra-
Ranka
Kvæðabók B. Gröndals
Kviðlingar Káins
Lilja, eftir Eystein Munk
Kvistir, eftir Sig. Júl. Jóh.
Ljóðmæli Matth. Joch.,
1.—5. bindi
Nýgræðingur, e. A. St. Jóh.
Njóla, Björn Gunnlaugss.
Nokkur smákvæði, e. Ólöfu
á Hlöðum
Nokkur ljóðm., Guðm. Ól.
Smástirni (úr Öldinni)
Smámunir, Sig. Breiðfj.
Veiðiförin, Jónas Danielss.
• Kvæðabók Þorskabíts
Ljóðmæli, Sigurbj. Jóh.
Brennubragur, Lúðv. Kr.
Vesturheimsk krossmessu-
ljóð, Lúðv. Kr.
Ljóðmæli, Gunnar Gíslas.
Hagalagðar, Júlíana Jónsd.
Ljóðmæli S. E. Bened.
Úrvalsljóð, e. Jónas Hallgr.
Hjálmarskviða o. fl.
Tíu leikrit, e. Gutt. J. Gutt.
Vestan hafs, Kr. Stef.
Ljóðmæli, Jón Stefánss.
Morgunn
Eimreiðin
Iðunn (gamla og nýja)
Heimir
Syrpa
Öldin
Breiðablik
Saga Þ. Þ. Þ., 1—2. árg.
Dagskrá, 1.—2.
Vínland, 1.—7. árg.
Gimlungur, 1.—2. árg.
Framfari, 1.—3. árg.
Freyja, 1.—13. árg.
Leifur
Selkirkingur, 1.—3. árg.
Dagsbrún, 1.—4. árg.
Svava, 1.—10. árg.
Kennarinn, 1.—8. árg.
Bergmálið, 1.—5. árg.
Baldur, 1.—8. árg.
Skuggsjá, 1.—3. árg.
Almanak Ólafs. Thorg.
Úr heimahögum, e. Guð-
mund á Sandi
Fjórar ritgerðir, e. sama
Alaskaför Jóns Ólafss.
Æskan
Unga Island
Dalarósir, Guðm. Hjaltas.
Fingrarímið
Fornmenjar, S. J. Jóhann.
íslendingar í Vatnabygðuni
Leikrit og ljóð, Sig. Péturss.
Presturinn á Vökuvöllum
Piltur og stúlka
Sálmar og kvæði, Hallgr.
Pétuicss., 1.—2. bindi
Sagan af Sigurði frækna
Sagan af Vilmundi viðutan
Snót (gömlu útg.)
Saga Natans Ketilss.
Lófalestur, St. Sigf.
Vorljóð Gunnars Gunnarss.
Ferðasaga Vigf. Sigfúss.
Sagnir Jakobs gamla '
Þjóðsögur Jóns Þorkelss.,
1899
Sögur af ýmsu tagi
Æfisaga Jóns India-fara
Friðþjófssaga, allar útgáfur
Perlur, tímarit
Ferðaminningar Sv. Egilss.
1. bindi
Ljóðabækur Bólu-Hjálmars
Drauma-Jói
Tyrkjaránið á Islandi
Tyrkjaránið, e. Björn á
Skarðsá
Biskupasögur (Sögufél. og
Bókmentafélagsins)
Huld, gamla útgáfan
Ben-Húr
Skúli Magnússon
Oddur lögmaður
Þjóðsögur Odds Björnss.
Sögusafn Þjóðólfs, I., II. og
III. hefti
Hlín, 2. árg.
Sýslumannaæfir, 1.—4.
Göngu-Hrólfs rímur, eftir
Bólu-Hjálmar
Alþýðubók Þór. Böðvarss.
Alþýðubók Halld. Kiljans
Smásögur, e. Halld. Kiljan
Þjóðsögur Jóns Árnasonar,
"gamla útg. 1862—1864
íslenzk æfintýri, 1952, söfn-
uð af Jóni Árnas. og
Magnúsi Grímssyni
Vestfirskar sagnir, prentað
á ísafirði 1909.
Sögusafn Isafoldar, 4. ár
Almanök Þjóðvinafélagsins
frá 1827—1927
Sögur og kvæði, J. M. Bj.,
1892
Brazilíufararnir
Eiríkur Hansson
Vornætur á Elgsheiðum
Hnausaför mín
Elinóra, Gunnst. Eyj.
Tíund
Sögur og kvæði, S. Júl.
Jóh., 1.—2.
Dægradvöl Gröndals
Dægradvöl Guðm. Péturss.
Gamlar sögur, S. Sigurjóns.
Skóli njósnarans
Dalurinn minn
Freistingin
Fríða
Saga Páls Skálholtsbiskups
og Hungurvaka
Sagan af Fastusi og Ermenu
Á Eyrinni
Hellismannasaga 1889
Valið
Alfreð Dreyfus, 1.—2.
Á Guðsvegum
Bessi gamli
Elding, Torfh. Hólm
Góðir stofnar Jóns Trausta
Gull, e. E. Kvaran
Gestrisni
Kalaf, Stgr. Thorst.
Mannamunur, J. Mýrd.
Ólöf í Ási
Riss, e. Þorst. Gíslas.
Saga hugsunar minnar
Smásögur, Jóns Trausta
Sögur frá Síberíu
Tvær smásögur, Guðr. Lár-
usdóttir
Upp við fossa
Tólf sögur, Guðm. Friðj.
Þúsund og ein nótt, 1.—2. b.
Þjalar-Jónssaga
Enskukenslubók Jóns
Hjaltalíns
Fréttir frá íslandi
Hversvegna?—Vegna þess
Dýravinurinn, 1.—16.
Flóra íslands, I. útg.
lslenzkir listamenn, I.—II.
Jarðabók Árna Magnúss.
Minningarrit íslenzkra her-
manna
Píslarsaga séra Jóns Mag-
nússonar, 1.—3.
Sjálfstæði ísl. 1809
Sig. Breiðfj., e. S. G. Borg-
firðing
Sögur og kvæði, Einar Ben.
Vogar, e. Einar Ben.
Æfintýri H. C. Andersens,
1. bindi
Minningarrit séra Jóns
Bjarnasonar
Markland
Bútar úr ættarsögu
Rannsóknarferðir
Manitoba
Brot úr landnámssögu Nýja
íslands, 1.—3.
Minningarit 50 ára land-
náms Isl. í N. Dakota
Jökulgöngur, St. G. St.
Alþingisrímur V. Ásmunds.
Andra-rímur
Þjóðræknisrímur, e. S. B.
Blandon
Sagan af Nikulási leikara
Saga hinna 10 ráðgjafa
Leikrit Sveins Símonarson-
ar, öll
Rímur af Ármanni og Helgu
Rímur af Þórði hreðu
Rímur af Gústav Adólf
Islendingatal
Minningarrit (Wynyard)
Úti á víðavangi, e. St. G. St.
Andvökur, 1.—3.
Rímur af Jóhanni prúða
Sagan af Starkaði Stór-
virkssyni
Þögul leiftur
Prentsmiðja Jóns Matthías-
* sonar
Ættarskrá Steinunnar Jóns-
dóttur
Drotningin í Algeirsborg
Kvæði og sögur, Jóh. G.
Sig., gamla útgáfan
Kvæðabók Brynj Sveinss.
Munið að glata aldrei gömlum íslenzkum bókum, blöðum, tímaritum, smápésum eða öðru sem prentað hefir verið á íslenzku, sem þið kunnið að eiga, en
viljið láta af hendi. Er kaupandi af öllu slíku, eins þó að um stærri bókasöfn sé að ræða. Skrifið, eða talið við mig sem fyrst eftir að þið hafið lesið auglýsing-
una og eg mun svara yður um hæl.
BJÖRNSSON'S BOOK STORE, 702 Sargent Avev Winnipeg, Man.