Heimskringla - 26.06.1946, Síða 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 26. JÚNl 1946
HORFUR Á TRYGGARI
SÖLU ÍSLENZKRA AF-
URÐA Á ÞESSU ÁRI
um hefir verið reynt að ryðja samningsgerðin miklu erfiðari það þegar tekið til athugunar að j að menn telja að hægt væri að
nýjar brautir fyrir viðskifti vor, en búist var við. Vér lögðum á-jgefa út frílista fyrir vörum. Erjframleiða úr því 100 miljónir af
án þess að brjóta af sér gömul herzlu á það, að fá sem mest af i það mín skoðun að oss beri að
Útdráttur úr ræðu Péturs Magn-
ússonar fjármálaráðherra á
aðalfundi Verzlunarráðsins
viðskiftasambönd. Engir af þeim j timbri þaðan, meira heldur en j keppa að því, að gera verzlunina
sem frjálsasta, því að frjáls
verzlun er þjóðarheildinni til
meira gagns en þeim, sem verzl-
viðskiftasamningum, sem gerðir 1945, en það fór á annan veg, og
hafa verið, eru hreinir Clearing-j liggja til þess eðlilegar ástæður.
samningar, en þeir eru þó allir Hefir verið sótt fast að Svíum
háðir því, að vér kaupum vörur
frá þeim löndum, sem ekki geta
greitt á annan hátt. Er þó ekki
vonlaust, að breyting kunni að
Seinustu missirin hafa skap-
ast alveg ný viðhorf í viðskifta-
málunum. Með styrjaldarlokum |
opnuðust nýjar verzlunarleiðir j verða á Þessu ástandi ÞeSar al
og gömul verzlunarsambönd!Wóðabankinntekurtilstarfa-
voru endumýjuð. Matarskamt-
ur í Evrópu og feitmetis hungur
hefir haft mjög mikil áhrif á út-
flutningsverzlun vora. Auk þess
hafa skapast ný viðhorf í inn-
flutningsverzlun með djúptæk-
um breytingum til aukningar á
atvinnulífi þjóðarinnar, sem aft-
ur leiðir af sér aukið magn út-
flutningsvöru. Breytingar hafa
orðið á framleiðsluháttum, sér-
staklega um meðferð á fiski, þar
sem hætt er að salta hann og
þurka, en hraðfrystihúsin hafa
tekið við og eru orðin einhver
stærsti þátturinn í atvinnulífinu.
Þessar breytingar krefjast
nýrra markaða og það getur leitt
til þess að vér verðum að beina
viðskiftum vorum inn á nýjar
brautir. Að minsta kosti hlýtur
þetta að hafa mikil áhrif á utan-
ríkisverzlun vora næstu ár.
Á stríðsárunum vom aðal við-
skifti vor við Bandaríkin. Árin
1942—43 keyptu Bandaríkin
meginhlutann af fiskframleiðsl-
unni og létu Breta fá hann, en
greiddu oss andvirðið í dollurum.
Árið 1944 greiddu þau helming-
inn í dollurum, en hinn helming-
inn í sterlingspundum. Árið 1945
keyptu Bretar fiskinn en borg-
uðu ekki nema 10 milj. í dollur-
um, en þá fluttum vér inn frá
Ameríku fyrir 215 milj. króna.
Dollarainnstæða vor í Banda-
ríkjunum var mest 47.5 milj. kr.,
en í lok fyrra árs var ekkert eftir
af þessari innstæðu nema lítið
eitt, sem lagt hafði verið til
hliðar á nýbyggingarreikningi.
Skortur á gjaldeyri í dollurum
hefir því haft mikil áhrif á utan-
ríkisverzlunina. Höfum vér orð-
ið að beina viðskiftum miklu
meira en áður til Sterling-land-
anna, án tillits til þess hvað hag-
kvæmt hefði verið um innkaup.
Hefir þó verið lögð megináherzla
á það, að fá sem mest af útflutn-
nigsverðmæti greitt í dollurum,
því að í Bandaríkjunum verðum
vér að kaupa ýmsar nauðsynja-
vörur, svo sem kornmat, sykur
o. fl.
Samningar við Finna
Um áramótin var gerður verzl-
unarsamningur við Finna. Er
gert ráð fyrir því að vér seljum
þeim saltsíld og frystan fisk og
fleira, en fáum frá þeim síldar-
tunnur, pappír og eldspýtur og
fleira. Greiðslu jöfnuður á að
fara fram í dollurum. Vér höf-
um og veitt vilyrði fyrir lánum
gegn ríkisábyrgð um síldar og
ullarkaup, þykir það óhætt, því
að Finnar munu eiga sér við-
^eisnarvon í fjármálum, þrátt
fyrir það að fjárhagur þeirra er
nú mjög þröngur vegna hernað-
ar skaðabótanna til Rússa.
Samningar við Tékka
Hinn 28. febrúar var undir-
ritaður verzlunarsamningur við
Tókka, og er hann svipaður hin-
um. Gert er ráð fyrir að Tékkar
kaupi af oss síldarmjöl, frosinn
fisk, lýsi og gærur, en selji oss
sykur, búsáhöld, iðnaðarvörur
og fatnaðarvörur. Þjóðbankar
landsins eiga að annast um
greiðslur, og greiðslu jöfnuður-
inn fer fram í sterlingspundum.
Þessir samningar hafa ekki kom-
ið að miklu gagni enn; þó höfum
vér selt Tékkum um 700 smálest-
ir af frystum fiski fyrir hag-
kvæmt verð, og hefir hann líkað
vel. Flutnings erfiðleikar draga
mjög úr viðskiftum við Tékka,
um timburkaup úr öllum áttum,! un reka.
því að alls staðar er þörfin mikil j
fyrir timbur. — Fengum vér því Viðskiftin við Bandaríkin
miklu minna af timbri heldur en j Vegna fyrirspurna um
samskonar sprengjum eins og
þeirri, sem lagði Hiroshima , í
rústir. Það er að minsta kosti
nægilegt til þess að framleiða
alla þá orku, sem mannkynið
þarf að nota til friðsamlegra
starfa um aldir. Það nægir líka
til þess að mannkynið geti fram-
við-1 ið sjálfsmorð, ef það sér ekki að
vér vildum, eða aðeins 1875 skifti vor við Bandaríkin, skal
standard og því nauðsynlegt fyr-j þetta tekið fram:
Vér megum vera Bandaríkja
mönnum mjög þakklátir fyrir
það, hvernig þau hafa komið
fram við oss á stríðsárunum. En
þess er enginn kostur að halda á-
fram innflutningi þaðan nema
ir oss að snúa oss annað um 1
timburkaup. Að öðru leyti má
vel una við samninginn.
Samningaumleitanir
Tilraunir hafa verið gerðar
um að fá verzlunarsamning við því að eins að vér gétum fengið
Frakka, og umleitanir við Sviss igjaldeyri til að greiða þær. —
ogltalíu. En þetta er ekki komið ; En það hefir gengið mjög treg-
á það stig, að hægt sé að skýra iega eins og' allir vita að koma
nánar frá því. Ymsir hafa spurt vörum þangað, því að Banda-
um hvað líði verzlunarsamning- ríkjastjórn er mjög treg til þess
um við Dani og Norðmenn. Það ag veita tollaívilnanir, vill ekki
mál hefir verið athugað, en hefir gefa neitt fordæmi um það. Eg
ekki verið talið tímabært enn. held að ríkisstjórnin hafi gert
alt, sem í hennar valdi stendur
til þess að fá markað fyrir ís-
Viðskifti við Breta
Bretar hafa fengið mestan
hluta af framleiðslu vorri und-
lenzíkar vörur í Bandaríkjunum.
Sendiráðið í Washington hefir
anfarin ár, og vegna þeirra við- gert ait Sem í þess valdi hefir
skifta hefir verið lögð mikil á- stagið Qg fengið mörgu fram-
herzla á hraðfrystingu fisks. Það gengt; er litlar vonir voru um, til
urðu oss því mikil vonbrigði er j þess ag greiga fyrir viðskiftum
Bretar tilkyntu það snemma á miHi landanna, og má verzlunar-
þessu ári að þeir vildu ekki i stettin og 0n þjóðin vera sendi-
kaupa hraðfrysta fiskinn. Fram-1 herranum þakklát fyrir störf
leiðslumagnið var orðið svo mik- j hans
ið, að vonlaust er að selja það alt,
nema til stórþjóða.
Að öðru leyti hafa samn. við
þá gengið að óskum. Skip vor
hafa fengið leyfi til að landa þar
fisk til næstu áramóta, og hafa
Bretar þar gert oss hærra undir
höfði en öðrum. Og líklega kaupa
þeir af oss mikið af síldarmjöli
og síldarlýsi fyrir hagkvæmt
verð. Innflutningur frá Bret-
Það er vitað mál, að ísaðan fisk
getum vér ekki flutt til Banda-
ríkjanna vegna vegalengdar og
kostnaðar. Treg sala hefir verið
á frystum fiski, en fer máske
vaxandi, ef fiskurinn er afhentur
í ársbyrjun, því að þá er helzt-
eftirspurn eftir honum. Hrað-
frystihúsin hafa haft sendimann
í Bandaríkjunum að undanförnu,
til þess að reyna að selja þar
sér í tíma.
Auk þeirra náma, sem hér hef-
ir verið getið, finst dálítið af Úr-
aníúm víða um heim, svo sem í
Cornwall á Bretlandi, í Úral-
fjöllum og Altaifjöllum í Rúss-
landi, á Madagascar-eyju, hjá
Johanngeorgenstadt og Anna-
berg í Saxlandi, í Goten í Búl-
garíu, í Portúgal, Vestur-
Astralíu og hjá Narke í Svíþjóð.
Sennilega er það líka til á Græn-
landi, víða í austurríkjum
Bandaríkjanna, í Mexikó, Boliv-
íu, Frakklandi, Japan, Borneó,
Tanganyika og Suður-Afríku. Én
á öllum þessum stöðum er talið
svo lítið af því, að ekki borgi sig
að vinna það.
Radíum og Úraníum eru altaf
saman, því að radíum myndast
af úraníumkjarna. Hlutfqllin
milli þeirra eru ætíð hin sömu:
80,000 kg. af Úraníum á móti 30
grömmum af Radíum. Fyrir
stríðið kostuðu 30 gr. af Radíum
sama og 85,000 kg. af úraníum.
Voru námurnar þá starfræktar
eingöngu með það fyrir augum
að ná í Radíum, en í framtíðinni
verður það aðeins aukageta við
rekstur námanna.—Lesb. Mbl.
ER MÖGULEGT AÐ END
URBYGGJA BERLÍN ?
því að alt hefir verið flutt á bíl-1 ;“di Srt vaxandi, var hra5f tai fisk fleiri
_ í-x __an 16 miliomr 1 apnl 1 fyrra, en , , . , ,
Nýjar brautir
Með nýjum viðskiftasamning-
um frá Rotterdam. Er það 60
klst. ferð, og var ekki farin nema
ein ferð á viku í vetur. Má vera
að eitthvað greiðist úr þessu er
ár og skurðir verða færir skip-
um. En erfitt verður að kaupa
jafn mikið af vöruih frá Tékk-
um og þeir vilja kaupa af oss.
Hagkvæmt væri þó fyrir oss,
ef vér gætum kent Tékkum að j
éta síld og fisk frá Islandi, ogj
þess vegna væri gott að flytja
sem mest inn af vörum þaðan til
þess að fá greiðslujöfnuð, því að
gjaldeyrisskortur er mikill í
landinu.
16 miljónir í apríl í
40.6 milj. í apríl í ár.
Samningur við Svía
Samningur við Svía var undir
ritaður í
Verzlun við Rússa
Snemma á árinu var leitað hóf-
anna um það hvort Sovét mundi
vilja taka á móti sendinefnd til
að semja um verzlunarviðskifti.
Rússar svöruðu því, að þeir vildu
ekki gera verzlunarsamning, en
væru fúsir til að semja um kaup
og sölu á vörum. Svo var send
þangað nefnd manna, og hefir
hún átt í löngu stappi um þetta.
Skeyti kom frá henni í dag að
vel liti nú út um árangur. (Samn-
ingar við Rússa hafa verið undir
i ritaðir eftir að ræða þessi var
!flutt). Gert er þó ráð fyrir að
Rússar muni vilja kaupa mikinn

John S. Brooks Limited
DUNVILLE, Ontario, Canada
MAN UFACTURERS OF GILL NETTING
Okkar net eru búin til úr beztu tegund af hör tvinna
og fyrsta flokks “Sea Island Cotton” og egypskum tvinna.
Þér megið treysta bceði vörugœðum og verði
Allar pantanir fljótt og ábyggilega afgreiddar.
Captain M. R. Janes, Leland Hotel, Winnipeg
Umboðamaður íyrir Manltoba, Saskatchewan og Alberta
l
Hún mundi ekki hafa hóti betri
aðstöðu en sendiráðið til þess að
greiða fyrir viðskiftum milli
þ j óðanna.—Mbl.
Ú R A N í U M
þessum mánuði. Varð 7’,““. VT***^^, skiftanefnd til Bandaríkjanna.
^ hluta af freðfiskframleiðslunm,
saltsíld, síldarlýsi og ef til vill
fleiri vörur, en á hinn bóginn fá-
um vér frá þeim alt það timbur,
er vér þörfnumst. Greiðsla á að
fara fram í dollurum, og getur
þetta haft mikil áhrif fyrir við-
skifti vor, því að gert er ráð fyrir
að þeir kaupi mikið. Getur þetta
haft geisileg áhrif fyrir utanrík-
Iisverzlun vora, ef varan reynist
vel þar, því að Rússa munar ekk-
ert um það að kaupa alla fram-
leiðslu vora. Gildir það því afar
mikið fyrir oss að vanda vörur
vorar sem allra bezt til þess að
vinna þeim álit, og á það auðvit-
að við um allar vörur, en eigi
sízt þær, sem vér erum að koma
á nýja markaði.
ORÐSENDING
til kaupenda Heimskringlu og Lögbergs
á íslandi
Munið að senda mér áskriftagjöld að blöðunum fyrir
júnílok. Athugið, að blöðin kosta nú kr. 25.00 ár-
gangurinn. Æskilegast er að gjaldið sé sent í póst-
ávísun.
BJÖRN GUÐMUNDSSON
Reynimel 52 — Reykjavík
menn
hafa reynt hið sama. Miklar til-
raunir voru gerðar um það að
selja ullina til Ameríku, en þar
fékst ekki það verð fyrir hana er
menn gætu sætt sig við, og svo
var hún seld til Evrópu fyrir
mikið hærra verð. Saltsíld hefir
lítið selst til Bandaríkjanna, um
40 þús. tunnur á ári, og er það
lítið af framleiðslu vorri af
þeirri vöru.
Vér verðum að leggja kapp á
það að framleiða miklu meira af
henni, en gert hefir verið. Sjálf-
sagt verður reynt alt sem hægt
er til að afla markaðs fyrir salt-
síldina í Bandafíkjunum. En
eins og nú stendur held eg að til-
gangslaust sé að senda nú við-
Er Berlín búin að vera, eða er
ráðlegt að gera tilraun til að end-
urbyggja hana á rústunum og
sigrast á atvinnuleysinu og von-
leysi almennings?
Frú Roosevelt varð auðsjáan-
leg aundrandi yfir áhuga Berlín-
arbúa á því að endurbyggja borg
sína. Hún lét í ljós furðu sína á
“trygð fólksins við fæðingarstað
sinn”, er hún dvaldist í Berlín í
febrúar.
Jakob Kaiser, formaður kristi-
lega lýðræðisflokksins og þektur
verklýðsleiðtogi, hrósaði Berlín-
arborg og íbúum hennar. “Ber-
línarbúar hafa ekki lagt árar í
bát”, sagði hann. “Ymsar fram-
kvæmdir eiga sér stað í borginni
og fólkið er að reyna að koma
fótunum undir sig á ný.”
Hin hliðin á lífi Berlínarbúa
kom fram í frásögn Franks L.
Howley, yfirmanns hernáms-
svæðis Bandaríkjamanan í borg-
inni:
“Berlín er í raun og veru borg
3,000,000 blásnauðra manna”,
sagði hann. “Enda þótt borgar-
búan leggi hart að sér, er árang-
urinn í raun og veru enginn.”
“Hversu fljótir, sem þeir eru
að hreinsa til í rústunum”, hélt
íann áfram, “bætir það ekkert úr
fyrir íbúum Bavaríu t. d., sem
vilja selja Berlínarbúum land-
búnaðarafurðir”.
Það, sem veldur hvað mestum
erfðileikum við endurbyggingu
borgarinnar, er, að meira en
3,000,000 borgarbúa hafa þyrpst
aftur til Berlín, þrátt fyrir eyði-
legginguna, og að af þessum
þremur miljónum eru 182 konur
á móti hverjum einum manni.
Lítill atvinnurekstur
Hvað geta þessar þrjár miljón-
ir — flest kvenfólk — gert til að
draga fram lífið? Howley og
fleiri líta svo á, að þetta sé alvar-
legasta vandamálið, sem banda-
menn og Þjóðverjar eigi við að
glíma.
Berlín var fyrir stríð miðdep-
ill taugakerfis Þýzkalands. Líkt
og stórborgir annara landa, komu
þangað hundruð þúsunda manna
í atvinnuleit. Borgin var ein-
hver voldugasta iðnaðarborg Ev-
rópu. Heil brogarhverfi lifðu á
hinum geysistóru verksmiðjum.
Berlín var miðdepill bankakerfis
ríkisins, ferðamenn streymdu
þangað árlega.
Þungaiðnaður borgarinnar hefir
verið gereyðilagður. Bankar eru
ennþá starfræktir á hernáms-
svæðum Breta og Bandaríkja-
manna, en ekki í Berlín.
En á meðan þetta ástand helzt,
verður þýzka ríkið og banda-
menn að fæða hina geysistóru
borg.—Mjbl. 25. maí.
Sigurður S. Anderson, 800
Lipton St., hefir tekið að sér inn-
köllun fyrir Hkr. í Winnipeg.
Áskrifendur eru beðnir að minn-
ast þessa og frá þeirra hálfu gera
honum starfið sem greiðast. —
Símanúmer hans er 28 168.
Ráðagerðir um frjálsan
innflutning
Horfurnar eru nú þannig, að
alt útlit er fyrir að trygð sé sala
á meginhluta útflutningsvara
vorra á þessu ári, og verðið gott,
j sérstaklega fyrir síldarafurðir.
Er því vonandi að vér getum
flutt inn alt það er vér þörfn-
umst.
Ráðgert hafði verið að gefa
innfl. frjálsan á flestum vörum
frá Sterlingslöndunum en sú
ráðagerð stöðvaðist er útlit var
fyrir að Bretar vildu ekki kaupa
af oss hraðfrysta fiskinn, En í
dag eru horfur betri um þetta,
og ef alt fer með feldu, verður
Af hinum 92 frumefnum, sem
menn þekkja, eru aðeins þrjú
svo laus í sér að hægt er að
kljúfa það og framleiða kjarn-
orku. Þessi efni eru Protoaktin-
ium, Thorium og sérstök gerð af
Úraníum. Protoaktinium er fá-
gætara heldur en snjór í Sahara.
Thorium var fyrrum notað við
framleiðslu glóðaneta í glaslömp-
um. Það finst víða. En það er
mifelum vandkvæðum bundið að
ná úr því kjarnorku.
Þá er Úraníiyn eftir, og getur
vel verið að það hafi ekki minni
þýðingu fyrir mannkynið í fram-
tíðinni, heldur en kol og olía hafa
nú. Það er alls eigi sjaldgæft, og
finst t. d. víðar heldur en eir.
Það finst oft í granít, í fram-
burði, mó og kolalögum. En það
er aðeins á fáum stöðum hægt að
vinna Úraníum með þeirri að-
ferð sem nú er höfð til þess. —
Helztu Úraníum-námur eru á
þessum stöðum: Eldorado í Norð-
vesturlandinu í Canada, í (Para-
dox dalnum í Colorado, Joach-
imsthal í Tékkóslóvakíu og Kat-
anka í belgiska Kongo. 1 þessum
námum er svo mikið af Úraníum
VERZLUNARSKÓLANAM
Aldrei hefir verið eins nauðsynlegt og ein-
mitt nú, að hafa verzlunarskóla mentun,
og það fólk sem hennar nýtur hefir venju-
lega forgangsrétt þegar um vel launaðar
stöður er að ræða.
Vér höfum nokkur námsskeið til sölu við
fullkomnustu verzlunarskóla í Winnipeg.
Spyrjist fyrir á skrifstofu vorri þessu
viðvíkjandi, það margborgar sig.
The Viking Press Limited
Banning og Sargent
WINNIPEG :: . MANITOBA
Á Heiðarbrún
Nú er komin á bókamarkaðinn ný ljóðabók.
Höfundurinn er hið velþekta skáld, Sveinn E. Björnsson
læknir frá Árborg, Man. — Bókin er 232 blaðsíður,
prentuð á ágætan pappír, og í góðrí kápu. — Verðið er
$2.50. — Bókin er til sölu hjá Viking Press Limited,
853 Sargent Ave., Winnipeg, og Bókabúð Davíðs Björns-
sonar, 702 Sargent Ave., Winnipeg. Einnig hjá útsölu-
mönnum víðsvegar um Canada og Bandaríkin.