Heimskringla - 10.07.1946, Qupperneq 2

2. SIÐA

HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. JÚLÍ 1946
W. J. Lindal: fram að vera brezkir þegnar. ■— er lagt til síðu, (sem ekki er hægt
a rAXU rkTCK-T? \ Sökum hinnar undirlægulegu af- að ganga fram hjá, þar eð það má
Á.FölAtlA LAIN AUlöIVIvA töðu nýlendanna, var ekki hægt, sín mikils, meðal mikils hluta
ÞEGNA GAGNVART
NÝJU ÞEGNRÉTT-
INDALÖGUNUM
(Þriðja grein)
hvaðan sem þeir voru, að gefa
þeim ákveðin borgara réttindi.
Hin óhjákvæmilega afleiðing
varð sú, að í öllum nýlendunum
þar sem löggjöf um stöðu inn-
1 fyrstu greininni var gefið stutt
yfirlit yfir þróun borgaralegra
réttinda í Canada, bæði að því er
það átti við Canada, sem ríkis og
til innbyggjaranna, sem borgara
innan ríkisins. I annari grein-
inni var gerð skýring á ákvæðum
borgaralaganna, sem sýnir hver
er innfæddur Canada borgari,
hver verður canadiskur borgari,
þegar lögin ganga í gildi og verða
auglýst, og hver getur, með
beiðni um borgarabréf, og er
hæfur samkvæmt lögunum, orð-
ið Canada-borgari.
Þetta fólk verður dáltið meir
en canadiskir borgarar. Það
verður líka brezkir þegnar.
26. grein laganna hljóðar
þannig:
“Canadiskur borgari er brezlk-
ur þegn.”
Þetta er styzta greinin í lög-
unum, en frá einu sjónarmiði,
sem verður nánar rædd í síðustu
greininni, er sú þýðingarmesta.
Það opnar nýja leið: Canada er
eini meðlimurinn í brezka ríkja-
sambandinu, sem hefir myndað
tvöfaldan borgararétt. Þegar
borgaralögin verða birt, verðum
við bæði canadiskir borgarar og
brezkir þegnar. Þessi fyrirmæli
laganna eru ekki gerð í óyfirveg-
uðu flaustri, þeirra er sömdu
þau, né Canada þingsins sem
samþykti þau, heldur er það nið-
urstaða sem komist var að eftir
mjög nákvæma og ákveðna yfir-
vegun. Það innibindur í sér und-
irstöðu þeirrar stöðugu þróunar
sem hefir verið samfara þjóð-
ernis og borgaralegri afstöðu.
Það eru tvær ástæður fyrir
því að þessi grein var innibund-
in í lögunum. Önnur, að miklu
leyti löggjafarlegt form og venj-
ur, sem eru svo flóknar og sam-
ofnar allri canadiskri löggjöf,
svo að frá því er næstum óvíkj-
anlegt. Hin ástæðan er meir
grundvallarlegs eðlis: greinin er
sett í lögin af því, að það er hið
ytra tákn þess sem vér erum og
viljum flestir vera.
Það hefir þegar verið bent á,
að frá hinum fyrstu nýlendu-
stofnunum, að brezkir þegnar
sem settust að í þeim, héldu á-
þjóðarinnar) finst mörgum að
hagnaðurinn sé meiri en óhagur-
inn.
Hin óhjákvæmilega afleiðing
þess er hin tvöfalda afstaða, sem
byggjanna var samin, og rétt-;rætt verður um í síðustu grein-
indi og skyldur teknar fram að inni.
innbyggjarnir urðu að vera |
brezkir þegnar. Réttindi brezkra
Hinni sömu reglu var fylgt eft-
ir að fylkin í Norður Ameríku
þegna í Canada
Þar eð canadiska þjóðin hefir
voru mynduð, og var haldið á- kosið sér þetta tvöfalda fyrir-
fram eftir fylkjasambandið (con-1 komulag, og gefið því samþykki
federatioii). Afleiðingin af því, í sitt, þessi ákvörðun þeirra end-
gegnum alt vort löggjafar fyrir-1 urspeglar sig í 26. grein laganna;
komulag, skilyrðin fyrir því að það er gott að gera sér ljósa grein
njóta réttinda, svo sem kosninga jfyúr því hver sé mismunur-
réttar, og embætta, eru næstum mn milli canadisks borgara og
undantekningarlaust þau, að brezks þegns, búandi í Canada.
vera brezkur þegn. Til dæmis, Vér skulum einnig yfirvega
undir sambands kosningalögun- hvaða hagnaður verður í því, að
um getur hver sem er haft at- ivera sem einstaklingur, cana-
kvæðisrétt, sem er “innfæddur diskur borgari og brezkur þegn.
brezkur þegn, eða hefir verið
veitt borgara réttindi”, og er
fullra tuttugu og eins árs að
aldri, og hefir átt heima í Can-
ada í tólf mánuði. Samkvæmt
Manitoba kosningarlögunum
verður kjósandinn að vera inn-
fæddur þegn Hans hátignar (His
Majesty), eða hefir fengið borg-
araréttindi (borgarabréf).
Enginn getur ætlað á hve oft
slík orð koma fyrir í sambands-
og fylkja lögunum, eða jafnvel
auka lögum sveitanna.
Einungis hið formlega við-
fangsefni að gera þá breytingu,
að strika út orðin, brezkur þegn,
og setja canadiskur borgari í
staðinn, mundi verða ærið erfitt.
En hér er einnig annað sem þarf
að taka til greina. Sum fylkin
gætu gert það að tilfinninga
Brezkur þegn frá hvaða land;
brezka ríkjasambandsins sem er,
og á lögheimlii í Canada, hefir
atkvæðisrétt eftir eins árs veru
í Canada. Hann öðlast ekki þenn-
an rétt með borgaralögunum,
heldur eins og vikið hefir verið
að áður, með ýmsum canadisk-
um kosningalögum. Ef lögin
leyfa að brezkum þegn sé veitt
sérstakt embætti, og réttindi til
að halda því, án tillits til hversu
lengi hann hefir verið í Canada,
getur brezkum þegn frá hinum
löndunum, verið veitt embætti,
undir eins og hann, löglega, stíg-
ur hér fæti á land.
Það sem hér hefir verið sagt,
á ekki við um borgara Eire (Suð-
ur írlands). Forseti Suður Ir-
lánds, de Valera, hefir lýst’ því
yfir að Eire sé lýðveldi, og að
... ^ borgarar þess seu ekki lýðskyldir
mali, og þo ekki væn fynr aðra TT , ... ,
, , . Hans hatign konunginum, og seu
ekki brezkir þegnar.
ástæðu, neitað að kasta
orðunum, brezkur þegn.
Önnur ástæðan fyri 26. grein-
inni í lögunum er sú, að Canada
er eitt af fleiri löndum í sam-
einingu brezka þjóðasambands-
ins (The British Commonwealth
of Nations). Lögin tala um þau
sem lönd brezka ríkjasambands-
ins, og þessi eru tilgreind: The
United Kingdom, Canada, The
Commonwealth of Australia,
The Dominion of New Zealand,
The Union of South Africa, Ire-
land and Newfoundland. Mikill
meirihluti canadisku þjóðarinn-
ar vill halda þessu fyrirkomu-
lagi áfram.
Þegar tilfinningar spursmálið
'MnAi’i eitvL
It/ieAAa+tdi !
LJÚFFENGI
INNSIGLAÐ
YÐUR TIL
ÁNÆGJU
H. L. macKinnon CO.UTO.
WINNIPEO
Melrose
CcrHr&e
R.ICH
STRONG
DELICIOUS
Following a series of advertisements devoted to Veterans’ Out-
of-work Allowances, this space will be used for the next few
weeks to detail Veterans’ Insurance, prepared in co-operation
with Department of Veterans’ Affairs.
No. 14—VETERANS’ INSURANCE (Continued)
Canadiian Life Insurance companies strongly favour the
Veterans Insurance Act and are co-operating by instructing all
life insurance representatives to familiarize themselves with
the Government plan of life insurance.
AII administration expenses are borne by the Government.
If insurance protection for dependents is no longer required
in the latter years of life, Veferans Insurance policies may be
surrendered for liberal cash values. This fund might be used to
purchase a Canadian Government annuity which would provide
an income for life.
In all phases, the Veterans Insurance Division is equipped to
give competent advice. This can be obtanied by calling at the
Re-establishment Credit Division, Department of Veterans Af-
fairs, Third Floor, Commeroial Building, Notre Dame Avenue
East, Winnipeg, or by writing the Area Rehabilitation Officer,
Commercial Building, Winnipeg.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITED
MD165
Þar af leiðandi hefir innflytj
andi frá Suður Irlandi engin þau
réttindi sem brezkur þegn hefir
í Canada, og kemur undir sömu
reglugerð eins og aðrir útlend-
ingar, ef hann óskar að gerast
canadiskur borgari.
Réttindi canadiskra borgara
innan brezka ríkjasambandsins
Sú viðurkenning sem brezkum
þegnum er gefin í Canada, er
ekki einhliða fyrirkomulag. —
Borgarar Canada, verandi brezk-
ir þegnar, njóta brezkra þegn-
réttinda í öðrum löndum brezka
þjóðasambandsins, auðvitað sam-
kvæmt gildandi lögum í þeim
löndum, um landvistarleyfi, bú-
setu, borgaraleg skilyrði, burt-
vikning og því um líkt.
Samkvæmt samningum milli
brezka konungsríkisins og ann
ara landa, njóta brezkir þegnar
vissra réttinda, og canadiskir
borgarar njóta þeirra sem brezk-
ir þegnar. Ef við hættum að vera
brezkir þegnar, yrði Canada að
endursemja þessa samninga. —
Sum lönd, ef til vill, neituðu að
semja eða ekki yrði hægt að kom-
ast að eins hagstæðum samning-
um.
Það er annar hagnaður; úr því
Canada hefir ekki stjórnar er-
indsreka í sumum löndum, geta
Canada-menn í þeim löndum,
sem brezkir þegnar, leitað til
brezkra embættismanna sér til
aðstoðar. Konsúlsembætti, sam-
kvæmt meiningu borgaralag-
anna, er ekki einungis Canada
konsúls eða fulltrúa embætti,
heldur og samslags embætti í
löndum brezka samveldisins.
Þar eð skilningurinn er gagn-
skiftilegur og sú von sameiginleg
að systur ríkin muni og vilji
fylgja því fyrirdæmi sem Can-J
[ ada hefir sett, og semja og lög-!
leiða lík borgaralög.
Aðal mismunurinn
Aðal mismunurinn milli stöðu
canadiskra borgara og brezkra
Iþegna, búsettra í Canada. kem-
ur til greina þegar þeir fara úr
Canada.
Brezkum þegn, sem slíkum, er
Zil
Fulkomnar ánægju
Vefjið Sígarettur
yðar úr
OGDEN'S
FINE CUT
eða reykið OGDEN'S
CUT PLUG í pípu.
ekki veitt nein réttindi í borg-
aralögunum. Þessi réttindi eru
bara staðbundin, þau hefjast
strax með löglegri landvist í
Canada, og á sama hátt eru úr
gildi undir eins eftir burtför úr
Canada.
Innflutninga lögin tilgreina þær
kringumstæður sem geta valdið
því, að canadiskur borgari geti
mist sinn canadiska lögheimilis-
rétt. Þetta á sérstaklega við um
þá sem hafa verið veitt borgara-
réttindi (by naturalization) og
brezka þegna, sem ekki eru
fæddir í Canada. I báðum til-
fellunum er lögheimilis réttur-
inn tapaður, ef maðurinn er ár
utan Canada. En lögin taka það
ennfremur fram, með fáum smá-
vægilegum undantekningum, að
allir sem sækja um inngöngu í
Canada, sem ekki eiga lögheim-
ili í Canada, verða að koma inn,
sem innflytjendur, samkvæmt
innflutningalögunum. Þannig, ef
Englendingur, sem hefir aflað
sér canadiskra heimilisréttinda,
fer úr Canada og er ár í burtu,
getur hann einungis komið aftur
sem innflytjandi frá Englandi,
föðurlandi sínu. En canadiskur
borgari tekur þennan borgara-
rétt með sér. Hann getur samt
sem áður mist borgararétt sinn
undir kringumstæðum, sem
teknar eru fram í borgaralög-
unum; en það er honum sjálfum
að kenna, eða afleiðing af athöfn-
um hans. Með einni undantekn-
ingu getum vér í sannleika sagt:
Sá sem einu sinni er canadiskur
borgari, er altaf canadiskur borg-
ari; hann getur farið úr Canada
hvenær sem hann vill og komið
aftur þegar hann vill.
En jafnvel þó mismunurinn milli
canadisks borgara og brezks
þegns, sem á heim í Canada, sé
að mestu staðarlegt auka atriði
(extra-territorial) sem komur til
greina er þeir fara úr Canada, er
það samt þýðingarmikið. Ást til
föðyrlands síns getur dregið úr
áhuga fyrir þroskun Canada. Nú
þar eð stríðniu er lokið, verða
samgöngur greiðari og víðtæk-
ari. Það er þessvegna gert ráð
fyrir, að brezkir þegnar í Canada
muni vilja verða canadiskir
borgarar. 1 sambandi við hin
gagnskiftlegu réttindi brezkra
þegna í brezka ríkjasambandinu,
áleit canadiska þingið að reglan
fyrir að veita brezkum þegnum
canadisk brogararéttnidi, ætti að
vera sem einföldust, en þó með
hæfilegri tryggingu. Undir nýju
lögunum verður brezkur þegn
að fullnægja kröfu laganna, eins
og aðrir innflytjendur, nema að
hann þarf ekki að leggja fram
yfirlýsingu um, að hann ætli að
verða canadiskur borgari, og
hann þarf ekki að koma fyrir
dómara. Jafnvel þarf hann ekki
að leggja fram formlega beiðni.
Hann gerir yfirlýsingu fyrir rík-
isritaranum að hann óski eftir
vottorði um, að sér sé veitt cana-
disk borgararéttindi. Beiðninni
verða að fylgja sannanir, sem
ríksritarinn gerir sig ánægðan
með, að hann hafi öll þau skil-
yrði; sem krafist er af útlending.
Eftir að hann hefir fengið
vottorðið, skipar hann sér með-
al canadiskra borgara, sem eru
í senn, canadiskir borgarar og
brezkir þegnar.
MRS. STEINUNN
STEFÁNSON
ekkja Stefáns J. Stefánssonar
skipstjóra, andaðist á Almenna
sjúkrahúsinu í Winnipge 2. júlí
árdegis eftir miklar þjáningar og
nokkurra ára heilsubrest.
Hún var fædd í Snæfellsnes-
sýslu á Islandi, 14. júlí 1882.
Foreldrar hennar voru Árni
Jónsson og Valdís Þorgeirsdóttir.
Með þeim kom hún til Canada
þriggja ára að aldri, árið 1885.
Þau settust að í Mikley. Þar ólst
hún upp um nokkur bernsku og
ungþroska ár sín, en fór ung að
vinna fyrir sér og vann lengi í
Winnipeg. Þann 20. marz 1906,
gfitist hún Stefáni skipstjóra
Stefánssyni, af merkum skag-
firzkum ættum, drenglunduðum
og vel hæfum manni. Þau sett-
ust að í Selkirk, og bjuggu um
áratugi að 272 Dufferin Ave. —
Maður hennar andaðist 5. marz
1944.
Eftir lát hans fluttist hún á-
samt Helenu, yngstu dóttur
sinni, til Winniueg, en dvaldi um
s. 1. vetur hjá Mrs. V. C. Ander-
son, dóttir sinni, í Vancouver,
B. C. í Winnipeg átti hún lengst
af heima hjá Mrs. H. R. Garnett,
dóttur sinni.
Börn Stefánssons hjónanna eru:
Ronald, Selkirk, kv. Olgu Mof-
fitt; Lillian, Mrs. V. C. Anderson,
Vancouver, B. C.; Jóhann, Sel-
kirk, kv. Lenu Walterson; Vio-
let, Mrs. H. R. Garnett, Winni-
peg; Stefán, Selkirk, kv. Olive
Epps; Helen, er dvaldi heima
hjá móður sinni.
Systkini hinnar látnu eru:
Mrs. J. S. Borgfjörð, Seikirk og
Mrs. J. B. Johnson, Prince Rup-
ert, B. C. Fjögur barnabörn eru
á lífi.
Steinunn var merk kona, um-
hyggjiisöm og góð móðir; hún
innti af hendi mikla þjónustu í
þágu Selkirk safnaðar, bæði í
kvenfélagi og í trúboðsfélagi
safnaðarins, og vann þar af heil-
um og glöðum hug. Útförin fór
fram þann 4. júlí, frá Langrill’s
útfararstofu og lútersku kirkj-
unni að viðstöddu fjölmenni.
S. Ólafsson
Hernám Grænlands
Hinn 10. apr. 1941 tóku Banda-
ríkin Grænland undir hervernd
sína. Þann dag var gerður samn-
ingur milli stjórnarinnar í Wash-
ington og Henrik Kauffmans
sendiherra Dana “í nafni Dana-
konungs” um það að Grænland
skyldi vera undir vernd Banda-
ríkjanna á meðan Danmörk væri
hernumin. 1 samningnum var
líka tekið fram, að hann skyldi
vera “í gildi þang^ð til það væri
augljóst að hættan, sem vofði
yfir Bandaríkjunum væri hjá
liðin.”
VERZLUNARSKOLANAM
Aldrei hefir verið eins nauðsynlegt og ein-
mitt nú, að hafa verzlunarskóla mentun,
og það fólk sem hennar nýtur hefir venju-
lega forgangsrétt þegar um vel launaðar
stöður er að ræða.
Vér höfum nokkur námsskeið til sölu við
fullkomnustu verzlunarskóla í Winnipeg.
Spyrjist fyrir á skrifstofu vorri þessu
viðvíkjandi, það margborgar sig.
The Viking Press Limited
Banning og Sargent
WINNIPEG :: MANITOBA
Á Heiðarbrún
Nú er komin á bókamarkaðinn ný ljóðabók.
Höfundurinn er hið velþekta skáld, Sveinn E. Björnsson
læknir frá Árborg, Man. — Bóki'n er 232 blaðsíður,
pnentuð á ágætan pappír, og í góðri kápu. — Verðið er
$2.50. — Bókin er til sölu hjá Viking Press Limited,
853 Sargent Ave., Winnipeg, og Bókabúð Davíðs Björns-
sonar, 702 Sargent Ave., Winnipeg. Einnig hjá útsölu-
mönnum víðsvegar um Canada og Bandaríkin.