Heimskringla - 17.07.1946, Qupperneq 5

WINNIPEG, 17. JÚLI 1946
HEIMSKRINGLA
5. SIÐ/»
kappspil lífsins í þessari borg,
þar sem þeir nutu einstaklings-
frelsisins betur en þeir gerðu í
hinum austlægu héruðum.
R. St.
ÍSLEN DIN G AD AGURIN N
að Gimli, .5 ágúst, 1946
Fimtugasti og sjöundi þjóð-
minningardagur Islendinga í
Canada, verður haldinn að
Gimli, þann 5. ágúst næstkom-
andi (Civic Holiday). Þar verð-
ur gaman að vera, ekki síðar en
undanfarin ár. Margt verður
þar til skemtunar, eins og fólk
fær að sjá síðar í blöðunum og
einnig af auglýsingum um hát-
íðahaldið.
Að þessu sinni vil eg aðeins
geta eins atriðis, sem á skemti-
skránni verður og gleði mun
veita gestum þeim, sem hátíða-
haldið sækja, að Gimli í næsta
mánuði. Það er söngvarinn góði,
Guðmundur Jónsson, sem nú
dvelur í Los Angeles, Cal.Islend-
ingadags nefndin hefir boðið
honum að vera gest sinn á hát-
íðinni. Hefir hann vinsamlega
þegið það boð og kemur hingað
til Winnipeg 1. eða2. ágúst, til
að sýngja fyrir okkur á hátíð-
aður frá McMaster University, oft náð unaðslega, og af fönn-,
hefir umsjón skrifstofunnar, sem (inni í hlíðum fjalla hans stafar
er í háskóla byggingunum, og hvítu kaldaljósi vetrarins. I
gefur allar nauðsynlegar upp- sumum helztu myndum hans'
HELZTU FRÉTTIR
lýsingar þessu varðandi.
frá seinni árum er stóri stíllinn
VANDAÐ TÍMARÍT
Eftir próf. Richard Beck
jí náttúrunni, víðsýni og yfirsýn,
kröftugir, djúpir drættir, heið-
I I
ríkja og máttur í línum og lit-
um.”
Einnig er í ritinu smásaga, eða
Það er altaf fengur að Eim : öllu heldur æfintýri, “Grátdögg” '
I .*. . , , . , , ieftir Kjarval, er sver sig í ætt
reiðmm, enda er hmn vel ment- i ,
I *. _ -* - • ., ... . , um serkennileik, og fylgja teikn-
aði og viðsým ntstjon hennar, i ’ & J
V 0 . » , *• ingar eftir listamanninn.
herra Svemn Sigurðsson, bæði i &
er
smekkmaður um bókmenntaleg! Athyglisverð um margt
efni og vandur að lesmáli í rit §rein Guðmundar Árnasonar í
sitt. Síðasta heftið, sem greinar- Múla- “Lýðveldisstjórnarskrá- ,
höfundi hefir borist, janúar — ln - °S Þa el§i síður greinin
marz heftið fyrir yfirstandandi I. Metnaður og gorgeir , eftir
I ár heldur vel í horfinu. Þorstein Jónsson (Þóri Bergsson)
í Það hefst með framhaldi af'rithöfund- hreinskilin en þó
hinum vinsæla greinaflokki rit- sann§jörn, og hittir ve í mar
Sveinn ritstjóri kynnir ís-
lenzkum lesendum hinn vinsæla
og viðkunna brezka skáldsagna-
höfund E. M. Forster í kjarnorðri
jstjórans, “Við þjóðveginn”, að
þessu sinni gagnort og glögt
yfirlit yfir horfurnar í heims-
málunum í byrjun þessa árs, en
jafnframt víkur höfundur mjög grein- en Baldur Bjarnason
skorinort að afstöðu Islands út sagnfræðingur ritar fróðlega og
á við, eins og sjá má af eftirfar- „tímabæra grein, “Nazisminn
andi málsgrein: ;Þýzki”, og talar þar út frá eigin
“Fátt er eins nauðsynlegt i f^ynslu. Því ,að
smáþjóð eins og að afla sér vel-
Vegna raun-fagnaðar
og ekta hressingar
SVIPIST EFTIR
LJÓSRAUÐA
PAKKANUM
R. L MacKinnon C(„ Itd.,
WlNKIPCE
Melrosé
mni.
Guðmundur er með öllu ó-
þekktur íslendingum í Canada.
En við höfum fylgst nokkuð með
frægðarferli hans, sem er glæsi-
legur, og mun engum efa bund-
ið, að fólk verður ekki fyrir von-
brygðum að heyra hann á Is-
lendingadaginn. Mr. Skúli
Bjarnason í Los Angeles, skrif-
aði grein um Guðmund í Lög-
berg 1944. Segir hann þar með-
al annars:
“Guðmundur Jónsson er fædd-
ur í Reykj’avík, 10. maí 1920.
Hann er fríður og föngulegur.
Hefir verið skáti frá barnæsku
og ferðast víða um lönd. Hann
lærði söng, í tvö ár, hjá Pétri
Jónssyni söngmanni í Reykja-
vík. Að undanförnu stundar
hann nám hjá The Samoiloff
Bel Canty Studios and Opera
Academy í Los Angeles Cal., við
ágætan orðstýr. Hann hefir
yndislega fagra og magni-
þrungna baritone rödd, blæfagra
og sterka. Skúli, sem oft hefir
heyrt hann sýngja, kallar hann
“Caruso Reykjavíkur”. Ekki
spillir það heldur til, að hann
hefir verið valinn til að vera
einsöngvari Karlakórs Reykja-
víkur, á ferð hans um Bandarík-
in og Canada á næsta hausti.
Það gleður okkur, að eiga von á
þessum góða gesti til okkar að
skemta íslendingum þann 5.
ágúst næstkomandi. Eg vona, að
hann verði ekki fyrir vonbrygð-
um er hann heimsækir okkur.
Eg yeit, að enginn verði fyrir
onbrygðum, að hlusta á hann.
D. Björnsson.
vildar og góðs álits voldugra
grannaþjóða. Og enginn skyldi
láta sér til hugar koma, að
mannalæti og merkilegheit,
kynni við harðýðgi fulltrúa
þeirrar ofstækisstefnu í fanga-
búðum í Noregi á stríðsárunum.
Þá er hér fyrri hlutinn af all
langri skáldsögu, “Gisting”, eft-
séra
blönduð getsökum, séu einhver ir sera Gunnar Árnason frá
jsérstök sjálfstæðiseinkenni. Öll- j Skútustöðum, sem fer vel úr
ium landsmönnum má ljóst vera, blaði og heldur óskiptri athygL
að hjá því verður ekki komist að lesandans1, enda hefur höfundur
(ganga frá mikilvægum atriðum margsinnis áður sýnt það, að
ium stöðu vora og sambönd út á bann er prýðilega ritfær, en eft-
við. Þetta er verk, sem oss sjálf-
ir er auðvitað að vita, hversu
um ber að inna af hendi. Sjálf- limle§a bonum tekst að greiða
stæði Islands verður svo bezt,nr þráðum sögunnar að leiðar-
tryggt, að vér teljumst samn-
ingshæfir í milliríkjaviðskipt-
um. Ef vér reynumst það ekki,
lokum.
Af öðru óbundnu máli í heft-
inu má sérstaklega nefna grein
eigum vér jafnan á hættu að Lárusar Sigurbjörnssonar rit-
verða ekki kvaddir ráða, jafn- höfundar um íslenzka leiklist og
Frh. frá 1. bls.
Dæmdur til dauða
Draja Mikhailovitch, er ekki
fyrir svo löngu var litið á eins og
víðkunna hetju, var dæmdur til
dauða áf herrétti í Belgrade,
Júgóslavíu, fyrir landráð og
stríðsglæpi, ásamt tíu öðrum, og
er búist við, að hegningunni
verði fullnægt mjög bráðlega.
Af 24 mönnum, flestum fyrver-
andi stjórnarformönnum í Júgó-
slavíu, er kærðir voru — dæmd-
ust margir til langrar fangelsis-
vistar.
Enn um atom-sprengjuna
Vatnsstrókur, nálega hálfmíla
að ummáli, og 8,000 til 10,000 fet
á hæð, mun þyrlast í loft upp, er
neðansjávar atom-sprengjunni
verður næst hleypt af stokkun-
um, og mun sá vatnsstrókur hafa
inni að halda eina miljón tonna
af vatni.
Eru þessar ágizkanir hafðar Mexikó, það er að segja fyrir
eftir vísi-aðmírál W. H. P. heiminn í heild.
Blandy, er veitti þessar upp- A sunnudaginn var kom það
lýsingar á þingi blaðamanna. I fyrir þar að kjósendur í heild
Ennfremur sagði hann, að 100 sinni hölluðust meira að lýðræð-
feta háar öldur myndu rísa út, isbugsjóninni, en dæmi sögunn-
frá vatnssúlunni, en hæð þeirra (ar hafa nokkurn tíma sýnt.
myndi hjaðna brátt og yrðu að Víðsvegar um gervalla Mexi
líkindum ekki nema 10 feta há- kó, þyrptist fólk að kosninga-
ar, er þær næðu strönd BikTni- (stöðunum, og beið klukkutímum
eyjarinnar. Spáir Blandy, að saman í röðum til þess að geta
skip muni sökkva af ölduróti j kosið sitt forsetaefni til samveid-
þessu, og nokkurt tjón muni af : isþingsins. Kjörstaðirnir opnuð-
sprengingunni hljótast. Skemdir ust ekki fyr en kl. 9, en sumir
og eyðilegging skipa er áætlað ( voru komnir á kjörstaði kl. 5 að
að verði mörg hundruð sinnum morgni, og stóðu þar í röðum í
meiri, en í fyrri sprengingunni, rigningarskúrum, sem komu í
og
þær
RICH
STRONG
DELICIOUS
kl.tímann í Sault og Hamilton, | ir hafa gert að þessu sinni, er
en 24r/2í) hækkun í Sydney. Talið það sama, og flestir ríkjafull-
er, að 14,000 verkamenn taki
þátt í þessu verkfalli.
Lýðræði virðist ná
haldi í Mexikó
Það sýnist ekki skifta miklu
máli hver hlýtur forsetatignina í
að áliti rannsóknar-sérfræðinga., stórkostlegum dembum,
Mestur hluti vatnsstróksins er hætta jafn snögglega og
búist
lónið,
við að falli aftur ofan í byrja.
og muni því splundra j Það skiftir auðvitað ekki
vel í málum, sem oss varða
miklu.”
Vilhjálmur Þ. Gíslason skóla-
grein Vilhjálms skólastjóra um
íslenzka bókaútgáfu, “Úr bóka-
flóðinu 1945”, sem er hin greina
stjóri ritar prýðilega grein um bezta, eins langt og hún nær.
Jóhannes Kjarval listmálara, j Nokkur kvæði eru einnig í
!sem nýlega varð sextugur, en Eimreiðinni að þessu sinni, og
hann er hvorttvegja í senn frum- kveður þar mest að kvæðunum
legur listamaður og sérstæður “Horfið er Norðurland”, eftir
Þórodd Guðmundsson frá Sandi,
magni þrungið, myndauðugt og
í þessum með undirstraum heitra tilfinn-
ingra, og “Gist á víðavangi” eft,-
ir Jakob Thorarensen, sér um
svip, orðalag og bragarhátt, eins
mark-skipunum miklu meira en miklu máli hvern þeir kusu, það
áður. Svo er ráð fyrir gert, j sem munar mestu er, að þeir
að sprengingin fari að þessu i sýndu mikinn áhuga á kosning-
trúar hafa æfinlega gert á fund-
um sínum, að eyða tímanum í
stefnulaust þras og þráttskap.
Það sem þeir nú hafa komið
sér saman um, dregur lokaúrslit
sumra málanna ofurlítið á lang-
inn — ef til vill stuttan tíma —
ef til vill nokkur ár, — og í milli-
tíðinni, getur eitthvað nýtt kom-
ið upp.
Bernard Shaw 90 ára
Bernard Shaw talar um flesta
hluti með fullri einurð, og frem-
ur kæruleysislega, en Canada er
það land, sem hann játar að hann
þekki lítið til, og lítur það ef til
vill lítilsvirðingar-augum.
Blaðamenn þyrptust til að ná
tali af hinum fræga rithöfundi á
níræðisafmæli hans; canadiska
blaðamannastjórnin skrifaði
honum einnig, og fékk svar, sent
frá Welwin, Hertfordshire, og
hljóðaði það þannig:
“Eg hefi aldrei komið til Can-
ada; það er alveg ógerlegt fyrir
mig, að segja nokkuð um það
land.”
persónuleiki, sem fer eigin göt-
|ur í háttum sem list. Er honum
GEORGE SMITH
lögreglustjóri
hefir rétt að mæla
Nauðsynlegt er að kenna ungl-
ingunum líkamsæfingar og sund.
Mörg börn fara þess algjörlega
a mis.
Sambandsstjórnin segir að
Sumarheimili í Canada rúmi að-
eins 150,000, en 2,000,000 séu á
þeim aldri sem nauðsynlegt sé
ag kenna sund og aðrar íþróttir.
Manitoba hefir byggt nýtt
sumarheimili í ár, sem rúmar
200 börn. Vegna atbeina þeirra
sem bera fyrir brjósti heill “Int-
er-Varsity Christian Fellow
ship”.
Þetta nýja, Manitoba Pioneer
Camp, er við Lake of the Woods,
40. mílur fyrir vestan Kenora.
Aðeins æfðir sund og leikfimi-
kennarar veita heimilinu umsjá
og bera allir skírteini þess efnis.
Um 20. smábyggingar hafa
verið reistar og rúmar hver
þeirr^ átta börn og umsjónar-
mann.
Rev. Willian Steeper, útskrif-
j áreiðanlega vel lýst
orðum greinarinnar:
“Kjarval gengur hér um göt-
urnar líkt og Sókrates í Aþenu
iforðum. Hann er ræðinn eðajog því frumlega skáldi er lagið,
iþegjandalegur eftir því sem í, °g stendur íslenzka þjóðin í mik-
hann dettur. Hann talar í sam- j illi þakkarskuld við hann sex-
^hengi eða ekki samhengi, eftir tugan fyrir snjöll ljóð hans og
því sem honum býður við að sögur. En þannig eru síðari þrjú
horfa. Hann gerir það sem hon- erindi af þessu fagra og hreim-
'um þóknast, eða gerir ekki neitt, mikla vorkvæði hans:
1 ef honum líkar það betur. Eða j
'• hann leggur á sig erfið ferðalög Nú uppi er.sól, — þar ekur hún
j og langa vinnudaga fyrir list frá austurbrún,
sína. Hann hefur sitt lögmál í með ljósið, ylinn, heil og hag
sjálfum sér. Og við hinir beygj- jí heilan dag,
umokkarundirþað.Þaðeralveg og öllu er hennar ítra ris
óhætt. Kjarval hefur aldrei lagt veitt ókeypis,
illt til nokkurs manns. Hann er sem glæðir bæði glit og flug
vinur vina sinna og einskis óvin- og glaðan hug.
ur. En hann hefur sínar ákveðnu
skoðanir á mörgu og mörgum.” Hér stillir spói strenginn sinn,
List hans er einnig lýst af hans stef eg finn
nærfærni og skilningi í þessum að lýsa því, hve ljómandi er
'orðum, þó að menn verði vitan- á landi hér.
lega að sjá myndir hans til þess |
lað meta hana að verðugu: |Hann kveður holtin, mýra, mó
“Kjarval er meistari litanna. ,°§ mosat°
Hann hefir séð furðulegustu og nm frelsi °g gaman fullkomnað,
J fegurstu liti í íslenzku landslagi eS lellst a Þa®-
og málað þá af miklum næmleika I
Jog listfengi. Hann hefur ekki 1 morgunhug, sem hiær að þraut
einungis túlkað litina í hinum eS held á braut,
Jstóra stíl náttúrunnar, fjöllum, me^ lælc 1 fy^gd, af stalli ástall,
hafi og himni. Hann hefur upp- ,sem steklíur snjall.
[ götvað litaheim náttúrunnar i
hinu smæsta og óásjálegasta heiminn aftur hitta verð
j sem virðist vera. Það sést á þvi (°§ hraða ferð,
hvernig hann hefur hvað eftir 11112 heimasætum heilsað fæ
*annað rr*álað mosaþemburnar, a heiðarbæ.
sinni fram 25. júlí, kl. 8.30 ár-'
degis eftir Bikini-tíma, (4.30 síð-
degis e. s.t t.), en ekkert hefir
enn verið sagt hvernig athöfnin
muni fara fram — er það undir
veðrinu komið.
Seigur í sóknum
Enn hreyfir utanríkisráðgjafi
Rússa, V. M. Molotov mótmæl-
um, er rætt var um framtíð
Þýzkalands á fjögurra stórvelda
fundinum, er haldinn er á Frakk-
landi um þessar mundir. Hanr.
krafðist, að nokkurskonar mið-'fr^;
unum, og til þess að geta það,
stóðu þeir lengur í röðum, en
nokkur kona myndi gera til að
kaupa Nylon-sokka.
Þarfir Evrópu
Flestum fréttariturum, er lát-
ið hafa til sín heyra, kemur sam-
an um það, að fundur stórvelda-
fulltrúanna á Frakklandi, hafi
komið sáralitlu til lpiðar — og
flest Evrópu-mál séu enn í sama
öngþveitinu og áður.
Þannig segir einn fréttaritari
hvernig hann málar gjár og
1 gljúfur og klettaskorur með
burknum og mosa og skófum.
Sumar mosamyndir Kjarvals
eru svo mjúkar að maður sekk-
Richard Beck.
stöð eða stjómarnefnd yrði sett á
laggirnar — bráðabirgðar-stjórn,
er til aðstoðar yrði til að stofn-
setja þýzkt stjórnarfyrirkomu-
lag, sem Bandaþjóðirnar gætu
svo samið friðarskilmála við. —
Ennfremur
stofnsetningu kerfisbundinna
yfirráða stórveldanna yfir öll-
um þýzkum iðnaði og framleið-
slu, og sérstaklega yfir Ruhr að-
alstöðvunum. Ruhr er eingöngu
stjórnað frá Bretlandi.
Einnig lagði hann til ‘að skipu-
lagsskrá sé samin, og lögð fram,
er sanni afvopnun og uppgjöf
Þýzkalands.
Aðallega lenti Molotov í þettj
sinn saman við George Bitault,
franska forsetann, og uatnríkis-
mála ráðgjafann, sem lýsti því
yfir, að Frakkland myndi ekki
ræða um stofnsetningu Reich-
stjórnar, fyr en vestur landa-
mæri Þýzkalands væru fastá-
kveðin.
Frakkland hefir farið fram á,
að Ruhr, Rhineland og Saar
verði aðskilin frá Þýzkalandi.
Verkfall í stálverksmiðjum
Þrjár stál-verksmiðjur, hafa
“Eg er nýkominn til Parísar
aftur, eftir ferðalag víða um Ev-
rópu. Líðan fólksins í flestum
löndum þar er miður góð. Þjóðir
allra landa þar, þarfnast meira
en brauð og skó, þær skortir
hélt Molotov tram bjartsýni til að geta vonað —
þær eru orðnar vanastar von-
brigðum.
Fólkið þarfnast uppörvunar,
djarfra fyrirheita, áræðis til að
vona, og dreyma um fegurri
framtíð, jafnvel þótt þeir
draumar rætist aldrei til fulls.
Þrautirnar sem þessar þjóðir
hafa liðið og hin þungbæra reyn-
sla yrði léttari og bærilegri, ef
einbvers vonargeisla væri að
vænta úr einhverri átt. Frá full-
trúafundinum í París, virðast
engir slíkir vonargeislar hafa
komið.”
Undirstöðu-atriðin að samn-
ingum við Italíu þykja of óá-
kveðin. Bæði Italar og Júgóslavs
eru óánægðir yfir ákvæðunum
um Trieste. Afmörkun Franco-
ítalíu-landamæranna hefir haft
þau áhrif, að Italar hafa reiðst,
en Frakkar orðið fyrir vonbrigð-
um.
Alt virðist vera orðaglamur.
v Sigurður S. Anderson, 800
Lipton St., hefir tekið að sér inn-
köllun fyrir Hkr. í Winnipeg.
ur í þeim. Litirnir í gömlu hafís-1 Áskrifendur eru beðnir að minn-
myndunum voru oft tærir og J ast þessa og frá þeirra hálfu gera
töfrandi, sægrænir og hvítir. honum starfið sem greiðast. —
Blámóðu fjallanna hefur hann Símanúmer hans er 28 168.
, þegar byrjað verkfall: The Steel Sannleikurinn er sá, að úr stjórn-
|C.o, of Canada í Hamilton, Al- mála-erfiðleikum Evrópu hefir
goma Steel verksmiðjan í Saultjalls ekki verið ráðið, svo langt
Ste. Marie, og Dominion Steel & tra því!
Coal Corporation í Sydney, N. S.
Verkamenn krefjast $33.60
Trieste var þrætuepli eftir síð-
asta stríð. Landamerkja þrætan
grunnkaups, um vikuna, og 40 |um Þann stað hefir staðið í meira
kl.stunda vinnutíma. Þessi kaup-1en öld.
hækkun mundi nema á Það sem stórvelda-fulltrúarn-
BRAUTIN
Ársrit Sameinaða Kirkjufé-
lagsins, er til sölu hjá:
Björn Guðmundsson, Reynimel
52, Reykjavík, Iceland
Bókaverzlun Árna Bjarnarsonar,
Akureyri, Iceland
Bókaverzlun Þorsteins M. Jóns-
sonar, Akureyri, Iceland
Björnssons Book Store, 702 Sar-
gent Ave., Winnipeg.
Viking Press Ltd., 853 Sargent
Ave., Winnipeg, Man.
K. W. Kernested, Gimli, Man.
Gestur Pálsson, Hecla, Man.
B. Eggertsson, Vogar, Man. •
F. Snidal, Steep Rock, Man.
Guðjón Friðriksson, Selkirk,
Man.
Björn Björnsson, Lundar, Man.
Mrs. Guðrún Johnson, Árnes,
Man.
B. Magnússon, Piney, Man.
Einar A. Johnson, Riverton,
Man.
Mrs. B. Mathews, Oak Point,
Man.
Ingimundur Ólafsson, Reykja-
vík, Man.
S. S. ^nderson, Kandahar, Sask.
G. J. Oleson, Glenboro, Man.
J. O. Björnson, Wynyard, Sask.
Jón Ólafsson, Leslie, Sask.
Thor Ásgeirsson, Mozart, Sask.
E. E. Einarsson, 12 E. 4th Ave.,
Vancouver, B. C.
G. Thorleifsson, Garðar, N. Dak.,
U.S.A.
M. Thordarson, Blaine, Wash.
Ch. Indriðason, Mountain, N. D.
J. J. Middal, Seattle, Wash.
Gunnar Matthíasson,Tnglewood,
Calii.
Bjarni Sveinsson, Keewatin, Ont
G. B. Jóhannson, Geysir, Man.
Tímóteus Böðvarssno, Árborg,
Man.
Dr. S. E. Björnson, Ashern, Man.
* * *
Saga Islendinga í Vesturheimi
þriðja bindi, er til sölu á skrif-
stofu Heimskringlu. Verð: $5.00.
Allar pantanir afgreiddar tafar-
laust.