Heimskringla - 21.08.1946, Qupperneq 1
We recommend íor
your approval OUX
"BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LX. ÁRGANGUR
We recommend for
your approval our
" BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr
- -..........- -f
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN. 21. ÁGÚST 1946
NÚMER 47
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
FRÉTTIR FRÁ ISLANDI
Endurkosinn í Stjórn
Eimskipafélagsins
Samkvæmt skeytum og skýrsl-
um, er Arna Eggertssyni, K.C.,
núverandi fulltrúa Vestur Is-
lendinga í félagstjórn Eimskipa-
félagsins, hafa borist nýlega, var
og er áætlað að það kosti 786,000
íslenzkar krónur.,
Farþegaskipið verður á lengd
330 fet í sjólínu, en öll lengdin
355 fet. Breiddin 47 fet og 6
þumlúngar.
Dýptin 28 fet, en meðal djúp-
hr. “Asmundur P. Jóhæmsson irista 17 fet °g 6 ÞumL SkiP >etta
endurkosinn fulltrúi Vestur Is-
lendinga í stjórnina á aðalfundi
félagsins er haldinn var þann 1.,
júní, 1946.
** 7 •
En kjörtímabil hans í félags-
stjórninni var þá runnið út, eins
og kunnugt er.
Hin Nýju Skip
Eimskipafélagsins
Úr hinum ítarlegu skýrslum
félagsins um hag og rekstur þess,
fylgir hér með aðeins stuttur út-
dráttur um hið mesta framfara-
spor félagsins sem sé, að hefjast
handa á byggingu og kaupum
fjögurra nýrra skipa, þriggja
vöruflutningaskipa, og eins far-
þegaskips.
Eftir ítrekaðar samnings-til-
verður með 6000 hestafla Deisel-
hreyfli, og verður hraðinn 16 Vó
sjómíla í venjulegri siglingu.
Með þessum ganghraða tekur
ferðin frá Reykjavík til Leith
aðeins tvo og hálfan sólarhring,
og styttist ferðin þar á milli um
fimtán klukkutíma.
1 ferðum til Ameríku styttist
ferðin um tæplega fjóra sólar-
hringa, og ætti að vera hægt að
komast til New York á sex og
hálfum sólarhring, í stað þess að
nú tekur ferðin venjulega 10 —
11 sólarhringa.
Á fyrsta farrými er ætlað rúm
I fyrir 117 farþega, á öðru farrými
fyrir 60, einnig er á aðal þilfari
framskipsins útbúið rými fyrir
44 farþega.
| Þannig alls rúmar skipið 221
raunir við skipasmíðastöðvar í j farþega
Bretlandi, Ameríku, Svíþjóð og, f>etta skip verður væntanlega
Danmörku, tókst félaginu að;tilbúið á miðju sumri 1948
Verðið verður um 8 miljónir
komast að hagkvæmustum samn-
ingum og kaupum við skipa-
danskar krónur, en það er um
smíðastöðvar Burmeister & n miijónir íslenzkar krónur, og
Wain í Kaupmannahöfn, er hafa hefir fengist leyfi til að nær því
tekið að sér að smíða fjögur skip, alt andvirðið megi greiðast {
tvö samskonar skip (systurskip),1 sterlingspundum.
hvort um 2600 smálestir, aðal-
lega til vöru-flutninga, en þó
með farþegarúmi fyrir 12 far-
þega hvort. Skipin eru 290 fet á
lengd, en breiddin 46 fet, dýptin
29 fet 6 þuml., og djúprista 20
fet og 6 þumlungar.
Lestarúm verður 150 þúsund
teningsfet, og af því eru 80
þúsund teningsfeta lestarúm út-
búið til flutnings á frystum vör-
um, og má frysta alt niður í 18
stig á celsíus við 35 stiga loft-
hita, og 25 stiga sjávarhita.
Skipin eru með 3700 hestafla
Dieselhreyfli, sem knýr skipið
fjórtán og hálfa sjómílu í venju-
legum siglingum.
Ráðgert er að fyrra skipið
verði tilbúið í november 1946, en
hið síðara í febrúar 1947.
Verð hvors skips er um samið
4. miljónir danskar krónur, auk
stálsins, er áætlað er að kosti
432 þús. d. krónur í hvort skip.
Alls kostar því hvort skip um
6 miljónir íslenzkar krónur.
Þriðja vöruflutningaskipið á
að vera að öllu leyti eins og hin
tvö skipin, en félagið komst að
kaupum á því fyrir d. krónur
3,850,000.00, en leggur til stálið,
Canada
Skrásetningar-spjöld úr gildi
Hon., Humphrey Mitchell,
verkamálaráðherra skýrði frá
því í neðrideild þingsins síðast-
liðinn fimtudag, að bæði mann-
tals-skrásetningar vottorð (reg-
istration Certificates) og vinnu
skrásetinga-reglugerð sú, er
skipuð var á stríðsárunum (Na-
tional Selective Service), gengu
úr gildi 15. ágúst, 1946.
Ráðherrann sagði, að tala
þeirra manna, er eigi hefði hafst
upp á til skrásetningar væri
6,553 — mest af þeim að líkind-
um dánir, á brott úr landinu, eða
skrásettir undir fölskum nöfn-
um.
Áætluð tala þeirra, er enn þá
hefir ekki náðst í, en búist er þó
við að séu í Canada, þrátt fyrir
allar tilraunir R. C. M. P. til að
hafa upp á þeim, er 1,563.
Skrásetning allra borgara í
Canada yfir 16. ára að aldri.
byrjaði tveimur mánuðum eftir
uppgjöf Frakklands, og var rek-
in af hermáladeild ríkisins þang-
að til í Marz 1942, er hún var
færð undir verkamála-deildina,
tiálfse^gt ljóö
Hann átti ekki í heiminum heima lengur
en hjarði af vana og brölti.
Á nóttunni var hann í Dalnum drengur
— í draumunum mikið rölti,
Að deginum flæktist hann fyrir þeim ungu
sem framtíðarlandið hans hlutu
og öskruðu og söngluðu á annari tungu
en eyru hans skildu og nutu.
Hann vissi að í Dalnum hans eftir var enginn,
sem æsku hins níræða skildi,
og enginn, sem mundi þann unga drenginn,
sem önnur lönd skoða vildi,
og landnámstíð hérna var liðin sem draumua-
og löngu seld bújörðin góða,
en þriðju kynslóðar glasaglaumur,
var grafskrift hins ellimóða.
Þ. Þ. Þ.
leienda tM-eitnihsUncjlu
Hlýða þykir, að velvirðingar sé hér með beðið á því, að blaðið
er að þessu sinni aðeins helmingur venjulegrar stærðar, sem staf-
ar af því, að prentari blaðsins og fleira af starfsfólki þess er fjar-
verandi í sumarleyfi.
Þess er þó vænzt, að úr þeim halla verði bætt seint í næsta
mánuði með all veglegu blaði, en þá er Heimskringla, eins og
kunnugt er 60 ára; (stofnuð í september, 1886.)
j Hefir sannarlega margra ómerkari atburða verið minnst.
, Eigi er það að efa, að margur mun hugsa hlýtt til Heimskringlu
á þessum merku tímamótum hennar, óg þess ér að vænta, að
margir vinir hennar og velunnarar, rithöfundar og skáld sendi
henni greinar og kvæði, bæði þeir er því hafa lofað, og hinir aðrir
er þess eru megnugir, og það því fremur, þar sem blaðið er nú
j sem stendur þálfgildings-munaðarleysingi, í höndum vanda-
i lausra, þar eð ritstjóri þess er fjarverandi, eins og kunnugt er.
j Er þar af leiðandi öllu meiri ástæða til að vænta að því berist
I mikið af nytsömu innleggi, og síðast, en ekki sízt, að greitt verði
sem mest fyrir auglýsingamanni þessa óska- og afmælisbarns —
elsta íslenzka vikublaðsins vestan hafs — (ef til vill austan hafs og
vestan), og að alt verði gert því til styrktar og sæmdar á þessum
gagnmerku og einstæðu timamótum þess.
er stjórnði öllu eins og kunnugt
er um ráðningu fólks á stríðsár-
unum; einnig féll í hlut þeirrar
deildar, að senda áskoranir til
þeirra, er skyldir voru til her-
þjónustu, 1. des. 1942.
Mr. Mitchell lýsti ánægju
sinni yfir starfi þessarar deildar,
sem og allra þeirra, er sýnt
hefðu þjóðrækni og sjálfsaf-
neitun á mörgum sviðum, á hin-
um erfiðu stríðsárum.
Hvetur til samtaka
Col., J. L. Ralston, fyrirver-
andi hervarnamálaráðherra, hélt
nýlega ræðu í Glasgow, Nova
Scotia.
Hélt hann því fram, og varaði
við, að jafnframt því sem Canada
byggi sig undir frið á kom-
andi árum, yrði hún að vera við-
búin ófriði.
Hann hvatti alvarlega til sam-
vinnu, styrks, og sameinaðra
krafta á friðartímum, en einnig,
að unnið væri að myndun full-
komins varnarliðs, landinu til
bjargar ef til kæmi.
Á verkfalla-faraldrinum
ráðast litlar bætur
•
Verkamála-ágreiningurinn í
Canada veldur því að 50,000
manns gengur iðjulaust, og lítur
tæplega út sem stendur að sam-
komulag takist í bráð.
Bjartast virðist yfir öllu á því
sviði í British Columbia, þar
sem æsingurinn sefaðist við það
að her verkamála-nefndin til-
kynti að hún næmi úr gildi á-
kveði (10 cent) á kauphækkun.
Ákvæði þetta hafði valdið verk-
falls-hótunum frá 10,000 starf-
mönnum.
Kaupgjald er aðal-ágreinings-
efnið nú í samnings-tilraunum
milli sameinaðra námumanna,
(C.C.L.) og eiganda og reksturs-
manna Western Kola námanna.
Samtakafélagið (The Union)
hefir gert kröfur, sem eigi er
enn vitað um hverjar eru, og
lagt þær fyrir námueigendur, og
er búist við að þær séu um mun
meiri kauphækkun en 10 cent á
klukku-tímann.
Togleðurs-verksmiðjur í Ont.,
er 10,000 manns vinna við, hafa
ekkert aðhafst síðan 24 júní s.l.,
afleiðingar af verkfalli C.I.O.
Eitthvert hið lengsta verkfall
er nú stendur yfir er Iriter-
national Mine and Smelter
Workers í Anaconda American
Brass-félaginu, í Toronto, sem
ekkert hefir unnið síðan 18. maí
síðast liðinn.
Bílaverkstæði í Windsor og
Chatham Ont., þar sem, 4,000
manns hafa gert verkfall.
1 Pendicton B.C., hangir yfir
verkfall 2,500 manns í Okanag-
an-dalnum, samkomulagi varð
þó komið á, er 10 daga verkfall
stjórnar- verkafólks endaði ný-
lega.
Grikkland ber sakir
á Albaníu
Stjórn Grikklands sakaði Al-
baniu, nágranna land sitt um það
nýlega, að gera tilraunir til að
verja sér samgöngur við sam-
einuðu þjóðirnar.
Báru Grikkir það fram að
stjórnarformaður Albaniu, En-
ver Hoxha hefði komið á harð-
ýðgislegu einræði, og þrefaldað
her sinn. Grikkir báru það einn-
ig fyrir, að Hoxha væri að breyta
Valona, nálægt mynni Adria-
hafsins í stórar herskipa stöðvar.
Biðraðir á Englandi
Á Englandi þurfa allir um
þessar mundir, og raunar hafa
þurft að gera um nokkur undan-
farin stríðsár, að bíða í röðum
eftir nálega öllu, er þeir þurfa
að sér að hafa.
Húsmæður í London þurfa að
bíða í röðum 1 kl.-tíma að minsta
kosti, á hverjum degi, til þess að
ná í nauðsynlegustu matarbirgð-
ir til heimilisins.
Gordon S. Wismer, yfirréttar-
lögmaður frá Victoria B. C.
sagði er hann kom til baka frá
Englandi nýlega, að hvað vista-
forða snerti, væri England mjög
illa statt.
Hann hvað ekki hægt að fá
góða máltíð í London, hversu
miklir peningar sem væru í boði
sérstaklega ef beðið væri um
kjöt.
Allir þyrftu að bíða í röðum
fyrir nálega alt, sem þeir þyrftu
að sér að hafa, og verðlag á öllu
sé geysilega hátt. Ávextir t. d. í
feikna verði ein peach kostaði
1. shilling, og fyrir eitt pund af
vínberjum gæti verðið orðið
$7.00.
Mr Wismer bætti því við, að
óánægja almenn ætti sér stað
yfir því, að fólk yrði að standa í
röðum langa tíma til að fá sér
brauð, því það væri talið ónauð-
synlegt.
Agentína
Nýleg frétt er það, að 1,000
föðurlandssvikurum (Quislings)
frá Noregi, hafi verið leyfð lands-
vist í Argentínu, með 50. ára
samningum, að auka þar svo kyn
sitt, að þeir verði 100,000,000 að
þeim tíma liðnum.
Indland
Ferða- og útbreiðslufulltrúar
indverska þjóð-löggjafarþingsins
er Pandit Jaw’hal Nehru og Ma-
hatma Gandhi veita forystu
meðal þeirra, er Dr. S. P. Pandia,
talaði hann nýlega í Montreal,
og hélt því fram, að aðbúð Can-
ada og framkoma við hina 1,200
Hindúa, er að mestu vinna við
timbur-framleiðslu í Brtish Col-
umbia, gætu haft hin ákveðnustu
áhrif á það, hvort Indland héldi
áfram að tilheyra Þjóð-sambandi
Bretaveldis, eða ekki.
Starf Dr. Pandia er að ná sam-
böndum og greiða úr erfiðleik-
um Indlands — hinum minni —
víðsvegar um heim.
Greinarmunur á þjóðerni Ind-
verja viðvíkjandi innflutnings-
skilyrðum og þegnrétti meðal
annara samveMisþjóða Breta,
sagði hann að mestár deilur
stæðu um hjá þeim, er héldu
fram fullum skilnaði Indlands
við samveldið.
Lét Dr. Pandia þá von í ljósi,
að ráðstefna sú, er hann myndi
verða á með viðskiftamála- ráð-
herra MacKinnon í Ottawa, bæri
hinn beztu árangur í hvívetna.
Sendir til Cyprus
Landflótta Gyðingar 1,300 að
tölu voru sendir frá Haifa til
Cyprus síðasta laugardag, eftir
mikla mótstöðu, sem þó dugði
ekki gagnvart brezkum og ind-
verskum hersveitum.
Voru þeir því ofurliði bornir
og fluttir í skipdalla með sterk-
um vírnetum, strengdum um-
hverfis.
Tíu þúsund Gyðingar söfnuð-
ust saman á götunum í Haifa
reiðubúnir til atlögu, en dreyfð-
ust þó bráðlega syngjandi Gyð-
inga þjóðsönginn “Hatikva”.
Nýlendu-saniband Hollands
J. A. Jonkman, ráðgjafi holl-
enzkra nýlendna, lýsti því yfir
nýlega, að stjórn Hollands hefði
fyllilega ákveðið að halda áfram
að vera samveldis-ríki, er réði
yfir Niðurlöndunum, og austur
og Vestur Indium, með fullum
þjóðrétti í ríkjasambandinu.
1 samtali við Mr. Jonkman.
sagði hann, að Hollendingum
bæri skylda til að efna orð sín og
athafnir við nýlendurnar hand-
an hafsins.
“Það er okkur sjálfum í hag,
ekki síður en nýlendunum, og
vekur alþjóða samúð.”
Dr. Richard Beck.
Samkvæmt frásögn í “Grand
Forks Herald” þ. 14. ágúst, hef-
ir Kristján x Danakonungur
sæmt dr. Richard Beck, prófessor
í Norðurlandamálum og bók-
menntum við ríkisháskólann í
Norður-Dakota, heiðursmerkinu
“Kong Christian den Tiendes
Frihedsmedaille” (King Christ-
ian X’s Medal of Liberation),
fyrir störf hans í þágu Dan-
merkur á stríðsárunum.
Birtir blaðið tilkynninguna
um þessa heiðursveitingu, sem
dr. Beck hafði borist frá sendi-
ráði Danmenkur í Washington,
D. C., er skýrir frá því, að Krist-
ján konungur hefði sæmt hann
umræddu heiðursmerki þ. 5.
maí síðastliðinn, á afmæli lausn-
ar Danmerkur úr hershöndum
fyrir ári síðan. En heiðursmerk-
ið, sem nýstofnað er sérstaklega
til minningar um þann atburð,
er úr silfri, með mynd konungs
annars vegar, en hins vegar með
áletruninni “Pro Dania” (Fyrir
Danmörku) 1940 —45.
Á stríðsárunum var dr. Beck
starfandi í landsnefnd í Banda-
ríkjunum, sem vann að málum
Dana, og studdi auk þess mál-
stað þeirra í ræðu og riti. Er það
fyrir það starf sitt, sem honum
hefir verið veitt heiðursmerki
það, sem hér er um að ræða.
En Danmörk er hið þriðja
Norðurlanda, sem heiðrað hefir
dr. Beck fyrir störf hans í þeirra
þágu. Hákon Noregskonungur
sæmdi hann fyrir nokkrum ár-
(um síðan Riddarakrossi St. Ólafs-
orðunnar af fyrsta flokki; einnig
hefir hann verið gerður bæði
Riddari og Stórriddari af Fálka-
orðunni íslenzku og sæmdur
heiðursmerki lýðveldisstofnun-
arinnar af Forseta Islands.
(Eftir Arthur Stringer)
Um strætin eg horfði á hann staulast
og stöðvast við smábúðar dyr.
Hann lék þar við lævirkja í búri
þann leik, sem eg þekti ekki fyr.
Hann klæddur var tuskum og tötrum
og talaði hálfvita rugl;
en þrjár krónur góðar og gildar
hann galt fyrir einmana fugl.
1
Svo hló hann — sá hlátur var skrítinn.
— Eg heyrði ekkert svipað þvi fyr —
á flögrandi fuglinn sinn starði,
sem flaug út um opnaðar dyr.
Nú tóm var hún buddan hans Tomma,
í tötrum hann staulaðist einn;
Að verzlunarfróður ei var hann
menn vissu — því skeytti ekki neinn.
Eg horfði með eins konar öfund
í andlit hins svipglaða manns;
Sá einhverja Kristræna köllun
í kynlegu augunum hans.
Sig. Júl. Jóhannesson