Heimskringla - 18.09.1946, Blaðsíða 2

2. S£ÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 18. SEPT. 1946
FRÁ GULLBRÚÐKAUPI
Ingibjargar og Bjarna
Guðmundsson
í Tujunga, California
Sunnudaginn 1. sept. þ. á. voru
liðin fimtíu ár frá giftingu sæmd-
ar hjónanna Bjarrja Guðmunds-
sonar og Ingibjargar Jónsdóttur,
og í tilefni dagsins buðu böm
þeirra til veizlu mikillar í Ingle-
wood, California. En þar átti
fólk þetta heima árum saman.
Húsið sem að veizlan fór fram
í er eitt með elztu húsum í Suður
Califomia, — enda hundrað
tuttugu og fimm ára gamalt og
bygt í spönskum stíl. Mun hús
þetta eiga merkilega sögu að
baki, sem að ekki verður frekar
farið út í þetta sinn.
Kl. um 5 e.m. vom þama sam-
‘an komið um sjötíu manns. Sam-
sætið hófst með því að sungíð
var “Hve gott og fagurt og in
dælt er” o. s. frv. í>á las Harold
Bjamason upp hugnæmt bréf
frá séra Rúnólfi Marteinssyni á
ensku, en Gunnar Matfihíasson
las upp merkilegt bréf og ljóð frá
dr. Richard Beek. Því næst flutti
Skúli G. Bjamason ávarp til
gullbrúðkaupshjónanria, og enn
fremur las hann upp ljóð sem
Steingrímur Arason hafði sent
frá New York og sömuleiðis las
hann upp fagurt ávarp frá Mrs.
Guðmundsson til barna þeirra
sem að hún hafði samið á fertug-
asta giftingarafmæli en þá mörg
af börnunum verið í fjarlægð, en
þannig úr garði gert að það er
ætíð nýtt og í gildi.
Séra Guðmundur hélt sonar
lega ræðu til foreldra sinna og
kom víða við bæði í gamni og
alvöru. Gunnar Matthíasson
mintist fyrri og síðari tíma í vel
völdum orðum, kynningu sinnar
við gullbrúðkaupshjónin. >á tal-
aði Mrs. Paulina Shields fallega
til fjölskyldunnar. EnÞórGood
man las upp fögur ljóð. En ein-
söngva sungu Gunnar Matthías-
son, Rósa Guðmundsson og Þór
Goodman. En Einar Markússon
annaðist undirspil af sinni (al
kunnu snild, og auk þess spilaði
hann piano solo. Líka spilaði
Anna Guðmundsson piano solo.
Síðan settust allir að ríkmann-
legum veitingum.
Gjafir höfðu verið sendar úr*
öllum áttum, voru þær stórar og
í mörgum myndum. Ennfremur
bárust bréf og lukkuóska skeyt)
bæði frá Canada, íslandi, o. v.,
t. d. var lesið upp bréf frá Pétri
Fjeldsted og konu bans, en í
brúðkaupskaka skorin niður.
Gullbrúðkaupshjónin héldu
bæði tölur, þar sem að þau þökk-
uðu bömum sínum og öðrum vin-
um sínum að hafa gert þeim dag-
inn jafn glaðan og ógleymanleg-
an. Jóel Guðmundsson var veizlu
bréfinu var stór peninga upp-' eg ná hrepphólahnúkana mína,
hæð. | eftir hnúkunum sem að blasa við
Síðar um kveldið voru aftur frá Stóra-Núpi, og eru nefndir
bornar fram veitingar og fögur því nafni, en þar mun Mrs. Guð-
mundsson hafa dvalið um tímla
á æskuárum sínum hjá
sera
Valdimar Briem frænda sínum.
Svo segir Mrs. Guðmundsson:
Ætli það falli ekki í þinn hlut,
Skúli minn, að segja eitthvað um
mig látna, eg man að eg svaraði
stjóri og fórst það með ágætum. henrii að eg vildi miklu heldur
Þeir sem að komu lengst að gera þag um hana lifandi, og svo
voru Jónína Johnstone frá Van- ag enginn vissihver annan græfi.
couver, B. C., en hún er systir j^ú var tækifærið komið upp í
Mrs. Guðmundsson, og Hannes hendur mínar að segj'a eitthvað
sonur þeirra frá Canada, ásamt um þau bráðlifandi, og er þetta
konu sinni og börnum, og enn- ejn af ástæðunum fyrir því að eg
þeirra og er hér í kveld.
fremur Anna dóttir
maður hennar frá Phoenix, Ari-
zona.
Um kveldið og nóttina fór
fólkið að fara heim eftir ógleym-
anlegan dag í fyrsta íslenzka
gullbrúðkaupinu í Suður-Cali-
fomíu á þessum söguríka stað.
Börn þeirra Guðmundssons
Árið 1896 um sumarið voru
alvarlegir jarðskjálftar á Suður-
landi, húsin hrundu í tugatali en
fólkið misti lífið í rústunum, og
með lögum var fólki banriað að
sofa eða vera í húsum sínum, en
einmitt á þessu tímabili fór fram
gifting hinna þá ungu Bjarna
hjóna eru þessi talin eftir aldri. Qugmun(jssonar fra stórdal og
Hannes, kvæntur canadiskn Ingibjargar jónsdóttur í Stokks-
konu, á tvö börn; Guðmundur, eyrar kirkju Er mér { barns_
kvæntur Rósu Gíslason, á tvö minni ag eg heyrði foreldra mína
börn: Elín, gift Harry Appleton, Qg heimilisfólkið vera að tala um
á hún tvö börn, Jón, kvæntur bvag brugurin hefði verið skín-
konu af spönskum ættum, a eina gndi falleg> hávaxin, dökkhærð
dóttur; Páll, kvæntur konu a Qg meg einkennilega*fögur augu
írskum ættum, á þrju orn, 0g roða í kinnum, klædd íslenzk-
Anna, gift Roland Le Cocq, or - um skautbúningi Og við sem að
ur, kvæntur konu af ameris um sjéum hana hér í kveld, á heið-
ættum; Karl, kvæntur onu a. urs(legi sinum vig hliðina á sín-
enskum ættum, á þrjú börn, en um goga manni, eigum hægt með
Ólafur lézt fyrir nokkrum arum, ag trú&
Það næsta sem að eg vissi um
; þessi hjón, var það að þau voru
flutt til Amerku á móti vilja
i vina sinna og nágranna. 1 Hafn-
prýðilega vel gefinn ungur mað-
ur.
Er þetta stór og eftirtektar-
verð fjölskylda, og er eg sann-
færður um að allar þær marg- arfirgi og Reykj avik þekti eg
breytilegu stöður sem að þetta tvær systur Mrs. Guðmundsson,
fólk skipar í mannfélaginu eru fengu þær strjálar fréttir frá syst
,vel fyltar og Islendingum ti ur sinni - yesturheimi; líka man
sæmdar. Skúli G. Bjarnason eftír fjórum bræðrum þessara
systra, sem að allir voru sjómenn
Kæru gullbrúðhjón,
og góðu vinir:
og eftirtektarverðir í útliti, sum-
SEE-ABILITY/,

Wfestinghouse
L A
Forðist að ofþreyta augun. Skiftið gömlu ljósa-
perunum fyrir nýju Westinghouse ljósgjafana.
Pantið kassa af þeim frá City Hydro “Meter
Reader”, þeim sem kemur með reikninginn eða
innköllunarmantlinum. Þessar ljósperur má fá
móti borgun út í hönd, eða gegn mánaðarafborg-
unum sem bætist við ljósareikninginn.
CITY HYDRO
SÍMI 848 131
Sýningarstofur: Portage og Kennedy
Þegar að ónefnd rödd í síman- ir skipstjórar, og einir á meðal
um bað mig um að segja hér eitt- þeirra sem að lögðu grundvöll-
hvað í kveld, verð eg að viður- in að hinni arðsömu togara-út-
kenna það, að mér fanst að eg gerð eins og að hún er í dag. —
væri ekki fær um að leysa það af Fyrir mörgum árum síðan þegar
hendi eins og að það ætti að vera 'að við komum til Los Angeles
eða gæti verið gert. En þá kom kyntumst við Guðmundssons
mér til hugar lítið atvik uppi í fljótt, og sambandið verið lifandi
Tujunga fyrir nokkrum áxmm síðan, að minsta kosti annað
síðan. Eg var sfiaddur á heimili veifið. Hefi eg aldrei komið til
Guðmundssons hjónanna á Foot- þeirra án þess að fara þaðan
hill Boulevard — Mrs. Guð- hressari og fróðari. 1 kveld þurf-
mundsson hafði verið að sýna um við aðeins að litast um til
okkur umhverfið, fuglana sína, þess að sjá hinn framúrskarandi
blómin sín, og hinn margbreyti- myndarlega barnahóp, og börn
lega gróður — svo benti hún mér þeirra, og nú þótt að fólk af
til fjallanna og segir: Þetta kalla enskum, þýzkum, frönskum,
_____________ _______________ spönskum og canadiskum ætt-
um beri nafnið Guðmundsson, þá
gerir það hópinn margbreyti-
legri og ríkari. Hér eru í kveld
sjö synir*. konur þeirra og börn,
tvær dætur ásamt mönnum sín-
um og börnum, líka veit eg að við
öll, sem að hér erum, hugsum
um unga manninn sem að einu
sinni prýddi barnahópinn, en
sem að nú er horfinn sjónum
vorum, við sem að höfum þekt
þessi hjón í meðlæti sem mót-
læti, dáumst að langlundargeði
! þeirra og sálariþreki, enda veit
eg fyrir víst að sálrriar séra Hall-
gríms undir koddanum þeirra,
biblíuljóð séra Valdimars Briem'
á borðinu hjá þeim, og raðir af
sögu- og ljóðabókum í kring um
i þau hafa verið áreiðanlegt vega-
j nesti, og ef til vill stundum leið-
: arljósin eða vörðurnar á Hellis-
heiðum Ameríku.
j Og svo hin fögru trúarljóð,
j sem að hún yrkir sjálf á efri ár-
j um sínum. — Gulllbrúðguminn
er einn af þessum gömlu og góðu
íslenzku mönnum, sem að aldrei
fellur verk úr hendi, jafn hagur
á alt og eru þau nú orðin mörg
minnismerkin sem að hann hefir
leyst af höndum.
Fyrir stuttu síðan fór eg með
merkum -hjónum frá íslandi í
heimsókn til þeirra. Á heimleið-
inni sögðu þau við mig: Ameríka
virðist ekki hafa gefiað eyðilagt
Islendinginn í þeim Bjiama og
Ingibjörgu. Þetta var falleg
setning og sönn.
P S
Ekki get eg lokið máli mínu án
þess að minnast á drengina, sem
að í tugatali voru hjá þeim á tíu
ára tímabili; óknytta drengir í
varðhaldi, sem að þau gengu í
foreldra stað og sem að þau
hjálpuðu að gera að nýtum
mönnum.
Á fögrum sumardegi var sex
ára drengur á gangi með afa sín-
um úti í tilverunni. Gamli mað-
urinn segir við snáðann: í dag er
sól í sálu minni. Barnið, sem að
ekki skildi þetta og brast kjark
til þess að spyrja frekar út í það,
hljóp heim til móður sinnar og
segir: Mamma, hvað er sálin.
Móðirin, önnum kafin í verkum
sínum í húsinu segir í rólegum
og sannfærandi róm: Vinur
minn,, guð gaf okkur öllum lík-
ama og sál, en sálin er hið mikil-
vægasta, því hún fer aftur til
guðs sem að gaf hana, en líkam-
inn hverfur aftur til jarðarinnar.
Þegar að eg las þessa sögu kom
mér til hugar að margar myndu
spurningamar háfa verið, sem
að Mrs. Guðmundsson hafi orðið
að svara frá tíu gáfuðum börn-
um, og að svörin hafi bæði verið
viss og ákveðin og í móðurlegum
róm.
Að endingu óska eg gullbrúð
hjónum, börnum og niðjum allra
heilla og að æfikveldið verði
bjart og fagurt eins og að sólar-
lagið er í sólarlandinu Tujunga,
þegar að sólin er að hraíga bak
við hrepphólahnúkana.
Skúli G. Bjarnason
TIL BARNANNA MINNA!
dag, og okkur sjálf — ykkur
kom saman um þessa fallegu
hugsun að gefa okkur föt, föt
sem að við nú bæði erum klædd
í, við finnum til þess með djúpu
þakklæti til ykkar og þeirra
barnanna sem að fjarverandi eru
og ennfremur til barnanna sem
að hafa slegist í samleið með
ykkur, og sem nú í dag eru að
leggja sitt fram okkur til á-
nægju.
En áður en að eg lýk þessum
fáu orðum, vil eg minnast þess,
að okkar mesti heiður eru gerðir
og afihafnir ykkar barnanria.
Það er rótin sem ber blómið,
en blómið ekki rótina! Svo aftur
langar mig til þess að þakka ykk-
ur öllum fyrir okkur, og biðjum
ykkur að túlka mál mitt til
þeirra barrianna sem að ekki
skilja málið mitt og barnanna
sem eru í fjarlægð.
Ingibjörg Guðmundsson
TIL
INGIBJARGAR OG BJARNA
GUÐMUNDSSONAR
í gullbrúðkaupi þeirra
1. september 1946.
H HAGBORG FUEL CO. H
★
DW2133X 21 331
Börnin mín! Þið sem að skilj-
ið málið mitt, og þið sem að ekki
skiljið það — þið hafið komið
ykkur Saman um að velja þennan
dag og stund til þess að gleðja
okkur gömlu foreldrana ykkar.
Eg veit að þið eruð nú að hugsa
um liðinn dag, þegar að við for-
eldramir ykkar lögðum á stað út
á lífsbrautina. Eg veit ennfremur
að ykkur kemur til hugar hvern-
ig að við munum hafa litið út,
og hvernig að umhverfið okkar
hafi verið. Ekki fer eg að reyna
til að draga upp lýsinga mynd
af því, aðra en þá að við vorum
börn að aldri, og með litla lífs-
reynslu. Við vorum fátæk og fé-
laus eins og fuglarnir sem að
ekkert hafa nema sínar eigin
íjaðrir, en veganestið var barns-
trúin, trúin og traustið á hand-
leiðslu skaparans, já og fuglarnir
flugu siaman^ og fljótt fjölgaði í
hreiðrinu, en stundum var lítið
um föt og fæði, samt oftast nægi-
legt. — En veganestið, barnstrú-
in, þraut ekki, hún hefir verið
ljósið og leiðarvísir í gegnum
blítt og strítt. — Nú er aftur far-
ið að fækka í hreiðrinu, og farið
að líða á daginn, starfskraftarnir
eru að smá fara og nóttin í að-
sígi, en þið standið nú í blóma
lífsins og í skóla veraldarinnar.
Mikið til þess að læra, og sum af,
ykkur búin að læra mikið, þótt|
ennþá sé meira ólært, því svo
lengi sem að maðurinn lifir er
hann undir prófi.
Lexíurnar eru stundum harð-
ar og þungar, og næstum óskilj-
anlegar, en væri ekki svo, væri
lífið ekki þess virði að lifa það
— prófsteinnnin eru hjarta-:
spjöldin, og sá sem að prófar
reiknar rétt út fyrir okkur —*
reiðum okkur á það! Æ að eg
gæti á þessari fagnaðarstundu j
látið eitthvert orð inn í sálardjúp
ykkar sem að ekki gleymdistj
fremur en inntaks orðið í ferm-
ingarræðu minni, og á hjóna-
vígslu okkar foreldranna ykkar,
en það voru sömu orðin sem að
til þess voru valin en þau voru
þessi: .
Hvað svo sem að þið gerið, þá
gerið það í nafni guðs, þakkandi
honum fyrir alla hluti!
Ekki vil eg halda því fram að
hafa lifað eftir þessari fallegu
kenningu, en það hefir geymst í
hjartarótinni frá því að eg var
fjórtán ára gömul.
Jæja börnin mín, þið eruð að|
heiðria giftingardaginn okkar í
Eftir langrar ævislóðar
átök hörð og blóðug spor,
dísir baustsins gefa góðar,
glaðar stundir, von og þor.
Þið eruð rík af íslands arði
orka, snild og drenglund hlý
ávalt bjó í ykkar garði
afrek göfug forn og ný.
Gæfan bjó í hreiðri hlýju,
heilsteyptir með sæmdarbrag
afkomendur ykkar tíu,
ykkur faðma hlýtt á dag.
Hugir þeirra hiaðnir þökkum
hugsa um marga dýra fórn
flytja vörum kærleiksklökkum
koss fyrir ástúð, vemd og
stjórn.
Steingrímur Arason
FÆREYSKA ÞJÓÐIN
ÁVEGAMÓTUM
Þegar maður kemur siglandi
af hafi til Færeyja, fer hann
strax að hugsa um, hvernig fólk-
ið sé, sem búi á þessum eyjum
úti í miðju Atlantshafi. Eyjarn-
(ar eru fjöllóttar, fjöllin nakin og
oft þverhnípt niður að sjónum,
svo að það er erfitt að skilja það,
hvernig fólkið hefur komizt þar
í land. En eyjarnar eru grösugar,
og bændabýlin liggja á furðu-
legustu stöðum, alveg niður við
sjóinn, í klettaskorningum eða
uppi á sléttum, þar sem Atlants-
hafs vindarnir leika lausum hala.
Og það blæs stundum hvasst,
jafnvel á þessum tíma árs. Og
þá getur maður látið sér detta í
hug, hvernig vetrarstormarnir
eru. Hér eru engir skerjagarðar,
eins og við norsku ströndina. Hér
brotna öldur sjálfs Atlantshafs-
ins við strendurnar. Við komum
til Þórshafnar, höfuðborgar eyj-
anna, snemma morgun. Það er
sólskin og heiðríkja, en strekk-
ingur. Þórshöfn, sem hefur að-
eins 4000 íbúa, er fábrotnasta
höfuðborg, sem eg hef séð. Það
er hafnarbakkinn og svo húsa-
þyrping, sem er dreifð yfir
hrjóstugt landssvæði. — Bær-
inn minnti mig mest á fiskiþorp
heima í Noregi, og sú samlíking
er heldur ekki fjarri lagi. Höfuð-
atvinnuvegur eyjaskeggja ásamt
sauðfjárræktinni er nefnilega
fiskiveiðamar.
Sjálfstæðiskröfur Færeyinga
Fiskiskúta liggur við bryggj-
una og færeyski fáninn blaktir
við siglutoppinn, og það smellur
þrjóskulega í honum. Mér virt-
ist þetta táknrænt. Færeyjar eru
danskt amt, en Færeyingarnir
sjálfir halda því fram með
þrjózku, að þeir séu sérstök norr-
æn þjóð. Og hvers vegna þá?
Þeir eiga sitt eigið mál, sína eig-
in menningu og sínar eigin erfða-
venjur. Og umfram allt vilja þtjir
vera sjálfstæð þjóð. Og það ætti
í sjálfu sér að vera nægileg á-
stæða, var skoðun sjómanns
nokkurs, sem eg talaði við,
traustur maður, klæddur í hinn
einfalda búning, sem er algeng-
ur á eyjunum. Svo sjálfsagðar
getur mönnum virst frelsiskröf-
urnar.
Sjálfstæðiskröfur Færeyfinga
eru ekki fyrst upp komnar í dag.
Þær komu fyrst fram á tímum,
þegar danska stjórnin á eyjun-
um tók ennþá mirina tillit til
óska og þarfa Færeyinga en hún
gerir í dag, þegar hún í stuttu
máli sagt hafði það eina takmark
að bæla niður alt, sem vitnaði
um séreinkenni Færeyinga. —
Þessi skefjalausa fordönskunar-
stefna hafði tvímælilaust allt
aðrar afleiðingar en ætlazt var
til. Færeyingar héldu fast
við sitt, öðluðust nýjan þrótt til
að bera fram réttlætiskröfur sin-
ar, svo að dönskum stjórnarvöld-
um skildist, að þau urðu að taka
upp aðra stefnu í málum Fær-
eyjinga.
20% af fiskinum, sem Eng-
lendingar þurftu með
En Færeyingar létu ekki af
sjálfstæðiskröfum sínum, enda
þótt Danir tækju upp vinsam-
legri stjórnarstefnu gagnvart
þeim. Þvert á móti, gæti maður
kannski sagt. Og meðan á stríð-
inu stóð, var sambandslaust á
millli landanna og þróunin varð
orari. 12. apríl 1940 voru Fær-
eyjar nefnilega “herteknar” af
tveim enskum tundurspillum til
þess að kom(a í veg fyrir, að Þjóð-
verjar héldu herför sinni um
Danmörku og Noreg áfram þang-
að. Englendingunum var að
sjálfsögðu ekki veitt nein mót-
spyrna, og allan tímann, meðan
þeir voru í landinu, var hin bezta
sambúð með þeim og Færeýing-
um. Og hin fámenna færeyska
þjóð hefur einnig lagt fram sinn
skerf til sigurs Bandamanna í
styrjöldinni, hún missti þriðja
hluta skipflota síns í stríðinu, og
131 færeyskur sjómaður missti
lífið af styrjaldarorsökum. Og á
stríðsárunum færðu Færeyingar
Englendingum 20% af þeim
fiski, sem þeir þurftu á að halda.
Færeyska þjóðin varð á þessum
árum að sjá fyrir sér sjálf. Einu
donsku stjórnarvöldin, sem hún
hafði samband við, var amtmað-
urinn í Þórshöfn, sem sjálfur
hafði ekkert samband við Dan-
mörku. En það verður að segja
Færeyingum til hróss, að þeir
notuðu sér ekki ástandið til að
sýna hug sinn til Danmerkur í
verki, meðan “móðurlandið” átti
svo erfitt fyrir. Þau.“brot” gegn
dönskum löndum og stjórnar-
skrá, sem áttu sér stað, og þau
réttindi, sem sveifiastjórnir tóku
sér, voru ekki meiri en ástandið
■gerði nauðsynlegt, — en vöktu
samt í nokkrum tilfellum mót-
mæli amtmannsins, sem hafði
sínar fyrirskipanir að fara eftir-
Færeyski fáninn varð þannig
eini viðurkenndi fáninn á eyj'
unum, þar sem Englendinganir
neituðu að viðurkenna danska
fánann eftir að danska ríkis-
stjórnin hafði gefizt upp. Bát-
um og skipum, sem sigldu undir
flaggi, var neitað um siglinga'
leyfi.Og sökum hinnar miklu afla
sölu sinnar í Englandi áttu Fær-
eyingar við góð kjör :að búa a
stríðsárunum. Það er augljóst,
að bæði sjálfstæðisvilji Færey-
inga og þjóðernisvitund þeirra
óx mjög á stríðsárunum, en það
er fullkominn misskilningur að
halda því fram eins og sumir
Danir hafa viljað gera, að sjálf'
stæðiskröfur Færeyinga séu þesS
vegria að eins byggðar á léttúð-
ugum útreikningum á hinni