Heimskringla - 18.09.1946, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 18. SEPT. 1946
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
inn og eilífðin hefir því ekki
yfirhöndina og drotnar yfir
xnatnum og mönnunum, hefir
kyrstaðan, dauðinn og til-
gangsleysið tekið völdin í sínar
hendur, en þar verður þá hvorki
matur né menning til.
Hér á Akranesi var líka á sín-
um tíma kornforðabúr, þó lítið
væri. En nú er það fremur fisk-
ur en fræ, sem hér er framleitt,
þó hliðstætt gagn geri.
Enda þótt slík fræsáning sé
hér svo löngu undir lok liðin,
vona eg, að hér leynist enn fræ,
sem uppaf vaxi mikill meiður
andlegs lífs og þroska, jafnhliða
búhyggju til lands og sjávar. Eg
vona, að þið og allir góður kráft-
ar í vestur-álfu ræktið, styðjið
og styrkið það heilbrigða sam-
band, sem vera þarf milli matar,
munaðar og andlegs frelsis og
þroska, til þess að lönd okkar og
þjóð beggja megin hafsins megi
veita lið, sem marki verulegt
spor í áttina til þess, að leiða
heiminn í heild frá þrengingum
til þroska. Þroska og farsældar,
sem engin nótt fylgi, fremur en
hin “nóttlausa voraldar veröld”
sem “uppgötvuð” var í vestrinu,
af íslenzka bóndanum, sem sáði
og erjaði, en hóf sig þó bátt til
flugs á landinu mikla, sem land-
inn fann.
Virðulegu gestir!
Þér, og þið öll í hinu mikla
landi, hafið sáð og erjað, hugs-
að, áformað og framkvæmt, og
þegar séð mikinn ávöxt iðju
ykkar. Það gleður okkur inni-
lega hér heima, hve manndómur
ykkar er mikill og vegu^ þar
vestra. Við vonum, að sá mann-
dómur og sigrar eigi sér enga
nótt fremur en hið íslenzka nótt-
lausa vor.
Akranes þakkar ykkur kom-
una hingað. Akranes biður sól-
ina að sjá ykkur fyrir fari vest-
ur og óskar að hún komi til
baka með nýta menn, unga og
aldna sem mala, en sem jafn-
framt hugsa hátt, því það geta
menn jafnvel þó mikið og vel sé
malað.
Góða ferð göfugu gestir.
‘HUNGRAÐUR VAR EG
OG ÞtJ GAFST MÉR
AÐ ÉTA”
Eg er horfinn heim, heim til
æskustöðvanna eftir fimtíu ára
burtuveru. Margt er nú breytt.
Þorpið hefir vaxið og er nú orðið
að all-álitlegum smábæ með
steinlögð stræti, veglegar verzl-
unarbúðir, vel bygð hús og gróð-
ursæla grasfleti. Aðeins vatnið,
glampandi í geislaflóði aftan-
skinsins er eins og það var og
hefir altaf verið. Svo kannast
maður nú máske við einstöku
engjablett eða skógarlund þar
sem æskan skemti sér og leikur vinur
sér líklega ennþá — undir furu-
okkur bannað, að troða völlinn svörulll en sumir höfðu trú á
hennar af foreldrunum. Svo gáfum hans. Hann tók snemma
komst það upp í vana fyrir okk- að draga rauðkrítar myndir á
ur iað ráðgast um það okkar á fjárhúshurðir, fiskikassa og alt
milli hvert ekki myndi nú kom-! sem fyrir varð. Alt voru þetta
inn tími að hætta þarna leikjum; skop og skrípamyndir af náung-
og lofa grasinu og fíflunum að anum og næsta neyðarlegur. —
gróa á túninu hennar Þuríðar.
Mikið hlökkuðum við samt til
að mega koma þangað -aftur, eft-
ir heyskapinn; eg er hér um bil
viss um að Þuríður hefir beðið
okkar með álíka óþreyju.
“Hún er svoddan einstæðingur
auminginn”, sögðu konurnar.
Hún Þuríður einstæðingur! —
Slíkt varð ekki til auka vin-
sældir piltsins, eins og nærri má
geta. Kom svo að hann hrökl-
aðist frá frændliði sínu og gerð-
ist vikadrengur hjá greiðasalan-
um í þorpinu. Hann kom sér
yfirleitt illa og börnunum lærð-
ist að stríða honum og leggja
hann í einelti. Hann galt fyrir
trjánum. Munu ekki elskendur! þakskegginu hjá henni. Spóarn-
ennþá leiðast út í rjóðrin í kveld
kyrðinni?
DÁN ARFREGN
myndir hálfgleymdra æfintýra
og hugurinn dvelur við horfnar
sýnir.
Steinlögðu gangstéttirnar,
undir iljum mínum, eyðast og
hverfa. Eg er orðin að skóla-
strák og þræði þWngva stigu
milli veðurbarðra trjástofnanna
heim að kalkhvítum bjálkakofa.
Eg á næstum því vón á því, að
rekast þarna á gráhærðann, síð-
skeggjaðann öldung með viðar-
exi eða orfið sitt á öxlinni, eða
þá löngu liðna húsmóður með
prjónana sína í hnýttum hönd-
um. Myndirnar smá skýrast og
lifna fyrir hugarsjónum mínum.
Nýmóðins húsin marglitu tefja
fyrir mér, mig langar til að líta
lágreista bjálkabyggingu með
moldarþaki. Þá gæti eg kanske
ort kvæði eða samið sögu. Hugs-
unarlaus æskan hefir rifið þær
allar og rutt þeim úr vegi fram-
faranna. Því var engin eftirskil-
in sem minnismerki um hand-
bragð landnemans? Hann bygði
stundum af litlum efnum með
allmiklum hagleik frumheimilið
á auðninni, með viðaröxinni
einni í höndum sér. Nei, þau eru
horfin, fyrstu íbúðir landnemans
eins og viðarstofnarnir hálffúnu,
eins og troðningarnir milli hús-
nana, eins og orfin og prjónarnir
— já, eins og brautryðjendurnir
sjálfir, og eg er einn á ferð í
margmenninu.
Þvílík fjarstæða. -'Hún var allraihverja mótgerð með nýjum og
jafnvel fuglanna. Svöl-1 hræðilegri myndum sem vöktu
urnar áttu sér hreiður undir aðhlátur og bárust víða. Einkum
var honum uppsigað við heldra
fólks staðarins. Koma gestgjafans
hótaði að reka hann á dyr
húsbóndinn hafði gaman af glett-
um drengsins og sumir fullyrtu
ír flögruðu milli greinanna i
trjálundunum í kringum Skógar-
Minningarnar uppvekja svip- gerði og rauðbrystingarnir sungu
henni morgunsöngva. Hún var
verndari þeirra og velunnari. —
Varla myndi nokkur manneskj.a
finnast í þorpinu, sem Þuríður
hefði ekki gert einhvern greiða.
Mér er eitt atvik minnisstæð-
ast.
Ána lagði óvenjulega snemma
þetta haust, en svo kom þíðviðr-
ið og ísinn þótti ótraustur. Okk-
ur unglingunum var harðbannað,
að leggja út á hann, en hér fór
sem oftar, manni fýsir hvað mest
að freista hins forboðna.
Eg laumaðist út á ísinn til að
skauta í kveldrökkrinu. Eg hef
víst hætt mér helzt til langt frá
landi og ísinn brotnaði en eg fór
á bólakaf. Eg náði, með naum-
indum, í skörina og hékk þar
hljóðandi. Sjálfsagt hefði kuld-
inn sálgað mér ef Þuríður hefði
ekki bjargað mér. Húnhlýturað
Hvað var hún Þuríður annars
að hugsa, að uppala piltinn í
þessu iðjuleyis? Sjálf lagði hún
óvenjulega hart að sér við tó-
skapinn og menn sáu oft ljós í
glugga í Skógargerði að nætur-
lagi.
Það var venja Þuríðar, að
fylgja Finni á járnbrautarstöð-
ina og taka þar á móti honum
þegar hann kom til baka. Þegar
hann var tuttugu og tveggja ára
fylgdi hún honum eitt sinn að
vanda þangað og menn sögðu
hún hefði þá gengið grátandi
heim í kofann sinn. Finnur sást
líka aldrei framar. Menn spurðu
Þuríði um hann.
“Það sýnir sig nú á sínum tíma
hvert ekki verður maður úr
honum Finni, en hérna var eng-
en in framtíð fyrir hann”, sagði hún.
Hún reyndist líka sannspá. —
að hann spanaði strákinn upp í
óknyttunum. Við þetth stæltist
Finnur og þar kom að hann mál-
aði þá myndina, sem langfræg-
ust varð þarna í þorpinu.
Þetta var mynd af söfnuðin-
um undir messu. Já og þvíllík-
ur söfnuður! Þar var engin
mannsmynd á nokkurri mann-
eskju. Þar hafði enginn höndur
heldur klaufir eða klær. Kræk-
lóttar klærnar héldu á kross-
skreyttum sálmabókum í gilt-
um sniðum. Þarha var líka fólk
með hundshvofti, úlfstrýni, katt-
ar andlitum og kindarhöfðum.
Samt þóttust menn einhvern-
veigin kannast við flesta í þessu
Menn fengu fréttir af honum. —
Hann vann verðlaun á listasýn-
ingum og var á góðum vegi með
að verða stórfrægur listamaður.
Ein var sú mynd, sem aflaði
honum mests auðs og frægðar.
Eg hef séð hana og get held eg
gefið nokkurn veginn nákvæma
lýsingu af henni:
Öldruð kona situr í gömlurn
hægindastól með prjónana sína,
í fátæklegu herbergi. Eldur lif-
ir á arni og varpar geislaflóði
yfir hana. Hún er ekki fríðleiks-
kona eftir almennum mæli-
kvarða — það var Þuríður held-
ur ekki — en það er þvílíkur
tignarsvipur manngöfgis yfir á-
sýndinni að það er eins og geisla
andi bjálkakofinn er orðinn að
dýrðlegu musteri, þar sem ástin
umvefur alt, sem lifir, og manns-
sálin tekur miklum breytingum
til bóta. Náttfari
Sigurjón Sigurðson Lingholt,
frá Langruth, Man., andaðist á
Betel, 7- september s. 1. Hann
var fæddur 13. maí 1860 að
Daðastöðum í Núpasveit, Þing-
eyjarsýslu. Foreldrar hans voru
Sigurður Eiríkson og Ólöf Magn-
úsdóttir. Konan hans, Anna Sig-
ríður, dó fyrir hálfu öðru ári
síðan, á Betel. Sigurjón kom til
Canada 1903, og settist að í Ar-
gyle-bygð fyrir tíma; þaðan fór
fjölskyldan til Belmont og svo
til Langruth árið 1912, þar sem
hann stundaði búskap í mörg ár.
Hann var á Betel um 18 ár. —
Sigurjón var búinn að vera
blindur um 20 ár, við rúmið síð-
ustu fimm árin og rúmfastur
meir en ár.
Þau hjónin áttu tíu börn; fjög-
ur dóu í bernsku, en sex eru á
lífi. Börnin sem lifa föður sinn
eru: Rannveig, gift C. Péturson,
Winnipeg; Matthildur (Mrs. J.
Andrews) í Toronto; Anna Mar-
grét, gift S. Isfeld, Winnipeg;
og Friðný Þórhildur, gift R.
Beech, Pilot Mound. Gunnlaug-
ur er í Winnipeg, og Óli Sigurð-
ur er líka búsettur þar.
Sigurjón heitinn var um skeið
póstur á Islandi og sagan um
póstferðir hans benda á að hann
hafi verið þrekmaður mikill.
Útförin fór fram frá Betel und-
ir stjórn sóknarprestsins.
S. S.
öllu búin. Með því að leggja
fjalir á ísinn komst hún út til
mín og dró mig upp úr vökinni.
Þarna stóð eg skjálfandi af
hræðslu og kulda. Þuríður dreif
mig í rúmið og hlúði að mér eins
og bezta móðir. Meðan mér var
að hlýna gafst mér tóm til að
íhuga mínar yfirsjónir og vænt-
anleg syndagjöldin. Útlitið var
ískyggilegt og eg mun hafa haft
orð á því vði Þuríði.
“Hum”, sagði hún, “það er nú
auðvitað bannsett óhræsi að
verða að skrökva en bráðnauð-
Nei, bíðum nú við, þarna sér á , .
þústu nálægt árbakkanum. Það synlegt stundum undir krmgum
er hálfhorfið í nýgræðings skóg
ínn. Jú, þarna er þaklaus bjálka-
kofi. Eg treð mér inn um hurð-
arlausar dyr. Fénaðurinn hefir
leitað sér þarna skjóls í sumar-
hita. Það er þykk skán á gólfinu.
Eg kannaðist við mig. Þarna átti
hún Þuríður prjónakona heima.
Hún spann ullina og prjónaði
stæðunum. Stundum er strákum
stjakað og þeir falla í forina.
Þetta gat átt sér stað með þig
áður en þú álpaðist ána. Eg
kann ekki við að bjarga þér til
hýðingar eftir lífsháskann.”
Svo vatt hún utanhafnar fötin
vandlega og dreif mig í þurran
karlmanns nærfatnað. Hann var
sokka og vetlinga fyrir fiski- mér auðvitað vel við vöxt því eg
mennina, sem stunduðu ísaveið-
ar á vatninu. Eg litast um. —
Þarna stóð eldastóin hennar út
við vegginn, þarna var rúmið
hennar í horninu. Eg sá naglann
þar sem myndin hékk, myndin
var bara á 13. árinu. — Hann
var líka snjáður og stagbættur,
en hvað um það, hann var hlýr
og þur. Okkur lukkaðist bragð-
ið. Ofanígjöf fékk eg auðvitað
fyrir að koma svona seint heim
sem var eina heimilisprýðin í ^ en við hýðinguna slapp eg í það
herberginu. Hún var af særðu skifti.
krýni hana kórónu lýsandi líf-
geisla. Fyrir framan eldastóna
hvílir kiðlingur sem sýnist
blunda væran. Fyrir framan
konuna stendur rennvotur hund-
ur, hrakinn og horaður, auðsjá-
anlega flækings seppi, sém þarna
hefir leitað sér skjóls. Hann er
kanske að þakka fyrir sig, því á
gólíinu stendur galtóm skál, eða
hann er kanske að athuga þenn-
an ókunna gestgjafa og ráða það
við sig hvert sér muni nú alveg
óhætt undir þessu þaki. Konan
og dýrið virðast eiga samræður
með augunum.
1 horni myndarinnar er límt
lítið spjald með þessari áletrun:
“Hungraður var eg og þú gafst
mér að éta”.
Mig dreymir og þaklausi, fall-
músdýri sem varði ungviðið fyr-
úlfinum. Jú, þarna höfðu
ír
æfintýri gerst, þarna hafði ástin
átt heima.
Þó það nú væri að eg myndi
eftir henni Þuríði. Einu sinni
var þarna allra snotrasta smá-
býli, vel hirt og vinhlýtt. Tún-
bletturinn hennar var eggslétt- um þessi nærföt
ur, vel ræktaður og grasgefinn.
Fjórar geitur léku sér í afgirtum
Þann 22. september, íslenzk
juðsþjónusta í Concordía kirkju.
S. S. C.
* * *
Hér með auglýsist ensk guðs-
jjónusta í kirkjunni í Piney, kl.
5 e. h. næsta sunnudag, 22. sept.
Állir velkomnir.
R. Marteinsson
lundi. Æskan og gleðin ’áttu ( ekki að vita fyrst um sinn^
þarna heima. Unglingarnir áttu j4> en hver var hann þessi Finn-
I þarna leikvöll sinn bæði á vori ur> um þag þurfti eg endilega
í og hausti. Hún gat engan veginn að vita jU; þá mundi eg það, að
fengið sig til að banna það þótt
knattleikja sparkið í’ okkur
j krkkunum spilti heldur fyrir
j grasvextinum að vorlaginu.
j “Einhverstaðar verða blessuð
1 börnin að leika sér,” sagði hún.
| Oftast hafði hún eitthvert góð-
gæti handa okkur líka: sykur-
mola, rúsínur eða sætabrauð.
afskræmis myndasafni. Prestur- baugurinn stafi út fr4 henni og
inn stóð alskýddur sauðargæru
fyrir altari en uppúr fannhvít-
hafa haft auga á mér og var við um p!Pukraganurn kom ægúegui- j stendur kassi, sem gæti enda
haIahoft.auBaam<irogvarjiO(últshausmeðvoðalegarvlgtan ^ ^ £ þessarl vi>ggu
ir. Organistinn var hani með'
heljar stóran kamp og langan
háls, sem hann teygði eins og til-
búinn að gala.
Þannig var þessu “listaverki”
lýst fyrir mér, en eg fekk ekki
að sjá það. Gestgjafafrúin sá nú
um það. Hún reif það í tætlur
og henti því útí forina ásamt öllu
myndasafni málarans. Hún
þeytti fatatuskunum hans líka
útí haust-hretið og eigandanum
á eftir. Þorpverjar sáu þennan
fimmtán ára munaðarleysingja
tína sjálfandi og skælandi sam-
an þjönkur sínar í svaðinu og
þeim fanst réttlæt örlögin hafa
slegið hann. Þeim fanst það því
ganga guðlasti næst, að reyna að
rétta honum hjálparhönd, en
fréttin barst, á vængjum vindar-
ins, út um þorpið. Þuríður ein
kom einstæðingnum til hjálpar.
Hún hafði hann heim með sér og
eftir það dvaldi hanp í hennar
skjóli í allmörg ár. Það væri
synd að segja, að líknarverkið
mæltist vel fyrir í nágrenninu.
Þuríður hafði gert uppreisn gegn
almennings álitinu og almenn-
ings viljanum. — Hún hafði
líba stofnað mannorði sínu
í mesta háska með tiltækinu. —
Margt var sagt um samband
þeirra Þuríðar og Finns. Þuríður
lét það ekki á sig fá en brosti
enda notalegra við náunganum
þótt hann vildi naumast virða
hana viðlits. Seinna vildu víst
flestir gleyma þessu öllu saman.
Að einu leyti áttu þorpverjar
Þuríði mikið að þakka, í þessu
sambandi. Finnur skapraunaði
þeim ekki framar með flimmynd-
um. Hann var lítt á vegi al-
mennings uppfrá því, kom meira
að segja hér um bil aldrei í búð-
irnar. Börnunum sýndi hann
samt stundum myndasafn sitt
einhvern tíma hefði eg séð Finn I þegar þau komu til að leika sér á
í Skógargerði, þegar eg lék mér Skógargerðisfletinum. Börnun-
BRAUTIN
Ársrit Sameinaða Kirkjufé-
lagsins, er til sölu hjá:
Björn Guðmundsson, Reynimel
52, Reykjavík, Iceland
Bókaverzlun Árna Bjarnarsonar,
Akureyri, Iceland
Bókaverzlun Þorstteins M. Jóns-
sonar, Akureyri, Iceland
Björnssons Book Store, 702 Sar-
gent Ave., Winnipeg.
Viking Press Ltd., 853 Sargent
Ave., Winnipeg, Man.
K. W. Kernested, Gimli, Man.
Gestur Pálsson, Hecla, Man.
B. Eggertsson, Vogar, Man.
F. Snidal, Steep Rock, Man.
Guðjón Friðriksson, Selkirk,
Man.
Björn Björnsson, Lundar, Man.
Mrs. Guðrún Johnson, Árnes,
Man.
B. Magnússon, Piney, Man.
Einar A. Johnson, Riverton,
Man.
Mrs. B. Mathews, Oak Point,
Man.
Ingimundur Ólafsson, Reykja-
vík, Man.
S. S. Anderson, Kandahar, Sask.
G. J. Oleson, Glenboro, Man.
J. O. Björnson, Wynyard, Sask.
Jón Ólafsson, Leslie, Sask.
Thor Ásgeirsson, Mozart, Sask.
E. E. Einarsson, 12 E. 4th Ave.,
Vancouver, B. C.
G. Thorleifsson, Garðar, N. Dak.,
U.S.A.
M. Thordarson, Blaine, Wash.
Ch. Indriðason, Mountain, N. D.
J. J. Middal, Seattle, Wash.
Gunnar Matthíasson, Inglewood,
Calii.
Bjarni Sveinsson, Keewatin, Ont
G. B. Jóhannson, Geysir, Man.
Tímóteus Böðvarsson, Árborg,
Man.
Dr. S. E. Björnson, Ashern, Man.
Hrœddur að borða? Uppþembu
þrautir, brjóstsviða, óþœgindum.
súrummaga? Ekki að þjóst að
raunalausu! Fóið skjótan og var-
andi bata með hinni nýju upp-
götvun "GOLDEN STOMACH
TABLETS". 360 pillur (90 daga
lœkning) $5, 120 pillur (30daga)
S2, 55 pillur (14 daga) Sl, reynslu
skamtur 10c. 1 hverri lyfjabúð
meðaladeildin.
Eg gerist nú meir en lítið for-
vitinn. Hvaðan úr ósköpunum
fékk Þuríður karlmanns nærföt?
Eg vildi óvæginn fá að vita það.
Svona þegar frá leið, og eg var
nokkurveginn öruggur að sleppa
við hirtingu sagði eg mömmu
alla söguna til að fá upplýsingu
“Ó, þau hafa verið af Finni”,
sagði mamma, meira fékk eg
á túninu hennar Þuríðar. Það lá
sannarlega ekki á lausu hjá fólk-
inu, að gefa mér allar upplýsing-
ar um þennan Finn. Samt komst
eg að raun um sannleikann,
smám saman.
Hann hét nú reyndar Frið-
finnur fullu nafni og hafði komið
frá íslandi með frændfólki sínu,
en engin vissi glöggvar greinar
“Sjáið nú til,” sagði hún, “þið
cruð gestir í Skógargerði og það
er gamall íslenzkur siður að sýna
gestrisni”.
Þegar fram kom á vorið var þótti snemma latur, ódséll og hann gengi þar á listaskóla
um fundust myndirnar fallegar.
Lítið gaf hann sig. að vinnu,
þótt hann hjálpaði Þuríði við
heyskapinn og stundaði lítils-
háttar fiskiveiðar í vatninu. —
Sumir sögðu, að hann hjálpaði
henni líka orfurlítið við tóvinn-
una. — Annars fékst hann mest
við málverk sín.
Hann dvaldi líka tímunum
á ætt hans og uppruna. Hann saman í borginni og sagt var
VERZLUNARSKGLANAM
Aldrei hefir verið eins nauðsynlegt og ein-
mitt nú, að hafa verzlunarskóla mentun,
og það fólk sem hennar nýtur hefir venju-
lega forgangsrétt þegar um vel launaðar
stöður er að ræða.
Vér höfum nokkur námsskeið til sölu við
fullkomnustu verzlunarskóla í Winnipeg.
Spyrjist fyrir á skrifstofu vorri þessu
viðvíkjandi, það margborgar sig.
The Viking Press Limited
Banning og Sargent
WINNIPEG :: MANITOBA
iet t(j £ehé/ tfcu ^atnpleA
of this Clean, Family Newspaper
yThe Christian Science Monitor
s Free from crime and sensational news . . . Free from political
bias . . . Free from "special interest” control . . . Free to tell you
the truth about world events. Ifs own world-wide staff of corre-
spondents bring you on-the-spot news and its meaning to you
and your family. Each issue filled with unique self-help features
to clip and keep.
----------------------------------------------------
| j Please send samþle copies
The Christian Science Publishinr Society
One, Norway Street, Boston 15, Mass.
Name.....................................
Street...................................
Clty....................Zone.......State.
PB-3
I of The Christian Science I
Monitor.
f I
□ Please send a one-month |
trial snhscription
close $1
/ en-