Heimskringla - 08.10.1947, Blaðsíða 6

6. SlÐA
REIMSKRINGLA
WINNIPEG, 8. OKT. 1947
Jones hraðaði för sinni og fór fram hjá
skósrrííðaverkstofu, slátrarabúð, nýlendubúð og
ítölsku heildsöluhúsi, og eftir nafnspjaldinu að
dæma sömu búðinni og reiðhjólið var frá. Svo
kom hann að kvikmyndahúsi þöktu stórum aug-
lýsingum, næst því var pósthúsið og síðan að
leiguvagnastöð.
Fyrir framlan hana var leiguvagn, sem
flutti fólk. Stór tafla var á veggnum á hana var
letrað með krít: “Tveggja tíma ferð fyrir tvo
shillings”. 1 vagninum voru margar feitar kon-
ur, tveir tötralegir mannræflar og tvenn kær-
ustupör.
Jones klifraði tafarlaust upp í vagninn.
Hann þóttist hafa himin höndum tekið, að hafa
fundið annan eins felustað. Sitjandi meðal
þessa fólks fanst honum hann vera í óvinnandi
vígi, og að slíkur staður væri hinn síðasti, sem
sín yrði leitað. Þetta var rétt. En þar sem
vagninn beið í þeirri von, að kanske bættust
fleiri farþegar í hópinn, sá Jones lögregluþjón
koma hlaupandi fyrir næsta götuhom. Það var
ungur maður, rjóður í vöngum eins og þroskað
epli, hann hafði stráhjálm á höfði — 1. júlí ár
hvert lét bærinn lögreglulþjóna sína fá strá-
hjálma og hestana stráhatta. Maðurinn leit til
hægri og vinstri, en horfði aldrei á vagninn né
þá, sem í honum voru. Hann hélt áfram göngu
sinni og hvarf svo fyrir næsta götuhorn.
Því næst lagði vagninn af stað. Fólkið var
kátt og ræðið og ræddi saman um alt milli
himins og jdrðar, og Jones, sem þrátt fyrir hug-
arástand sitt hlustaði á það, fékk allskonar
upplýsingar um fólk og bústaði þess. Hann varð
þess einnig áskynja, að þarna voru þrjár fjöl-
skyldur samankomnar, og vom engir vinir, því
að hver hópur ræddi aðeins sín á milli.
Hugsun hans var svo fangin af þessu,
að vagninn var kominn hálfa mílu út fyrir bæ-
inn, er hann var gripinn af óljósum grun. Hann
kallaði á ökumanninn og spurði hann hvert þau
væru að fara. “Sandbourne við sjóinn”, svaraði
hann.
Þótt fólkið 'í Northiboume hati fólkið í
Sandbourne eins og Guelifarnir hötuðu Ghibel-
liana, og þótt þessir tveir bæir ættu í sífeldum
óeirðum sín á milli út af ferðamanna hópunum,
þá fellur fólkinu bezt l^iðin milli bæjanna, er
það vegna þess að vegurinn á milli þeirra er
bezti vegurinn, sem þarna er til, og brekkumar
em svo lágar að þær eru léttar fyrir hestana.
“Sandbourne við sjóinn?” æpti Jones.
“Já,” svaraði ökumaður.
Að vera keyrður til Sandboume í þessum
félagskap og aftur til baka ef hann yrði þá ekki
gripinn á leiðinni, fanst Jones hinn mesti óleik-
ur, sem forlögin gætu gert sér. Hann braust í
gegn um þvöguna og hrópaði til ökumannsins,
að sig langaði ekkert að fara til Sandbourne.
Vagninn staðnæmdist og ökumaðurinn krafðist
fulls fargjalds. Jones rétti honum gullpening,
sem vagnstjórinn gat ekki skift né heldur neinn
faiiþeganna.
“Eg skal líta inn á stöðina og borga þeim
þar er eg fer til baka,” sagði Jones.
“Hvar eigið þér heima í bænum” spurði
ökumaðurinn.
“I Belinda villunni,” svaraði Jones. Það
var nafnið á húsinu, sem hann skildi reiðhjólið
eftir hjá. Honum hafði fundist nafnið svo
heimskulegt, að hann hafði munað það.
“Mrs. Óass?”
“Já.”
“En húsið hennar er autt.”
Þessi óþægilegt frétt kom honum á óvart
en hann lét sig hvergi.
“Það var það í gær, en eg hefi í dag leigt
dagstofuna og eitt svefnherbergið,” sagði Jones.
“Þetta er alveg rétt,” svaraði spikfeit
frú 'í vagninum. “Eg sá þennan herramann
flytja þangað inn með flutning sinn.” I hvaða
mannsöfnuði sem er, finna menn ætíð einhvern,
sem er reiðubúinn að ljúga bara að gamni sínu,
eða til þess, að láta til sín heyra. Og ef þetta
bregst, þá eru ætíð einhverjir, sem hafa svo
fjörugt ímynduniarafl að þeir sjá hvað, sem
vera skal.
Þessi furðulega yfirlýsing konunnar gerði
Jones sem sönggvast stein hissa. En í hópnum
eru ætíð aðrir auk lygaranna.
“Því getur herramaðurinn ekki borgað
ökumanninum og fengið afganginn á morgun á
vagnstöðinni?” sagði annar tötralegu mann-
anna. Fuglahræða þessi hafði hingað til ekki
mælt orð frá vörum. Hann virtist aðeins vera
fæddur til að spilla fyrir á því augnabliki, er
heiðarlegum manni var undankomu auðið, og
hverfa svo eins og gufa af sjónarsviðinu.
Jones hjálpaði honum tíka til að hjaðna.
“Haltu kjafti,” sagði hann, “þetta kemur
yður ekkert við.” Og svo sneri hann sér að
ökumanninum og sagði: “Þér hafið heimilisfang
mitt, og ef þér trúið mér ekki, getið þér snúið
við og fengið borgun yðar.” Svo sneri hann sér
við og gekk leiðar sinnar, en vagninn hélt
áfram í sína átt.
Hann beið þangað til hann hvarf fyrir
bugðu á veginum og hélt svo yfir engin til
vinstri handar. Hann átti ennþá fáeina vindl-
inga, sem hann hafði keypt í Sandbourne, og
eftir að hafa klifrað yfir fimm hlið, settist
hann undir limgirðingu eina og kveikti í vindl-
ingi.
Hann var hungraður. Hann hafði drýgt
mikið erfiði eftir að hafa étið eplin og kökurnar.
17. Kap. — Eini maðurinn sem trúði honum.
Tóbakið tók frá honum matarlystina, jók
blóðþrýstinginn og sefaði huga hans.
Hann sat þarnia og hugsaði. Honum kom í
hug sagan, sem hann hafði lesið í Sandboume.
og hann fór að brjóta heilann um hvemig farið
hefði fyrir fögm söguhetjunni, sem hann hafði
Mkt Teresu við, og Zuroff, sem hartn hafði tíkt
við Maniloff, og Carrége, sem hann hafði tíkt
við sig sjálfan.
Andi þeirrar sögu náði yfir alla reynslu
hans þarna á ströndinni. Svo steig Mrs. Hen-
shaw fram á sjónarsvið huga hans. Hvað mundi
hún hugsa um leigjandann, sem hafði um svo
stuttan tíma búið undir þaki hennar, og hafði
svo skyndilega horfið yfir garðmúrinn? Og
þegar hún hafði svo rætt við Hoover — það
hefði verið vel þess virði að heyra. Síðan sá
hann í anda drenginn á reiðhjólinu, og hljóð-
andi sjúklinginn, hann sá sig þjóta með elding-
ar hraða niður brekkuna, bömin með leikföng-
in tvástrast í allar áttir. Hefði nú hundur orðið
á vegi hans! Ef brekkan hefði endað í kröppum
krók! Hann eyddi tímanum við að hugsa um
öll þessi atriði, og hugsanlegar afleiðingar
þeirra, og svo sótti á hann svefn og sigraði hann.
Er hann vaknaði var orðið dimt, mjó sigð
af smækkandi tungli varpaði daufri glætu yfir
hagana á kring um hann. Úr fjarlægð barst
með hafgolunni hávaði og skrækir frá horna-
flokknum er lék inni í bænum fólkinu til skemt-
unar. Jones þreifaði eftir vindlingumim og
eldspýtunum sínum, og lagði svo af stað eftir
haganum, treystandi handleiðslu forsjónarinn-
ar að leiða sig í rétta átt.
Hann stansaði við og við og hvíldi sig upp
við hliðin hlustandi á hin daufu og óákveðnu
hljóð næturinnar, en inn í þau blandaðist við og
vi?í fjarlæg hundgá er lét í eyrum eins og högg
risavaxins hamars, sem knúinn er af gufuafli.
Þetta var yndisleg sumarnótt, ein þessara
fágætu nótta, sem England á eitt yfir að búa.
Lljósflugumar þjóta um limgirðingarnar en
loftið angar af nýslegnu heyi. Enda þótt ómur-
inn af hljóðfæraslættinum væri deyfður af fjar-
lægðinni, heyrði hann, er bann hlustaði vel, í
gegn um hann ölduniðinn við ströndina eins og
ofurlágt hvísl, er hélt áfram hvíldarlaust eins
og hafið sjálft.
Einni stundu síðar, það er að segja um
klukkan ellefu, var hann orðinn uppgefinn að
klifra frá einum haganum yfir í hinn, einnig
ban hungraður og örvæntingarfullur um hag
sinn, komst hann þá loksins á götuslóða einn, er
lá upp að sumarhúsi er þar var. Ljós skein í
gegn um glugga þess.
Þetta var skrautlegt hús er stóð í vel hirt-
um garði. Jones opnaði hliðið og gekk upp stig-
inn. Hann ætlaði að biðja fólkið að selja sér
mat, gjalda hann í gulli, sem sýndi að hann
var enginn flækingur.
Hann gekk upp á svalirnar, fann hurðina
og hringdi dyrabjöllunni. Enginn svaraði. —
Hann hringdi á ný, en árangurslaust. Svo gekk
hann að glugganum, sem ljósið skein út um.
Þetta var eiginlega ekki gluggi heldur glerhurð,
lokuð til hálfs. Hann sá að í lampanum var
dreginn niður kveikurinn, svo að ljósið var
dauft. Herbergið var fallegt, vel búið húsgögn-
um og borðið var búið kveldverði.
Á það var lagt á borð fyrir tvo. Á borðinu
var köld hænsna steik við hliðina á reyktu
svínakjöti. Þar voru garðávextir, smjör og
brauð og ostur vafinn hvítum pentudúk, en hjá
stóð rauðvíns flaska. Þarna skorti ekkert,
nema réttara sagt tilboðið að sitjast að borðinu.
En hænsnasteikin sá um það. Jones opnaði
hurðina og gekk inn. Hann lokaði henni til
hálfs á eftir sér og settist svo að borðinu, en
lagði hattinn sinn á gólfið hjá stólnum sínum.
Hann tók gullpening upp úr vasa sínum, lagði
hann á hvíta dúkinn hjá disknum sínum og
tók svo til matar síns.
Venjulega er hægt að dæma mann eftir
rauðvíninu hans, og eftir þessu rauðvíni að
dæma hlaut sá, sem þessa veizlu bafði búið, að
vera sérstaklega virðingaverður maður.
Skilningsgóður maður og vel gefinn. Mað-
ur, sem ekki lét læváslegar vínauglýsingar
blinda sig fyrir sönnum raunveruleika vínteg-
undanna, þetta hlaut að vera greiðugur, hjarta-
góður og ástúðlegur maður — og»þama kom
hann.
Úti á pallinum heyrðist fótatak, glugginn
opnaðist og maður um fertugt kom inn. Hann
var vel búinn, hár, grannur, þeldökkur og
leyndardómsfullur. Hann stóð þar og glotti
yfir Jones þar sem hann sat og snæddi.
Maðurinn lét enga undrun í ljósi, heldur
tók af sér battinn og hneigði sig í kveðjuskini.
Jones reis til hálfs úr sæti sínu. “Hallo”,
sagði hann vandræðalega með fullan munninn
og hneig svo aftur niður á stólinn.
“Eg verð að biðja yður afsökunar að eg
kom svona seint,” sagði háváxni maðurinn og
lagði hattinn sinn á stól, neri saman löngu hönd-
unum og gekk svo í áttina að auða sætinu við
borðið. “óhjákvæmileg atriði töfðu mig. Mér
þykir vænt um að sjá að þér biðuð ekki að taka
til matar yðar.”
Hann settist að borðinu, tók pentudúkinn
og breiddi á hnén og skenkti víni í glas handa
sér. Hann horfði á gullpeninginn á borðinu.
Hann hafði séð hann strax og hann kom inn.
Jones tók peninginn og stakk honum í vasa sinn.
“Það var rétt,” svaraði húsráðandi, alveg
eins og hann væri að svara spurningu. “Gerið
svo vel og réttið mér vænginn þarna.”
Jones tók vænginn, lagði hann á disk og
rétti manninum. Hinn maðurinn skar sér brauð-
sneið, fékk sér garðmat, salt og pipar og tók
svo til matar síns, rétt eins og ekkert óvenjulegt
hefði komið fyrir eða væri á ferðinni. Hvorugur
þeirra mælti neitt um stund. Svo tók Jones
til máls:
“Sjáið þér til. Mig langar til að gefa yður
fáeinar skýringar.
“Skýringar?” sagði hái maðurinn, “og á
hverju?”
Jones fór að hlægja.
“Gullpeningurinn, sem eg lagði á borðið og
stakk svo í vasann, krefst skýringar. Eg verð
einnig að afsaka mig. Hefðuð þér ekki komið,
mundi peningurinn hafa legið eftir til að sýna,
að hús yðar hefði eigi orðið fyrir heimsókn ein-
hvers flækings eða innbrotsþjófs, eða þorpara,
sem hafði frammi spátrungsskap — væruð þér
fús til að trúa þessu?”
Hávaxni maðurinn hneigði sig því til sam-
þykkis.
“En miklu fremur urðuð þér fyrir heim-
sókn manns, sem neyddur var af atvikunum að
leita á náðir gestrisni yðar án þess að hún væri
honum boðin.”
Manninum hafði nú auðsæilega hugkvæmst
reykta svínakjötið, því að hann reis úr sæti
sínu og skar sér af því sneið, en gleraugun, sem
hann auðsæilega notaði aðeins til lesturs, dingl-
uðu á bandinu og börðust í vestishnappana
hans.
“Atvikin,” sagði bann, “það var gaman að
heyra. Atvikin eru meistarinn, er ræður sjón-
leiknum. Eruð þér ábugasamur um leikhús
og leiklist?”
“Áhugasamur!” hrópaði Jones. “Eg er
sjálfur leikrit og aðal leikandinn í því. Eg
hugsa að það sé merkilegasta leikritið, sem
nokkru sinni hefir verið samið og það er ástæð-
an fyrir því að eg er hérna í kvöld.”
“Merkilegt er Iþað,” svaraði maðurinn. —
“Þetta er ætíð að verða skemtilegra, eða gefur
fyrirheit um að verða það, því að það sk#l ég
segja yður fyrirfram og hreint út, að margt sem
einstaklingnum finst frámunalega merkilegt,
vekur venjulega engan áhuga hjá fjöldanum.
Við skulum taka til dæmis einhvern einstakl-
ing, sem gerir sig sekan í einhverri þeirri
breytni, er það, sem vér nefnum réttlæti, eigi
getur fallist á, og vegna þess lendir í hinar und-
arlegustu og fáheyrðustu kringumstæður. Þessi
atriði geta verið mjög átakanleg fyrir hann, en
mundu vekja mjög lítinn áhuga fólksins á göt-
unni, nema svo að eins að þau séu, hvað áttu
við að kalla það? bundin saman með þræði
þeim, sem myndar sannarlega sögu.
“Ó réttlætinu kemur ekkert við um frá-
sögn miína, né heldur þarf eg neitt að óttast
það,” svaraði Jones. Svo fóru þokukendar
minningar að sveima í huga hans, þetta lang-
leita andlit, þessi ákveðna haka, ennið, hárið,
strokið aftur af enninu.
“Nei, þér eruð þá Mr. Kellerman, er ekki
svo?”
Maðurinn hneigði sig því til samþykkis.
“Hamingjan góða!” sagði Jones, “eg hefði
átt að þekkja yður strax. Eg hefi nægilega oft
séð mynd yðar heima í Bandaríkjunum og kvik-
myndimar yðar — eg hefi ekki lesið bækumar
yðar, því að bókgefinn maður er eg ekki — en
kvikmyndimar hefi eg margar séð.”
Kellerman hneigði sig. “Fáið yður ost,”
sagði hann. “Hann er góður. Eg fæ hann frá
Forthun & Mason. Er eg kom inn í þetta her-
bergi og sá yður hérna, datt mér fyrst af öllu í
hug að sparka yður út, og svo datt mér í hug að
leika dálítið með yður, og koma svo kuldalega
fram við yður, að þér neyddust til að horfa út.
Svo þér eruð amerískur. Þér skuluð vera vel-
kominn. En segið mér, hvemig komust 'þér inn
og hvers vegna?”
“Eg kom hingað vegna þess að eg er flótta-
maður,” svaraði Jones. “Lögreglan er ekki á
hælum mér. Eg átít að eg sé heiðarlegur borg-
ari í mannfélaginu — að minsta kosti er það til-
gangur minn að vera það, og hvað þá spumingu
snertir hvernig eg komst inn, þá langaði mig í
brauðskorpu og hringdi dyrabjöllunni.”
“Þjónninn sefur ekki hérna,” svaraði Kell-
erman. “Matreiðslumaðurinn hrýtur og húsið
er eins og fiðla er flytur öll hljóð. Þeir sofa í
kofa hérnia niður með veginum.”
“Jæja,” svaraði Jones, “þegar enginn svar-
aði, leit eg í gegn um gluggann, sá matinn og
kom svo inn.”
“Þetta er alveg það sem mundi hafa gerst
í kvikmynd,” svaraði Kellerman. “Er eg kom
inn og sá yður hérrua fann eg strax hversu þetta
var líkt.”
“Já,” svaraði Jones/ “Það getur verið en
þetta eina atriði er ekkert saman berandi við
óll hin, sem mig hafa hent hina síðustu daga,
eða guð má vita fyrir hvað löngu síðan.”
“Það þykir mér garnan að heyra,” svaraði
Kellerman og seildist eftir ostinum. “Þér talið
með stíkri sannfæringu um verðið á vörn yðar.”
“Hvað eigið þér við með því?”
“Atriðin, sem þér hafið reynt, ef yður fell-
ur það betur. Vitið þér ekki að annað eins og
það, er sjaldgæfara en demantar og miklu verð-
mætara? Hafið þér nokkurntíma lesið Piek-
wick?”
“Já.”
“Þá getið þér getið yður til hvað eg á við.
Stík atriði gerast aldrei í hinu raunverulega
mianniífi. Þau verður að nema í demantanám-
um andans, og----”
“Gerist slíkt aldrei í raunverulegu tífi
manna? Jæja er það svo? Lítið þér nú á. Eg
hefi fengið hjá yður kvöldverð, og til að endur-
gjalda yður gestrisni yðar, skal eg segja yður
alla sögu míína eins og hún gerðist, ef þér viljið
hlusta á hana. Eg hugsa að eg geti breytt skoð-
un yðar. Eg skal bara nefna yður tvö dæmi.
Eg er félagi í íhaldsmanna klúbbnum, en samt
ekki félagi í honum. Eg er eigandi einnar
stærstu hallarinnar í London, en á samt ekki
húsið. Eg á eina miljón og átta þúsund sterlings
pund en á samt ekki grænan eyri, svo að í gær
varð eg að stela fáeinum gullpeningum til að
bjargast af, en lögin geta samt ekki snert mig
fyrir að hafa stolið þessu. Eg á hertoga fyrir
föðurbróðir en er samt ekkert skyldur honum.
Þetta lætur eins og heimska í eyrum yðar, en
samt er þetta satt. Eg skal gjárna segja yður
alla söguna ef þér viljið. Eg mun engin nöfn
nefna, því að kona ein kemur við þessa sögu,
en eg þyrði að veðja hverju, sem vera skal, að
hárin munu nísa á höfði yðar er þér heyrið sög-
una.”
Kellerman virtist ekkert verða hrifinn af
því tilboði.
“Eg skal gjarna hlusta á sögu yðar,” sagði
hann, “en eg set samt eitt skilyrði.”
“Og hvert?”
“Að þér virðið mér það ekki á verri veg,
þótt eg láti yður hætta frásögninni, finnist mér
hún leiðinleg, og rétti yður hattinn yðar, því eg
skal segjia yður, að þótt eg kæmi hingað til að
sofa, þá sef eg helst milli kl. 2 á nóttunni og
hádegis á daginn. Eg vinn á nóttunni, og það
ætlaði eg mér að gera í nótt.”
- “Ó, þér getið látið mig hætta, hvenær, sem
yður gott þykir.” sagði Jones.
Máltíðinni var nú lokið og Kellerman lok-
aði glugganum, tók lampann og fylgdi gesti sín-
um ýin í þægilega skrifstofu. Þar bauð hann
gestinum vindil, lét ketil yfir spíritus suðuvél
til að hita vatnið í teið.
Jones sat gagnvart húsráðanda og fór vel
um hann í fjaðra sessinum, og hóf sögu sína.
Hann hafði sagt söguna svo oft, að ætla
hefði mátt, að hann hrylti við að segja hana
ennþá einu sinni, en svo var samt ekki, hann
bafði nú áheyranda, sem veitti sögunni verðuga
athygli. Hann nefndi engin nöfn éða réttara
sagt breytti þeim. Hann nefndi Rochester Man-
chester, Birbrook, Birdwood, o. s. frv. Áheyr-
andanum var alveg sama. Honum var alveg
sama um titla, það var sagan, sem hann óskaði
að heyra — og hann fékk að heyra hana.
Hlé varð á frásögninni um klukkan eitt með-
an þeir drukku teið. Kl. 2 eða lítið eitt síðar
var sögunni lokið.
“Jæja?” spurði Jones.
Kellerman sat og ballaði sér aftur á bak í
stólnum. Augu hans voru hálflokuð. Hann
virtist íhuga frásöguna.
“Trúið þér mér?”
Kellerman opnaði augun. “Auðvitað trúi
eg yður. Hefðuð þér samið þetta alt sjálfur,
hefðuð þér tíka verið nægilega skynsamur til að
vita hvers virði það var á markaðnum, og ekki
sagt það ókunnum mianni. En samt efast eg um
að nokkur maður trúi yður — en þér um það.
Þér hafið gefið mér hið dásamlegasta efni, sem
hugsast getur í langa kvikmynd, og detti mér
einhverntíma í hug að nota þetta gef eg yður
einn fjórða af ágóðanum. En eitt hafið þér
ekki sagt mér — hvernig þetta fór á endanum.
Það vekur mér mestan áhuga. Eg er ekkert að
hugsa um peningana. Eg er kvikmyndaleibari
af tífi og sál, og langar mest af öllu að hjálpa
til að leika söguna. Mætti eg fá leyfi til þess?”
“Hvemig?”