Heimskringla - 22.10.1947, Blaðsíða 2

2. SlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 22. QKT. 1047
HUNDRAÐ ÁRA AFMÆLI
PRESTASKÓLANS
Virðuleg hátíðaihöld fóru fram
hér í bænum í gærdag í tilefni
aldarafmælis Prestaskólans. —
Auk þeirra presta sem komnir
eru til bæjarins víðsvegar að af i vinna sitt þjóðmenningar
En einmitt það gerði að hin bágu
kjör urðu til þess að embættin
voru ekki eftirsóknarverð. Svo
engir erlendir menn sóttust eft-
ir þwí að verða hér prestar. —
Þetta varð til þess að hin ís-
lenzka prestastétt fékk í friði að
oa
landinu til að taka þátt í hátíða- málverndunarstarf.
ilöldunum voru forseti Islands,
herra Sveinn Bjömsson, ráð-
Skólalærdómur ísl. prestanna
var að öllum jafnaði ófullkom-
herrar, dómarar hæstaréttar og *nn- ^n þeir lærðu margir hverj
ýmsir aðrir embættismenn við- ir þoim mun meira í lífsins
staddir hátíðahöldin.
I Mentaskólanum
ÍHátíðahöldin hófust í hátíða-
sal Mentaskólans kl. 11. f. h., en
þar var Prestaskólinn settur í
fyrsta sinni fyrir 100 árum. At-
höfnin þar hófst með því að
Dómkirkjukórinn söng sálm,
mun meira í
skóla. Mintist ræðumaður á hve
kunnáttu sumra prestanna var
ábótavant er Harboe vísiteraði
hér. En samt voru prestarnir að
öllum jafnaði nytsamir leiðtogar
safnaða sinna um sveitir lands-
ins. Enda unnu þeir heitt lær-
dómsiðkunum margir hverjir.
eins og sagan bendir til um
undir stjórn dr. Páls ísólfssonar prestinn, sem hafði með sér
tónskálds. j Virgilius og Ovidius og las í
Þvínæst flutti dr. Magnús Þeim ® milli éljanna á meðan
Jónsson prófessor minningar-
ræðu. Ræddi hann um Presta-
hann stóð yfir fé sínu á vetrum.
Það voru líka prestarnir sem
skólann alment og forystumenn fundu hina námfúsu og efnilegu
hans í 100 ár og þýðingu presta- i unglinga og unnu að því að
zu
Fulikomnar ánægju
Vefjið Sígarettur
yðar úr
OGDEN'S
FINE CUT
eða reykið OGDEN'S
CUT PLUG Í pípu.
DANARFREGN
stéttarinnar alment fyrir þjóð-
ina. Hann minti á, hvemig það
hefði verið fyr á árum, að prest-
amir voru í senn kennimenn,
læknar og lögfræðingar eða
málaflutningsmenn á sinni sókn.
Prófessor Magnús mintist þeirra
orða Péturs Péturssonar bisk-
ups, er hann setti Prestaskól-
ann fyrir 100 ámm, að skólinn
væri óskrifað blað. Nú hefði ver-
ið ritað allmikið á þetta blað á
þeim 100 árum sem skólinn
hefði starfað.
Að lokinni ræðu prófessor
Magnúsar söng Dómkirkjukór-
inn. Var þetta hátíðleg og virðu
leg athöfn. Auk presta vom þar
viðstaddir forsætisráðherra, —
kirkjumálaráðherra, viðskifta,
málaráðherra, Biskupinn yfir
Islandi og vígslubiskupamir
tveir og dómarar hæstaréttar,
rektor Mentaskólans og skóla-
stjórar í bænum auk fleiri gesta.
í Háskólanum
Kl. 2 í gær hófst hátíðleg at-
höfn í viðhafnarsal Háskólans.
Var það 2 þáttur í afmælishá-
tíð Prestaskólans og guðfræði-
deildar Háskólans.
Þar var ríkisstjórnin viðstödd
og flestir æðstu emibættismenn
þjóðarinnar, forsetar Alþingis
og allir þeir, sem setið hafa að-
alfund Prestafélagsins undan-
fama daga.
Athöfnin hófst með því að
dómkirkjukórinn söng lofsöng
eftir Beethoven við kvæði eftir
þýska sálmaskáldið Gellert í
þýðingu Þorsteins Gíslasonar.
Eins og fyr hefur verið skýrt frá
hafði Tómas Guðmundsson ort
afmæliskvæði. Er kvæði það í
þrem köflum. Mælti höfundur
nú fram fyrsta kaflann, en Páll
ísólfsson lék undir eins og and-
inn inngaf honum.
Ræða Háskólarektors
Þá tók rektor Háskólans Ói-
afur prófessor Lámsson til máls.
Bauð hann gestina velkomna.
Síðan vék hann að upphafi
Prestaskólans fyrir 100 árum.
Hvernig sú skólastofnun hefði í
raun réttri verið fyrsti viísirinn
að stofnun Háskólans 64 árum
siíðar. — Fyrst er með þessum
skóla prestum séð fyrir sams-
konar eða hliðstæðri mentun og
stéttabræðrum þeirra í útlönd-
um. Síðan komu hinir embætt-
ismannaskólamir. — En þegar
þeir vom orðnir þrír var eðli-
legt að sameina þá í Háskólann.
Þá vék ræðumaður máli sínu
að prestastéttinni á fyrri öldum,
sem alt fram undir síðustu daga
var langfjölmennasta embætt-
ismannastétt landsins. Kringum
1200 má gera ráð fyrir að prest-
ar hafi verið hér alls í landinu
um 450. Þeim fækkaði eftir sið-
bótina, en vom þó um miðja 18.
öld hátt í 200.
Þá benti ræðumaður á hve
lífskjör prestanna hafa verið
bág hér á landi á fyrri öldum.
við það tækifæri nokkur orð til
prestastéttarinnar, sagði að
þakka bæri henni m. a. fyrir
þrennt: Fyrir það að hún hefði
þannig haldið á málum, að raun-
verulegar trúmála deilur hefði
aldrei komið upp á Islandi. Bæri
það vott um víðsýni prestanna.
1 öðra lagi þakkaði hann prest-
unurn hina góðu alþýðumentun,
sem hér hefði verið með þjóð-
inni, og í þriðja lagi þakkaði
hann prestunum fyrir það að
þeir hefðu jafnan verið fremst-
ir í flokki í sjálfstæðisbaráttu
þjóðarinnar.
Aðrir ræðumenn voru þessir:
Séra Kristinn Daniíelsson, en
hann er næstelsti guðfræðinga
landsins. Útskrifaðist hann úr
Prestaskólanum fyrir 63 ámm
síðan. Rakti hann sögu Presta-
skólans í stórum dráttum og
lýsti stofnuninni og kennumm
hennar á þeim árum, er hann
stundaði þar nám. Þótti ræða
hans með afbrigðum vel flutt og
sköruleg af svo háöldmðum
manni.
Næstur ræðumaður var dr.!
Sigurgeir Sigurðsson biskup. —
Hann mintist m. a. námsára
sinna í guðfræðideild Háskól-i
ans, þakkaði þá virðingu, sem
prestastéttinni hafði verið sýnd
við þetta tækifæri og óskaði guð-
fræðideild Háskólans allra heilla
I *
ií framtíðinni.
Þvínæst tók til máls sr. Valdi-
mar Eylands, núverandi forseti;
Þjóðræknisfélagsins vestra og
þjónandi prestur að Útskálum. j
Ræða hans var ptx. a. kveðja frá -
Vestur-íslendingum alment og
vesturíslenzkum prestum sér-!
staklega og þakkir fyrir þann
stuðning, sem Vestur-lslending-1 Frá Hollywood í Californíu
ar hafa fengið héðan að heiman, hefir Hkr. nýlega borist frétt
í baráttu þeirra til varðveislu um, að Erlendur Jónsson (Jóhn-
tungu og þjóðerni. son), húsasmiður hefði látist 10.
Þá talaði Ásmundur Guð- sept. s. 1. á heimili dóttur sinnar,
mundsson forseti guðfræðideild- Elizabetar Uhlik
ar. Þakkaði þeim er höfðu stuði- Erlendur kom til Canada árið
að að því að skólaafmæli þetta 1892, frá Seyðisfirði. En fædd-
varð hátíðlegt og eftirminnilegt, ur var hann á Auðnum á Vatns-
en lauk máli sínu, með nokkrum leysuströnd 15. ágúst 1865; var
velvöldum orðum, sem lutu að því á þriðja ári yfir áttrætt, er
þessi öll mjög svipmikil og há-jþ^ hvernig kristindómurinn hann lézt. Hjá foreldmm sínum,
unnu
koma þeim til menta.
Prestastéttin átti það skilið,
að hún fengi betri skólamentun
en hún gat notið lengi fram eft-
ir. Og því var það að Prestaskól-
inn var stofnaður fyrir 100 ár-
um.
Saga Skólans
Er háskólarektor hafði lokið
máli sínu flutti Tómas Guð-
mundsson 2. kafla af kvæði sínu.
Þviínæst tók prófessor Ásmund-
ur Guðmundsson til máls. Raktí
hann sögu Prestaskólans í aðal-
dráttum í glöggu og skilmerki-
legu erindi og lýsti forstöðu-
mönnum skólans og helstu kenn-
urum svo að glögg mynd fékkst
af þeim öllum, starfi þeirra og
séreinkennum.
Var erindi hans efnismikið og
hið áheyrilegasta.
Að ræðu hans lokinni flutti
Tómas Guðmundsson síðasta
kafla hátíðaljóða sinna. En að
lokum söng Dómskirkjukór-inn
“Ó guð vors lands”. Var athöfn
Erlendur Johnson
tíðleg.
Guðþjónustu í Dómkirkjunni
Kl. 5 e.h. hófst guðsþjónusta
ií Dómkirkjunni. Skömmu áður
en messan hófst, gengu prestar
í kirkju, allir hempuklæddir. —
Höfðu þeir safnast saman í and-
dyri þinghússins og gengu þeir
í skrúðgöngu til kirkju. í fara-
broddi fóm biskupinn og for-
seti Islands, herra Sveinn
Björnsson.
Forseti tók sér sæti í forseta-
stól og prestar sátu einnig inn
við kór. /
Ásmundur Guðmundsson pró-
fessor þjónaði fyrir altari á und-
anprédikun og einnig söng dóm-
kirkjukórinn undir stjóm Páls
hefði verið og skyldi vera leið- er bjuggu >á Auðnum, ólst hann
arljós þjóðarinnar í framtíðinni. upp, en þeir voru Jón Erlends-
Að ræðu hans lokinni þakkaði son Dbm., bóndi og hreppstjóri
háskólarektor Ólafur Lámsson þar í sveit um langt skeið, og
gestunum komuna og sleitt hóf- Guðný Ivarsdóttir Bjarnasonar
inu. En um leið og risið var upp frá Flekkuvík og var skyld Guð-
frá borðinu var sunginn sálm- mundi Guðmundssyni skóla-
urinn: “Vor Guð er borg á bjargi skáldi. Amma Jóns hreppstjóra,
traust”. —Mbl. 3. október Margrét Gísladóttir, var alsyst-
_______________ir Gísla, föður Arna leturgrafara
Skotskur vörubjóður stað í Reykjavík. Erlendur stundaði
næmdist í þorpi einu, til þess að sjóróðra og bátasmíði, er hann
koma út varningi sínum. Þar komst upp og var formaður fyr-
sem hann þarfnaðist raksturs, ir ýmsa stórútgerðarmenn fyrst
fór hann inn til þorpsrakarans. a Vatnsleysuströnd, en síðar,
Rakarinn tók eftir því að Skot- á Seltjarnarnesi og Reykjavík.
inn leit allríkmannlega út, og En foreldrar hans fluttu þangað
Gríms-
setti honum 2 shillings fyrir eða að Grímsstöðum i^
raksturinn, sem hann borgaði staðaholti árið 1877. Rétt áður
fremur treglega. Til þess að ná en Erlendur flutti af landi burt,
ísólfssonar lag Björgvins Guð-^ gér niðri> vakti skotinn máls á var hann við bátasmíði á Seyðis-
mundssonar við hátíðaljóð Tóm-i þeim aragrúa af flugum, er vom firði og kom þaðan vestur, sem
asar Guðmundssonar. ; þar a sveimi, og svaraði rakar- fyr segir.
Biskupinn yfir íslandi, herra' jnn þvl'; ag hann hefði reynt öll Hér settist hann fyrst að í
Sigurgeir Sigurðsson, sté í ától' möguleg ráð til þess að losna við Winnipeg og vann skurðavinnu
inn og ílutti prédikun. Lagði þessa plágu. i fyrir $1.25 á dag, en undi illa því
hann út af ritningargreininni:
Sjá, sáðmaður gekk og sáði”.
Á eftir prédikun þjónaði séra ábyrgjast þér, að gefa þér ráð.
Bjami Jónsson vígslubiskup
fyrir altari.
Kirkjan var þéttskipuð fólki,
en auk kirkjugetsa, sem nefndir
hafa verið, vom viðstaddir ráð-
herrar og aðrir embættismenn.
Var kirkjuathöfn þessi hin há-
tíðlegasta.
Kv’öldsamsætið
Afmælishátíð Pestaskólans í
gær lauk með samsæti að Hótel
Borg. Þar var ríkisstjómin og
borgarstjóri og margir æðstu
embættismenn þjóðarinnar, há-
skólaprófessorar og prestar, —
bæði eldri og yngri. Var það
mentamálaráðherra og Háskóla-
rektor er buðu til þessa fagnað-
ar.
Eysteinn Jónsson mentamála-
ráðherra setti samsætið og bauð
gestina velkomna. Hann mælti
“Ef þú gefur mér “half a starfi, fór víða um og starfaði
sagði Skotinn, “skal eg bæði að uppskemvinnu og öðru
Dakota og víðar.
Á þeim árum tók hann heim-
crown
sem hreinsar rakarastofuna af (
öllum flugum á einni mínútu”. ilisréttarland í Piney, Man., og
Rakarinn þráttaði um verðið ’bjó þar nokkur ár, eða þar til
lítið eitt, en greiddi þó þessa ^ 904 að hann flutti til Winni-
upphæð. i PeS- 1 Piney giftist hann árið
el ,. _ ! 1902 Þorbjörgu Guttormsdóttur
Jæia þa , sagði Skotmn, um J 6
, .* , , Sigurðssonar, fæddn að Geita-
leið og hann opnaði dymar, — 6 , ’
.,j , . ,, f, gerði i Fliotsdal, af ætt Jons
“Veiddu nu ema af þessum flug- s „ J .
, * , , . o vefara, sem kunn er a Au'stur-
um, rakaðu hana, settu henm 2 , ’ . , . _ „ ...
landi. Dottur ema atti Þorbjorg
þaðan aftur til Vatnabygðanna í
iSaskatdhewan. Stundaði Erlend-
ur þar smíðar ein 10 ár, en flutti
1922 suður til Los Angeles. Bjó
hann þar til hins síðasta. Var
atvinna hans þar húsasmáði.
í Piney tóku þau hjónin til
fósturs þriggja ára dreng. Hann
hét Leonard Árnason. Hann
fórst 1 j árnbrautarslysi 7 ára
gamall; var það hjónunum hinn
mesti harmur, því þau unnu
drengnum mjög.
Árið 1931 dó Þorbjrög í Los
Angeles. Var það Erlendi mik-
ið harmsefni. En til þess að
draga huga hans að öðm, minti
dóttir hans og stjúpdóttir hann
á það, sem þær álitu vera hans
köllun frá sæku, en það var
dráttlist og myndagerð. Gekk
hann þá um skeið á listaskóla
(School of Art) og sýndi furðu
mikla hæfileika við það, þó há-
aldraður væri. Hanrt var og rit-
fær maður og gerði þó nokkuð af
kvæðum.
Árið 1935 giftist Erlendur
annað sinn. Hét seinni kona
hans Anna Elinborg Einarsson.
Hún dó í janúarmánuði 1944.
Erlendur bjó nokkur ár eftir
það í Los Angeles, en flutti
skömmu fyrir andlátið til dótt-
ur sinnar í Hollywood.
Hinn látni á eina systur á láfi,
Kristínu Thorvaldson í Piney,
Man.
Erlendur var vel látinn, við-
feldinn og skemtilegur í við-
hann frá sér frakkanum og stakk
hendinni í vestisvasann.
“Eg veit fyrir víst, að eg á
eina eldspýtu,” hélt hann áfram,
“og eg get lagt höfuð mitt að
veði fyrir því, að hún er héma
í neðri vasanum, — eða, — bíð-
um nú við, kannske hún sé nú
hérna í þeim efri, — bíðið að-
eins á meðan eg set þessa
böggla frá mér hérna á gang-
stéttina.”
“Neí, þér megið ekki hafa
svona mikið fyrir þessu,” mót-
mælti eg, “þetta er í rauninni
ekki svo áríðandi.”
“Nei, þetta er ekki nokkur
fyrirhöfn, eg finn þessa eldspýtu
eftir augnablik, eg er alveg hand
viss um, að hún er héma ein-
hvers staðar í fórum mínum”,
hann þreyfaði ákaft í vösum
sínum á meðan hann talaði, “en
það er bara það, sjáið þér til,
að þetta er nefnilega ekki vestið
sem eg er vanur að----------”
Eg sá, að maðurinn var kom-
inn í geðshræringu af öllu þessu.
Nei, blessaðir verið þér,” sagði
eg» “fyrst þetta er ekki vestið,
sem þér eruð vanur að, — já,
þetta er allt í lagi, þetta gerir
ekkert til.”
“Nei, bíðum nú við, bíðum nú
við,” sagði maðurinn, “eg veit
fyrir víst að bölvuð ekki sen eld-
spýtan er ein'hvers staðar hérna
inni á mér. Já, hver veit nema
íhún sé hérna hjá úrinu rnínu!
Nei, ekki er hún þar heldur. Bíð-
kynningu, og hafði aflað sér nm þangag til eg hefi athugað
jakkann. Bara að, djöfuls
skraddarinn hefði vit á þvií að
talsverðrar þekkingar af bók-
um. •
Jarðarförin fór fram 13. sept.
frá Utter-McKinley Chapel. —
Rev. Dr. Ernest Caldecot jarð-
söng. Grafið var í Valíhalla
Memorial Park.
GEFIÐ MÉR ELD!
Eftir Stephen Leacock
shillings fyrir raksturinn, og þú
munt aldrei sjá flugu eða neitt
annað í rakarastofunni þinni
framar!”
Framvegis verður Heims-
kringla fáanleg í lausasölu. hjá
hr. bóksala Láms Blöndal. Skóla
vörðustíg 2, Reykjavík. tsland.
* ★ *
Dr. S. J. Jóhannesson er flutt-
ir frá 215 Ruby St., til 594 Ag-
les Street, Suite 7, Vinborg
Apts.
áður en hún giftist Erlendi. —
Heitir hún Anna Tilly Sigurðs-
son, fædd í Dakota, gift Hannesi
Péturssyni fasteignasala í Win-
nipeg.
Tvö börn eignuðust þau Er-
lendur og Þorbjörg. Er annað
þeirra á lífi, Guðný Elizabet, er
Erlendur var hjá, er hann lézt.
Eftir að hjónin fluttu frá
°iney, staðnæmdust þau um
stund í Winnipeg, en fluttu því
næst vestur til Vancouver og
Stephen Leacock er heims-
frægur háðfugl og rithöfundur
Hann hefur ritað fjölda bóka,
sem vakið hafa hlátur um gjör-
vallan hinn enskumælandi heim.
Hann er annars prófessor við
háskólan í Montreal og hefur
einnig samið bækur alvarlegs og
vtísindalegs efnis. Einn aðdáenda
hans las eitt sinn eina þeirra
hálfa og veltist um af hlátri áð-
ur en hann komst að raun um að
þetta var allt meint alvarlega.
★
Menn kunna að halda að það
sé ofur auðvelt að fá lánaða eld-
spýtu úti á götu, en hver sá, er
reynt hefur, mun fullyrða að svo
sé ekki. Hann mun vera reiðu-
búinn að staðfesta með eiði; að
það sé satt, sem eg segi nú frá.
Það skeði um kvöld fyrir
nokkra. Eg stóð við götuhom
með vindil í munninum og vant-
aði eld. Eg var eldspytnalaus. að heyra yður bölva litla strákn-
hafa vasana þannig, að hægt sé
að komast í þá.”
Maðurinn var nú að komast í
algleyming. Hann hafði kastað
frá sér göngustafnum og leitaði
ií vösum sínum með æðisgengnu
augnaráði.
“Ó, það er.helvítis litli strák-
urinn minn,” hvæsti hann, —
“'þetta hefst af því að hann geng
ur í vösum mínum! Það skal
hundur heita i höfuðið á mér,
ef eg tek honurn ekki tak, þegar
eg kem heim! Já, s*á skal nú að-
eins, — nei, ætli hún sé ekki
hérna í rassvasanum. Viljið þér
halda uppi frakkalöfunum mlín-
um á meðan eg---------”
“Nei, nei,” mótmælti eg aft-
ur, “blessaðir hafið þér ekki
svona mikið fyrir þessu, þetta
er ekki svo áríðandi. Það er alls
ekki nauðsynlegt, að þér klæðið
yður úr frakkanum, nei, nei, þér
megið ekki fyrir nokkum mun
kasta bréfunum og pinklunum
yðar í snjóinn eins óg þér gerið,
nei, í hamingju bænum, hættið
að snúa við vösunum! Nei, og
hvað er að sjá til yðar, góði mað-
ur, þér megið alls ekki ganga
svona ofan á frakkanum yðar og
fletja út alla bögglana með fót-
unum, og það er alveg hræðilegt
Eg beið þangað til maður nálg-
aðist, sem mér leizt vel á. Eg á-
varpaði hann þannig:
“Afsakið, herra minn, en gæt-
uð þér gjört svo vel og gefið mér
eld?”
“Eld! Jú, hvort eg get!” Um
leið og hann mælti þetta hneppti
um yðar af annarri eins grimmd.
Nei, nei, fyrir guðs skuld nífið
ekki sundur fötin yðar, þér meg-
ið ekki stíta svona-------”
Allt í einu rak maðurinn upp
fagnaðaröskur og dró höndina út
undan jakkafóðrinu.
“Hérna er hún,” hrópaði hann