Heimskringla - 05.11.1947, Blaðsíða 6

6. SlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 5. NÓV. 1947
NÝJAR
LEIÐIR
“Miss Taisia. Eg fylgdi honum föður þín-
um til Austen, er hann var fulltrúi á hinni miklu
ráðstefnu. Og þar við borð sat maður með ham-
ar í hendinni og sagði: “Uppástungan er feld!”
og sló svo hylmingshögg í borðið með hamrin-
um. Og nú er, Miss Taisia, uppástunga þín, að
reka sextán bestu kúasmalana sem til eru, feld.”
Jim Nabour rak sinn stóra hnefa ofan í
borðið með svo miklu afli að blikkdiskarnir
dönsuðu með gafflana á brjóstum sér og
sprungnir bollarnir tóku undir þennan samsöng.
Hann leit ásakandi á ungu stúlkuna. Hann var
næstum ánauðugur þræll hennar, því að faðir
hennar hafði falið honum hana, og hún var
augasteinninn hans.
“Hvað getum við gert Jim?”
“Því spyrð þú mig að því, Miss Taisia? Eg
er enríþá ekki kominn svo langt í ráðagerð
minni. Eg veit ekki hvað-við getum gert. En
eitt veit eg, og það er þetta: við megum ekki
gefast upp. Reka okkur. Guð minn góður!
Hið hæruskotna skegg Jims huldi til hálfs
barkakýlið, sem nú fór á stað aftur. Hver ein-
asti einn hinna vandræðalegu manna, sem
þarna voru inni, óskaði sér lengst út í kjarr-
viðið, en allir kinkuðu þeir kolli þessu til
samþykkis. Sá er fyrstur tók til máls var gamli
Sanohez, horaður, brúnn og hrukkóttur, gam-
all Mexikani, fæddur á Sólbakka, er hann var
í öðru sinni fluttur undan spönskum yfirráðum.
“Si Senorita,” sagði hann. “Es verdad!”
“Já, það er satt,” hrópaði freknóttur ungl-
ingur, seytján ára gamall með mjúkan skegg-
híung á vöngunum, en lengra komst hann ekki
því kjarkurinn brast, eins og hann síðar sagði
frá. Hann var yngstur þeirra allra, og var
kallaður Cinquo Centavos, því að hann átti
aðeins fimm koparsent í fórum sínum, er hann
bar þar að tólf ára gamall. Hann stóð nú þarna
með bláu augun full af tárum og tötrum búinn,
en hopaði hvergi.
“Veitið mér tíma til að hugsa um þetta,
drengir,” sagði stúlkan hrærð mjög. “Látum
okkur sjá! Bíðið við! Æ, eg veit ekki.”
Hún reis á fætur og gekk út. Aftur sást
hún eins og dýrðleg mynd í dyraumgerðinni er
morgunsólin skein á hið gullna hár hennar.
Augu hinna sextán manna fylgdu henni út.
Nú tóku hundamir að gelta, en þeir geltu
ekki að henni. Þeir þutu út að hinu stóra hliði
á garðinum. Ríðandi maður kom í gegn um
hliðið.
2. Kapítuli.
Húsmóðirin á Sólbakka var eigi vön að
ganga á móti gestum sínum. Hún veitti þeim
viðtöku á hinni óbrotnu skrifstofu sinni, eða í
hinni ennþá óbrotnari setustofu sinni. Þennan
morgun fanst henni enda oviðfeldið að taka a
móti gestum. Hún leit aðeins snögglega í áttina
til gestsins á leið sinni til hests síns, er stóð þar
með höfuðið niður að jörð, bundinn með hinum
löngu leðurtaumum. Gæðingur Taisíu Lock-
hart, sem hét Blanco Cito, var einkennilegur,
þannig litur, að hann var auðþektur hvar sem
var. Hann var án efa kominn út: af Blanco,
•hinum stóra, hvíta villifák, er hélt sig í tví-
fjöllunum. Margir litu svo á, að Blanco væri
kominn af arabisku kyni, þótt ætt hans væri
ókunn. En móðir Blanco Citos hlaut að hafa
verið jörp, því að hann var gulljarpur með
svarta mön eftir endilöngum hryggnum, en frá
Blanco hafði hann erft hviítt höfuð og hvíta
sokka á öllum fótum, af lend og næstum
niður að hvítu sokkunum lá fjögra þumlungs
breið snjóhvít rönd. Mátti því þekkja hann í
mílu fjarlægð. Það var þýðingarlaust að stela
honum, og þótt hann væri brennimerktur á
herðakamlbinum, var það aðeins fyrir siða sak-
ir. Jim Nabours 'og allir hans vinnumenn
drógu dár að skjóttum hestum, og völdu
sér einlita gæðinga, hvemig sem þeir voru
litir, nema ekki svarta. En Blancocito var
þeim öllum betri. Hann var svo þolinn, að
hann gafst aldrei upp. Engin leið varð honum
of löng, þótt hann hefði verið taminn tveggja
vetra gamall, gat hann samt aldrei lagt niður
sitt ótamda eðli, og reyndi ýmsa hrekki bæði
við Taisíu og vinríumenn hennar. Þótt hann
að öllum jafnaði væri þægur húsmóður sinni.
En flestum þótti hann sætur þegar sá gallinn
var á honum.
Blancocito beið nú rólegur eftir henni og
stóð kyr á meðan hún fleygði taumunum yfir
höfuð hans, setti fótinn í ístæðið og lagði hægri
hendina á söðulnefið, eins og venja er með kúa-
hirðum. Á meðan hún varpaði sér í söðulinn
pfjónaði hann. “Hafðu þig hægan!” sagði Taisía
og sló á háls hans með svipunni. Þá beit Blanco-
cito í ístaðið, mjög gætilega, því að hann meinti
ekki að gera henni neitt ilt, hljóp út undan sér
bara svona í gamni, og lagði svo af stað og
tölti, betur og fimlegar en nokkur annar hestur,
sem merktur var með T.S. merkinu. Þannig
gat hann haldið áfram heilan dag. Þannig
komust þau fram að hliðinu. Þar fór Taisia af
baki til að opna það. Taisia Lockhart var annars
hugar, en samt hindraði það hana ekki frá að
sjá unga manninn, sem kom í gegn um hliðið.
Hann hikaði augnablik og lagði svo leið sína að
pilta húsinu. Hún skifti sér ekkert um það.
Hún bjóst ekki við, að hann mundi standa lengi
við.
Þetta var hávaxinn maður, eitthvað tutt-
ugu og fimm ára gamall, kanske um þrítugt;
grannur, útitekinn og dökkhærður, hárið var
sítt, að venju þeirra tíma. En gagnstætt venj-
unni í þessum hluta landsins, var hann skegg-
laus nema að því leyti, að hann hafði stutt efri-
vararskegg. Augu hans voru blágrá, einkenni-
lega hvöss og stöðug; alvörudrættir voru í
kringum munninjn. Allur virtist svipurinn
kuldalegur og hörkulegur; eða bar að minsta
kosti þess vott, að maðurinn gæti þagað yfir
því, sem honum bjó í brjósti.
Öll þessi atriði gat húsmóðirin á Sólbakka
ekki séð í svip, en hún hafði vanið sig á að veita
eftirtekt marki eigandanna á hestum þeirra og
einnig að taka eftir búningi þeirra. Söðull
manns þessa v.ar allur drifinn silfri, og leðrið alt
flúrað með rósum þar sem betur mátti fara.
Beislið var lipurt og létt, mélin þung og sterk og
stangirnar silfraðar, alt höfuðleðrið var prýtt
silfurskjöldum gljáfögrum. Hann hélt hinum
löngu beislistaumum hátt og fimlega, og sat í
söðlinum svo eðlilega, að hann virtist ekki vita
af þvi, að hann væri á hestbaki. Hesturinn var
sótrauður með silfurgrátt tagl. Hann virtist
uppgefinn. Fyrst svo var hlaut brekánið, sem
bundið var fyrir aftan hnakkinn, að hafa skýlt
eigandanum úti á víðavangi nóttina áður; því
að langt var frá Sólbakka til næstu bæja.
Öllu þessu veitti Taisia nána eftirtekt; því
að hún var vön að gefa gætur að ókunnum
mönnum, nautgripum og hestum, og vera fljót
að því. Uppeldi hennar í auðninni hafði kent
henni margt, en eðlisávísun hennar sagði henni,
að maður þessi væri hvorki uppskafningur né
venjulegur nautasmali. Og einnig vissi hún,
að er hún þannig veitti manninum eftirtekí,
galt hann líku líkt, þótt hann varpaði ekki á
hana kveðju, er hann reið heim að dyrunum,
þar sem piltarnir stóðu enríþá. Satt að segja
hafði Taisia gleymt því, að í búningnum, sem
hún bar, líktist hún helst uppskafnings strák,
bráðþroskuðum og horuðum, með siítt hárið
hangandi ofan á herðarnar.
“Stígðu af baki maður minn!” Þannig
varpaði Nabours kveðju á ókunna manninn,
samkvæmt siðvenju landsins. Allir piltarnir
litu á hann rannsóknaraugum. En gestur þessi
var vanur venjunum í landinu, og þótt hann
yrði að snúa hestium við til að fylgja þeim
gerði hann það og fór af baki sömu megin og
mennirnir stóðu, en ekki þannig, að hesturinn
yrði milli hans og þeirra, því það var fjand-
skapar merki. Ennfremur spretti hann af sér
beltinu, sem skamlbyssurnar hengu á og hengdi
það yfir hornið á söðlinum, og gekk síðan inn
í stofuna. Framkoma hans var góð. Hann var
velkominn.
“Góðan daginn, vinir mínir,” sagði hann.
“Eg heiti McMasters. Eg er frá Gonzales.”
Nabours kinkaði kolli.
“Eg þekki þig,” sagði hann. “Þú ert nýji
lögreglustjórinn þar yfir frá.”
Hann spurði einskis. Sumir mannanna fóru
að leggja á hestana. Hinn ungi hestavörður
tók nú að reka saman hestana í hinum kringl-
ótta stöðli, og náðu smalamir þar hver sínuim
hesti. Jim Nabours, ráðsmaðurinn og húsbónd-
inn, var skyldur að sýna komumanni sæmilega
gestrisni, og benti honum að fá sér sæti. Að-
komumaðurinn settist við hið langa borð, sem
mennirnir höfðu nýlega sitið við. Svartur mat-
reiðslumaður bar á borð fyrir hann, og snæddi
gesturinn matinn án þess að mæla neitt. Hafði
Taisía séð hann nú, mundi hún hafa veitt því
eftirtekt, hversu borðsiðir hans voru gerólíkir
borðsiðum kúasmalanna, sem nýlega höfðu
snætt þarna; hann snæddi svo virðulega, að
eigi mátti að því finna á neinn hátt.
Naibours beið hljóður unz maðurinn hafði
snætt. Það var siður í þessum bygðum. Þeir
þögðu báðir fáein augnablik þangað til maður-
inn hallaði sér aftur á bak í stólnum og leit á
Jim.
“Eg varð að liggja úti í nótt niður við
fljótið,” sagði hann. “Nýr spjótfiskur er alls
eigi slæmur, falli manni hann á annað borð, en
eg kýs mér samt frekar fleskið ykkar héma.”
Nabours brosti.
“Þú hefðir átt að koma hingað alla leið.”
“Vegurinn hefir breyst síðan eg var hér
síðast. Auðvitað þekti eg mig einu sinni hér á
Sólbakka. Faðir minn var Calvin MoMasters,
þú hefir sjálfsagt heyrt hans getið. Hann var
vinur Burleson Lockharts fyrir fjörutíu árum
síðan. Þeir féllu saman og á sama hátt, þú
veist hvemig það var. En sjálfur var eg að
heiman í þrjú ár við herdeildina mína, og síðan
hefi eg eigi lagt í það að ríða hundrað málur
hingað norður, heiman frá.”
“En nú kemur þú að norðan?”
“Já.” ,
“Langt?”
“Frá Arkansas.”
“Jæja?”
“Já, eg kom niður með Washita ánni og fór
yfir Rauðá hjá stöðinni, á leið minni frá Indí-
ána landinu.”
“Hvernig er haglendið á þeim slóðum?”
spurði Jim Nabours, sem hafði hina óseðjandi
forvitni nautasmalans hvað haglendi snerti á
ókönnuðum svæðum. Eg hefi aldrei komið í
landið hinumegin við Rauðána. Eg fer næstum
aldrei lengra en til Palo Pinto, er eg leita naut-
anna í norður átt.”
“Hagarnir em góðir alla leið í gegnum
Indíána landið; góðir alla leið norður að hinni
rauðu, og alla leið norður að því svæði sem
nefnt er Kansas landamæri; það er á móti mynn-
inu á Cheroke ánni. Eg ferðaðist austur með
Arkansas landamærunum.”
“Vatn?”
“Meira en nóg.”
Nabours þagði um hríð.
“Segðu mér það, vinur minn,” sagði hann
loksins. “Hvað segir þú um þá hugmynd Lock-
harts ofursta, sem hann hafði að reka nauta-
flokka norður eftir þeirri leið, sem Jesse Chis-
holm fór, meðfram Washita fljótinu. Þannig
fór hann alla leið til Arkansas, og úr síðustu
íerðinni sem hann fór, kom hann aldrei til
baka.”
Báðir mennimir voru mjög alvarlegir á
I' svip. Minningin um að þeir voru báðir, Burle-
son Lockhart og Calvin McMasters myrtir af
launlmorðingjum við Arkanisas landlamærin,
var eins og opið sár í hugum allra í Mið-Texas.
“Ohisholm stígurinn er engin hæfileg
leið,” svaraði ókunni maðurinn. “Eg fór sjálf-
ur þá leið suður eftir, að vestanverðu við
WaShita ána, en Jesse hefir aldrei rekið stórar
hjarðir þá leið. Hann rak víst smáhópa þessa
leið frá Rauðánni til Litlakletts í Arkansas,
ekki fleiri en þúsund nautgripi í alt, en senni-
legast finst mér, að hugmyndina um þessa leið
liafi hann fengið frá föður mínum og Lockhari
ofursta. Báðir héldu því fram, að Texas yrði
að senda nautgripi sína norður til að finna þar
markað.”
“Eins og þú veist, þá var stofnuð niðursuðu
verksmiðja hjá Litlakletti til að sjóða þar niður
kjötið sem afgangs var hér í Texas. Kjötið
skemdist og fyrirtækið fór á höfuðið. Jesse
Chisholm fór eigi framar til Litlakletts með
nautgripi. Og eins og þú veist, þá létu þeir
faðir minn og Lockhart ofursti lífið fyrir til-
raunir sínar að finna markaðinn handa Texas
ríkinu. Þeir sögðu báðir að hann fyndist norð-
ur frá.”
“Margir hafa reynt að reka nautahjarðir
til Arkansas, Illinois og jafnvel til Missouri
og Iowa”, svaraði formaðurinn á Sólbakka.
Ljótar sögur komu aftur af því ferðalagi. —
Hjörðunum var stolið af þjófum og ræningjum,
rekstrarmennirnir voru rændir, afklæddir,
bundnir og húðstrýktir, reknir út úr landinu,
án þess að hafa grænan eyri meðferðis, eða þá
myrtir eins og hinir tveir ágætismenn voru.
Það er ilt ástand meðfram landamærum Ar-
kansas og Missouri. Ymsir aðrir hafa verið
drepnir þar norður frá. Það er ilt til þess að
spyrja. Vér Texas menn eigum þar til hefnda
að leita.”
“Já!” svaraði ungi maðurinn og glampa af
brosi brá fyrir á andliti hans. “Hverjum er það
kunnara en mér?”
Hin hvössu augu Nabours drógust saman.
“Það er ekki óhætt að reka hjarðir þá leið?
Heldur þú ekki að þetta sé mjög orðum aukið?”
“Ekki hefir það verið hingað til.”
“En menn hafa sagt mér að Chisholm hafi
fundið góða leið, nægilega haga og vatn, alla
leið norður.”
“Nei, ekki var það. En hann var haldinn
sérstakri þrá eins og fleiri gamlir og góðir
Texas menn. Hann ætlaði að finna markað
fyrir nautgripi.”
“Já, ef við hefðum bara markað fyrir naut-
in okkar þá yrðum við allir ríkir!”
Nabours reyndi að sýnast rólegur. Þessi
hugmynd var alls ekki ný, hvorki í hans huga
né annara í Texas. Ahugasamra og framgjamra
manna, eins og hinna tveggja píslarvotta, sem
látið höfðu lífið fyrir hugmynd áína.
“Jæja, Chisholm fylgdi bara slóðinni, sem
lá yfir Canada fljótið hjá Roberts ferju, gömlu
whisky-slóðinni. Eftir að hafa fylgt henni um
hríð, beygði hann af til vesturs í stað þess að
halda í norður. Hann fór upp með Brazos fljót-
inu, og yfir Concho fljótið með irekstur sinn.
Hann vissi, að það var markaður í herbúðunum
hjá Sumner víginu hjá Pecos flj,ótinu i Nýju-
Mexikó. Hann kom að Pecos ánni hjá hross-
haussvaðinu, eftir að hafa farið tvær dagleiðir
í vestur frá Concho fljótinu, og þaðan hélt hann
svo til Sumner. Lovring og Goodnight lögðu
slóð norður frá Sumner, alla leið til Colorado.
Herstöðvar og útverðir þeirra verða að fá kjöt.
og mikið af því. Já, hér mun verða markaður,
þótt síðar verði. Ef við smölum saman Indíán-
um verða þeir einnig að éta.”
“Seguro! Auðvitað þurfa þeir að éta. Þeir
fæða fjandans Comanchana, og þeir skjóta svo
og drepa hvern einasta mann, sem rekur hjarð-
irnar norður að Pecos fljótinu — hver einasta
ferð þangað kostar fjölda bardaga við þá, og
svo er hagnaðurinn enginn.”
“Nei, enginn hagnaður er í neinu, sem
snertir griparækt,” bætti Nabours við: “Líttu
bara á listann: Rockport, Indianola, Galveston,
Mobile, New Orleans, Little Rock, Illinois,
Iowa — alt fult af Jankíum og þjófum. Hvaða
framtíð getur bóndinn í Texas átt? Eg vil miklu
fremur éta spjótfisk en kjöt, það er dýrara og
einnig fágætari matur. Hvar sem litið er finst
kjöt. Við erum algerlega gjaldþrota, vinur
minn. Suðurríkin biðu ósigur. Okkur er stjórn-
að af æfintýramönnum og engin von um neina
breytingu til batnaðar. Væri Texas nokkurs
virði heldur þú að þú gætir þá keypt ferhyrn-
ings mílu fyrir fjórtán dali? Ekki svo að siklja,
að eg vildi gefa það fyrir hana, eða gæti það.
Eg á ekki fjórtán dali til. Nei, það er engin
von um að nokkur gripabóndi í Texas, alt frá
Santone að Sabina fljóti, eignist nokkum tíma
fjórtán dali. Texas er fátækasta svæðið í öllum
heiminum, og eg er sjálfur besta sýnishorn
þess.”
Hin langvarandi og niðurbælda gremja
Jim Nabours, knúði hann til að halda lengstu
ræðuna, sem hann hafði flutt á æfi sinni. Hann
vissi, að hann hafði áheyranda, sem skildi hann
vel. Ungi maðumin kinkaði kolli til samþykk-
is þessu, sem hann hafði sagt. Nabour hélt
afram máli sínu:
“En samt ætlar nú Miss Taisia, sem á þessa
jörð að reyna ennþá einu sinni að senda rekst-
ur norður á leið! Geturðu trúað því? Var ekki
hann faðir hennar myrtur af þessum bölvuðum
bófum þar norður frá, og þeir drápu einnig
vesalinginn hann Jimma Dougherty tveim ár-
um síðar norður við Missouri landamærin:
Húh! Það var óðs inanns æði af honum að
reyna að reka nautgripi norður. Hvaða laun
fékk hann í staðinn? Bráðan bana og gjaldþrot
handa dóttur sinni!”
Allan þennan mánuð hefir stúlkan viljað
smala saman hjörð til að reka norður. Getur
þú ímyndað þér nokkuð annað eins? Bara barn
að aldri, svo að segja, að ætla sér að fram-
kvæma það, sem hann faðir hennar gat ekki,
og ætlar sér að leggja út í áhættu, sem kostaði
h^inn lífið! Það er ekkert nema brjálæði. En
hefir nokkrum nokkumtíma tekist að sannfæra
nokkum Lockhart? Og núna, rétt í morgun,”
Nabours sló í borðið með hnefanum, “kemur
hún hingað inn og segir meiningu sína með
fullum orðum. Segist vera gjaldþrota, og ekki
geta borgað vinnufólkinu sínu. Segir okkur
öllum að fara, hverjum einum og einasta! Og
hún er bara tuttugu og tveggja ára gamall
unglingur, munaðarlaus og á ekki einn einasta
mann að í heiminum! Guð minn góður! Jæja
svona er nú ástandði hjá hjarðeigendunum í
Texas!”
Ungi maðurinn kinkaði kolli, alvarlegur
á svip.
“Auðvitað neituðum við að fara,” hélt
Nabours áfram. “Það er satt, að um tíma höf-
um við engin laun fengið; en hver fær þau? Og
hvað gerir það til þegar við erum að vinna fyrir
munaðarleysingja, einkum þegar svo vill til,
að þessi munaðarleysingi er eigandinn að Sól-
bakka? Hætta? Eg hefi unnið árum saman,
alt frá barnæsku. Eg gæti ekki hætt nú, þótt eg
reyndi af öllum mætti. Svo mikið ætti hún
að vita. En mér gremst þetta.”
“Hún 'hugsar kanske til þess, að hann faðir
hennar borgaði ætíð launin. Hún hefir sóma
tilfinningu hans.”
“Jæja, hvað sem því líður, fórum við
hvergi. Eg bað drengina rétt núna að fara og
ibrennimerkja kálfana, eins og við höfum gert
9Íðan styrjöldinni lauk. Enginn hagur er í því.
Eg var að vona að við fengjum harðan vetur,
svo flest nautin mundu falla úti á heiðunum.
En hvernig fór? Tvo vetra í röð svo milda, að
flugurnar drápust ekki allan veturinn! Engin
skepna dó, og allur þessi syndum spilti heimur
svo fullur af kálfum, að maður gæti ekki haft
ofan af fyrir sér að flá gripi niður við hafnim-
ar þótt hann hefði tólf hendur. Deyja? Enginn
þeirra deyr. Þeir lifa allir saman! Og það sem
verra er, þeir fá í sig meira og meira líf eftir því
sem tímar llíða. Fáum við tvo milda vetra í við-
bót verður þetta ríki ekkert nema horn og bolar.
Og þarfnist eg nýrra reiðtýgja eða nýrra stíg-
véla, verð eg að stela þeim. En stúlkan nauðar
altaf í mér með þessa ráðagerð sína, að fara
með rekstur norður, til að ná fé til að borga
vinnufólkinu. Við vitum báðir hversu heimsku-
legt það er.”
“En er það heimskulegt?”
Nalbours leit á hann snögglega.
“Hvað annað er hægt að kalla það?”
“Nú, eg er kominn þaðan. Og nú er nýtt
komið upp á teninginn þar norður frá.”