Heimskringla - 07.01.1948, Blaðsíða 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WtNNIPEG, 7. JANÚAR 1948
SKILARETT
Páll S. Pálsson — KVÆÐI
Prentuð hjá Viking Press
Til þess þarf meira en lítið á-
ræði að gefa út íslenzka kvæða-
bók hér vestan hafs, eins og nú
horfir við.
Um og eftir aldarmótin var
gert ráð fyrir því að þriðji hluti
eg
sig. Þessar prentvillur hefi
orðið var við:
Á blaðsíðu 81 er “Alsleysingj-
arnir” fyrir “allsleysingjámir”,
og á sömu blaðsíðu “alsnægt”,
fyrir“allsnægt”. Eignarfallið af
allra íslenzkra bóka seldist hér orðinu alt er alls; en als er eign-
er auður sem mölur og ryð fær að nema ókunnug lönd.
ei grandað.
Og merki þess glöggar og glögg-
ar hér sjást
að guð hafi til þess í upplhafi
vandað”.
Hér finst mér orðið þess eiga
að vera hans — auðsins, sem
mölurinn
grandað,
Og myrkrið það reynist oft
aftaka hljótt
þá alt bíður komandi dags
— Ef “enginn” þú kallar um
koldimma nótt,
iþá kemur hann afi þinn strax’
Orðið “enginn” er hér vitan-
og ryðið fái ekki| lega í óbeinni merkingu. Auð
til hans hefir
°g lýðurinn þræklaði, þjáðist Kroppur af mylkri á 88 pund
og leið,
svo þreytan varð logandi kvöl.
Hann gat ekki horft á þá
hörmung og neyð,
ið hyldjúpa mannlífsins böl”.
Það má sjálfsagt til einsdæma
| teljast að í haust var slátrað í
J sláturhúsi Kaupfélags Skagafirð
| inga mylkri á, sem hafði áttafíu
og átta punda skrokk. Nýrmör-
sannarlega í upphafi vandað.
Þá læt eg aðfinslum lokið,
þær eru sipávægilegar og bókin
inn úr henni vóg tuttugu og
Svona yrkir enginn, sem ekki fjórar merkur. Gefur þetta ekki
finnur til þess hvílík óstjórn eftir alvænstu sauðum í mestu
það er sem ræður lögum og lof- kjarnasveitum landsins.
guð vitað getur sá litli hvorki.sagt um, og hversu núverandi fyrir- Vænsti dilkurinn, sem slátrað
vestan hafs. Nú segja þeir, sem' arfall af alur, eins og í orðalag- er yfirhöfuð vel úr garði gerð;
ibezt vita að þá sé vel að verið.J inu að “leika á als oddi” — vera hnn á það skilið að eignast
ef íslenzk bók seljist hér til 200 ofsaglaður. — Á 93. blaðsíðu er marga lesendur.
kaupenda. Undantekning frá setztur fyrir seztur. — 1 kvæð- p s. Pálsson hefir aðallega
þessu er þó bók Þ. Þ. Þorsteins- inu “Dollarinn” finst mér hljóti unnjg sér tiafn sem kímniskáld,
sonar: “Saga Islendinga í Vest-^ að vera prentvilla; þar stendun en(ja er það ervitt að verjast
urheimi”, af henni seldust hér a blaðsíðu 100: “En bræðrafjöld- hiátri við lestur sumra kvæð-
um eða yfir 600 eintök, enda *nn nx árum”. Mér finst anna> þótt þau nái aldrei nem3
var með sérstökum dugnaði og Það e*ga að vera: “En dalafjöld- htlu af þeim hláturvaka, sem í
eindreginni samvinnu unnið að *nn með árum”. Á blaðsáðu, þeim býr nema þegar hann les
sölu þeirrar bókar.
Kvæðabók Páls eru 244 blað-
síður í fremur stóru broti. — leystan. Á blaðsíðu 133 er enn ari eins og séra Melan tekur
Pappír er góður og prentun fyrir en. I fram { ritdómi sínum um kvæð-
in.
Kvæðaflokkurinn “Jón og
“enginn” né nokkuð annað þeg-; komulag er óþolandi. — Eða þá var> hafði fimmtíu og fimm
ar hann er sex mánaða. En hér, kvæðið: “Óp allra þjóða”. Þar punda skrokk. Hann var eign
er átt við það að hann vaknar er þetta
upp af svefni þegar allir sofa og j
bíða dagsins; alt er koldimt,j “Og þrælahald við eigum enn
Hróðmars Margeirssonar á Ög-
! mundarstöðum í Staðarhreppi.
106 er aldveldi fyrir alveldi. Á _ eða réttara sagt — leikur þau
blaðsíðu 118 er leystann fyrir sjálfur, því hann er frábær leik-
hann verður hræddur og segir ^ og undirtyllur — keypta menn
eitthvað — grætur, — sem á er selja fúsir fyrir mat
hans máli þýðir: “Enginn” — öll forréttindi á Ararat
inni. — “Eg er aleinn í myrkr-
inu!” Afi hans skilur þetta mál.
1 erindinu “Eins árs” er þetta.
Þá er sá litli að byrja að ganga. öllu og deyddi alt nema örkina
J á Ararat og það sem í henni var.
Nú, þegar alt er í grænum sjó
Var ærin væna og frá sama bæ.
Alls var í haust slátrað
18,123 kindum hjá Kaupfélagi
Skagfirðinga á Sauðárkróki. —
Voru þar af 15,189 lömb. Hófst
Þetta er smellin og skáldleg siátrUnin 18. sept-, en var lokið
líking. Syndaflóðið gamla eyddi 2i október. Meðaiþungi lamba
ágæt. Bókin er í blárri kápu. 1 Alt eru Þetta smávægilegar
henni eru fjórar myndir, en eng- villur, nema ein.
in mynd af höfundi. “Norður-
Eitt er það sem stöku sinnum Hata” er flestum kunnur; höf-
Reykir” fluttu hana fyrir ellefu1 kemur fyrir hjá höfundinum, j undur hefir lesið úr honum
árum, en margir lesendanna Það er að ríma saman hv og k, kaHa Gg kafia á samkvæmum
mundu óska þess að fá að sjá d. að bera fram orðið hvalir meg svo mikiHi hláturvekjandi
framan í skáldið eins og það er elns °S kvalir. Þetta er algent! snnd
nú. Myndimar eru ekki vel hjá Norðlendingum en sjaldgært
skírar. Myndir prentast aldrei hJá Borgfirðingum. 1 kvæðinu
vel á blátt. 1 Myndin á 56. blaðsíðu er þetta:
“Nei, hvaðan kom hann þessi?”
1 með keskni einn þá spyr.
Prófarkir eru yfir höfuð ágæt-
lega lesnar; málið alþýðlegt og
tilgerðarlaust; rímið víðast slétt!
Þá er á stöku stað rímuð sam-
og áferðafagurt. Samt væri það an S1 °S St. Að vísu finst það
einhliða dómur, sem ekki mint-j hÍá sumum okkar !beztu
á fáeina galla í þessum’mestu skáldum- eins og d‘
ist á fáeina galla í þessum mestu skáldum’ eins °8
þremur atriðum, hverju fyrir
GERANIUMS
18 FYRIR 15C
Allir sem blómarækt
láta sig nokkuð snerta
ættu að fá útsæðis-
pakka af Geraniums
hjá oss. Vér höfum úr
feikna birgðum að
velja af öllum litum,
hárauðum, lograuð-
um, dökkrauðum, crimson, maroon,
vermilion, scarlet, salmon, cerise,
orange-red, salmon pink, bright
pink, peach, blush-rose, white
blotched, varigated, margined. Þær
vaxa auðveldlega og blómgast á 90
dögum frá sáningu. Pakkinn 15c, 2
fyrir 25c, póstgjald borgað. Sáið nú.
SÉRSTAKT TILBOÐ: 1 pakki af ofan-
skráðu útsæði og 5 pakkar af völdu
útsæði fyrir húsblóm, alt ólíkt og
vex auðveldlega inni. Verðgildi $1.25
—öll fyrir 60c póstfrítt.
FRÍ—Vor stóra útsœðisbók íyfiz 1943
Stœrri en nokkru sinni fyr 31
DOMINION SEED HOUSE
Georgetown, Ontario
Steingrími; en það lætur samt
aldrei vel í eyrum. Á blaðsíðu
141 er þetta: Þeir slóu um hann
hringinn og stóðu þar vörð með
storkandi óvinafjölda”. Og á
blaðsiíðu 206: “Svo stýi«i eg
fram hjá Slúnni og strengdi
seglin öll”. Á blaðsíðu 193 er
þetta:
“Og hlusta þar til eyrun fara
að svíða”. Á að vera: eyrum fer
að svíða”. Og á blaðsíðu 204:
“Já, hér var spáný hugmynd”.
Á að vera Spánný.
1 gullfallegu kvæði: “Ávarp
Fjallkonunnar” finst mér eitt
orð vera misprentað. Eitt erindi
er svona:
“Þó margt sé að vísu, sem bilaði
og brást
að húsið hefir skolfið af
hlátri, klappi og stappi áheyr-
endanna.
Islendingar hér í álfu eiga ó-
tæmandi uppsprettulind að sér-
stakri fyndni; það er kyniblend-
ingsmálið okkar, sem hér hefir
verið og er að myndast þegar
íslenzkan er að hverfa og enskan
að ná fastari tökum. — Á þeirri
fyndni ber nokkuð í kvæðinu
“Jón og Kata”; t. d. þetta:
“En Katrínar nafnið var
Clumsy og stirt — ætti að skrif-
I ast Klömsí. — Og þetta:
“'Þið haldið kanske að jobbið
mitt sé easy og soft“ — ætti að
skrifast ísí, djobbið.
Það væri annars gaman, ef
einhver. sem til þess væri fær,
ritaði bók á þessu kynblendings
máli okkar Vestur-íslendinga,
áður en það gleymdist og alt
verður alenskt. Til þess væru
fáir betur fallnir en P. S. Páls-
son. Það væri gaman að sjá eft-
ir hann skopsöguljóð á “vestur-
heimsku”.
Það er með Pál eins og K. N.:
hann á sína alvöruhlið og við-
“Við fall hvert þú brosir og
ferð svo á stjá,
þó fæturnir beri þig vart
— En ástvina hópurinn horfir
þig á
og hugsar — já hugsar svo
margt.
Á bak við orðin — “Já, hugs-
ar svo margt”, hefir afi drengs-
ins litla séð inn í heila heima, og
það gerir lesandinn líka, ef hann
á sjáandi sál.
í allri víðri veröld, táknar fjall-
úr héraðinu var rúm þrjátíu pd.
og er það ágæt meðalvigt.
Fáeinir bændur í Skagafirði
vestan Héraðsvatna slátruðu
ið Ararat öryggisstað sérrétt- ,öllu fé sínu { haust> vegna sauð.
fjársjúkdóma þeirra, sem hérað-
indamannanna
Það er óþarft að vitna í fleira siæg[r eru orðnlr
því til sönnunar að þessi bók _Tíminn 27. nóvember,
flytur ákveðnar stefnur. | * * •
Á íslenzku máli er mikið til af
snildarlega ortum, einstökum
erindum. Páll hefir bætt við
1 “tveggja ára” er þetta:
Við tveggja ára lífsreynslu léttir
þú spor
hins lúna og dreymandi manns,
u - - * u - ______Þu hefir tekið heilli hond
þvi nu ert þu fjoregg og fnðandi .
von
og framtíðar draumurinn hans
og bylurinn norðlægi kalt hafi kvæmni. Fallegasta kvæðið í
1 “fjögurra ára hefir höf.,
skift um bragarhátt, þar eru
þessar fallegu línur:
“Þín nærvera” og brosmildi
líf öllu ljær
og lýsir hin dimmustu kynni,
svó jafnvel er enskan nú orðin
mér kær
af ómum frá tungunni þinni”.
Páll má vera stoltur af þessu
kvæði. —
Um það eru skiftar skoðanir
manna, hvort beita eigi ljóðum
til áróðurs nokkru máli. Eg hefi
Á förnum vegi
Ungur bóndi rakst inn til mín
í gær, þegar eg var að velta því
íyrir mér, hvað réttast væri nú
að birta í þessum dálki næst. Og
þessi ungi maður kom færandi
hendi, þótt hann vissi kannske
ekkert af því — og viti þ^ð ekki
fyrr en hann sér þessar línur.
— Það gladdi mig, sagði hann
— gladdi mig svo innilega, að
] landbúnaðarráðherrann okkar
núna, Bjarni Ásgeirsson skyldi
vera svo stóihuga að þora að
mæla fyrir um stórfelda korn-
Fyrri vísan er í kvæðinu — rækt á sumri komanda. Eg er
“Kvöldkyrð”, en hin úr kvæði- einn þeirra manna sem trúi
tölu þeirra, t. d. þessum:
“Andar nótt í austri hljótt
er á flótta dagur genginn;
nýjan þrótt nú drekkur drótt,
dreymir rótt — því hvíld er
fengin”.
hvar sem þurfti að vinna,
numið ótal óskalönd
æsku drauma þinna”.
til Dr. Halldórssons”.
j því statt og stöðugt, að rgpktun
Þeir munu verða margir, sem fóðurkorns og ef til vill líka
óska þess að nafnið á þessari korns til manneldis sé ekki að-
bók verði rangnefni —- að þetta eins mögulegt, heldur eigi að
verði ekki andleg skilarétt vera sjálfsagður liður í íslenzk-
skáldsins, heldur komi hún um landbúnaði. Meira en tutt-
ugu ára starf Klemensar Kristj-
ánssonar á Sámsstöðum sýnir
seinna.
Sig. Júl- Jóhannesson
FRÉTTIR FRÁ ÍSLANDl
Síldarbátur frá Akranesi nær
sokkinn af ofhleðslu
altaf veriS þeirrar skoSunar a3 J fyllti vélabáturinn
1 “Ásmundur” fra Akranesi sig a
andað,
Þá vitið það, böm mín: hin
íslenzka ást
Manitoba Birds
i
RED-WINGED BLACKBIRD—Agelaius phoeniceus
Male: black with brilliant red shoulders.
Female: dark brown above, softly tinged and striped
with rusty, dull ochre, below striped with dull white and
dark brown. *
Distinctions. Male: jet black body with brilliant crimson
and yellow shoulder bars on upper wing. Female: brown
above with striped underpart.
Field Marks. Black body and red shoulders on the male.
Females’ general blackbird appearance and sharp striping
below. Characteristic call with a rising inflection at the
end-
Nesting. Well-made grass structure tied to rushes or
tules above the water.
Distribution. North America. In Westem Canada and
western British Columbia. Inhabits marshes and sloughs.
Economic Status. Decidedly beneficial. Weed seeds and
injurious insects form 80% of its food, grain about 15%.
This Space Courtesy of:
THE DREWRYS LIMITED
MD-196
bókinni þykir mér kvæðið til
konunnar hans þegar hún misti
móður sína. Tvö erindi úr því
em þannig:
“Mig langar til að leggja
eitt lítið blóm í sveiginn
um minning móður þinnar
— þó máske aftri treginn. —
Hvort harpan á þá hljóma,
er harmi þínum sæma
eg ósagt læt — því enginn
má annars hjarta dæma.
Eg vildi hljóður hendi
í hendi þína leggja
— því alt, sem öðm er harmur
er okkar harmur beggja —
Og máske ið hlýja handtak
mitt hjarta túlki betur
en orð, sem tungan trauðla
nú talað við þig getur”.
þeir, sem finna hjá sé máttinn
til þess að yrkja með áhrifum,
skömmum tíma í Hvalafirði.
það og sannar, að hér er hægt að
rækta kom með góðum árangri
þrátt fyrir alla ótrú, og efna-
greining sýnir líka, að þetta ís-
lenzka korn er gott. Hvað er þá,
sem vantar?
Það, sem vantar, sagði þessi
ungi maður, er einungis það, að
eigi að beita því vopni öllum Reyndu skiPverjar að koma sem einhver hafi dirfsku fil Þess að
6 mestu af seinasta kastmu um feta í fótspor Klemenisar, dirfsku
þeim málum til stuðnings, sem
Þessi tvö erindi eru sannnefnd
ar perlur. — Þá er kvæðið umj lausu erindi:
litla drenginn, dótturson skálds-
ins, undur fagurt. Það eru fimm
erindi, ort á mismunandi aldri Qg orverpi hvít eins og lík,
barnsins: Sex mánaða, eins árs, þv( þúgUndjr urðu að þiggja
tveggja ára, þriggja ára og
fjögurra ára- Þetta er einkenni-
lega fagurt kvæði og náttúrlegt.
beir telia góð og göfug óg þá borð 1 skiPið’ og var það °rðið fil Þess að sýna Það óívírætt, að
auðvitað andstæðum málum til mJög hlaðið- er *>eir héldu fil hægf er að haSnýta sér reynslu
hnekkis. Það er frá mínum sjón-J hafnar- . 1 hans bg brautryðiendastarf a
armiði einn af kostum þessarar Foru Þeir fyrst trl ^ranesS- Þessu svlð\fn það Þarf að h™*
bókar, að hún flytur ákveðnar Var Þa 'ogn og gekk allt að osk- x storum stil, svo að unnt se að
lífsskoðanir og stefnur; kemur um enda farið S^túega^Yegna nota sæmilega mikilvirkar velar
það glögt í ljós í mörgum kvæð- löndunarstoðvunar a Akranesi og það er einmitt það, sem gert
1 urðu skipverjar að snua til er ráð fyrir a Hvolsvelli a vori
Reykjavíkur með síldina og bíða komanda. Og af því að svona
losnunar þar. Höfðu skipverjar myndarlega á að fara af stað,
ekki reiknað með því, er þeir trúi eg því, að þessi afskipti
hjóðu skipið, að þurfa að fara Bjarna Ásgeirssonar kunni að
. , , . annað en á Akranes. Nú var hins valda merkilegum tímamótum í
m og kolanamurnar, þegar ..
, * , - ,mji. i,as vegar ekki um annað að ræða en iSOgU islenzks landbunaðar —
að halda til Reykjavikur, þo að timamotum, sem að' visu eiga
hleðslan væri mikil. sinn aðdraganda og Klemens á
Þegar Ásmundur var að Sámsstöðum hefir með starfi
leggja af stað frá Akranesi, fór sínu rutt braut.
heldur að hvessa, þó ekki væri Eg er viss um, sagði þessi ungi
það að ráði. Gekk ferð skipsins maður ennfremur, að þessi til-
vel í fyrstu, en þegar leiðin var raun muni heppnast, svo vel
meira en hálfnuð, urðu skipverj þekki eg gróðurmagn íslenzkrar
ar varir við það, að leki var moldar. Veðurfari má að
kominn að þvi- Hafði það ein- minnsta kosti bregða alvarlega
hvers staðar gefið sig undan til hins verra, ef svo verður ekki.
þessum mikla farmi. Voru nú Og eg vildi vekja athygli á öðru,
góð ráð dýr, og loks gripið til sem kannske er enn meira um
þess úrræðis að kasta síld fyrir vert: hvílíka þýðingu sá sigur
borð. Var mikilli síld mokað í hefir fyrir önnur baráttumál,
sjóinn af þilfari, og með aðstoð sem hlotið hafa að vísu góðar
tveggja báta, sem komu til
anna, t. d. þessum: Konungsefn
ið: Það minnir á Játvarð Engla-
konung — augnáblikskonung-
inn, sem sumir kalla — þegar
hann ferðaðist um fátækrahverf
að taka við ríkisstjóm og lofaði
að breyta kjörum alþýðunnar og
bæta þau. í sambandi við það
sagði hann þetta: “Eg skal ann-
aðhvort verða konungur í raun
og sannleika eða enginn konung-
ur”-
1 þvá kvæði eru þessi hispurs-
“Hann allsleysi þegnanna
uppmálað leit
af sveit
hjá þjóð, sem var öflug og rík
T. , undirtektir í orði, en misjafnan
Það er að eg held, einstakt T,Og þegar að ill-launuð atvinna, hjálpar, Hvítárinnar og Stein- stuðning á borði — baráttumá1
sinni röð meðal okkar íslend-^ brást unnar gömlu, tókst að koma Ás- eins og skógrækt í stórum stíl-
inga. Það lýsir sterkri undiröldu j — 0g aii5ieySjð konUnum sveið J mundi heilu og höldnu til hafnar Á því sviði hafa einnig unnizi
djúpra tilfinninga ásamt næmn mot h'feyri seldu þær upplogna í Reykjavík. —Tíminn 27. nóv
viðkvæmni og þýðleika. Eg
birti hér pa*t af hverju erindi
fyrir sig:
“Eitt misseri er liðið, þá leit eg
þig fyrst
í leit eftir styðjandi hönd,
því nýherjum verður oft
næðingasamt
ást | * * *
— það einkennir sárustu neyð. Sæmdur norskum
| heiðursmerkjum
En mæðurnar nauðugar báru út ! Noregskonungur hefir sæmt
merkilegir sigrar, og þó að allir
viðurkenni þá í rauninni, þá er
eins og þeir séu ekki enn búnir
að átta sig á því, að þeir eru
merkilegur allsherjarvitnisburð
sín böm j Gísla Sveinsson, sendiherra í ur um þag, hvað hér má gera,
— að bjarga þeim smáninni frá Osló, stórkrossi orðu Ólafs he!ga ef vilji er fyrir hendi.
með blæðandi hjörtum
Sllík var þeirra vöm,
er vonleysið framundan !á”.
og Henrik Sv. Björnsson, sendi-
ráðsritara þar, riddarakrossi því áleiðis til lesendanna.
sömu orðu. —Tíminn 27. nóv. —Tíminn 29. nóvember
Svo sagðist honum, og eg kem
J. H.