Heimskringla - 04.02.1948, Side 1
We recommend for
your arpproval our
"BUTTER-NUT
LOAF "
CANADA BREAD CO. LTD.
Wianipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
We recommend for
your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF "
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LXII. ÁRGANGUR
WINNIPEG. MIÐVIKUDAGENN, 4. FEBRÚAR 1948
NÚMER 19.
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Morð Gandhis
Af öllum þeim hryðju og níð-
ingsverkum, sem nú eru svo tíð
víðsvegar um heiminn, var hið
ægilegasta þeirra allra framið
á Indlandi síðastliðinn föstudag,
er hinn heimskunni leiðtogi og
velunnari Indverja, Mohandas
K. Gandhi var myrtur, — skot-
inn til bana af einum æsinga-
manni Hindúaflokksins, Nat-
huram Vihayak Gode að nafni.
hefir þessi verknaður vakið hina
dýpstu þjóðarsorg og megnasta
ótta á öllu Indlandi.
Upphlaup og ógnir hófust
samstundis í Bombay, svo
skömmu eftir morðið, að grunur
liggur á, að skotin hafi verið
merki þess, að samtaka uppreisn
skyldi 'hafin um alt “Indía”-ríki.
Hinn 78 ára gamli Indverji, er
var af þjóð sinni nefndur “hin
mikla sál Indlands”, og fyr meir
hafði hlotið lögfræðismentun í
beztu háskólum Bretlands, lést
kl. 5.45 e. h., 6.45 f. h. (E. S. T.)
síðastl., föstudag, með höfuðið
hvílandi í kjöltu bamabarns síns
Mani, 16 ára gamallar stúlku,
hálfri klukkustund eftir að á
hann var skotið.
Háttsettir yfirmenn lögregl-
unnar, segja að Gandhi hafi ver-
ið myrtur af pólitískum ástæð-
um, og hann hafi átt mótstöðu-
menn, er hötuðust við þær til-
tektir hans að reyna þráfald-
lega að stilla til friðar, og koma
í veg fyrir upþþot og blóðsút-
hellingar. Gandhi var skotinn
þremur skotum úr lítilli skamm-
'byssu, í hinum miklu skrúð-
görðum “Birla”-hússins og voru
um 1000 lærisveinar hans og
fylgismenn þar viðstaddir, og
var hann á leið með þá til sumar-
húss, hofs, þar sem hann var
vanur að halda kveldbænagerð.
Síðan hefir fjöldi manna verið
handtekinn í Bombay og víðar,
að tilhlutun lögregluliðsins, og
hefir þaS fólk verið sakað um að
morð Gandhis hafi aðeins ver-
ið byrjunin að samtökum að
kollvarpa stjórn “Indía-ríkis”.
Samkvæmt hinum ævafornu
útfarar venjum Indverja var
bálför gerð að hinum jarðnesku
leifum þjóðhöfðingjans mikla á
bökkum hins heilaga Jumna-
fljóts. Yfir milljón grátandi
manngrúa, fylgdist með alla leið
frá hinu stórkostlega “Birla”-
húsi, og að hinum eyðilega bál-
fararstað í 8 mílna fjarlægð.
Fór athöfn þessi fram síðastl.
laugardag. Kveikti sonur Gand-
his bálið, (Devadas Gandhi) —
með litlum lampa er logaði á
hjá líkinu meðan það stóð uppi.
Síðar verður öskunni dreift út á
hið mikla helga fljót, Ganges.
Þannig lauk þá æfi þessa góða
°g göfuga manns, er helgaði alt
hf sitt hinni fegurstu af ölllum
hugsjónum, friðarhugsjóninni,
°g bar hagsæld og velfarnað
sinnar fádæma fjölmennu þjóð-
ar alla tíð fyrir brjósti framar
öllu öðru. Hann barðist fyrir
sjálfstæði Indlands ávalt, með-
an Bretar höfðu þar full yfirráð,
°g afstýrði mörgum ofstækis-
fullum upphlaupum, með þv(í að
hóta, og gera alvöru úr þeim
hótunum,* *að svelta sig í hel.
Færði hann sér í nyt, bæði
tógkænsku sína, og tilbeiðslu og
öýrkun sinnar hjátrúarfullu
Þjóðar. Hún er því fremur köld,
sú rás forlaganna, að nú þegar
Indland hefir fengið fult sjálfs-
forræði, að síðasta fóm Gandhis
að sæta svo ómannúðlegri með-
ferð að slíks væru fá dæmi, væri
það fólk sannarlegir píslarvott-
ar, en kommúnistar hylmuðu
yfir dauða þess fólks, með því
að gefa það út að hann hefði
borið að með eðlilegum hætti,
og það hefði dáið úr ýmsum
j drepsóttum.
j Talsmenn þessa máls kváðu
j trúboðsskýrslur sýna, að 19
! belgiskir og hollenzkir trúboð-
ar, tveir kínverskir prestar,
kennifaðir, og tvær hollenzkar
nunnur, og fjöldi af kínversk-
um klaustursystrum, hefði ver-
ið sett í fangelsi í Jehol í Norð-
ur Kina.
Sýna skýrslurnar að 2 af hin-
ar belgisku trúboðum dóu í
fangelsinu, eftir að þeim hafði
j verið haldið nálega nöktum í ó-
j upphituðum kofa í frosti og
í kuldaveðri.
j Eigi var vitað um, hversu far-
skyldi þurfa að verða sú, að falla ið hefði fyrir hinu fólkinu, er
X-geislaskoðun öllum að kostnaðarlausu
By Courtesy of the Wpg. Tribune
Mahatma Gandhi
fyrir morðvopnum sinna eigin
trúbræðra og landsmanna.
Endurreisnar-fyrirætlanir
Canada
í fangelsi lenti, en búist við að
forlög þess hafi orðið svipuð og
prestanna.
Verðlag«-rannsókn
Norman M. Littel lögmaður í Mackenzie King forsætisráð-
Washington, og fyrverandi að- h’erra, lýsti því opinberlega yfir
stoðar-ríkislögsóknari Banda-j £ Ottawa, að hann hefði beðið
ríkjanna, sagði utanríkismála-j þingið að skipa fullmegtuga 16
deild senatsins í Washington, manna nefnd, til þess að rann-
síðastliðinn föstudag, að Can- saka ástæðumar fyrir hinni vax-
ada hefði nú þegar hafið sitt eig- j andi verðhækkun lifibrauðs, og
ið “Marshall Plan”, Evrópu til, hvort sú verðhækkun sé í öllum
endurreisnar og umbóta, og atriðum sanngjörn og réttmæt.
nrundið því í framkvæmd upp Meðal þeirra er stungið hef-
Það sem lesandinn tekur líklega fyrst eftir á þessari mynd, eru orðin “It’s Free”. En við
hvað er átt með þeim? Svarið er, að í Winnipeg hefir verið gengist fyrir því, að almenningur
njóti X-geisla skoðunar sér að kostnaðarlausu einhvern tíma á næstu tveim eða þremur mán-
uðum. Skoðunin fer fram í öllum barnaskólum og verða börnin að sjálfsögðu fyrst skoðuð. En
að því búnu er gert ráð fyrir, að hver maður eða kona sem er fái X-geisla skoðun sér öldungis
að kostnaðarlausu. Verður tilkynning um það send inn á hvert heimili, hvenær tíminn sé hent-
ugur til þess. Vér höfum ekki séð upp á neinu þarflegra stungið en þessu, og er vonandi að al-
menningur færi sér það í nyt. Hefir deild yngri manna í Winnipeg viðskiftaráðinu sent blaðinu
mynd þessa, er með þetta mál hefir mikið að gera og æskt, að athygli almennings sé þegar að
þessu dregin.
á eigin spítur.
Mr. Littel kvað jafnframt ó-
ir verið upp á í nefnd þessa, er
Hon. Paul Martin, heilbrigðis-
sanngjarnt, að ætlast til þess að mála-ráðherra; — Stanley
Canada stæði straum af sínum Knowles (CCF), Wpg.,N.C.; og
fyrirætlunum fjárfiagslega. 1 því Ralph Maybank, (L. Wpg.,S.C.).
tilliti kvaðst hann ekki fallast á'
uppástungu Hoovers, fyrverandi Hernaðar-árásil*
forseta, en hún yar sú að öll
iönd á Vesturhveli jarðar legðu
fram sitt eigið fé til endurreisn-
ar-fyrirætlaninna í Evrópu, ef
í þau á annað borð væru talin
Cairo — Ahmed Hussein, leið
togi Araba-flokksins í Egypta-
landi, (“Young Egypt Party”)
lýsti því yfir nýlega, að hann
væri á förum til Egyptian- —
að taka þatt í þeim. Við lok ars-. „ . . . , ...
_ , Palestine landamæranna, til
ins 1946, kvað Mr. Littel Can- _ , , . ’ ,
, , þess að velia hentugt svæði fyr-
ada hafa venð buna að lana ,. ,
_ , ,. _ , , , .. AT., | ír suðlægar herstoðvar.
Bretlandi, Frakklandi, Niður- s
löndunum, Belgíu og Noregi Aðal herárásunum myndi
fjárupphæð, er næmi $2,011-'verða beint að borgmni Tel
300,000. Ef grundvalla ætti því Aviv> en Þar búa eingóngu Gyð-
samanburð fjártillaganna á mis-j inSar- Kvað hann umheimlnn
mun íbúatölu landanna, þá mXndi verða Þess bratt vlsari’
myndi þess iupphæð jafngilda að ákveðnar árásir myndu befj-
$25,500,000,000 af styrkjum og ast af hendl Araba a Gyðmga í
lánum Bandaríkjanna, eða um Palestínu.
$33,000,000,000 ef bera ætti
saman þjóðarframleiðsluna á ár- Bl’etai’ sanipj'kkja
inu 1946. j verzlunai’ samninga
I raun og veru hefðu Banda-j Geneva verzlunarsamningarn
ríkin veitt og lánað um $11,500-( ir undirritaðir af fulltrúum 23
000, 000 á'sama tímabili, eða þjóða, voru samþykktir í neðri
hlutfallslega minna en helming deild brezka þingsins nýlega,
þeirrar upphæðar, er Canada þrátt fyrir nokkur mótmæli í-
hefði lagt fram til endurreisnar haldsflokksfulltrúa. Verkalýðs-
og umbóta í Evrópu. j sinnar feldu tillögur íhaldssinna
j með yfirgnæfandi atkvæðamun.
Ofsóknir Oliver Lyttelton, fyrverandi
Þær fréttir berast frá Peiping ráðherra íhaldsflokksins, kvað
í Kína að prestar belgisku Róm- samningana benda á það á yfir-
an kaþólsku Scheut orðunnarj borðlnu> að tollskrá Breta og
þar, hafi ásakað kínverka aðrar verzlunarskýrslur sýndu
kommúnista um grimmilegar of-j ut8j°ld að upphæð £130,500,-
sóknir gegn kristnu fólki í Kína.j 000 ($522,000,000) en viður-
Gangi þær nfsóknir svo langt ,1
að ekkert sambærilegt hafi *?2'l00'0?°-.
þektst þar, síðan ráðist var á
kristin trúarbrögð í svokallaðri
Boxer-uppreisn, um síðustu alda
mót.
Talsmenn prestanna báru það „ .
r j- , . . /• i or:« Stilt til fnðar
fram, að knstm tru hefði verið^
gerð 'algerlega útlæg á þeim London—Attlee, forsætisráð-
svæðum, sem kommúnistar ráða herra Bretlands, sendi eftir frá-
yfir. Kristnir kínverjar, sérstak- fall Gandhis, friðaráskoranir
lega prestar, sem afsögðu að af-, fyrir hönd Bretaveldis til Indía
neita trú sinni, hefðu verið hand og Pakiston-ríkjanna á Indlandi,
teknir, varpað í fangelsi og líf- og var þar lagt að þeim að leit-
látnir og Evrópufólk hefði orðið ast við að gleyma sökum og mis-
sætti, og fyrirbyggja blóðsút-
hellingar og ofsóknir, er morð
Mohandas K. Gandhis myndi
valda.
Attlee útvarpaði einnig ræðu
nýlega, er helguð var minningu
Gandhis, og bar þar fram þakkir
fyrir störf hins látna leiðtoga
Indverja frá þingi og þjóð. Hátt
settur stjórnarfulltrúi hefir látið
svo ummælt, að nálega alt gæti
skéð á þessum tímum á Indlandi,
sökum morðsins. Maður þessi
hefir verið á Indlandi svo árum
skiftir í þjónustu Breta. Kvað
'hann stjórnarvöld þar meiga
til að taka til einhverra örþrifa-
ráða, ef spoma ætti við blóðugu
stríði.
Bæði Indverjar og Bretar (á
Englandi) urðu þrumulostnir
við morðfregnina.
Múhamedstrúarmenn, engu
síður en Hindúar hafa fylst
harmi og söknuði.
HITT OG ÞETTA
Viðurkendi hann, að £37,000
000 af svokölluðum “conces
sions” Breta, væru ekki, eða
gætu ekki talist til útgjaldaliðs
Lögregluliðið í Danmörku
hefir gert heyrum kunnugt, að
það hafi uppgötvað, og fyllilega
komist á snoðir um leynifélag,
eða nokkurs konar smygglara-
samkundu, er hefir komið að
minsta kpsti 15 þýzkum vísinda-
mönnum og iðnaðarfræðingum
til Argentínu, gegnum Dan-
mörku, með fölsuðum Argentínu
vegabréfum. Samkvæmt frétt-
inni, voru þessir þjóðverjar að-
allega flugvéla-sérfræðingar.
En yitneskja um þetta smygl-
ara-félag fékst fyrst, þegar
próf. Karl Thalau, þýzkur vís-
indamaður, var handtekinn af
danska lögregluliðinu við Kast-
rup-fliigvöllinn, 22. nóv., síðastl.
Þýzkur vélafræðingur, Paul
Klages, og tveir þýzkir herfor-
ingjar, voru einnig settir í varð-
hald skömmu síðar. Lögreglan
héit því fram, að þessi sérstaka
smyglara-klíka væri ekki í neinu
samúbandi við leynifélag Naz-
ista, sem hún sagði að kunnugt
væri um að hefði smyglunar-
bækistöðvar í Svíþjóð og Eire.
Eftir þvtí sem bezt er vitað, er
það þýzkur prófessor, Fank að
nafni, sem er aðalmaðurinn á
bak við þessa leyni-flutninga
gegnum Danmörku.
Bílar hafa verið notaðir til
þess að smygla þjóðverjunum
til Danmerkur, þar sem vega-
bréf og öll nauðsynleg skjöl
biðu þeirra frá Argentínu, og
fóru þeir síðan um borð í flugför
til Suður-Ameríku.
Fréttin segir að Thalau, —
Klages og Gutschow, hafi verið
sendir aftur til þýzkalands.
* * *
Frá Manila. — Sjö vægir jarð-
skjálta-kippir er sagt að hafi
komið á Panay, miðeyju Phil-i
ippine eyja klasans, nýlega, og
hafa fréttir um slys og eyðilegg-l
ingu streymt að veðurstofunni!
og hjálparstöðvum stjórnarinn-
ar í Manila. 57 kippir hafa komið
síðan, og tala þeirra er farist
hafa, er 28 manns.
W •» W
The Pas, Man. — Þegar Sam
Lovell, eftirlitsmaður Indíána
í norðurhluta Canada, dó á síð-!
astliðnu ári, þá var sorg og eftir-
sjá í nálega hverjum Indíána-'
bústað, hjá öllum hinum mis-^
munandi kynhvíslum, því hann^
hafði heimsótt þá svo oft allan
þann langa tíma, sem hann hafði
verið umboðsmaður stjórnarinn-
ar, og æfinlega veitt þeim alla
þá hjálp, sem hann megnaði.
Nú hafa þessir Indíánar, sem
vanalega sýna hið ytra svo lítil
merki sorgar eða gleði, látið í
ljós fulla sönnun þess harms, er
þeir bera í brjósti eftir þennan
vin sinn og velgerðamann, með
því að láta búa til brjóstlíkan af
honurn til minningar um þenn-j
an góða umboðsmann, sem vannj
svo lengi meðal Indíánanna í
Norðurhluta Manitoba sérst^k-
lega, og leit á Indíánana í þeim
bygðarlögum eins og sína eigini
fjölskyldu. Minningar-veggtafla
þessi er 20 þumlunga löng, og
12 þumlungar á breidd, og er
búinn til úr kopar. Indíánarnir
söfnuðu því fé, sem hún kostaði,
með frjálsum samskotum á fundi
er Indíána höfðinginn Cornel-
ius Bignell boðaði til.
Verður minningartaflan —
hengd upp í “Church of the Re-
deemer” í Pas-héraðiun þar sem
Indaánar búa; er svo fyrir mælt,
að minningartafla þessi fái einn-
ig að prýða “The Churdh of
Messiah”, með köflum, en sú
kirkja er í “Big Eddy” héraðs-
hlutanum í þriggja mílna fjar-
lægð. Indíánamir hafa, með því
að reisa Mr. Lovell þennan minn
isvarða, heiðrað minningu þess
manns, sem reyndist þeim sann-
ur vinur.
Er sagt að hann hafi borgað
fyrir nauðþurftir þeirra úr sín-
um eigin vasa, þegar þeir áttu
bágt, og nutu engrar hjálpar frá
stjórninni. Einnig varð hann
fyrstur til þess að hvetja og upp-
örva Indíánanna til þess að eign-
ast hluti í sögunarmyllum, og
hjálpa til að reisa heimili á hin-
um einangmðu og fjarlægu Ind-
íána-svæðum. Sömuleiðis beitti
hann sér fyrir að hjálpa þeim
til að setja á fót smá fiskifélög
og útgerðir, en nú veita Indíán-
um allgóðar inntektir.
í einu orði sagt, hann reyndist
þeim sannur vinur, mannvinur
— og Indíánar eru sagðir ó-
gleymnir á velgerðir og tryggir
þar sem þeir taka því.
* * *
Frá Santiago, Chile. — Bret-
ar hafa hafið mótmæli við C'hile,
gegn þeim ásetningi, sem á að
vera í undirbúningi, að hernað-
arstöðvar verði reistar og stofn-
settar, að tilhlutun Chile, á
landsvæðum er liggja undir
Bretland í Suðurheimskauts-
löndunum.
Bretar mótmæltu einnig
nokkru áður, þegar Argentína
ætlaði að stofnsetja Vígstöðvar
á Deception-eyjunni í Suður-
Shetlands.
* * *
Pravda, blað Moskvastjórnar,
minnist á framboð Henry Wal-
lace við forsetakosningamar á
þessu ári í Bandaríkjunum. Seg-
ir blaðið þörf á þriðja flokkin-
um, en auðmennimir syðra muni
bera nóg fé í kosningarnar með
gömlu flokkunum til þess, að
þriðji flokkurinn vinni ekki í
þetta sinn. En þeir sem honum
fylgja, muni læra mikið af því
fyrir starf þeirra framvegis.