Heimskringla - 03.03.1948, Qupperneq 1

We recommend lor
your approral our
"BUTTER-NUT
LOAF "
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LXII. ÁRGANGUR

We recommend for
I your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
; Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 3. MARZ 1948
NÚMER 23.
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Stríðsótti stórveldanna
Svo virðist, og það ekki mót
von, að megnum ótta við hið
þriðja yfirvofandi alheimsstríð
hafi slegið að foringjum og leið
andi stjórnmálamönnum Bret-
lands og Bandaríkjanna nú upp
á síðkastið.
Eru það án efa atburðir þeir,
er hafa verið að gerast í Tékkó
slóvakíu hina síðustu daga, með
mörgu öðru, er hafa valdið þess-
um ótta. Myndun sýnilegar ein-
ræðisstjómar, umbrot kommún-
ista- forsætisráðherrans, Klem-
ent Gottwalds, aðstaða Benes,
og sjálfsmorðs-tilraun dr. Pro-
kop Drtina, fyrverandi dóms
málaráðherra Tékkóslóvía, alt
þetta minnir átakanlega mikið
á aðfarir Hitlers í Munich fyrir
ekki svo mörgum árum.
Svo og tilboð (eða dulbúnar
hótanir) Sovét-Sambandsins við
Finnland um bandalag og her-
málasamninga. Mun lýðræðis-
ríkjunum finnast þetta ótvíræð
þrotátilraun Rússa til að ná öll
um löndum vestur-Evrópu til
bandalags við sig, og á sitt vald.
Einu ríkin er þeir teljast að
hafa ekki reynt að klófesta, eru
Spánn og Portugal. Því var það,
að síðastliðinn mánudag skoruðu
brezk dagblöð, svo sem eins og
verkamannastjórnar málgagnið
“Daily Herald” á hin vestlægu
lýðræðisríki að gera tilraun til
að afstýra alheimsófriði, með
því að fara þess á leit við Rússa
að stofnað yrði til nýrrar ráð-
stefnu meðal leiðtoga stórveld-
anna.
Fleiri blöð á Englandi tóku í
sama strenginn, að eitthvað
þyrfti til ráðs að taka til þess
að stöðva Rússa á leið þeirra til
að sölsa undir sig hvert landið á
íætur öðru.
Þá skoraði forseti þjóðþings-
Ins í Washington, Arthur H.
Vandeniberg, á senatið að sam-
þykkja og afgreiða endurreisnar
fyrirætlanirnar, '(Marshall plan)
°g tefla fram öllum auðsupp-
sprettum Ameríku og valdi, til
þess að stöðva hið þriðja al-
heimsstríð, áður en það byrjaði.
Kvað hann það liggja mjög
beint fyrir hvað gera ætti. Þjóð-
m yrði að nota allan framleiðslu
hraft akuryrkju og iðnaðar-
stofnana til þess að beita hinum
þyngstu hugsanlegum átökum
við að útrýma yfirvofandi stríðs-
otta, og kveikja þann ' ljósvita
er ljómaði upp þá dimmu voða-
hótt er grúfði yfir mannheimum.
V aldstjórnar-fyrirkonuilag
fordæmt
Seint í síðastliðinni viku lýstu
Bretland, Bandaríkin og Frakk-
land vaniþóknun sinni og for-
^æmingu sameiginlega á hina
nýja stjórnarfyrirkomulagi
Tékkóslóvakíu, er þessi þrjú
stórveldi kváðu ekkert annað en
^ulbúna einræðisstjóm komm-
únista.
Yfirlýsing þessi kom frá rík-
^sdeild þessara þriggja stjórna,
°g kvað hún kommúnista hafa
^rotist algerlega til valda á
h^ettutímabili, er undir fölsku
yfirskyni, og að yfirlögðu ráði
hefði verið undirbúið og stofnað
til.
í sambandi við nefnda yfir-
xýsingu, ákærðu þessi þrjú vald-
ríki kommúnista fyrir misbeit-
^hgu valds síns í þríí að hrifsa
°g sÖlsa undir sig önnur ríki,
Sv° sem Ungverjaland, með
sömu aðferðum og þeir hefðu
beitt í Tékkóslóvakíu.
Hinar auðsýnilegu afleiðingar
slíkra aðfara væru þær, að þetta
land, (Tékkóslóvakía) eins og
hin löndin, sem fyrir þvi sama
hefðu orðið, hefði verið svift
frj álsræði löggj afarþings-stjórn-
ar og þröngvað upp á það stofn-
un dulbúinnar einvaldsstjórnar
af aðeins einum valdaflokki.
Nýtt dagblað í Winnipeg
Þriðja dagblaðið, gefið út í
Winnipeg, hóf göngu áína síðast-
liðinn mánudagsmorgun, (1.
marz). Er nafn þess “The Citi-
zen”, og ber það einkunarorðin
Dr. Thorbergur Thorvaldson
Eins og frá er skýrt á öðrum
stað í þessu blaði, var dr. Thor-
“Lesendumir eiga ‘blaðið og bergur Thorvaldson kjörinn
stjórna því”. Kemur það út aðj heiðursfélagi i Þjóðræknisfélagi
morgninum. I tslendinga á nýafstöðnu árs-
Útgefandi og aðalstjómandi ^IngL Dr. Thorbergur er, sem
er J. F. Sweeney, er fyrrum varj kunnugt er víðkunnur vísinda-
við Regina Leader-Post. W-. H. ma®ur, fyrir rannsóknarstörf sin
Metcalfe er aðal ritstjóri, G. F. I{ efnafræði-Hann hefir um langt
Leighton og H. W. Pattersonj skeið veitt forstöðu efnafræðis-
með-ritstjórar, og Paul Malloy ríeild Saskatchewan háskóla
fréttaritstjóri. Mánudagsútgáf-
an var 20 síður að stærð.
Aukin afnot Churchill-
hafnarinnar
Þingið í Saskachewan sam
þykti nýlega fundarályktun, er
borin var fram af H. L. Howell,
(C.C.F. Meadow Lake) er var
þess efnis að biðja sambands-
stjórnina að koma því svo fyrir,
að útflutningur hveitis
Churchill gæti aukist að miklum
mun á árinu 1948, þá árstíð, sem
höfnin er til afnota.
A. L. S. Brown, (C. C. F. —
Bengough) sagði að Hudson Bay
járabrautin og höfnin ættu að
afhendast fylkinu, ef sambands-
stjórnin sæi sér ekki fært að
leyfa full afnot hafnarinnar. Til-
raunir bænda að nota höfnina,
kvað hann aðeins einn lið í bar-
áttu þeirra til þess að ná í stærri
hluta hvers þess dollars, sem
neytendur þyrftu að greiða. Mr.
Howell kvað full afnot Hudson
Bay brautarinnar myndi spara
samveldi Breta $1,000,000 á ári,
og Canada það $500,000 árlega
ríkistillag, (subsidy) er sam-
bandsstjórnin borgaði nú.
4
N auðungarsamningar,
eða hvað?
Heyrst hefir með góðum heim-
ildum, að forseti Finnlands,
Juho K. Paasikivi, hafi meðtek-
ið Ibréf frá Josef Stalin, forsætis-
ráðherra Rússlands þess efnis,
að myndaðir séu samningar um
frið og sameiginlega aðstoð milli
Rússlands og Finnlands. Sömu
heimildir herma, að hið finnska
ráðuneyti hafi tekið Sovét-til-
boðið til meðferðar samstundis,
og fylgir það fréttinni að ráðu-
neytið sé Mklegt til að táka þessu
boði feginsamlega, og senda full-
trúanefnd til Moskva til samn-
ingsgerðar. Frá aðseturstöðvum
stjórnmálamanna hefir það bor-
ist, að Rússar leituðu eftir fullri
hermála-sameiningu við Finna,
en eigi hefir það verið gefið út,
hverskonar sameining, eða
samningar ættu þar fram aö
fara.
Aðeins er það fullyrt, að
kommúnistar á Finnlandi
myndu fallast fúslega á alla her-
málasamninga. Talið er að hinir!
flokkarnir, og ef til vill Paasi-|
kivi forseti, myndi vilja undan!
skilja slíka samninga, en um þaðj
er ekki hægt að segja enn. Ef,
til vill miða þessir samningarl
við Finnland í sömu átt og aðrir
friðarsáttmálar Rúsisa við hin
önnur lönd í Evrópu, sem sé, að
hnekkja því, að Marshalls-fyrir-
ætlanirnar nái fram að ganga.
Verða Norðurlöndin næst?
Oslo — Foringjar kommún-
ista flokkanna í Noregi, Svíþjóð-
Danmörku og Finnlandi héldu
frá| fund með sér nýlega í Oslo, hefir
sá atburður valdið miklu um-
tali og ágizkunum um það í
heims-fréttablöðunum, hvort
kommúnistar skandinavisku —
landanna verði næstir til að sam-
einast hinu svonefnda “Comin-
form”. Áreiðanlegar fréttir hafa
ekki borist af fundi þessum þeg-
ar þetta er skrifað, en ritari
norska kommúnistaflokksins,
Ronald Halvarsen, fullyrti, að
allir flokks-leiðtogar Norður-
landa hefðu komið saman í Oslo.
nefndar með G. M. Savonenkov
ráðherra í broddi fylkingar. Er
talið að bæði skjalið og heim-
sókn sendinefndarinnar miði að
því sama, sem sé því, að Rússar
séu að leita eftir hermálasamn-
ingum við Finna. Sagt er að
finnsku fréttablöðin séu yfir-
leitt á móti nokkrum samning
um við Rússa, og stjórnmála-
flokkar landsins einnig, að und-
anteknum einum. Svíar segja
hvað auknum landvörnum
þeirra viðvíkur, þá yrði sá und
irbúningur ekki í sambandi við
neinn mótgang við Rússa, held-
ur af því, að hernaðar-landa-
mæraMnur, eins mesta stórveld-
is heimsins, hafi færst nær Sví-
þjóð!
“Ei var þetta
mér að kenna”
Sir Alan Cunningham, yfir-
umsjónarmaður, <high commis
sioner) Breta í Palestínu, lét svo
um mælt nýlega, að ef það hefði
ekki verið fyrir utanaðkomandi
afskifti og hlutsemi, þá hefði
Bretland getað ráðið Palestínu
málunum farsællega til lykta.
Cunningham lýsti því yfir að
hann myndi leggja niður em-
bætti, þegar yfirráðum Breta
lýkur í Palestínu, 15. maí n. k.
Kvað hann því ávalt hafa verið
haldið fram í liðinni tíð, að uppi-
standið milli Araba og Gyðinga
stafaði af því, að Bretar hefðu
altaf viljað vera í landinu, og
hafa þar hönd í bagga.
Sagði hann þann misskilning
i nú algerlega leiðréttan, og þá
hefði komið í ljós að aðalástæð-
an fyrir deilunum hefði frá
fyrstu verið innbyrðis hatur og
ósamlyndi þjóðflokkanna sjálfra,
Araba og Gyðinga, og Bretar
hefðu aldrei haft annað í hyggju,
Landvarnir Svíþjóðar
* Haft er eftir háttsettum her-
málafulltrúa í Stokkhólmi, með
fylstu heimildum, að hverjir
sem samningamir yrðu milM
Rússlands og Finnlands myndu
þeir neyða Svía til þess að hefja
undinbúning á því að auka land-
varnir sínar. Er tæplega að
undra þótt Svíar hafi orðið á-
kveðnari í þessum fyrirætlun-
um sínum eftir að það fréttist
að forseti Finnlands, Juho K.
Paasikivi hefði fyrst fengið
skjal frá Josef Stalin og því næst
heimsókn rússneskrar sendi-
JÓN SIGYALDASON
LÁTINN
Próf. T. J. Oleson
Nýlega veitti Queen’s Univer-
sity próf. T. J. Oleson námsstyrk
(Fellowship) til framhaldsnáms í
sögu, að upphæð $860. Hefir
próf. Tryggvi ákveðið að fara
austur og stunda nám þar yfir
mánuðina júní, júM og ágúst á
þessu sumri. Að því loknu mun
hann halda áfram starfi siínu í
sögukenslu við United College
í Winnipeg.
Sameinuðu þjóðanna í því að
skifta Palestínu.
Bandalag Araba (Arab League)
hefir “Saudi Arabia” til eignar
og umráða, en þar eru stórkost-
legar oMuuppsprettur, og fær
sjóher Bandaríkj anna iþaðan ná-
lega allar sínar olíubirgðir.
Skipanir Rússa
Eins og kunnugra er en frá
þurfi að segja, hafa stórveldin
sem tóku að sér hersetu á Þýzka-
landi eftir að það var sigrað,
reynt á allan hátt að bæla niður
Nazismann, er ríkti þar vitan-
lega hjá mörgum, þótt stríðinu
væri lokið.
Hafa Bretar, Bandaríkj amenn
og Frakkar dregið tugi og hundr-
uð stríðsglæpamanna, háttsettra
nazista foringja fyrir lög og
en stilla til friðar og halda þeim ,. , . , . . s *
, ... „ * ® . , i dom, og hafa þeir flestir venð
> skefium. Kvað Cunningham „ , ,. , ...
liflatmr, eða dæmdir í æfilanga
sér ekki koma á óvart, þótt ein-
hvern tíma í framtíðinni yrði
talin þörf á stjórn Breta og yfir-
ráðum í Palestínu.
Hótanir Araba
Cairo. — Bandalag Araba
hefir hótað því að draga til baka
alla olíusamninga, og afnema
samstundis alla olíusölu til
fangelsisvist. Rússar »hafa að
þessu að vísu fylgt sömu reglu á
sínu yfirráðasvæði, en nú hefir
Vassili Sokolovsky, Sovét-mar-
skálkur, skipað svo fyrir, að allir
dómsmálaréttir, til þess að af-
nema nazisma (denazification
courts), verða afnumdir eftir 10.
marz n. k., á þeim hersetusvæð-
um, sem Rússar ráða yfir; þykir
Bandaríkjanna, svo framarlega þetta aðeins benda til þess, að
sem þau haldi áfram að hvetja Sovét-Sambandið sé með þessu
til þess, að Palestínu-skiftingin, að tryggja sér hlýhug og fylgi
Jón Sigvaldason, bóndi á Akri
við Islendingafljót, lézt 27. febr.,
að heimili tengdasonar síns, E.
A. Johnson.
Jón var einn af kunnustu Ný-
Islendingum og hinn merkasti
maður í hvívetna. Hann var
Skagfirðingur að ætt, fæddur að
Hellulandi í Skagafirði 12. jan.
1866. Var hann því 82 ára gam-
all. Foreldrar hans voru Sig-
valdi skáld Jónsson og kona hans
Soffía Jónsdóttir ættuð frá ög-
mundarstöðum í Skagafirði. __
Vestur um haf kom Jón 1892, 26
ára gamall. Var hann útskrifað-
ur af Möðruvallaskóla og hafði
verið við barnakenslu heima. —
Fyrstu 5 árin vestra var hann í
Winnipeg, en flutti svo til
Fljótsbygðar, nam þar land og
nefndi Sunnuhvol. Þegar Sveinn
Thorvaldson stofnaði þar rjóma-
bú og verzlim 1896, var Jón
fyrstu 3 árin í félagi með honum,
en seldi síðar Jóhannesi Sigurðs-
syni sinn hlut í fyrirtækinu og
lagði fyrir sig búskap eftir það.
Hann var giftur Sigrúnu, dóttur
Þorgríms á Akri og bjó lengst af
þar. Þau Sigrún og Jón eignuð-
ust fjögur böm, lifa þrjú af
þeim föður sinn: Mrs. E. A. John-
son, við Riverton; Mrs. H. M.
Stimson, Winnipeg og einn son-
ur, Alvin, í Riverton. Sigrún
lifir og mann sinn.
Jón var meira en meðal maður
að hverju sem hann gekk; hann
var berserkur að kröftum og
maður prýðisvel gefinn. 1 við-
móti var hann hinn skemtileg-
asti, síglaður og fjörugur. Það
ieið aldrei langur tími á fundi
með honum áður en hann var
búinn að koma mönnum í gott
skap. 1 félagsmálum bygðar
sinnar tók hann ávalt mikinn
þátt og féhirðir Unitara kirkj-
unnar var hann frá stofnun
hennar.
%
Jón var ávalt heill og trúr
þeim málum, er hann á annað
borð áleit þess verð að stvðja.
Þar var mætur maður og merk-
ur á bak við verkin.
Útförin fer fram í dag (mið-
vikudag) frá Sambandskirkjunni
í Riverton. Sr. Eyjólfur J. Mel-
an jarðsyngur.
nái fram að ganga.
Gilda þessar hótanir um öll
þau ríki og héruð, sem Arabar
eiga yfir að ráða. Skjal þessu
viðvíkjandi var sent til Wash-
ington nýlega, og hafði inni að
halda ofanskráðar hótanir, ef
Bandaríkin héldu áfram að beita
áhrifum sínum í öryggisráði
þýzku þjóðarinnar.
Fyrirskipanir þessar ákváðu
einnig, að hegning og dómsvald
gagnvart uppreisnarmönnum
nazista, og stríðsglæpamönnum,
er síðar kæmu fram, væri í hönd-
um hins þýzka lögregluliðs, og
yrði dæmt af þýzkum sakamála-
dómstólum.
HITT OG ÞETTA
Mynd þessi er af stofnun þeirri, er Rauði Krossinn gerir ráð fyrir að reisa á Osbome St.,
í Winnipeg. Starf stofnunarinnar verður áframhald af því starfi, er Rauði Krossinn hefir nú
með höndum, en það er að komast yfir birgðir af blóði, til notkunar þeim, er blóðlækninga
þurfa með. Fjársöfnunin sem nú stendur yfir til Rauða Krossins í Canada, er til eflingar
þessari stofnun.
Stuart Garson, forsætisráð-
herra fylkisstjórnar Manitoba,
hefir kveðið svo að orði, að cana-
diskir kommúnistar væru sjálfs-
svikarar, og hefðu ljóslega
sýnt það í því að ráðast á ákvæði
um stofnun verðlagseftirlits, er
William Kardash, þingmaður
fyrir Winnipeg (Labor-Progres-
sive), bar fram í þinginu.
★
1 Winnipeg-borg fæddust 20
börn á hlaupársdaginn 29. febr.
Þó þau verði 100 ára geta þau
ekki átt nema 25 afmælisdaga.
★
Á skautamóti s. 1. laugardag í
Dauphin, Man., var stúlka að
nafni Joan Jóhannesson krýnd
drotning Dauphin Ice Carnival;
stúlkan mun vera íslenzk.
★
Carol, fyrrum Rúmaníukon-
ungi kvað leika hugur á að
komast til Canada. Um inn-
göngu leyfi, er enn óvíst. Hann
er sem stendur í Estoril, borg í
Portúgal, sem draga virðist sem
segull að sér afdánkaða konunga.
Þar eru þeir nú Umberto ítalíu-
konungur og Don Juan frá
Spáni, ráfandi um götur að-
gerðalausir.