Heimskringla - 07.04.1948, Blaðsíða 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 7. APRÍL 1948
----—■———■—■———-
NÝJAR
LEIÐIR
“I>egar eg var drengur,” sagði Nabours,
“voru útisamkomur eina kirkjan, sem við höfð-
um. Eg hefi ekki séð neina í háa herrans tíð.
Fólk kom úr öllum áttum til þeirra mannmörgu
móta. Presturinn lét samkomuna vera í skóg-
arlundi einum, og fólkið bygði byrgi úr grein-
um, og þar voru fáeinir bekkir úr lausum
borðum. Eg hefi séð bjarnarfeld notaðan fyrir
áklæði á prédikunarstólinn. Væru fleiri en
einn prestur viðstaddir, bjuggum við til sæti
handa þeim og þöktum skinnum. Bekkirnir
fyrir þá, sem iðruðust voru ætíð skinnum þakt-
ir til að vera mýkri. Ætíð var borið strá á milli
sætanna af nærgætni við þá, sem fengu krampa-
flog á samkomunni, og sýndu með því að þeir
höfðu sannfærst um syndir sínar. Að meðtöld-
um hestum og hundum, voru samkomur þessar
all fjölmennar. Menn áttu ekki ætíð höfuðföt
og konurnar höfðu eigi ætíð ráð á að eignast
léreftskjóla, en ekki gat eg annað séð, en við
kæmustum vel af.”
“I þá daga voru allir rifflar framhlaðníhg-
ar — þá þektust ekki afturhlaðnir rifflar. Þá
þótti það kurteisi að halla rifflinum sínum upp
að tré og hengja púðurhornið á hann, áður en
iþú gekst inn til að hlusta á guðsorðið. Faðir
minn fékk sér ætíð góðan sopa af brenniwíni
áður en hann gekk inn, en hann drakk altaf
munnsopa af vatni á eftir, því að þá sagði hann
að brennivínið gerði ekkert til.”
“Eg man eftir þegar við bygðum fyrsta
skólahúsið. Það var tíu fet á ftlið og var úr
trjábolum. En ráðhúsið, sem við bygðum í
Sherman fyrir tuttugu árum síðan, var miklu
tignarlegra. Það var tuttugu fet á hlið. Eg
var þar þegar það var bygt. Það og fáeinar
plægðar reinar, var allur höfuðstaður sýslunn-
ar. Við vígðum það með því að steikja kjöt og
höfðum svertingja, sem lék á fiðlu. Það var hið
eina, sem við höfðum ráð á þá, og hið eina sem
við höfum ráð á nú. Við sátum þar í byrgi, og
allir voru vel ánægðir. Við höfðum þarna tunnu
af brennivíni og blikkbolla til að drekka úr.
Það var rétt aðferð að vígja þannig höfuðstað
héraðsins.”
“1 þá daga var ekki fet af járnbraut til í
ÖIlu Texas. En nú eru hér hundrað mílur af
járnbraut. Hamingjan má vita hvað verður
næst.”
“Þú ert að tala um skyrtur, Len! Yfir
stríðsárin, fyrir fjórum, fimm árum síðan, urðu
allir menn mínir að gera sínar skyrtur sjálfir.
Kvenfólkið varð að spinna og vefa voðirnar
Fyrsta sem eg man eftir var, að eg varð að flétta
reipi úr þvengjum og hrosshári. Allir urðu að
súta sitt eigið leður. Við höfðum enga brunna;
við drukkum úr lækjum. Nágranni okkar bjó
til alla þá skó, sem búnir voru til. Við urðum
að mala maísinn í handkvörn, og smíða okkar
eigin vagna og okin á uxana. Ef við þurftum
vefstól eða rokk, urðum við að búa hann til
sjálfir. Menn fléttuðu sína eigin hatta úr pálma-
viðarblöðum. Við urðum sjálf að gera það sem
gert var; ekki var hægt að ráða neinn til neins,
eða neinir peningar til að borga honum með.”
“Skyrtu? Len, í þá daga var skyrtan vön
að endast árum saman. Hefir þín enst það?”
“Já, það er áreiðanlegt,” svaraði Len Her-
sey; “það var allra besta skyrta, og það hryggir
mig að hún ákuli vera farin svona. Mamma
mín bjó hana til handa mér, eg veit ekki íyrir
hvað löngu síðan, en það er nokkuð langt.
Gallinn á búðarskyrtunum er sá, að maður hef-
ir ekki nóga peninga eftir, þegar búið er að
kaupa spora, stígvél og söðul til að kaupa
skyrtu.
“En eins og eg sagði, þá er eg ánægður
bara yfir því, að fara um þennan landshluta. Er
ekki fallegt hérna? Þú hefðir átt að sjá ein-
vígis hanann hans Sanchez gamla í morgun*
þegar sólin skein svona glatt. Hann flaug upp
á kerruna og gól morgunkveðju sína, bara af
því að hann var svo glaður!”
“Hann hefði verið betur kominn, ef hann
hefði alt af setið upp á kerrunni hverja nótt,”
sagði Nabours. “Aníta gamla, kona Sanchez,
ætlaði víst að setja upp hænsnarækt þar norður
frá, ef eg færi á höfuðið og kæmist ekki heim
aftur. Nú getur hún ekki gert það. Villikettir
og skonkar hafa étið hænurnar að undantekn-
um Gallina gamla, og annar vængurinn er
næstum af honum.”
“Er ekki sá hani alveg eins og heimskur
Texas-búi? Hann er einmana og fátækur, og
ekki veit hann hvar hann er, í kambnum er
skarð og hálfur vængurinn farinn, og hann
getur því, illa flogið; en “guði sé lof”, segir
hann, “eg hefi samt sporana mína! Texas á
ekkert nema spora.”
“Einkennilegt er hversu tímamir breyt-
ast,” sagði Nabours og rétti sig upp í söðlinum.
“Þegar hann faðir minn flutti til Uvalde hér-
aðsins, vorp gripir einskis virði. Eina, sem hægt
var að gera, var að slátra þeim og selja af þeim
húðina, og var það álitin góð borgun, ef við
fengum hálfan dal fyrir hana. Nú í seinni tíð
hafa menn fengið heilan dal fyrir húð. Eg
mundi ekkert furða mig á, þótt við fengjum
tvo dali fyrir þær í Abilene. Við verðum lík-
lega að selja nautin bara fyrir húðimar. Það er
ekkert fé í griparækt.”
“Eg var með að reka hjörð til Shreveport
á stríðsárunum. Við jentum inn í þyrnikjarri
svo þykt að halar nautanna stokkbólgnuðu. —
Ekki veit eg hvað mörg naut við urðum að
skilja eftir, en hin sem við komustum með alla
leið urðu svo skinhoruð, að við gátum ekki
flegið þau. Enginn hagur varð að þeirri ferð.”
“Ójá”, sagði gamli maðurinn, “þeim mun
lengur, sem þú lifir, þess betur kemst þú að
raun um að margt getur hent þann, sem fer með
nautarekstra. Ef við fáum tvö fleiri áföll á
þessari leið, erum við heppnir að ná til Abilene
með fimtán gripi til að flá. Við verðum kanske
að selja söðlana okkar til að komast heim.”
“Og þá fæ eg ekki nýja skyrtu?”
“Ekki lofa eg þér neinu.”
“Jæja,” sagði Len Hersey með mesta heim-
spekings svip og stakk hendinni í vasa sinn
eftir tóbaki, “á meðan maður hefir sporana
sína þarf hann ekki þúsund skyrtur. Eg get
ekki séð, að eg þurfi að hafa áhyggjur út af
neinu.”
33. Kapítuli.
Þrátt fyrir eina hindrunina eftir aðra og
hver vandræðin á fætur öðrum, héldu hinir
djörfu Sólbakkamenn áfram ferðinni. Þeir
hörfðu nú verið mánuð á leiðinni og voru ekki
ennjþá hálfnaðir að markinu. Dag eftir dag
héldu þeir áfram gegnum eyðiland, sem lá milli
menningar héraðanna í austri og Llano öræf-
• anna í vestri. Án þess að nokkur rataði, án átta-
vita, klukku eða almanaks, fylgdu þeir nokk-
urnveginn áttugasta og níunda hádegisbaugn-
um, og höfðu nú náð landshluta, sem var ein-
kennilega fögur óbygð, en síðar átti að ná hárri
og óvæntri menningu.
Á þessum tíma var Austen lítið annað en
smáþorp. Hjörðin hafði farið gegnum einu
götuna í Worth Þorpinu, sem var síðasti bærinn
í norður Texas. En þarna áttu síðar að rísa upp
fjöldi bæja.
Þeir höfðu farið yfir Washita fljótið ná-
lægt þeim stað, þar sem hinn þriflegi bær,
Chicasha í Oklahoma nú er. E1 Reno í Okla-
homa var þá grasslétta þar nálægt því, sem
þeir fóru yfir norðurkvísl Canada fljótsins. Þá
var engin von um járnbrautir á þessum slóðum,
en þær áttu bráðlega að koma og breyta öllu.
Annaðhvort fyrir tilviljun, eða þá að þeir
voru svona skynsamir að velja leiðina, sluppu
þeir við Indíánana, og var þetta næstum eina
svæðið, sem þeir voru ekki á.
Næsta áin þeirra var Camarron, var auð-
velt að komast yfir hana, því að gripimir þurftu
ekki einu sinni að synda.
Ferðalag þeirra hófst fyrir alvöru við þrí-
tugustu breiddargráðuna. Nú vom þeir komnir
norður fyrir þá 36. Eina gráðu fyrir norðan þá,
lágu suður takmörk Kansas ríkisins.
Komist þið áfram, kálfar litlu! Þið rudduð
fyrstu vegi veraldarinnar. Þið fluttuð suðrið
norður. Það vomð þið, sem lukuð við stríðið.
Áfram kálfar litlu!
Hinn letilegi söngur, rifinna, syfjaðra og
horaðra hjarðmanna, barst gegn um loftið, sól-
ríkan seinna hluta dags. Nú áttu þeir eftir eitt
stórfljót, saltkvísl Arkansas fljóitsinis, milli
þeirra og hins mikla Arkansas. Mennimir
kyntu sér landfræðina eins vel og þeir gátu, því
nú vissu þeir, að Texas var langt á bak við þá,
og að nú vom þeir komnir í óþekt land.
“Þetta er sannarlega fallegt land, Miss
Taisía,” sagði Jim Nabours, er þau áðu um
miðjan daginn fyrir norðan Camarron. “Mér
virðist sem hér hljóti einhvemtíma að verða
mannabygð, þótt hvergi sjái eg neina naut-
gripi.”
Hann vissi ekki að innan fárra ára yrðu
þarna alstaðar nautgripir í girðingu. Að löngu
fyrir þann tíma, mundi viltur nautpeningur
hlaupa þar um eins og villihestarnir gerðu nú.
“Komdu héma Miss Taisía,” sagði hann og
bað hana að setjast hjá sér í grasið, og horfa á
brúnt pappírsblað. Á þetta blað var dregið
það, sem nú er ekki hægt að kaupa fyrir neina
peninga, kort, fremur nákvæmt, af leið fyrstu
hjarðarinnar, sem fór norður, þótt dregið væri
af hans óæfðu hendi. Hinn stirði fingur for-
mannsins benti nú húsmóður hans á þann stað,
sem þau vour stödd á, eins nærri og hann gat
giskað á.
“Dan MoMasters og eg töluðum um þetta
áður en hann skildi við okkur,” sagði hann. “Eg
hefi dregið þetta upp eins vel og eg gat, og það
hefir líka hjálpað dálítið. Eins nálægt og eg
kemst, erum við nú að komast yfir þrítugustu
og sjöttu breiddargráðuna. Hann faðir minn
sagði mér, að 36—30 væri það belti, sem
þrælahaldið næði að og endaði þar.
“Já, Missouri samiþyktin,” svaraði Taisía.
“Og svo sagði faðir minn mér, að þrítugasta
og sjötta gráðan væri sú lína, sem baðmull hætti
að vaxa, og búpeningi batnaði pestin er komið
væri norður fyrir þessa l'ínu. Lína þessi hlýtur
að vera hér um bil hérna.”
“Hvaða lína?” spurði Len Hersey, sem
hlustað hafði á samtalið, og laut nú forvitnis-
lega yfir hið einfalda landabréf. “Eg hefi horft
nákvæmlega, alla leiðina norður, og það er svo
langt frá því, að eg hafi séð nokkrar línur á öllu
því svæði, sem við höfum farið yfir.”
“Þær eru ekki merktar á jörðina, maður,”
sagði formaður hans vingjarnlega; þær eru bara
á kortunum. En hvers er að vænta af dreng
eins og þér, sem alist hefir upp á akörnum og
maískökum? Jú, jú, hin þrítugasta og sjötta
er hér um bil hérna.”
Hann dró lítinn kross á hið óhreina blað
og notaði til þess blýants stúf, sem á sinni æfi
hafði kanske merkt tölu hundrað þúsund naut-
gripa.
“Enginn mosi er hér á trjánum,” sagði Len
Hersey hugsandi. “Grasið er öðruvísi héma.
Hefir þú nokkurn tíma á æfi þinni séð svona
margar grænar flugur eins og við höfum haft
með okkur alla leiðina?' Og hvað mýflugurnar
snertir, Miss Taisía, getur maður varla stungið
handleggjunum út undan ábreiðunni á nótt-
unni.”
Hann horfði angurvær á ermar skyrtunn-
ar. Olnbogarnir voru sýnilegir gegnum þær.
Það var eina skyrtan hans.
“Sennilega væri hægt að græða maís hér
norður frá,” sagði Nabuors íbygginn, og horfði
yfir hina bylgjandi sléttu. “Hann gæti ekki
alið hér upp naut, til þess hlýtur að vera alt of
kalt hér. Nei, hann gæti heldur ekki ræktað hér
baðmull. Jæja, þetta er samt fallegt land; en
það verður aldrei bygt, jafnvel þótt Osaga indí-
ánarnir væru reknir héðan.”
“Hvað skyldi Abilene vera stór bær?’
’spurði hinn tötralegi hjarðmaður. “Aldrei hefi
eg séð járnbraut. Niður hjá Worth kastalanum,
sögðu margir, að hingað kæmi einhverntíma
járnbarut. Það er bara vitleysa.”
“Auðvitað. En við höfum enga járnbraut
hérna heldur,” svaraði Nabours. “Við skulum
komast af stað.”
Þótt þeir vissu ekkert um það, fylgdu þeir
Kalkúnalæk í áttina til Saltkvíslar á tveggja
daga ferð fyrir norðan Cimarron. Er þeir komu
að upptökum þessa lækjar og að upptökum Mú-1-
berjalækjar, er rann í suðaustur, komu þeir á
fagra öldumyndaða sléttu, þar sem alt moraði
af veiðidýrum. Það var sjón, sem vakti for-
undrun, jafnvel þessara manna, sem voru van-
ir veiðidýrum.
I norðri sáust feiknastórar vísundahjarðir.
Var það sýn, sem gladdi jafnan ferðamenn, en
hjarðmönnum stóð af þeim hinn mesti stuggur,
er oftast nær urðu að skjóta sér braut gegn um
hjarðir þeirra, en það kostaði púður. Þeir sáu
einnig hópa anitlópa, villihesta og öll önnur
þau veiðidýr, sem þeir þektu. En öll voru þessi
dýr á hreyfingu og kroppuðu ekki í næði eins
og venja er til. Hver var ástæðan?
Nabours hvarf aftur til hjarðarinnar, er
hann skynjaði, að eitthvað óvenjulegt var á
seiði framundan þeim.
“Stöðvið nautin, piltar,” sagði hann. “Lát-
ið þau vera hérna og farið ekki feti lengra,
annars missum við þau öll. Þetta svæði er fult
vísunda og veiðidýra, og eitthvað hefir stygt
þau.”
Hann lét sína beztu menn gæta hjarðar-
innar, tók með sér tvo eða þrjá menn og reið
hart áfram.
“Hamingjan góða!” hrópaði einn mann-
anna. “Líttu bara þangað þarna!”
Alt svæðið var þakið svörtum vísunda
hjörðum ótrúlega fjölmörgum. Þeir virtust
vera óteljahdi. Eitthvað hafði rekið þá austur
frá hinum enn betri högum vestur frá.
“Þetta verðum við að fæla frá okkur. Við
komustum annars aldrei í gegn um þessa þvögu.
Og eg hélt að nautgripir gætu ekki þrifist hér.
Lítið bara á veiðidýrin!”
Þeir sáu hvem hópinn á fætur öðrum af
villihestum, yndislegar skepnur með hnarreist
höfuð, og þykk fext og taglprúðar. Það voru
skepnur, sem ætíð drógu að sér athygli manna,
jafnvel þótt vanir væru að sjá hið ótamda líf
isléttanna. Nú sáu þeir einnig stórar hjarðir
elgsdýra, er hlupu í sömu átt og vísundamir, í
suðaustur. Þetta var svo óviðjafnanlegur fjöldi
viltra dýra, að enginn þeirra bjóst við að sjá
neitt annað eins aftur.
“Sjáið! Sjáið þetta piltar!” hrópaði Na-
bours, sem ákafur horfði á þessa sjón. Ef þetta
eru ekki nautgripir, er eg lygari!”
Hann hafði rétt fyrir sér, ásamt veiðidýr-
unum voru eitthvað fjörutíu tamdir nautgrip-
ir; kanske stroku dýr frá Osaga Indíána nýlend-
unni austur frá. Texas mennimir fundu blóð
sitt hitna er þeir sáu nautin.
“Segið ekki að þetta sé gott land!” sagði
Nabours, er horfði áfjáður á þessa sýn. “Þama
eru nautgripir.”
“Þeir hafa mjög einkennileg horn,” sagði
Len Hersey. Og það var satt. I raun og veru
vantaði þessa gripi, sem ættaðir vom að austan,
hin breiðu horn Texas nautanna.
“Mér er nú sama um hornin,” svaraði Na-
bours. “Þau hafa nóga húð til að hægt sé að
setja á hana öngulsmerkið,'og mér sýnist ekki
betur en þau séu vilt og eigandalaus. Komi
þau nálægt okkur læt eg ekki hornin aftra mér.
En komist hjörðin okkar inn á meðal þeirra
verður hún eins og þau. Við verðum að halda
henni til baka, drengir, og bíða þangað til þetta
fer fram hjá. Allar þessar skepnur eru á leið-
inni út úr þessu svæði, og leggi hjörðin okkar
sömu leið verður það verra en nokkuð, sem v
við höfum ennþá reynt.”
“Heyrið!” einn mannanna hélt upp hend-
inni. “Einhver er að skjóta fyrir framan
okkur!”
Þeir sátu óákveðnir á hestum sínum. Sam-
kvæmt reynslu þeirra var riffilskot oftast hættu
boði.
“Bíðið, bíðið, drengir!” Nabours lyfti
hendinni.
Á þessu var enginn vafi. Skothvellimir
bárust með vindinum yfir sléttuna. Þau komu
úr mílu fjarlægð, og komu með reglulegu milli-
bili.
“Þetta eru ekki Indíánar!” hrópaði Jim
Nabours. “Þetta er hvítur maður!* Vísunda
skytta; eg þori að veðja hesti, að það er það
sem hann er.”
Skotin heyrðust stöðugt — tíu, fimtán,
tuttugu. Hjarðmennirnix vissu strax hvaðan
skotin komu og riðu á harða stökki í áttina
þangað. Er þeir komu upp á hæðarkoll einn,
sáu þeir framundan sér sjón, er var lík mörgum
öðrum sýnum er mátti sjá á þeim tímum í
þessum landshluta.
1 litlum dal sáu þeir hóp vísunda, sem enn-
þá stóðu á fótunum. Á meðal þeirra eða í
kringum þá lágu aðrir tuttugu dauðir, eða
börðust við dauðann.
Hjarðmennirnir sáu púðurreykinn eitt-
hvað tvö hundruð álnir frá skepnunum. Veiði-
maðurinn lá falinn í grasinu upp á hól einum.
Hann lá flatur og studdi hinum þunga riffli á
tvær þverspýtur, sem hann hélt saman með
vinstri hendinni. Hann hafði engan hatt á
höfðinu. Hárið blakti í vindinum og hann var
sjálfur alveg hreyfingarlaus og ósýnilegur.
Miskunarlaust skaut hann hverju skotinu eftir
annað. Hvert þeirra sýndi svolítinn rykblett á
svörtum feldinum. Visundur reikaði, reyndi að
hlaupa spöl; en skotinn gegn um lungun varð
hann brátt að htjíga til jarðar. Þeir sem eftir
lifðu, hlupu til hans, nösuðu af honum, hlupu í
burtu og sneru svp aftur við og stóðu ráðalaus-
ir. 1 hvert skifti og einhver skepnan reyndi að
komast í "burtu féll hún fyrir kúlu hinnar
leyndu skyttu.
Þetta var duglegur veiðimaður. Hann
eyddi ekki tímanum í að sjá hvort kúlur sínar
fyndu sér staðar, því að hann vissi það. Hver
kúla braust í gegnum lungu vísundsins. Þeir
gátu ekki farið langt. Jörðin var svört af
skrokkum þeirra. Einhverntíma mundu beina
safnaramir gleðjast. Því að þarna mundu þeir
finna fimtíu beinagrindur í einni kös. Þetta
var duglegur og reyndur vísundaveiðimaður.
Skinnaveiðarar höfðu þegar farið að þrengja
sér vestur á sléttumar til að rækja þar sína
óguðlegu iðn. En maður þessi átti ekki heima í
Indíánalandinu og enginn Indíáni drap vísunda
á þennan hátt. Þessvegna vom ekki Sólbakka
mennirnri vissir um hver hann var. Þeir riðu
áfram til að rannsaka málið en létu ekki sjá sig
strax. Þau fáu af dýrunum, sem uppi stóðu,
urðu vör við komu' þeirra og reyndu að forða
sér út úr þessum heljargreipum. '
Er skyttan sá ókunnugu mennina dró hann
sig í slé. Er þeir höfðu heilsast eins og venja
var til, reis hann á fætur og rétti upp hendina
til merkis um sátt og frið. Hjarðmennirnir gáfu
hið sama merki.
Þeir sáu nú að veiðimaðurinn gat verið á
hvaða aldri, sem var, milli fjjörutíu og sextíu
áya. Hann var hmkkóttur í andliti með stíft
hár. Hin grófa húð hans sýndi, að hann var
kynblendingur. Hann var búinn eins og hvítur
maður, nema var berhöfðaður. Hann studdist
við sinn banvæna riffil, hirðulaus og hlutlaus
og beið komu hjarðmannanna.
“Góðan daginn vinur!” sagði Jim Nabours.
“Góðan daginn!” svaraði ókunni maður-
inn. “Hvert eruð þið að fara?”
“Norður. Við höfum nautahjörð með þrjú
þúsund nautum fimm mílur hér suður af.”
“Þrjú þúsund naut! Ha! Þið farið til
Abilene — Coldwell Wishta?”
“Já, ef við getum komist þangað. Eg var
að furða mgi á hversvegna vísundarnir væm að
streyma austur.”
“Eg drap fáeina vegna húðarinnar,” sagði
kyniblendingurinn hlægjandi. “Maður, sem með
mér er kemur brátt til að flá þá. Aðseturstaður
minn er þarna yfirfrá, kanske tvær m'ílur í
burtu. Hvaðan komið þið?”