Heimskringla - 28.04.1948, Blaðsíða 1
W« recommend fot
your orpproTal our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
> Winnipeq Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
! We recommend for
! your crpproval our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
! Winnipeq Phone 37 144
! Frank Hannibal, Mgr.
LXII. ARGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 28. APRÍL 1948
NÚMER31.
Til frú Þórunnar Hannesdóttur Kvaran
. . . Reynum í sumargjöl að geia
gleði og fagnað öðrum, hver sem má.
Vekjum hraustan sumarsefa,
sofna látum deyfð og efa.
Vonglaðir horfum vetri frá.
HANNES HAFSTEIN
(Úr kvæðinu Sumarblót)
Kom blessuð og sæl eins og sólarkoss
í sveitina fornu þína,
og fyrst að þú byggir nú borg með oss,
þá brátt tekur veðrið að hlýna.
Þótt fyrnst yfir margt hafi’ í fimtán ár
í flughraða liðinna daga,
eg veit þú átt hjartnanna hamingju spár
og hugunum kær er þín saga.
Eg man eftir ferðinni forðum heim
og frjálshuga vinanna þinna,
og hvar sem eg sólhendist guðs um geim
á gleði það hugann skal minna.
Það sönnustu menn eru í samferða hring,
er sumargjöf rétta án þess viti,
að hausti sem vori — alt árið um kring,
og aldregi svíkja á sér liti.
Og þökk fyrir árin á þessari grund,
er þú varst hin ókrýnda drotning,
sem fólkshugann átti í íslenzkri lund,
er auðsýndi hollustu og lotning.
Svo blessist þér, Þórunn, þín ævistörf öll,
og fsland þér lifandi knýti,
úr blómandi skrúði, sem bezt piýði höll,
þann blómsveig, er tíminn ei slíti.
Þ. Þ. Þ.
—Á sumardaginn fyrsta, 1948.
FRÉTTAYFIRUT OG UMSAGNIR
Prá löngu liðinni tíð
Fyrsta flóð í Manitobafylki,
sem sögur fara af, var fyrir 122
árum, 1826, og voru þá Stony
Mountain og Birds Hill einu
staðirnir hér í grend, sem stóðu
upp úr vatni, frá því seint í apríl-
oiánuði, og þangað til snemma í
júlí. Áin ruddi sig ekki vorið
1826, fyr en seinni part apríl-
oiánaðar, og í byrjun maí. Fáum
úögum eftir að ísinn tók að leysa
tlæddi Rauðáin svo, að nýbygg-
arnir urðu að flýja bústaði sína,
°g leita til hinna einu hálendis-
staða, sem hér var að finna á
þessu svæði, Bird’s Hill og Stony
Mountain.
17 mílna svæðið sem liggur á
milli þessara tveggja hæða var
þá umflotið vatni.
. Vatpið hélt áfram að hækka
fram í byrjun júní, og fór ekki
®ð sjatna, þangað til í júlímán-
uði. Stendur skráð, að þegar
verst var, hafi áin vaxið 32 fet
yfir venjulegt vatnsyfirborð.
^að var 2. ágúst, 1826, að John
^ritchard skrifaði bróður sínum
a Englandi: “Það er sannarlega
þess vert að á það sé sérstaklega
uúnst, að hinar þrjár kirkjur,
presthúsið, og sameiginlega
baenahúsið okkar, einnig vind-
uaylna, voru hinar einu bygging-
ar> sem flóðið ekki bar í burtu”.
Næsta stórflóð, sem skrásett
finst var árið 1852. Var það sér-
Maklega ægilegt við Efra Fort
Garry (Winnipeg), Middle
church og St. Andrew’s. Aðrir
hpslóðar flutningar hófust þá til
Stony Mountain og Bird’sHill.
Annan maí það vor, varð ástand-
alvarlegt, þá voru 50 hús í eyði
við Fort Garry.
Um 3,500 manns varð heimilis-
laust, og eignaskemdir voru
u^etnar $125,000 þar í voru ekki
lunifaldar skemdir á uppskeru.
Þóðið 1862, var sérstaklega mik-
l® 1 Kildonan og Middlechurch.
^Hmargt fólk flutti eignir sín-
ar til Transcona, til þess að
^jarga þeim. .
S. P. Matheson sagði “Sögu-
félagi Manitoba”, að einn morg-
uninn hefði hann og fólk hans
séð heygrind og part af f*ósi,|
fljóta fram hjá, og hefði hæna
setið á flekanum.
Kvaðst hann hafa brugðið sér
í bát (canoe), komist að flekan-
um og bjargað hænunni. Næsta
dag hefði hún svo launað líf-
gjöfina, með því að verpa einu
eggi-
Segir Mr. Matheson frá því, að
á sunnudögum hafi hann farið
ríðandi til Bird’s Hill, þar sem
landnemarnir frá Middlechurch
hefðu komið sér upp skyndibú-
stöðum.
Mýrlendið (The Swamp) hefði
verið of blautt fyrir kerrur. —
Kvað hann fólkið hafa komið
saman til messugerðar, og hefði
sr. John Chapman messað. Hefði
hann orðið að róa á bát frá bústað
sínum upp með ánni, um 3 mílur.
Hefði hann og fólk hans búið á
upphækkuðum palli í kirkjunni7
Á þessum þrautatímum var far-
vegur Rauðárinnar þröngur. Úr
óteljandi mýralækjum og vötn-
um, streymdi þá flóðið í ána á
hverju vori.
Skurðagröftur og framræsla,
þekktist þá ekki á þessum slóð-
um.
Vatnavextir og áflæði
Þegar hlýna fór loks í veðri og
einum hinum þrákaldasta vetri,
sem menn muna lauk, var víða
mikill snjór á jörðu. Með hlý-
indunum leiddi af því vöxt í öll-
um ám landsins og sumstaðar á-
flæðis, er miklar skemdir hafði í
för með sér. Rauðáin hefir hjá
Winnipeg staðið barrfiafull og
menn hafa átt alls ills von af því.
Breyttust horfurnar eitthvað til
batnaðar í gær og töldu þeir sem
beztar gætur hafa á vatnavextin-
um haft, að Wpg. mundi sleppa
i þetta sinn við áflæði. En í suð-
urhluta þessa fylkis, er alt aðra
sögu að segja. í Emerson var
fjögra feta vatnselgur á götum
bæjarins fyrir síðustu helgi. Og
Mr. og Mrs. Garnet Coulter
Síðast liðinn laugardag giftust
austur í Quebec, Garnet Coulter,
K.C., borgarstjóri í Winnipeg og
Jessica Allan Derby, er um
margra ára skeið var framkv.stj.
Canadian Federation of Mayors
og Municipalities.
Hafa þau verið að ferðast
eystra síðan, oftast flugleiðis og
/
eru væntanleg til Winnipeg n. k.
laugardag.
Frú Coulter hefir áður komið
til Winnipeg en aðeins í sam-
bandi við störf hennar í áður
nefndu félagi.
Borgarstjóri keypti nýlega hús
á Wellington Crescent, sem hjón-
in flytja í er þau koma. .
Til írú Elínborgar Lárusdóttur
Velkomin, Elinborg, vestur um sjá! ,
Vorið þér fylgdi um loftin blá,
landinu hugans og hjartans frá,
hingað á sumarmálum,
þar sem þú frændanna fjölda átt,
v fallinna, og standandi enn þá hátt;
sagnvini, er margan þinn söguþátt,
sulgu í sig alveg á nálum.
Hér máttu vígin in síðustu sjá.
Svefninn og dauðinn hið gamla á.
Æskan er hérlend, og enskunni frá
öll hennar sál, má kalla.
Þetta er nú heimssagan, heillin mín.
Hreinskilni bezt er við fyrstu sýn.
Landnámið feamt mót sólu skín
söguöld framtíðar alla.
Margt er það hér að heyra og sjá,
heiminum aldrei sem skýrt er frá,
sagnirnar ótal — er sýnir ei skrá
sögunnar — bak við tjöldin. —
Heil og sæl, skáldkona, vestur um ver!
vinhlýir blessist þér dagarnir hér
heiðari en níundi himininn er.
Hossi þér skagfirzka öldin!
—Á sumardaginn fyrsta, 1948.
Þ. Þ. Þ.
um Morris er svipað að segja.
Hefir á báðum þessum stöðum
orðið mikið tjón og vandræði og
reyndar meðfram allri ánni alt
til Winnipeg. Við St. Norbert
um 12 mílur suður af Winnipeg
flæddi yfir þjóðveginn (Emer-
son Highway). íbúar þessara
staða sitja einangraðir, þeir sem
ekki hafa fluzt burtu. Á sumum
stöðum er jafnvel ekkert drykkj-
arvatn og verður að flytja það
þangað frá Winnipeg. En mjólk
og annað materkyns hefir einnig
orðið að fá að. Nokkur heimili
eða alt að 50 hefir orðið að flýja
á þessum slóðum. En einnig
þarna eru nú horfurnar
að batna. Skaðamir hafa ekki
enn verið metnir, en þeir hljóta
að véra miklir.
Á einum stað við Emerson varð
fólk að flýja upp á þak og hafast
við þar til því var bjargað.
Skepnur hafa eflaust einhverj-
ar farist. Var ekki fyr frá þvi
sagt, en að kjötverð í Winnipeg
hækkaði um 8 cents. Það er unn-
ið að því af kappi að koma fólki
á þessum flóðsvæðum fyrir og
sjá um að því líði svo vel, að
heilsu þess saki ekki.
óaldarflokkar á ítalíu
Það heyrist frá Rómaborg, að
leyni-erindrekar herliðsins á ít-
alíu, hafi fundið að minsta kosti
2 erlenda útsendara meðal þeirra
er handteknir hafa verið fyrir
það að gera árásir á hergagna-
birgða-stöðvar á norður-ítalíu í
vikunni sem kosningarnar fóru
þar fram. Smáróstur hafa orðio
nú á hinum síðustu dögum á her-
stöðvum skamt frá Milan. Tveir
ókunnir menn voru handteknir af
lögreglunni í Venice, eftir að
hafa brtoist inn í hergagnabúr
sjóhersins.
Erindrekar hersins handtóku
4 menn í uppþoti vði hergagna-
stöðvamar í San Rocco al Porto,
sem ráðist hefir verið þrisvar á
þessa viku. Fréttir frá Milan
segja að yfirvöldin þar hafi upp-
götvað stóran og fjölmennan fé-
lagsskap, er leitast hefði við að
fremja ýms hermdarverk undir
leiðsögn erlendra útsendara. —
Hefðu 2 þeirra verið höndaðir
þar. Sagt er að Alcide de Gasp-
eri, forsætisráðherra, hafi fyrir-
hugað að stofna sérstakt ráðu-
neyti, til þess að koma í fram-
kvæmd þeim hluta af endurreisn-
aráætlununum Evrópu, sem ítal-
ía tekst á hendur.
Málshöfðun látin falla
niður að sinni
T. Alan Goldsborough, dóm-
ari, frestaði til óákveðins tíma,
frekari málsóknum á hendur J.
1L. Lewis, og Sambandi námu-
verkamanna, fyrir lítilsvirðingu
við réttinn.
Var þetta í Washington, síð-
astliðinn föstudag, og tók dóm-
arinn til greina þær ráðlegging-1
ar Bandaríkjastjórnarinnar, að
dæma viðkomendum enga frekari
hegningu að þessu sinni.
Graham Morison, aðstoðarrík-
islögsóknari, kvað það tilgangs-
laust og að öllu leyti óhyggilegt,
að leggja nýjar sektir á Lewis
og námumannafélagið nú.
Nokkru fyr í síðastliðinni viku,'
sektaði Goldborough dómari
Lewis $20,000 peprsónulega, og
dæmdi Sambandinu $1,400,000
sekt fyrir glæpsamlega lítilsvirð-
ingu við réttinn.
En slíkur dómur var bygður á
því, að 3. apríl, gaf rétturinn
Lewis og Sambandinu strangar
fyrirskipanir að koma í veg fyr-
ir og stöðva kolaverkfallið. Fram
hjá þeim skipunum var gengið
með fyrirlitningu.
85% eða meira af linkola-námu
mönnumð hafa nú þegar tekið til
starfa aftur.
Skiftir um hver á heldur
Á kirkjuþingi Methodista í
Saratoga Springs, N. Y., þar sem
300 fulltrúar mættu, var það mál
tekið upp á dagskrá að Banda-
ríkin gerðu langtum meiri og
liðlegri tilraunir, en átt hefir sér
stað, til þess að starfa í félagi
með Rússlandi að þeim málum er
stuðla að varanlegum friði.
Bæði prestar og leikmenn frá
Austur-New York og Vermont
lögðu beiðni fram fyrir þing og
stjórnarráð um að leita meiri
ráðlegginga hjá borgurum um al-
menn mannfélagsmál, en hlusta
ekki eins mikið á það, sem hern-
aðar-ráðgjafar hefðu til mála að
leggja. Fulltrúasamþykt þessi
var gerð að ræðu G. Bromley
Oxnam, biskups frá New York
lokinni. Kvað hann Truman for-
seta hafa brugðist algerlega í því
að gera alt sem hægt væri að gera
til þess að forðast stríð við Rúss-
land.
Forsetinn ætti, og hefði átt
fyrir löngu að gera, að bjóða for-
sætisráðherra Sovét-Sambands-
ins, Joseph Stalin, til ráðstefnu,
á Rússlandi, ef Stalin vildi ekki
koma til Bandaríkjanna. Enginn
getur varist þeirri hugsun, í
sambandi við þetta, að lengra og
farsællegar væri friðarmálum
heimsins komið nú, ef Roosevelt
forseta hefði notið við.
Harmar burtflutning
ungs fólks
John Diefenbaker, þingfull-
trúi íhaldsflokksins, frá Lake
Centre, Sask., fór þungum orð-
um um það í ræðu, er hann hélt
nýlega í Ottawa, hve ungt fólk
gerði mikið að því að flytja burt
úr Canada, og kvað hann að sök-
in ,og ástæðan fyrir því væri
skortur á myndun og stofnsetn-
ingu einka fyrirtækja í þessu
landi.
Sagði Mr. Diefenbaker, að
30,000 ungra manna og kvenna
hefðu leitað út úr landinu á síð-
astliðnu ári, af því að lífvænleg
skilyrði voru ekki hér fyrir
hendi. Kvað hann það eina teg-
und útflutnings, sem Canada
mætti ekki við, ef landið bygði
upp á nokkra framtíð.
Svíar hervæðast
Samkvæmt síðustu fréttum frá
Stokkhólmi, hefir Allan Vougnt,
landvarnamála-ráðherra Svíþjóð-
ar, lagt beiðni fram fyrir þingið
um $54,000,000 til hernaðarút-
búnings, og lýsti því yfir jafn-
framt, að hver einasti Svíi, sem
fær getur talist að bera vopn,
verði að vera tilbúinn að berjast
fyrir land sitt, hvenær sem svo
fari að til stríðs dragi.
Rannsóknar krafist
Fregnir þær koma frá Weis-
baden á Þýzkalandi, að alþjóð-
legrar rannsóknir sé krafist á því
hvernig dauða Jan Masaryks, ut-
anríkismálaráðherra Tékkósló-
vakíu, 10 marz síðastliðinn. hafi
aðborið. Er þessa krafist af
Tékkum, sem mótfallnir eru nú-
verandi stjórnarfyrirkomulagi í
Prague. Hefir rannsóknarkrafa
þessi verið send til Trygve Lie,
formanns Sam. þjóð. Er þar farið
fram á að lík Masaryks sé grafið
upp, og rannsakað, vegna hinna
einkennilegu og ískyggilegu at-
burða í sambandi við dauða hans.
QIe<Sile§ft sEmar!
Þótt fyrnist yfir feðra mál,
og fræðum þeim sé hent á bál;
á meðan ein og ein er sál,
sem arfleifð sinni ei grandar:
Gleðilegt sumar, löndur bæði og landar!
Þótt hrafnagarg og svanasöng
við seljum jafnt í markaðs þröng,
ef bæði eru íslenzk bragaföng
frá báðum til vor andar:
Gleðilegt sumar, löndur bæði og landar!
Við eigum flest að þakka þeim,
sem þagnar gista undraheim,
og mér finst sem eg heyra hreim
frá hljómgný fjarrar strandar:
Gleðilegt sumar, löndur bæði og landar!
Nú sólin vekur vörm á brá
úr visnu laufi hið unga strá,
sem reynir sér að tylla á tá
og til þín kolli bandar:
Gleðilegt sumar, löndur bæði og landar!
Og vordís norður siglir sjá
í sumarvindi Eden frá
• og klappar gráan kollinn á
og kveðjur okkur vandar:
Gleðilegt sumar, löndur bæði og landar!
Þ. Þ. Þ.
—Á sumardaginn fyrsta, 1948.